HR, 19-04-2013, nr. 11/04831

Partijen worden aangeduid als ‘[requirant]’ en ‘Welstand’.

[betrokkene 1] (hierna: [betrokkene 1]) is op 13 juni 1974 overleden. Bij testament heeft zij tot erfgenaam benoemd onder meer en kort gezegd het Diaconessenhuis te Breda (voor tweevijfde), Natuurmonumenten (éénvijfde) en Welstand (één vijfde). [betrokkene 1] had voor de onverdeelde helft een grote hoeveelheid bebouwde en onbebouwde onroerende zaken in eigendom, behorende tot het landgoed [A]. De andere onverdeelde helft daarvan behoorde in eigendom toe aan haar broer en na diens overlijden aan diens echtgenote [betrokkene 2], de schoonzuster van [betrokkene 1]. [betrokkene 2] is overleden op 7 juni 1980. Zij heeft bij testament onder de last van een aantal legaten die betrekking hebben op bepaalde delen van het landgoed dezelfde rechtspersonen tot erfgenaam benoemd als [betrokkene 1]. In de processtukken worden Welstand, het Diaconessenhuis en Natuurmonumenten veelal gezamenlijk aangeduid als de legatarissen. Voor de behandeling van de onderhavige zaak zijn de volgende percelen van belang (volgens hun aanduiding op de tekening behorende bij de later te noemen akte-1980, zie tevens prod. I bij conclusie van antwoord):

[requirant] heeft in 1979 een deel van het landgoed [A] gekocht. Dat landgoed is door een tweetal erflaters nagelaten aan drie legatarissen en aldus verdeeld. In 2006 heeft [requirant] nog een deel gekocht (portiershuisje). Welstand is eigenaar van een aan de eigendom van [requirant] grenzend deel. Toen [requirant] in 1979 het eerste gedeelte aankocht (een landhuis met gronden) was het aangrenzende eigendom van Welstand in gebruik als agrarisch bedrijf.

Op 3 maart 1987 schreef Welstand aan [requirant]:

Op 22 juli 1988 schrijft Welstand aan [requirant]:

Nadat de agrarische erfpachter begin jaren '90 zijn bedrijf had gestaakt is de vrijkomende agrarische bedrijfswoning c.a. aanvankelijk als woning verpacht aan een zekere [naam 1]. In 1994 is die woning c.a. vervolgens verpacht aan een zekere [betrokkene 3] die er een vergader- en conferentiecentrum is begonnen met horecafaciliteiten (feesten en partijen). Daartoe is ook ingrijpend verbouwd.

Op 11 maart 1994 schrijft Welstand aan [requirant]:

Op 14 maart 1994 schrijft Natuurmonumenten, één van de andere legatarissen aan [requirant] onder meer:

Natuurmonumenten schrijft bij brief van 15 januari 19986.

[requirant] is als partij destijds getuige geweest van de bedoeling van de erflaters, vanwege het feit dat de huishoudster van de familie [familie van betrokkene 1 en 2] gerelateerd was aan de echtgenote van [requirant]. Hij heeft reeds in 1979 toen één van beide erflaters nog leefde het woonhuis met toebehoren aangekocht en werd toen reeds geconfronteerd met de uitdrukkelijke opdracht en bedoeling van de legaten. Aanvankelijk waren alle partijen op dezelfde wijze bereid zich aan de toen tussen de legatarissen gemaakte afspraken te houden. Vanaf de komst van het echtpaar [betrokkene 3 en 4] is Welstand daarvan afgeweken, naar pas bij pleidooi in hoger beroep blijkt, omdat zij toen al met het echtpaar [betrokkene 3 en 4] schriftelijk was overeengekomen dat zij daarin een cursus en vergadercentrum mocht gaan exploiteren. [requirant] vordert naar de kern, onder meer in zijn hoedanigheid van rechtsopvolger onder bijzondere titel, nakoming van die afspraken. Het belang is evident, daar het verschil tussen een woonbestemming of agrarische bestemming enerzijds en een vergader en conferentiecentrum met aanzienlijke verkeersbewegingen naar de aard aanzienlijk is. De rust en vrede van het landgoed wordt door zoekende en vragende automobilisten die zich melden bij het landgoed — omdat het conferentieoord ook [A] in haar naam voert — danig verstoord.

Hij vordert, zakelijk weergegeven, primair een gebod om perceel V weer in de oorspronkelijke toestand terug te brengen en de schending van de in 1979 en 1980 gevestigde erfdienstbaarheid te beëindigen, verklaring voor recht dat er boetes zijn verbeurd en subsidiair vestiging van zodanige erfdienstbaarheden als nodig kunnen worden geacht om het vorenstaande alsnog te kunnen bereiken, het e.e.a. met een kostenveroordeling.

Welstand heeft het e.e.a. gemotiveerd betwist.

Rechtbank en hof hebben de vorderingen afgewezen en [requirant] in de kosten veroordeeld.

Rechtens onjuist, althans zonder nadere toelichting die ontbreekt is onbegrijpelijk, althans onvoldoende gemotiveerd hetgeen het hof in r.o. 4.1.2. t/m 4.1.4 oordeelt:

om navolgende, ook in onderling overleg te lezen redenen.

Vooropgesteld zij dat de twee-conclusie-regel van artikel 347 lid 1 Rv ziet op de eis om grieven en weren te concentreren in respectievelijk de memorie van grieven en memorie van antwoord. Dit wordt helder verwoord in het arrest HR 20 juni 2008, LJN: BC 4959:

Op dit arrest is een verfijning gekomen in het arrest HR 19 juni, NJ 2010, 154 (Wertenbroek q.q./Van den Heuvel c.s.):

Uit dit laatste arrest volgt dat de twee-conclusie-regel niet absoluut is en dat op de ‘in beginsel strakke regel’ uitzonderingen bestaan, bij voorbeeld indien de aard van het geschil meebrengt dat in een later stadium nog een grief kan worden aangevoerd of zodanige verandering of vermeerdering van eis kan plaatsvinden. Voorts kan het aanvoeren van een grief of een verandering of vermeerdering van eis na het tijdstip van de memorie van grieven of antwoord toelaatbaar zijn, indien daarmee aanpassing wordt beoogd aan eerst na dat tijdstip voorgevallen of gebleken feiten en omstandigheden en de nieuwe grief of de eisverandering of -vermeerdering ertoe strekt te voorkomen dat het geschil aan de hand van inmiddels achterhaalde of onjuist gebleken (juridische of feitelijke) gegevens zou moeten worden beslist.

