Btw-(carrousel)fraude is een doorn in het oog van de EU-lidstaten die hierdoor jaarlijks miljarden euro’s mislopen. Hoe kijkt het Hof van Justitie EU hier tegen aan en welke initiatieven zijn er om deze vorm van fraude te bestrijden?
Een veel voorkomende vorm van fraude is de btw-(carrousel)fraude. De gezamenlijke EU-lidstaten lopen door deze vorm van internationale georganiseerde fraude per jaar tientallen miljarden aan btw-inkomsten mis.
Hoe werkt btw-(carrousel)fraude?
Bij btw-(carrousel)fraude wordt gebruikgemaakt van het feit dat aftrek niet gekoppeld is aan de afdracht. Btw-(carrousel)fraude kent vele verschijningsvormen. Wat alle verschijningsvormen gemeen hebben is dat ergens in de handelsketen ten minste één ondernemer goederen of diensten mét btw verkoopt, maar deze btw niet aan de autoriteiten afdraagt. De ondernemer houdt de ontvangen btw zelf.
Btw-(carrousel)fraude gaat vaak over verschillende EU-landen heen. De handelsketens kunnen ingewikkeld in elkaar steken. Bij btw-carrouselfraude zijn meer bedrijven betrokken waarbij minimaal één bedrijf de ontvangen btw niet afdraagt.
In de strijd tegen btw-fraude hebben lidstaten de mogelijkheid om bij een intracommunautaire levering het recht op aftrek van voorbelasting te weigeren. Ook mogen zij de vrijstelling (lees: de toepassing van het nultarief) of de teruggaaf van btw weigeren. Dit blijkt onder andere uit jurisprudentie van het Hof van Justitie EU.
Ontwikkelingen
De Europese Commissie heeft in oktober 2017 een zeer ingrijpende hervorming van het Europese btw-systeem voorgesteld. De bedoeling was dat de nieuwe regeling vanaf halverwege het jaar 2022 zou gaan gelden. Die termijn is niet gehaald. Het is nog onduidelijk wanneer het nieuwe btw-stelsel ingaat.
De belangrijkste beoogde wijziging is dat in het geval van een grensoverschrijdende transactie binnen de Europese Unie, de leverancier de btw bij zijn afnemer in rekening zal brengen tegen het tarief van de lidstaat van bestemming van de goederen.
In afwachting van het nieuwe btw-stelsel zijn per 1 januari 2020 vier korte termijn oplossingen (de zogenoemde quick fixes) ingevoerd om de btw-heffing bij handel tussen lidstaten te verbeteren.
De Europese Commissie heeft eind 2022 ook een reeks van maatregelen aangekondigd die zijn gericht op de modernisering van het huidige btw-stelsel en de bestrijding van btw-fraude (VAT in the Digital Age, ook wel ViDA genoemd). Het nieuwe systeem introduceert onder andere een digitale rapportageverplichting (vanaf 2028) gebaseerd op e-facturering. Op 8 mei 2024 is het VIDA-pakket vernieuwd en bijgewerkt. Het bevat verschillende compromissen en nieuwe startdata ten opzichte van het oorspronkelijke voorstel van eind 2022.
Documenten bij dit thema
Wetgeving
Art. 9 Wet OB 1968 (Tarieven leveringen en diensten, waaronder het nultarief)
‘Voorschrift Tabel II is niet meer: tijd voor een Toelichting’, M. Horsthuis e.a., MBB 2024/42
‘De tenlastelegging is btw-carrouselfraudezaken. Een verkeersbord zonder pijlen’, D.J. Franssen en A.M.E. Nuyens, WFR 2024/164
‘BTW-carrouselfraude; wanneer moet je beter weten?’, R.A. Wolf, Tijdschrift voor Compliance, nr. 6, december 2022
‘Terug naar de tekentafel met het definitieve btw-systeem’, A.D.M. Janssen en N. Verbaan LLM, MBB 2022/31
‘Niet waarschuwen, wel naheffen. De Belastingdienst laat btw-fraude in stand en presenteert de rekening aan de ondernemer: waar is het bestuursfatsoen?’, C.E. van Dijk, TFB 2021/13
Hoe voorkomt u dat u betrokken raakt bij btw-fraude?, C.E. van Dijk, blog van 20 juli 2021.
