Verzuim- en vergrijpboetes: Een kwestie van verschil

Een fiscale boete is een bestraffende sanctie. Naast vergelding heeft het als doel om de naleving van de belastingwet te handhaven. Het opleggen van een fiscale boete is daarom aan te merken als een vorm van strafvervolging. Dit betekent niet dat de regels van het Nederlandse strafprocesrecht analoog van toepassing zijn. Wel kan de boeteling in de regel een beroep doen op de waarborgen van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Hierbij kan gedacht worden aan het recht op een behoorlijk proces en het recht om niet mee te werken aan de eigen veroordeling. Verder brengt de onschuldpresumptie met zich mee dat alle bestanddelen van de boetebepaling overtuigend door de inspecteur moeten worden bewezen.

Fiscale boetes hebben in de kern betrekking op het niet, onjuist of onvolledig verstrekken van informatie aan de Belastingdienst. De AWR maakt hierbij onderscheid tussen lichtere en zwaardere overtredingen van de belastingwet. De boetes wegens lichtere overtredingen worden verzuimboetes genoemd. Het maximum van deze boetes is een absoluut bedrag van ten hoogste € 5.514.

De boetes wegens ernstigere overtredingen worden vergrijpboetes genoemd. De maximale hoogte van deze boetes bedraagt 100% van de door opzet of grove schuld van de belastingplichtige niet geheven belasting. Bij niet-aangegeven box III inkomen kan de boete in voorkomend geval zelfs worden verhoogd tot maximaal 300%.

In het Besluit Bestuurlijke Boeten Belastingdienst (BBBB) zijn beleidsregels opgesteld voor het opleggen van fiscale boetes. Het bevat onder meer voorschriften voor de hoogte van de boete. Van belang is dat de rechter niet gebonden is aan deze regels. De rechter dient dan ook zelfstandig te beoordelen of sprake is van een passende bestraffing, gelet op de specifieke omstandigheden van het geval.