In de pleitnota waarin deze akte wijziging eis is genomen is in punt 12.3 hieromtrent gesteld:

Welstand reageert daarop met de stelling dat dit tardief is en dat [requirant] dat bij memorie van grieven had moeten doen.7. Welstand betwist echter niet dat de eiswijziging, die niet meer is dan en herformulering te weten een precisering van het eerder petitum, niet leidt tot een verandering van het processuele debat, zoals tussen partijen gevoerd, en ook niet dat deze de processuele positie van Maatschappij van Welstand niet benadeelt. Dit blijkt uit het navolgende. Het petitum bij inleidende dagvaarding luidde als volgt:

Blijkens de pleitnota/akte wijziging van eis in hoger beroep (p. 71–72 punt 16) betreft de wijziging punt 3 dat moet komen te luiden:

Aldus zijn de volgende zaken nieuw:

Kortom: de herformulering en nadere invulling is uitsluitend bedoeld teneinde nadere procedures zoveel mogelijk te voorkomen. Dit is blijkens het arrest HR 19 juni, NJ 2010, 154 (Wertenbroek q.q./Van den Heuvel c.s.) één van de uitzonderingen op de ‘in beginsel strakke regel’ dat de eis voor een appellerende partij niet later dan bij de memorie van grieven kan en mag worden gewijzigd. Het hof had dit ambtshalve de rechtsgronden aanvullend ex artikel 25 Rv moeten onderkennen en heeft dat hetzij ten onrechte niet gedaan, hetzij heeft het geen inzicht gegeven in zijn gedachtegang, althans heeft het een onbegrijpelijk oordeel gegeven. Aldus is ook het oordeel in de voorlaatste volzin van r.o. 4.1.4 ‘dat er geen uitzondering op de regel voordoet dat appellant in hoger beroep de eis uiterlijk bij memorie van grieven kan wijzigen’ rechtens onjuist, althans zonder nadere toelichting, die ontbreekt, onbegrijpelijk, nu die uitzondering zich nu juist wel voordoet, té weten omdat het een nadere precisering/herformulering betreft zonder verandering van het processuele debat teneinde nadere procedures te voorkomen.

Rechtens onjuist, althans zonder nadere toelichting die ontbreekt is het oordeel van het hof in r.o. 4.1.2:

om navolgende, ook in samenhang te lezen redenen.

Het hof gaat, waar het oordeelt in r.o. 4.1.2 dat partijen weliswaar pleidooi kunnen vragen maar in het algemeen een pleidooi in een civiele zaak (slechts) tot doel heeft de reeds ingenomen standpunten te verduidelijken, uit van een onjuiste — want te beperkte — rechtsopvatting ter zake van de aard, omvang en inhoud van een civiel pleidooi in hoger beroep. Het hof miskent aldus dat een procespartij in beginsel alles moet kunnen aanvoeren dat die partij voor de uitkomst van de zaak geraden acht. Het betreft hier immers de laatste feitelijke instantie. De begrenzing van die vrijheid wordt gevonden binnen de beperkingen van de grieven en van de goede procesorde. Dit laatste begrip vertaalt zich doorgaans in de bewaking van het beginsel van hoor en wederhoor, des, dat een wederpartij in redelijkheid de gelegenheid moet kunnen hebben om daarop te responderen, dan wel dat een debat niet zó ingrijpend wordt gewijzigd dat daarmee de procedure onredelijk wordt vertraagd. Die regels van een goede procesorde brengen dus mee dat de rechter eerst bij pleidooi gestelde feiten ter zijde kan laten op de grond dat de tegenpartij daarop niet meer voldoende heeft kunnen reageren of dat zij een nader onderzoek nodig zouden maken waarvoor het betreffende geding geen gelegenheid meer biedt.

In oordeel van het hof dat in het algemeen een pleidooi in een civiele zaak (slechts) tot doel heeft de reeds door een partij ingenomen standpunten toe te lichten en te verduidelijken ligt besloten dat, in de visie van het hof, het pleidooi niet de plaats is om nieuwe feiten te stellen. Daarvan is reeds enige tijd geleden uitgemaakt dat een dergelijke stelling in haar algemeenheid onjuist is.8.

Het hof oordeelt dat de omstandigheid dat het procesreglement tevens voorziet in een mogelijkheid tot het schriftelijk bepleiten van de zaak, niet met zich brengt dat het door het hof omschreven doel van het pleidooi — het toelichten en verduidelijken van de reeds door een partij ingenomen standpunten — mag worden verlaten, omdat, volgens het hof de eisen van een goede procesorde en de stroomlijning van het debat in hoger beroep zich daartegen verzetten. De ‘goede procesorde’ en de ‘stroomlijning van het debat’ zien dus op het oordeel van het hof dat schriftelijk pleidooi zou moeten vallen onder de 30 minuteneis. Zij moeten dus worden gezien in het door het hof beperkte kader van het pleidooi en zien dus niet op de goede procesorde als bewaker van het beginsel van hoor en wederhoor.

Aldus oordelend brengt het hof een rechtens onjuiste en met artikel 6 EVRM strijdige beperking aan op het recht van pleidooi in hoger beroep, althans is het oordeel onbegrijpelijk, althans onvoldoende gemotiveerd.

Ook de toepassing van de twee-conclusie-regel op de omvang van een pleitnota bij een schriftelijk pleidooi getuigt van een onjuiste rechtsopvatting. Immers, zoals hierboven weergegeven, ziet de ‘twee-conclusie-regel’ op de concentratie van grieven en weren en formulering c.q. wijziging van eis bij memorie van grieven en memorie van antwoord. Het zegt echter niets over de omvang van het pleidooi en evenmin over de lengte van de pleitnota.

Evenmin kan uit het Landelijk procesreglement voor civiele dagvaardingszaken bij de gerechtshoven Een beperking voor de omvang van het schriftelijk pleidooi worden opgemaakt. Op artikel 4.4 van het of de voorganger daarvan artikel 5.5 (oud)9. mag een dergelijke beperkte opvatting omtrent het pleidooi opvatting zeker niet worden gebaseerd. Die bepalingen zien immers op de (proces) orde in het kader van een mondeling pleidooi en bepalen in het geheel niets over een schriftelijk pleidooi. Een schriftelijk pleidooi onderscheidt zich van een mondeling pleidooi dat beide partijen ter plekke op elkaars — mondeling voorgedragen — stukken moeten reageren, alsook dat er voor de zitting voorafgaand een bepaalde zittingsduur is gepland, waarvan, gelet op het — algemeen bekende — feit dat er doorgaans nog meer zittingen die dag kunnen zijn gepland het uitlopen niet altijd zonder meer mogelijk is. De lengte van een mondeling pleidooi heeft een hoor- en wederhoor-component en een organisatorische component.

Een beperking van in beginsel 30 minuten spreektijd per partij is, gelet op de mogelijkheid van het vragen van verlening, klaarblijkelijk ingegeven vanuit procesorganisatorische motieven. Dit teneinde op voorhand de zittingduur goed te kunnen inplannen. Wanneer de spreektijd per partij echter (bij gebreke van een dergelijk verzoek) op een half uur per partij is gesteld en een partij gaat daar fors overheen dan kan dit betekenen dat voor de wederpartij minder spreektijd overblijft, dan wel dat de zitting uitloopt ten nadele van een volgende zaak. Aldus kan het beginsel van hoor- en wederhoor in het gedrang komen indien de wederpartij aldus, vanwege de nog maar beperkt overgebleven zittingstijd wordt beknot in zijn pleidooi.

