4.3.5.2 Stap 1: onderzoek

Volgens de Hoge Raad moet de kredietgever inlichtingen inwinnen over de inkomens- en vermogenspositie van de consument.1 In die lijn gaat het in de feitenrechtspraak vooral over het inkomen en de vaste uitgaven.2 Hoewel de kosten voor levensonderhoud in beginsel kunnen worden geschat,3 moet de kredietgever een specifieker onderzoek doen naar de andere vaste uitgaven. Een voorbeeld daarvan betreft de uitspraak waarin een zorgplichtschending is aangenomen mede omdat de kredietgever destijds niet op de hoogte was van de kinderalimentatieplichten.4 De kredietgever had volgens het hof meer moeten doen dan het stellen van een paar algemene vragen over de vaste uitgaven. Omdat de consument deze plichten niet als een last ervaarde, zijn deze contant betaalde bedragen buiten het zicht van de kredietgever gebleven. Het hof laat hiermee zien dat de kredietgever er niet altijd van uit kan gaan dat de consument alle lasten direct opgeeft. Dezelfde boodschap ligt besloten in de uitspraak waaruit blijkt dat de kredietgever ten onrechte geen rekening heeft gehouden met de lasten van een ziektekostenverzekering.5 Hoewel de consument deze kosten had moeten vermelden bij de kredietaanvraag, strekt de zorgplicht er volgens het hof toe om te onderzoeken wat deze kosten zijn als ze niet worden vermeld. Dit geldt te meer nu het voor de hand ligt dat de consument een dergelijke verzekering heeft afgesloten.6

In de feitenrechtspraak zijn voorts twee soorten van verificatieplichten te vinden. Ten eerste zijn er uitspraken waarin de rechter lijkt te hinten op een verificatieplicht als er een goede reden is om te twijfelen aan de juistheid van de verkregen gegevens.7 In het bijzonder moet rekening worden gehouden met de mogelijkheid dat de consument uit financiële nood onjuiste gegevens opgeeft. Zo heeft een rechter dit laatste risico met name aanwezig geacht in de situatie waarin de consument vraagt om een klein krediet voor de aanschaf van bijvoorbeeld huishoudelijk apparatuur en mobiele telefoons omdat deze aankopen ‘door een consument met voldoende kredietwaardigheid in beginsel zonder lening kunnen worden aangeschaft.’8 Ten tweede zijn er uitspraken waarin de rechter van opvatting lijkt dat de kredietgever ten minste ‘iets’ moet verifiëren. In dit verband wijst de rechter op de Richtlijn consumentenkrediet en de daaraan gekoppelde uitspraak waarin het Europese Hof heeft geoordeeld dat de kredietgever niet alleen mag uitgaan van ‘gewone, niet-gestaafde verklaringen’ van de consument.9