‘Wetenschap en (on)zorgvuldigheid in een btw-fraudecarrousel: fiscaal- en strafrechtelijk samenspel, M. Lambregts, WFR 2021/59
‘Praktijkindicatoren intracommunautaire btw-(carrousel)fraude’, R.J. de Jong, BTW-bulletin 2021/1
mr. Carlijn E. van Dijk
Advocaat-belastingkundige bij Jaeger Advocaten-belastingkundigen
Meer over Carlijn E. van Dijk
Btw-(carrousel)fraude is een doorn in het oog van de EU-lidstaten die hierdoor jaarlijks miljarden euro’s mislopen. Hoe kijkt het Hof van Justitie EU hier tegen aan en welke initiatieven zijn er om deze vorm van fraude te bestrijden?
Een veel voorkomende vorm van fraude is de btw-(carrousel)fraude. De gezamenlijke EU-lidstaten lopen door deze vorm van internationale georganiseerde fraude per jaar tientallen miljarden aan btw-inkomsten mis.
Hoe werkt btw-(carrousel)fraude?
Bij btw-(carrousel)fraude wordt gebruikgemaakt van het feit dat aftrek niet gekoppeld is aan de afdracht. Btw-(carrousel)fraude kent vele verschijningsvormen. Wat alle verschijningsvormen gemeen hebben is dat ergens in de handelsketen ten minste één ondernemer goederen of diensten mét btw verkoopt, maar deze btw niet aan de autoriteiten afdraagt. De ondernemer houdt de ontvangen btw zelf.
Btw-(carrousel)fraude gaat vaak over verschillende EU-landen heen. De handelsketens kunnen ingewikkeld in elkaar steken. Bij btw-carrouselfraude zijn meer bedrijven betrokken waarbij minimaal één bedrijf de ontvangen btw niet afdraagt.
In de strijd tegen btw-fraude hebben lidstaten de mogelijkheid om bij een intracommunautaire levering het recht op aftrek van voorbelasting te weigeren. Ook mogen zij de vrijstelling (lees: de toepassing van het nultarief) of de teruggaaf van btw weigeren. Dit blijkt onder andere uit jurisprudentie van het Hof van Justitie EU.
Ontwikkelingen
De Europese Commissie heeft in oktober 2017 een zeer ingrijpende hervorming van het Europese btw-systeem voorgesteld. De bedoeling was dat de nieuwe regeling vanaf halverwege het jaar 2022 zou gaan gelden. Die termijn is niet gehaald. Het is nog onduidelijk wanneer het nieuwe btw-stelsel ingaat.
De belangrijkste beoogde wijziging is dat in het geval van een grensoverschrijdende transactie binnen de Europese Unie, de leverancier de btw bij zijn afnemer in rekening zal brengen tegen het tarief van de lidstaat van bestemming van de goederen.
In afwachting van het nieuwe btw-stelsel zijn per 1 januari 2020 vier korte termijn oplossingen (de zogenoemde quick fixes) ingevoerd om de btw-heffing bij handel tussen lidstaten te verbeteren.
De Europese Commissie heeft eind 2022 ook een reeks van maatregelen aangekondigd die zijn gericht op de modernisering van het huidige btw-stelsel en de bestrijding van btw-fraude (VAT in the Digital Age, ook wel ViDA genoemd). Het nieuwe systeem introduceert onder andere een digitale rapportageverplichting (vanaf 2028) gebaseerd op e-facturering. Op 8 mei 2024 is het VIDA-pakket vernieuwd en bijgewerkt. Het bevat verschillende compromissen en nieuwe startdata ten opzichte van het oorspronkelijke voorstel van eind 2022.