Uit het feit dat ook tevoren verlenging van de spreektijd kan worden gevraagd kan worden afgeleid dat kennelijk de omvang of lengte van de pleitnota in beginsel inhoudelijk geen issue is. Waar bij een mondeling pleidooi heeft de 30 minuteneis dus een sterk ordenend karakter heeft, zonder dat dit te maken heeft met de materiële inhoud van de zaak, geldt dit bij een schriftelijk pleidooi niet.

Bij een mondeling pleidooi zal de rechter ter zitting tijdig aangeven dat er een termijnoverschrijding dreigt en de betreffende partij c.q. advocaat de gelegenheid geven om zich te beperken op hoofdpunten. Niet zelden wordt er dan door of in overleg met de bewuste procespartij een streep gehaald door de overgeslagen passages of zelfs worden er delen van de pleitnota verwijderd die niet zijn voorgedragen. Of men gaat eenvoudig sneller praten. Aldus heeft de bewuste partij nog de gelegenheid te anticiperen op de signalen van de rechter teneinde aldus niet een beurt voorbij te laten gaan doordat het stuk integraal wordt geweigerd.

Anders dan bij een mondeling pleidooi, waar een mogelijkheid bestaat vooraf verlenging van spreektijd te vragen, voorziet het voormelde procesreglement ter zake van het schriftelijke pleidooi niet in een equivalent. Van iets wat niet is bepaald kan (uiteraard) ook geen dispensatie worden gevraagd. Aldus kan de 30 minuteneis niet van toepassing zijn op een schriftelijk pleidooi en had die dus ook niet door het hof op onderhavige zaak mogen worden toegepast

Toepassing zou immers het ongerechtvaardigde en ongerijmde verschil met zich meebrengen dat bij een mondeling pleidooi er vooraf verlenging van de spreektijd zou kunnen worden gevraagd en bij een schriftelijk pleidooi de bijl onherroepelijk bij 30 minuten valt, waarbij dan opeens in beginsel de gehele pleitnota buiten beschouwing blijft10. terwijl bij een mondeling pleidooi de eerste dertig minuten in elk geval wèl meetellen.

Het kan dus ook niet de bedoeling van dit Landelijk reglement zijn dat de 30-minuteneis (onverkort) op het schriftelijk pleidooi van toepassing is. Kennelijk voorziet dat reglement eenvoudig niet in die situatie en dient die dan ook op dit punt buiten beschouwing te worden gelaten.

Het e.e.a. klemt temeer daar er zijdens [requirant] vooraf bij de griffie van het hof is geïnformeerd of er terzake van de omvang van de pleitnota restricties waren. Door het hof werd te kennen gegeven dat die er niet waren.

Aldus beschouwd is het oordeel van het hof niet alleen rechtens onjuist, maar levert de weigering van de pleitnota bovendien een ontoelaatbare verrassingsbeslissing op. Uit het toepasselijke rolreglement blijkt geen beperking, bij de griffie is daaromtrent ook niets bekend en [requirant] is ook niet in de gelegenheid gesteld om zijn stuk in te korten — zo daar gelet op het vorige subonderdeel al rechtens enige grond c.q. noodzaak toe zou zijn —.

Aldus getuigt het ook overigens van een onjuiste rechtsopvatting om de 30 minuteneis op de omvang van een schriftelijk pleidooi toe te passen, zoals het hof heeft gedaan in r.o. 4.1.2. en vervolgens te oordelen dat

Noch uit het recht op pleidooi dat een partij toekomt, noch uit de twee-conclusie regel, noch uit het Landelijk Procesreglement voor civiele dagvaardingszaken bij de gerechtshoven volgt dat het pleidooi naar de aard slechts kort moet of mag zijn. In de literatuur en jurisprudentie is een dergelijke beperking ter zake van het pleidooi ook niet te vinden.

Resumerend f miskent het hof dat het recht op pleidooi uitsluitend wordt beperkt door de grieven en weren in de eerste schriftelijke ronde en door de goede procesorde en dus niet in omvang, ook niet van de pleitnota. Dat het Landelijk Procesreglement voor civiele dagvaardingszaken bij de gerechtshoven in het geval van een mondeling pleidooi bij een spreektijd van langer dan 30 minuten vereist dat dit vooraf moet worden aangevraagd, doet daaraan niet af. Indien het hof dit niet heeft miskend heeft het geen inzicht gegeven in zijn gedachtegang op dit punt, althans heeft het een onbegrijpelijk oordeel gegeven.

Hetgeen hiervoor wordt gesteld ten aanzien van het oordeel in r.o. 4.1.2 omtrent de pleitnota vanwege de omvang daarvan geldt mutatis mutandis ook voor het in die r.o. 4.1.2 vervatte oordeel omtrent de (gedeeltelijke) weigering van de akte houdende overlegging producties. Hiervoor bepaalt het Landelijk Procesreglement voor civiele dagvaardingszaken bij de gerechtshoven ten aanzien van de omvang of hoeveelheid daarvan niets.

Daarbuiten kan de rechter producties buiten behandeling laten wanneer de indiening van producties uit het oogpunt van de eisen van hoor en wederhoor te laat moet worden geacht. Het hof toetst daaraan niet, althans niet kenbaar, doch oordeelt:

Het hof oordeelt dus dat de in het geding te brengen producties — net als de pleitnota — beperkt in omvang moeten zijn. Ook dit oordeel is rechtens onjuist, aangezien noch in de wet (waaronder begrepen het Landelijk Procesreglement voor civiele dagvaardingszaken bij de gerechtshoven) noch in de rechtspraak is terug te vinden dat het recht om producties bij pleidooi in het geding te brengen naar omvang beperkt is.

Snijders/ Wendels, Civiel Appel (2009) nr. 184 schrijven over nieuwe producties na grieven het volgende:

Van het uiterlijk 4 dagen tevoren toezenden van producties is in het geval van een schriftelijk pleidooi geen sprake omdat ook hier geldt dat die gelijktijdig met de concept pleitnota moeten worden toegezonden.

In deze zaak geldt zelfs dat de producties ruim vóór de uitwisseling van de concept pleitnota aan Welstand zijn toegezonden: zoals [requirant] onder punt 2 van de pleitnota heeft gesteld, heeft zijn advocaat reeds op 11 mei 2010 de akte overlegging producties toegezonden aan de advocaat van Welstand terwijl het schriftelijk pleidooi was op 8 juni 2010. Welstand reageert daar ook op in haar (concept) pleitnota onder punten 22 en 23 op p. 8 en 9 en volstaat dan hoofdzakelijk met [requirant] hofleverancier van producties te noemen en een opsomming te geven van de nieuwe (reeds op 12 mei 2010 ontvangen) producties, zonder daarop inhoudelijk kritiek te geven en zonder daarvan te stellen dat deze te kort voor de zitting zijn ingeleverd of dat het beginsel van hoor en wederhoor wordt geschonden vanwege te weinig voorbereidingstijd o.i.d. Welstand stelt in haar eerste termijn ook niet dat de producties eerder naar voren had moeten worden gebracht, dit verweer voert zij voor het eerst bij dupliek (de tweede termijn) zie onder punt 3, pagina 11 en 12.

Ook in haar dupliek, opgesteld na de ontvangst van de concept pleitnota van [requirant], reageert Welstand op de producties, zie p. 12–13 punt 5 t/m 7 van de pleitnota, maar ook dan zegt zij dus niet dat de producties te kort voor de zitting (8 juni 2010) zijn ingeleverd. In punt 3 op p. 11–12 (het kopje ‘Nieuwe feiten, nieuwe weren, nieuwe feitelijke grondslagen’) van haar (dupliek) pleitnota voert Welstand het verweer dat er zakelijk op neerkomt dat [requirant] het e.e.a. eerder in de procedure naar voren had moeten brengen en dus niet dat het beginsel van hoor en wederhoor wordt geschonden vanwege te weinig voorbereidingstijd o.i.d.

Kortom: ook in het geval van de producties had het hof deze niet mogen weigeren vanwege de omvang c.q. het aantal producties. Ook hier geldt dat een procespartij alles in het geding mag brengen — zeker nu het de laatste feitelijke instantie is — wat haar voor de uitkomst van de procedure geraden acht en ook hier geldt slechts de begrenzing van het partijdebat en de goede procesorde met de focus op het beginsel van hoor- en wederhoor. Het getuigt dan ook van een onjuiste rechtsopvatting om producties te weigeren op grond van het aantal (al dan niet in combinatie met of met het oog op hetgeen een partij al eerder aan producties in het geding heeft gebracht).

Voorts is rechtens onjuist en onbegrijpelijk dat het hof deze producties vanwege het aantal heeft geweigerd gelet op de omvang van die producties. Uitgaande van producties L t/m Z11. (waarvan Ml, M2 en M3) zou het dus gaan om 20 producties (minus productie Z). Dit is, hoe men dat ook beschouwt, niet een zodanige omvang dat daarmee, wanneer die tijdig worden toegestuurd, een wederpartij wordt overvallen of in zijn verdediging of procesvoering wordt geschaad. Dat zou bijvoorbeeld anders kunnen zijn indien twee weken tevoren 26 ordners producties worden gebracht en in redelijkheid niet kan worden gevergd dat een partij zich daarop nog kan voorbereiden. Daarvan is in casu in het geheel geen sprake. Het zijn ook stukken in het Nederlands. Bovendien zijn de producties reeds op 11 mei 2010 aan de advocaat van Welstand toegezonden welke door laatstgenoemde ook zijn ontvangen en dat is dus ruim voor de zitting van 8 juni 2010, sterker nog: dat is zelfs ruim voor de uitwisseling van de concept pleitnota's. Welstand klaagt dan ook terecht niet in de pleitnota over schending van het beginsel van hoor en wederhoor (te weinig voorbereidingstijd o.i.d.) omdat dit beginsel in casu eenvoudigweg niet geschonden is.

Aldus is het arrest op dit punt ook volstrekt onvoldoende gemotiveerd en onbegrijpelijk. Meer dan dat ‘hetzelfde geldt’ in combinatie met de niet ter zake doende mededeling ‘in aanvulling op de grote hoeveelheid producties’ valt er in de bewuste rechtsoverweging (en ook overigens niet in de uitspraak) niet te lezen. Moet het oordeel van het hof aldus worden begrepen dat de 30 minuteneis ook op die akte met producties worden toegepast of ziet de toetsing van de producties uitsluitend op de door het hof aangenomen beperkte reikwijdte en mogelijkheden van het debat? Het hof had in elk geval nader moeten motiveren dat en waarom toelating van deze producties in zijn visie in strijd met de goede procesorde zou komen.

Het hof heeft dit alles hetzij miskend, hetzij heeft het geen inzicht gegeven in zijn gedachtegang op dit punt althans heeft het een onbegrijpelijk oordeel gegeven.

Tenslotte is het, zonder nadere toelichting die ontbreekt, onbegrijpelijk dat het hof tot het oordeel is gekomen in r.o. 4.1.2 dat deze pleitnota niet in 30 minuten zou kunnen worden voorgedragen en dus te lang is. Deze pleitnota bevat weliswaar iets meer dan 71 pagina's, maar daarvan met een groot aantal opsommingen citaten uit processtukken, bijlagen en verklaringen.12. Het is niet ongebruikelijk om tijdens een mondeling pleidooi — waarbij partijen en de rechter de pleitnota onder ogen hebben en meelezen — dergelijke passages en citaten uit processtukken niet integraal voor te lezen, doch daarnaar te verwijzen en daaromtrent te parafraseren. Daarmee kan aanmerkelijke tijdwinst worden geboekt, zodat aan de hand van het aantal pagina's niet, althans niet zonder meer kan worden geoordeeld dat die niet in de daartoe bestemde 30 minuten zou kunnen zijn voorgedragen. Bovendien geldt ook hier weer subsidiair dat bij een mondeling pleidooi een keuze kan worden gemaakt wat men wel of niet voordraagt voor het geval men in tijdnood komt. Aldus kon en mocht het hof niet oordelen dat deze pleitnota niet aan de 30-minuteneis voldoet, zo die onverhoopt van toepassing zou zijn, hetgeen [requirant] in de voorgaande subonderdelen i en ii bestrijdt.

Rechtens onjuist, althans zonder nadere toelichting die ontbreekt is dat het hof eerst in r.o. 4.1.2 overweegt dat (ook) de pleitnota bij schriftelijk pleidooi van beperkte omvang dient te zijn en nu de door [requirant] in het geding gebrachte pleitnota hieraan niet voldoet deze om die reden in beginsel buiten beschouwing gelaten dient te worden, evenals — om dezelfde reden de akte overlegging producties en vervolgens in r.o. 4.1.3 oordeelt dat:

en in r.o. 4.4.5

om navolgende redenen.

Allereerst behoeft het uiteraard geen nader betoog dat een processtuk niet uitsluitend voor zover het een bepaald onderwerp betreft kan worden toegelaten en voor het overige buiten beschouwing wordt gelaten omdat het te omvangrijk zou zijn. Anders gezegd, het hof mag niet een willekeurig stukje kiezen wat wel ‘meegenomen’ wordt en de rest buiten beschouwing laten. Het hof oordeelt hier in r.o. 4.1.3 met een verwijzing naar artikel 19 Rv kennelijk dat dit geoorloofd zou zijn ten opzichte van Welstand, naar [requirant] begrijpt, omdat de zaak toch wordt afgewezen. Echter het hof miskent dat het jegens [requirant] getuigt van een onjuiste rechtsopvatting om eerst de pleitnota te verwerpen en dan toch een (willekeurig en onvoldoende gedefinieerd) stukje mee te nemen. Het hof neemt aldus een ontoelaatbare verrassingsbeslissing jegens [requirant], die achteraf een deel van zijn bij pleidooi aangevoerde feiten buiten behandeling gelaten ziet en een deel niet en bovendien niet kan narekenen welk deel nu wel is behandeld en welk deel buiten beschouwing is gebleven en zonder dat [requirant] — zoals bij een mondeling pleidooi wel mogelijk is — daarop heeft kunnen anticiperen.