Documenten bij dit thema
Wetgeving
Art. 9 Wet OB 1968 (Tarieven leveringen en diensten, waaronder het nultarief)
Art. 15 Wet OB 1968 (Aftrek van voorbelasting)
Art. 17 Wet OB 1968 (Aftrek meer dan verschuldigde belasting)
Art. 30 Wet OB 1968 (Teruggaaf intracommunautaire verwerving)
Voorstel van de Europese Commissie van 4 oktober 2017, hervormingen van het btw-stelsel
Quick fixes per 1 januari 2020
VAT in the Digital Age, VIDA
Standaardarrest
Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ EU)
HvJ EU 11 januari 2024, nr. C-537/22 (Global Ink Trade), ECLI:EU:C:2024:6, V-N 2024/9.15, H&I 2024/45
HvJ EU 1 december 2022, nr. C-512/21 (Aquila Part Prod Com), ECLI:EU:C:2022:950, V-N 2022/56.15, FED 2023/20
HvJ EU 27 oktober 2022, nr. C-641/21 (Climate Corporation Emissions Trading GmbH), ECLI:EU:C:2022:842, V-N Vandaag 2022/2629, V-N 2022/50.15, FED 2023/4, H&I 2023/17
HvJ EU 3 september 2020, nr. C-610/19, JCDI:ADS194010:1 (Vikingo), H&I 2020/92
HvJ EU 16 oktober 2019, nr. C-189/18 (Glencore Agriculture Hungary Kft), ECLI:EU:C:2019:861, V-N Vandaag 2019/2234, V-N 2019/52.13, BTW-bulletin 2020/6, H&I 2019/389
HvJ EU 2 mei 2018, nr. C-574/15, ECLI:EU:C:2018:295 (Scialdone), V-N Vandaag 2017/1677, V-N 2018/27.5
HvJ EU 5 december 2017, nr. C-42/17, ECLI:EU:C:2017:936 (M.A.S., M.B.), V-N 2018/2.22, V-N Vandaag 2017/2876, H&I 2017/462, AB 2018/145, RvdW 2018/352
HvJ EU 22 oktober 2015 , nr. C-277/14, ECLI:EU:C:2015:719 (PPUH Stehcemp), V-N Vandaag 2015/2271, V-N 2015/55.17
A-G HvJ EU 11 september 2014 en HvJ EU van 18 december 2014, nrs. C-131/13, C-163/13 en C-164/13 (Italmoda, Mariano Previti en Turbu.com): Conclusie A-G, ECLI:EU:C:2014:2217BNB 2015/61, V-N 2014/58.15 en HvJ EU, ECLI:EU:C:2014:2455, BNB 2015/61,- V-N 2015/4.18, Belastingadvies 2015/3.11, AB 2016/199
HvJ EU 8 september 2015, nr. C-105/14, ECLI:EU:C:2015:555 (Taricco e.a.), V-N 2015/45.15, NJB 2015/1632, NJ 2016/324, RvdW 2016/373
HvJ EU 6 november 2014, nr. C-499/13, ECLI:EU:C:2014:2351 (Macikowski), V-N Vandaag 2015/640
HvJ EU 12 januari 2006, nrs. C-354/03, C-355/03, C-484/03, ECLI:EU:C:2006:16 (Optigen), V-N 2006/7.20
Belangrijkste uitspraken
Hoge Raad
HR 4 februari 2022, nr. 20/00457, ECLI:NL:HR:2022:124, BNB 2022/44, V-N 2022/8.16, FED 2022/38, TaxVisions, editie 11 februari 2022
HR 26 maart 2021, nr. 19/01458, ECLI:NL:HR:2021:456, BNB 2021/82, V-N 2021/15.13, FED 2021/66, NJB 2021/997
HR 19 januari 2018, nr. 16/06245, ECLI:NL:HR:2018:51, BNB 2018/77, V-N 2018/8.15, FED 2018/63
HR 28 oktober 2016 , nr. 15/02940, ECLI:NL:HR:2016:2430, BNB 2017/25, V-N 2016/55.3, FED 2017/10, NJB 2016/2235
Conclusie A-G
Conclusie van A-G Wattel 26 november 2019, nr. 17/00929, ECLI:NL:PHR:2019:1198, BNB 2020/70
Conclusie van A-G Ettema 1 februari 2016, nr. 11/02825, ECLI:NL:PHR:2016:28, V-N Vandaag 2016/326, V-N 2016/16.11
Gerechtshoven
Hof Arnhem-Leeuwarden 6 juni 2023, nr. 21/00240, ECLI:NL:GHARL:2023:4792, V-N Vandaag 2023/1349, V-N 2023/43.21.14
Hof Arnhem-Leeuwarden 29 november 2022, nrs. 20/00677 t/m 20/00679, ECLI:NL:GHARL:2022:10306, V-N Vandaag 2022/3055, V-N 2023/16.1.4