Het hof gaat dan ook van een onjuiste rechtsopvatting uit door processtukken (grotendeels) te weigeren en vervolgens dan op één (niet voldoende omschreven punt toe te laten (de pleitnota) en voor wat betreft de producties de akte eerst geheel te weigeren en vervolgens toch enkele producties te bespreken en dus toe te laten tot het geding. Zoals in het vorige subonderdeel (2.1.3) nader is uiteengezet, kan de goede procesorde zich verzetten tegen het toelaten van een bepaalde nieuwe stelling of nieuwe weer indien die nader onderzoek vereist of een of meer productie uit het oogpunt van de eisen van hoor en wederhoor te laat zijn ingebracht. De rechter stelt dan expliciet — met redenen omkleed — bepaalde stellingen of producties buiten behandeling. Het omgekeerde kan en mag echter niet, althans niet op de wijze zoals het hof dat heeft gedaan, andermaal omdat aldus voor de hogere rechter en voor partijen niet goed is na te gaan wat nu wel tot het debat is toegelaten door het hof en wat niet.

Het hof geeft in die rechtsoverweging (en ook overigens in het aangevallen arrest) niet aan welk gedeelte c.q. welke concrete paragrafen, pagina's of alinea's wel door het hof worden meegenomen en welk gedeelte niet. De omschrijving ‘de pleitnota, voor zover [requirant] daarin zijn eerdere stellingen omtrent ‘zodanige zakelijke en/of persoonlijke rechten en verplichtingen’ nader uitwerkt’ is, zeker nu een kopje met die tekst in die pleitnota niet voorkomt, te vaag om te kunnen nagaan op welke passages en welke pagina's van die pleitnota het hof klaarblijkelijk het oog heeft gehad. Aldus maakt het hof voor de hogere rechter niet, althans onvoldoende inzichtelijk welk deel van de pleitnota het nu wel en welk deel het nu niet heeft meegenomen. De eis dat de hogere rechter in het kader van de controlerende functie voldoende moet kunnen nagaan van welke stukken, feiten en gegeven de rechter in de aangevallen uitspraak is uitgegaan vinden we onder meer terug in de eis om schriftelijk bezwaar te maken tegen een verandering of vermeerdering van eis.

In r.o. 4.1.3 rept het hof niet over enige toelating van producties terwijl het in r.o. 4.4.5 in weerwil van r.o. 4.1.2 toch wel weer enkele producties daarvan behandelt. Voor wat betreft de producties valt niet na te gaan welke producties het hof uiteindelijk wel heeft toegelaten en welke niet, althans is het oordeel van het hof (eerst niet toelaten en vervolgens een deel toch behandelen) onbegrijpelijk, want intern tegenstrijdig. Aldus maakt het hof daarnaast ook hier voor de hogere rechter niet, althans onvoldoende inzichtelijk welk deel van de producties het nu wel en welk deel het nu niet heeft meegenomen.

Het hof heeft dit alles genoemd in i t/m iii hetzij miskend althans had het in elk geval nader moeten motiveren (met vindplaats) welke producties en welke gedeelten van een pleitnota het wel tot het debat heeft toegelaten.

Het slagen van één of meer in dit onderdeel 2.1 hierboven aangevoerde klachten vitiëert ook r.o. 4.4.4. t/m 5 en het dictum waarin het hof de vorderingen van [requirant] afwijst omdat hij onvoldoende zou hebben gesteld.13. Immers, wanneer de producties en pleitnota in hoger beroep (grotendeels) buiten beschouwing worden gelaten, raakt dat direct aan de stelplicht van [requirant] en kunnen deze oordelen dus niet in stand blijven. Het vitiëert ook r.o. 4.4.8 waarin het hof het bewijsaanbod passeert waarin het hof overweegt dat het niet toekomt aan beoordeling van het bewijsaanbod nu de stellingen van [requirant] naar het oordeel van het hof de vorderingen niet kunnen dragen. Ook bij deze beoordeling wreekt zich dat een substantieel deel van de processtukken van [requirant] in hoger beroep, te weten de pleitnota in hoger beroep en de akte overlegging producties van diezelfde datum (grotendeels) buiten beschouwing zijn gelaten.

Rechtens onjuist, althans zonder nadere toelichting, die ontbreekt is onbegrijpelijk, althans onvoldoende gemotiveerd het oordeel van het hof met betrekking tot de vordering van [requirant]:

om navolgende ook in onderling verband te lezen redenen.

Door aldus te oordelen in r.o. 4.4.2 heeft het hof allereerst miskend, althans daaraan geen kenbare aandacht gegeven, dat, blijkens onder meer punt 2a van de Memorie van Grieven, hij zich op het standpunt stelt dat de legatarissen ter uitvoering van het testament van [betrokkene 1] zijn overeengekomen‘het vestigen van zodanige zakelijke en/of persoonlijke rechten en verplichtingen tussen de gelegateerde onroerende goederen als nodig kunnen worden geacht om dezelfde onderlinge toestand daarvan als die voor het overlijden van erflaatster bestond te kunnen handhaven’14..

[requirant] beroept zich niet, althans niet primair, op het testament van de erflaters als wel op het feit dat de legatarissen (waarvan hij rechtsopvolger onder bijzondere titel van onder meer het Diaconessenhuis is), een overeenkomst hebben gesloten om de toestand zoals die ten tijde van het overlijden van de erflaatster was, te handhaven. Reeds bij memorie van grieven is die grondslag van de vordering (blijkens onder meer punt 2a van de memorie van grieven op p. 2 en punt 4b op p. 4 van de pleitnota in hoger beroep) (nakoming van) een overeenkomst die de legatarissen onderling hebben gesloten.15.

In dat verband stelt hij dus (in elk geval in hoger beroep) niet ‘dat er een erfdienstbaarheid bestaat waarmee de handelwijze van het echtpaar [betrokkene 3 en 4] ten aanzien van perceel V in strijd is’, zoals het hof oordeelt in r.o. 4.4.2, maar dat de legatarissen hebben afgesproken dergelijke erfdienstbaarheden te zullen vestigen, hetgeen blijkt uit de bepalingen A, B en C uit de akte van 1977, alsmede uit de verplichtingen die aan [requirant] in de akte van 1979 werden opgelegd alsook uit de verplichtingen die Welstand en het Diaconessenhuis elkaar oplegden bij akte van ruiling van 9 maart 1980 (zie productie 4 bij inleidende dagvaarding art 10C, p. 9, 10 en 11).16. Het hof heeft dit hetzij miskend, hetzij is het oordeel op dit punt onbegrijpelijk. Althans onvoldoende gemotiveerd.

Dit wordt verder uitgewerkt in de pleitnota en de producties M2 en M3 (de notitie en aanvullende notitie van prof. mr N.C. van Oostrom). Daarin wordt nog eens helder uiteen is gezet dat er sprake is van een overeenkomst tussen de drie legatarissen en op welke wijze [requirant] daarvan in rechte nakoming kan vorderen.17.

In dat verband is ook onjuist en onbegrijpelijk dat het hof overweegt in r.o. 4.4.2:

[requirant] stelt immers in hoger beroep, blijkens p. 16 van de MvG18. dat de akte van 1980 een erfdienstbaarheid bevat die materieel wel hetzelfde wil regelen als de al bestaande erfdienstbaarheden tussen de percelen IVa en IVb met de percelen van [requirant], maar dat deze een bredere strekking heeft gekregen aansluitend bij de reikwijdte van het beding tussen legatarissen in de akte afgifte legaat. De betreffende erfdienstbaarheid dient ‘ter bestendiging van de bestaande toestand over en weer’ en ‘waardoor de toestand waarin de onroerende goederen zich ten opzichte van elkander bevinden blijft gehandhaafd.’19. Uitdrukkelijk wordt daar, aldus nog steeds [requirant] in de MvG t.a.p., gesproken ter bestendiging van de bestaande toestand over en weer zonder dat daaraan enige beperking wordt gegeven. Vervolgens wordt in de MvG t.a.p. verwezen naar de brief aan mr [betrokkene 7] uit 1979 en diens antwoord daarop.

[requirant] stelt dus dat de bedoeling achter de erfdienstbaarheid een veel bredere is dan de rechtbank aanneemt. Weliswaar komt het bij de uitleg van een notariële akte aan op de daarin tot uitdrukking gebrachte partijbedoeling, die moet worden afgeleid uit de in de akte gebezigde bewoordingen, uit te leggen naar objectieve maatstaven in het licht van de gehele inhoud van de akte,20. maar dat laat overigens onverlet dat de partijbedoeling van de achter de akte liggende obligatoire overeenkomst weer wel via het Haviltexcriterium kan worden gesteld en bewezen. Zie HR 22 oktober 2010, LJN BM8933:

In casu beroept [requirant] zich dus op de letterlijke tekst in de notariële akten en op de obligatoire bepalingen achter de notariële akte uit 1980, te weten een overeenkomst inhoudende dat de toestand/situatie op het landgoed zou blijven zoals die ten tijde van het overlijden van de erfgenamen was. Met die obligatoire bepalingen is het gebruik als de [naam hoeve]hoeve als Vergader- en conferentiecentrum met horecagelegenheid (bruin café) in strijd. Het hof had dit, ambtshalve de rechtsgronden ex artikel 25 Rv aanvullend, moeten onderkennen, danwel indien het dat heeft gedaan zijn oordeel op dit punt (nader) moeten motiveren.

Vervolgens is dus niet relevant of [requirant] ter comparitie zou hebben erkend dat de akte-1979 (de koopovereenkomst waarbij [requirant] het landhuis kocht) niet een erfdienstbaarheid in deze zin bevat, nu [requirant] bij de akte van 1979 en bij akte van 2006 in alle rechten is getreden van één van de drie legatarissen, te weten het Diaconessenhuis.21. Aldus kon en kan [requirant] zich op de zelfde afspraken beroepen die er destijds tussen de drie legatarissen zijn gemaakt, alsook op de bedoeling achter de akte uit 1980 p. 11/12, zoals geciteerd door het hof in r.o. 4.2.8.22.

Het hof heeft dit alles hetzij miskend, hetzij heeft het geen inzicht gegeven in zijn gedachtegang op dit punt, althans heeft het een onbegrijpelijk oordeel gegeven.

Onbegrijpelijk is voorts de uitleg door het hof van de stellingen van [requirant] in r.o. 4.4.3, waarin het hof overweegt:

Het hof citeert hier onvolledig. De MvG p. 11 sub p. luidt hier voor zover van belang (onderstreept door mij-HJWA):

Het hof denatureert deze brief en miskent daarbij dat [requirant] hier bevestigt hetgeen S.P.C.I. c.q. het (voormalige) Diaconessenhuis hier heeft aangegeven dat is overeengekomen tussen de drie legatarissen.

Dat is ook steeds wat [requirant] aanvoert: De drie legatarissen hebben een obligatoire overeenkomst gesloten die zij zouden omzetten, zodra dat mogelijk was, in ‘over en weer al zodanige zakelijke en/of persoonlijke rechten en plichten’, waaronder een of meerdere erfdienstbaarheden, als ‘nodig kunnen worden geacht’ voor het als een geheel in stand houden van het landgoed in de toestand/situatie anno 1974. Daarbij bestond in de periode voorafgaand aan het in gebruik geven van de [naam hoeve]hoeve aan [betrokkene 3] c.s. om daarin een Conferentie en Vergadercentrum te vestigen, geen verschil van mening, zoals blijkt uit de correspondentie uit die tijd, waarnaar [requirant] bij memorie van grieven verwijst.

Zo wordt bijvoorbeeld bij MvG p. 9 punt I. verwezen naar de brief van Welstand van 22 maart 1994 overgelegd als productie II bij akte d.d. 8 augustus 2008 in eerste aanleg (eerste alinea p. 9) en in het bijzonder naar een eerdere brief van Welstand van 3 maart 1987 (productie 23 in eerste aanleg) waar Welstand stelt ‘Weest u ervan overtuigd dat het bestuur van de Maatschappij van Welstand tracht het landgoed [A], voor zover zij daar eigenaresse van is, zodanig te beheren, dat het zijn functie behoudt in de geest van de erflaters.’23. In de derde alinea van p. 9 van de MvG verwijst [requirant] naar een brief van Welstand (overgelegd als productie 24 in eerste aanleg) d.d. 22 juni 1988, waarin Welstand aan [requirant] bericht dat zij zich beraadt over wat te doen met ‘de [naam hoeve]hoeve", nu de (toenmalige) pachter [pachter] met pensioen gaat. Hierbij zal, aldus de brief, duidelijk rekening worden gehouden met de ‘wensen’ van de erflaters. Voor nader overleg wordt [requirant] in die brief doorverwezen naar de toenmalige rentmeester. In de MvG derde en vierde alinea van p. 9 en eerste alinea van p. 10 stelt [requirant] vervolgens:

Hieruit volgt dus dat er sprake was van een overeenkomst tussen de legatarissen, die tot 1994 door alle partijen werd onderschreven.

Die overeenkomst is bovendien niet zó absoluut als het hof dat omschrijft in r.o. 4.4.3 wordt gesteld, hetgeen volgt uit het bovengenoemde citaat van pagina 9 en 10 van de MvG. Het is dan ook onjuist en onbegrijpelijk dat het hof oordeelt dat [requirant] bij alle vorderingen in wezen tot uitgangspunt neemt dat het gebruik van de tot de nalatenschappen van beide erflaters behorende gronden nimmer gewijzigd mag worden en dat er nimmer nieuwe opstallen gebouwd mogen worden. Uit het hierboven aangehaalde citaat uit de MvG derde en vierde alinea van p. 9 en eerste alinea van p. 10 blijkt immers dat [requirant] zich niet op het standpunt heeft gesteld dat er eeuwigdurend niets mag worden veranderd. Hij heeft immers ingestemd met de bestemmingswijziging van de [naam hoeve]hoeve van agrarisch bedrijf met bedrijfswoning tot woonboerderij. Het moet echter passen binnen de instandhoudingverplichting die de legatarissen onderling zijn overeengekomen en ook allen24. langere tijd hebben onderschreven. Het hof heeft dit alles hetzij miskend, hetzij heeft het geen inzicht gegeven in zijn gedachtegang op dit punt, althans een onbegrijpelijk oordeel gegeven.