Hof Arnhem-Leeuwarden 20 september 2022, nrs. 21/00131 en 21/00132, ECLI:NL:GHARL:2022:8130, V-N Vandaag 2022/2386, V-N 2023/4.1.1
Hof Arnhem-Leeuwarden 16 november 2021, nr. 20/00324, ECLI:NL:GHARL:2021:10827, V-N 2022/18.11, TaxVisions, editie 22 april 2022
Gerechtshof Amsterdam 23 juli 2020, nrs. 17/00394 en 17/00357, ECLI:NL:GHAMS:2020:3025, V-N Vandaag 2021/356, V-N 2021/12.1.6
Hof Arnhem-Leeuwarden 1 juli 2014, nr. 13/00341, ECLI:NL:GHARL:2014:5420, V-N Vandaag 2014/1564, V-N 2014/47.1.4
Hof ’s-Hertogenbosch 22 juni 2012, nr. 12/00078, ECLI:NL:GHSHE:2012:BX0077, V-N Vandaag 2012/1646, V-N 2012/46.2.4
Hof Den Haag 27 april 2012, nr. BK-11/00049, ECLI:NL:GHSGR:2012:BX2874, V-N Vandaag 2012/1908
Rechtbanken
Rechtbank Amsterdam 6 september 2024, nr. 81/307060-22, ECLI:NL:RBAMS:2024:5554, V-N Vandaag 2024/1809
Rechtbank Noord-Nederland 21 december 2023, nrs. LEE 20/311, 21/1423 en 21/1424, ECLI:NL:RBNNE:2023:5493, V-N 2024/14.2.3
Rechtbank Den Haag 27 juni 2023, nr. AWB – 22 3376, ECLI:NL:RBDHA:2023:10344, V-N Vandaag 2023/1686, V-N 2023/38.2.3
Rechtbank Den Haag 14 maart 2023, nr. AWB – 22 1947, ECLI:NL:RBDHA:2023:3523, V-N Vandaag 2023/785, V-N 2023/29.15
Rechtbank Overijssel 27 augustus 2021, nr. 08/993018-17 (P) (FP), ECLI:NL:RBOVE:2021:3526 (ongepubliceerd)
Rechtbank Gelderland 7 juli 2017, nr. AWB - 13 _ 6973, ECLI:NL:RBGEL:2017:3549, V-N 2017/46.2.4
Literatuur
‘Voorschrift Tabel II is niet meer: tijd voor een Toelichting’, M. Horsthuis e.a., MBB 2024/42
‘De tenlastelegging is btw-carrouselfraudezaken. Een verkeersbord zonder pijlen’, D.J. Franssen en A.M.E. Nuyens, WFR 2024/164
‘BTW-carrouselfraude; wanneer moet je beter weten?’, R.A. Wolf, Tijdschrift voor Compliance, nr. 6, december 2022
‘Terug naar de tekentafel met het definitieve btw-systeem’, A.D.M. Janssen en N. Verbaan LLM, MBB 2022/31
‘Niet waarschuwen, wel naheffen. De Belastingdienst laat btw-fraude in stand en presenteert de rekening aan de ondernemer: waar is het bestuursfatsoen?’, C.E. van Dijk, TFB 2021/13
Hoe voorkomt u dat u betrokken raakt bij btw-fraude?, C.E. van Dijk, blog van 20 juli 2021.
‘Wetenschap en (on)zorgvuldigheid in een btw-fraudecarrousel: fiscaal- en strafrechtelijk samenspel, M. Lambregts, WFR 2021/59
‘Praktijkindicatoren intracommunautaire btw-(carrousel)fraude’, R.J. de Jong, BTW-bulletin 2021/1
‘Btw-fraude’, K. Demandt e.a., FED Fiscale Brochures, Wolters Kluwer Deventer 2020
Reactie staatssecretaris op verslag over aanpak van intracommunautaire btw-fraude, V-N 2016/32.18
Annotatie van D.B. Bijl bij het arrest van de Hoge Raad van 28 oktober 2016, BNB 2017/15
Waar u volgens de Belastingdienst op moet letten.
Carrouselfraude: een Europees probleem vanuit Nederlands perspectief, R.A. Wolf, 2010, Rijksuniversiteit Groningen
Meer informatie over de VAT Gap in Europa: zie de website van de Europese Commissie
Naslag
Cursus Belastingrecht, BvR.2.3.3.B, Systeem van de omzetbelasting
Verwante onderwerpen
Thema: Recht op aftrek van de btw; wanneer en hoeveel?
Thema: Totstandkoming Wet implementatie Richtlijn betalingsdienstaanbieders (36231)