Het vorige subonderdeel, in het bijzonder de laatste alinea daarvan, vitiëert ook de r.o. 4.4.4, 4.4.5 en 4.4.7, waarbij het hof voortbouwt op dit onjuiste en te stringente uitgangspunt, alsmede 4.4.8 t/m 5 waarin naar aanleiding daarvan conclusies worden getrokken, in het bijzonder dat [requirant] niet aan zijn stelplicht heeft voldaan terzake van dit stringente uitgangspunt.

Het in onderdeel 2.2 gestelde heeft vervolgens consequenties voor hetgeen het hof vervolgens overweegt:

Immers, los van het toetsen van het te stringente uitgangspunt (2.2 sub iii en iv), is voor de vorderingen van [requirant] niet bepalend hoe het testament van de erflaters heeft geluid, omdat [requirant] zich beroept op een overeenkomst tussen de legatarissen, waarbij hij alleen al partij is geworden omdat hij door de koopakte in 2006 als rechtsopvolger onder bijzondere titel, op die afspraken rechtstreeks een beroep kan doen en nakoming daarvan kan vorderen.25. Aldus kon en mocht het hof de vordering van [requirant] ook niet wegens het niet voldoen aan de stelplicht wegens het ontbreken van stukken van de erflaters afdoen. Ook zijn in het kader van die stelplicht geen ‘duidelijke verklaringen’ van de legatarissen nodig, nu van een overeenkomst eenvoudig nakoming kan worden gevorderd, zonder dat daartoe nog nadere verklaringen zijn vereist.

Aan de stelplicht ter zake van de bedoeling van de drie legatarissen bij zijn overeenkomsten van 1979 en 2006 daarbij heeft hij daaraan ruimschoots voldaan door verwijzing naar en overlegging van correspondentie ten tijde van het verlijden van de aktes van 1977–1979 en 1980 zoals geciteerd hierboven uit de MvG in 2.2 sub iii, zodat het oordeel in r.o. 4.4.4 dat [requirant] niet aan zijn stelplicht heeft voldaan rechtens onjuist en onbegrijpelijk is en het hof van een onjuiste rechtsopvatting uitgaat, althans een onbegrijpelijk oordeel geeft in r.o. 4.4.8 waarin het hof het bewijsaanbod passeert.

Het hof heeft dit alles hetzij miskend, hetzij heeft het geen inzicht gegeven in zijn gedachtegang omtrent, hetzij heeft het een onbegrijpelijk oordeel gegeven.

De onjuiste insteek van het hof (testament erflater in plaats van overeenkomst) raakt, los van het toetsen van het te stringente uitgangspunt (2.2 sub iii en iv), ook de verdere onderbouwing in deze r.o. 4.4.4. ter motivering van de stelling dat [requirant] niet aan de op hem rustende stelplicht heeft voldaan en de aldaar gedane uitleg van de akten. Het hof heeft immers niet getoetst op de door [requirant] gestelde overeenkomst, maar kennelijk (uitsluitend) op de bedoeling van de erflaters. Zowel in de dagvaarding in eerste aanleg26. alsmede in de Memorie van Grieven aan het Hof27. is door [requirant] voldoende gesteld dat de artikelen A B en C in de akten afgifte legaat28. uitsluitend een op vrijwillige basis gemaakte afspraak is tussen 3 partijen i.c. de 3 legatarissen (deze 3 legatarissen zijn eveneens erfgenamen). Dit geldt voor de akte 1979 alsook de akte-2006.

Uit de overlegde verklaringen van de twee andere legatarissen Natuurmonumenten en Diaconessenhuis alsmede van alle andere betrokkenen ([requirant], [betrokkene 6] als executeur-testamentair en notaris, [betrokkene 7] als comparant handelend namens de legatarissen) blijkt eveneens dat het gaat om een afspraak tussen deze 3 partijen.29. De daaruit voortvloeiende rechten zijn op [requirant] op basis van de wet (kwalitatief recht) en cessie30. overgegaan toen hij in 1979 een deel van het landgoed kocht. De daaruit voortvloeiende verplichtingen zijn hem expliciet opgelegd (artikel 12c akte-1979).

Het hof heeft dit alles hetzij miskend, hetzij heeft het geen inzicht gegeven in zijn gedachtegang op dit punt, althans heeft het een onbegrijpelijk oordeel gegeven.

In onderdeel 2.2 van het cassatiemiddel is uiteengezet dat [requirant] een beroep doet op hetgeen partijen met die notariële afspraken hebben beoogd. Hij stelt blijkens de citaten uit onderdeel 2.2 ii dat de notariële akten letterlijk moeten worden genomen, maar dat vervolgens naar de obligatoire bepalingen achter die akten moet worden gekeken voor de vraag wat partijen met die akten precies hebben beoogd en hebben willen regelen. [requirant] verwijst daartoe verder naar zijn brief v d.d. 13 november 1979 aan notaris [betrokkene 7] en diens antwoord daarop bij brief van 27 november 1979 dat de erfdienstbaarheid onder D niet in de akte- 1980 behoefde te worden opgenomen omdat dat reeds in akte-1979 was gebeurd. De notaris vermeldt verder: ‘Overigens worden deze erfdienstbaarheden wel woordelijk aangehaald in de akten van ruiling (…)’.De beide brieven bevinden zich in kopie onder meer bij prod. 4 bij inleidende dagvaarding van [requirant].31. De Akte-1980 vermeldt voorts op blad 11 en-12 onder meer:

Het hof overweegt in r.o. 4.4.4

Aldus miskent het hof dat [requirant] niet stelt dat hij rechtstreeks rechten kan ontlenen aan die akte, maar dat hij stelt dat die akte een uitvloeisel is van de overeenkomst die de drie legatarissen in 1977 hebben gesloten om het landgoed in stand te houden zoals dat ten tijde van het overlijden van de erflaters was. Het beroep op de akten wordt gedaan als bewijs van invulling van en voldoening aan die overeenkomst. Aldus doet niet ter zake dat [requirant] geen verklaring heeft gegeven voor het feit dat de akte 1980 melding maakt ‘Ten aanzien van de bij deze gevestigde erfdienstbaarheden zal splitsing of bebouwing van een heersend erf niet als verzwaring van de erfdienstbaarheden kunnen worden aangemerkt’. Indien het hof dit niet heeft miskend, heeft het geen inzicht gegeven in zijn gedachtegang op dit punt, althans heeft het een onbegrijpelijk oordeel gegeven.

In r.o. 4.4.5 miskent het hof dat [requirant] niet heeft gesteld dat de legatarissen met de bepaling onder A.B.C. in de akte 1977 (alsmede in de akte-1983) over en weer de verplichting hebben opgenomen om zakelijke en/of persoonlijke rechten te vestigen waarbij iedere mogelijke gebruikswijziging of bouwactiviteit ten eeuwige dage zou worden uitgesloten, nu hierbij — zoals hierboven reeds aangegeven — wordt uitgegaan van een te stringent uitgangspunt. Bovendien heeft [requirant] gesteld dat die aktes een invulling zijn van de overeengekomen instandhoudingverplichting, die door het alsnog vestigen van ‘al zodanige rechten en verplichtingen als nodig kunnen worden geacht’ waaronder een of meerdere erfdienstbaarheden moet worden geëffectueerd.32.

Ook hier toetst het hof dan ook aan het verkeerde te weten de te stringente maatstaf, zodat rechtens onjuist en onbegrijpelijk is het oordeel van het hof dat [requirant] te weinig heeft gesteld om te onderbouwen dat de legatarissen jegens elkaar verplicht waren tot vestiging van zakelijke en/of persoonlijke rechten conform het door [requirant] geformuleerde uitgangspunt (4.4.3), nog daargelaten dat het hof ook hier uitgaat van het perspectief van het testament van de erflaters en niet van de overeenkomst tussen de legatarissen (zie hierboven sub 1 van dit onderdeel).

Rechtens onjuist, althans zonder nadere toelichting die ontbreekt is onbegrijpelijk, althans onvoldoende gemotiveerd het oordeel van het hof:

Het hof miskent dat [requirant], onder meer bij MvG p. 11–12 onder letter p. heeft gesteld dat hij bij akte alle rechten en plichten heeft overgedragen gekregen van legataris Diaconessenhuis, hetgeen het hof, zonodig de rechtsgronden aanvullend ex artikel 25 Rv had moeten kwalificeren als een cessie. Dit wordt vervolgens door [requirant] in de pleitnota in hoger beroep uitvoerig onderbouwd en uitgewerkt op p. 6–7 onder het kopje ‘binding [requirant]’ en p. 8–9 vanaf het kopje ‘positie [requirant] als eigenaar van perceel III en de Poortwoning (akte 2006)’ en p. 13–18 punt 6.2 Overdraagbaarheid van rechten, de nrs. 1 t/m 8. Bij pleitnota in hoger beroep bespreekt en citeert [requirant] overigens uit de als productie M 1 en M2 bij akte d.d. 8 juni 2010 overgelegde notities van prof. Mr N.C. van Oostrom, waarin uitvoerig uiteen wordt gezet dat via meerdere routes, waaronder het zijn van kwalitatief recht en via cessie, [requirant] zowel op grond van de akte uit 1979 als de akte uit 2006 in de rechten is getreden welke Diaconessenhuis voorheen kon uitoefenen jegens Welstand (zoals het vorderen van nakoming van de overeenkomst tot instandhouding van het landgoed, met inbegrip van het boetebeding) .33. Het oordeel van het hof dat onvoldoende gemotiveerd is gesteld en ook overigens niet is gebleken dat aan de vereisten van art. 6:251 of 6:159 BW is voldaan en/of de vereiste medewerking van alle betrokkenen is verkregen, de akte-2006 onvoldoende basis vormt voor de stelling dat hij daarmee in de verbintenisrechtelijke rechten en verplichtingen van de legatarissen die zij tegenover elkaar hebben is getreden, is dan ook rechtens onjuist en voor het overige kennelijk het gevolg van het feit dat het hof blijkbaar deze beoordelingen van Prof. Van Oostrom, een autoriteit op het gebied van o.a. het leerstuk van kwalitatieve rechten en plichten naar oud en nieuw recht, buiten beschouwing heeft gelaten alsmede de hierboven aangegeven gedeelten van de pleitnota. Zulks ten onrechte om redenen als aangeven in onderdeel 2.1, maar ook omdat het voortbouwt op hetgeen reeds in MvG p. 11–12 onder de letter p. is gesteld, zodat het hier geen nieuwe grief betreft en aan de hand van de feiten en omstandigheden die Prof van Oostrom heeft beschouwd het hof via de route van artikel 25 Rv tot hetzelfde oordeel had moeten komen.

R.o. 4.4.7 is voorts rechtens onjuist en onbegrijpelijk, nu [requirant] steeds heeft gesteld (zie hiervoor onderdeel 2.2 i derde woordblok) dat hetgeen in de akte van 1979 is opgenomen (geciteerd door het hof in r.o. 4.2.5) een uitvloeisel is van de obligatoire afspraken die de drie legatarissen onderling hebben gemaakt. Op grond daarvan worden aan [requirant] vele verplichtingen opgelegd, die alle ten doel hebben de toenmalige situatie op het landgoed anno 1974 te handhaven, e.e.a. wordt nader uitgewerkt in de Memorie van Grieven, onder nummer G op p 6 en 7. Aldus kan en mag hij daar de bedoeling en strekking van de overeenkomst tussen de drie legatarissen uit afleiden. In zoverre worden er dus niet alleen verplichtingen opgelegd, maar kan hij daar dan ook rechten aan ontlenen. Daarnaast wordt verwezen naar MvG p. 11–12 onder letter p. Dat hij daar rechten aan kan ontlenen volgt verder uit de bij pleitnota in hoger beroep besproken als productie M 1 en M2 bij akte d.d. 8 juni 2010 overgelegde notities van prof. Mr N.C. van Oostrom, waarin uitvoerig uiteen wordt gezet dat via meerdere routes, waaronder het zijn van kwalitatief recht en via cessie, [requirant] zowel op grond van de akte uit 1979 als de akte uit 2006 in de rechten is getreden welke Diaconessenhuis voorheen kon uitoefenen jegens Welstand (zoals het vorderen van nakoming van de overeenkomst tot instandhouding van het landgoed, met inbegrip van het boetebeding) .34.

Het hof heeft dit alles miskend. Indien het hof dat niet heeft miskend heeft het geen inzicht gegeven in zijn gedachtegang op dit punt, althans heeft het een onbegrijpelijk oordeel gegeven.

Het slagen van één van de voorgaande klachten brengt mee dat het oordeel van het hof in de laatste zin van r.o. 4.1.4 waarin het hof overweegt:

waarmee het hof kennelijk oordeelt dat indien de eiswijziging wel wordt meegenomen de vordering (ook) moet worden afgewezen, niet in stand kan blijven. Bij het slagen van één of meer van bovengenoemde klachten zal de verwijzingsrechter daarover opnieuw een oordeel moeten vellen. Dat oordeelt verandert uiteraard wanneer één of meer van de bovengenoemde klachten slaagt. Indien het hof iets anders heeft bedoeld met deze overweging dan is het oordeel onbegrijpelijk, althans onvoldoende gemotiveerd.

Daarnaast vitiëert het slagen van één van de bovenstaande klachten r.o. 4.5 en het dictum (r.o. 5.1 en 5.2).

WESHALVE het de Hoge Raad behage op vorenstaande gronden, of één of meer daarvan, te vernietigen het arrest, waartegen het middel is gericht, met zodanige verdere beslissing als de Hoge Raad zal vermenen te behoren, kosten rechtens.

De kosten dezes voor mij, deurwaarder, zijn € [90,81]

DEURWAARDER

[mijn requirant kan de BTW niet verrekenen]

[Mr. A.C.T. Paijmans]

[Gerechtsdeurwaarder]

[Eiser(es) kan op grond van de Wet op de Omzetbelasting 1968 de hem/haar in rekening gebrachte omzetbelasting niet verrekenen, derhalve verklaart ondergetekende opgemelde kosten te hebben verhoogd met een percentage gelijk aan het percentage genoemd in bovengenoemde wet.]