HR, 09-09-2022, nr. 20/01452

Partijen worden hierna verkort aangeduid als IPMI respectievelijk [verweerster] .

Het gaat in deze zaak uitsluitend over het in appel ingestelde incident tot zekerheidstelling. Nadat IPMI hoger beroep had ingesteld, heeft [verweerster] zekerheidstelling voor de proceskosten door IPMI gevorderd. Het hof heeft deze incidentele vordering toegewezen, en bevolen dat zekerheid dient te worden gesteld in de vorm van een depotstorting op de derdengeldenrekening van een Nederlandse notaris. Bij eindarrest heeft het hof geoordeeld dat IPMI niet tijdig aan dit bevel heeft voldaan, omdat zij het bedrag weliswaar tijdig heeft gestort, maar er geen depotovereenkomst is op grond waarvan de notaris in het in die overeenkomst omschreven geval een claim van [verweerster] onvoorwaardelijk dient te honoreren. Ook heeft de notaris geen volmacht ontvangen. Het hof heeft IPMI daarom niet-ontvankelijk verklaard in haar hoger beroep.IPMI klaagt in cassatie onder meer dat het hof niet expliciet de eis had gesteld dat een schriftelijke depotovereenkomst moest worden gesloten en dat zij daarom ten onrechte niet-ontvankelijk is verklaard.

IPMI is een in Iran gevestigde onderneming, die actief is in de gas- en olie-industrie in Iran.[verweerster] , voorheen: [A] BV geheten, is onderdeel van de [B] Group, die bestaat uit verschillende vennootschappen dat actief is in de fabricage van afsluiters en halffabricaten.

IPMI heeft in 2012 een drietal orders geplaatst voor het leveren van materialen. Onder deze orders hebben leveringen plaatsgevonden. Een gedeelte van de materialen was ten tijde van het hierna genoemde vonnis in eerste aanleg van 31 januari 2018 niet geleverd.Procesverloop2.

Bij inleidende dagvaarding van 10 augustus 2016 heeft IPMI [verweerster] gedagvaard voor de rechtbank Zeeland-West-Brabant, zittingsplaats Breda en heeft daarbij – samengevat – veroordeling van [verweerster] gevorderd tot betaling van een bedrag van € 3.256.168,40, vermeerderd met de wettelijke handelsrente en kosten.3.Aan deze vordering heeft IPMI – verkort weergegeven – primair ten grondslag gelegd dat zij aan [verweerster] , respectievelijk een dochtervennootschap van [verweerster] in Iran, tot een bedrag van€ 4.845.097,38 aan betalingen heeft voldaan, maar slechts materialen heeft ontvangen ter waarde van € 1.588.928,98. In verband met handelssancties die zijn opgenomen in de Sanctieregeling Iran 2012, zijn de overeenkomsten met [verweerster] volgens IPMI nietig op grond van art. 3:40 lid 2 BW en heeft zij tot een bedrag van € 3.256.168,40 onverschuldigd betaald, althans is [verweerster] tot dat bedrag ongerechtvaardigd verrijkt.4.

[verweerster] heeft daarop bij incidentele conclusie op de voet van art. 224 Rv (onder meer) gevorderd dat de rechtbank IPMI bij uitvoerbaar bij voorraad verklaard vonnis veroordeelt tot het stellen van zekerheid voor de proceskosten door middel van afgifte van een bankgarantie dan wel IPMI onherroepelijk veroordeelt in de proceskosten van in totaal € 20.157,– , althans een in goede justitie te bepalen bedrag. Zij heeft daaraan ten grondslag gelegd dat IPMI is gevestigd en kantoorhoudende is te Tehran (Iran) en derhalve geen woon- of verblijfplaats heeft in Nederland, en dat de uitzonderingen die zijn geformuleerd in art. 224 lid 2 onder a tot en met d Rv zich niet voordoen.5.

IPMI heeft als verweer onder meer aangevoerd dat zij als een in Iran gevestigde vennootschap zonder bankrekening in Nederland (en/of de Europese Unie) en op grond van het beleid van banken ten aanzien van transacties met Iraanse vennootschappen, niet aan deze vordering kan voldoen.6.

De rechtbank heeft bij vonnis in het incident van 11 januari 2017, gelet op het gemotiveerde verweer van IPMI, de gevorderde zekerheidstelling door middel van een bankgarantie afgewezen (rov. 3.8) en, voor zover thans van belang, IPMI bevolen zekerheid te stellen voor een bedrag van € 10.524,– ter zake van de proceskosten waarin zij in de hoofdzaak kan worden veroordeeld in de vorm van een depotstorting op de derdengeldenrekening van een Nederlandse notaris, binnen een termijn van vier weken na datum van het vonnis (dictum, onder 4.1- 4.3).

[verweerster] heeft bij conclusie van antwoord aangevoerd dat IPMI niet-ontvankelijk moet worden verklaard, omdat zij pas op 13 februari 2017 (dus na de gestelde termijn) een depotovereenkomst heeft ondertekend.

Bij tussenvonnis van 31 januari 2018 heeft de rechtbank het beroep van [verweerster] op de niet-ontvankelijkheid van IPMI verworpen (rov. 3.5) en IPMI opgedragen bewijs te leveren van de in het dictum, onder 4.1, genoemde feiten en omstandigheden, en de zaak daartoe naar de rol verwezen.

Bij eindvonnis van 13 juni 2018 heeft de rechtbank geoordeeld dat IPMI niet in het haar opgedragen bewijs is geslaagd, en de vorderingen afgewezen. Ook heeft zij IPMI in de proceskosten veroordeeld, begroot op € 13.536,– .

IPMI is van dit eindvonnis in hoger beroep gekomen bij het gerechtshof ’s-Hertogenbosch.

[verweerster] heeft daarop een incidentele vordering ingediend tot zekerheidstelling voor de proceskosten door IPMI. Zij heeft daarbij veroordeling van IPMI gevorderd tot:

a) het stellen van zekerheid voor de proceskosten van het hoger beroep voor een totaalbedrag van € 30.712,– door binnen twee weken na de datum van dit arrest een bankgarantie af te geven van een Nederlandse te goeder naam en faam bekend staande bankinstelling, althans door een depotstorting op de derdengeldrekening van een Nederlandse notaris;

b) het stellen van aanvullende zekerheid indien op enig moment de gestelde zekerheid niet langer toereikend is, en

c) betaling van de kosten van dit incident.7.

Bij arrest in het incident van 25 juni 2019 (hierna ook: het incidenteel arrest) heeft het hof, voor zover thans van belang,

- IPMI bevolen zekerheid te stellen voor een bedrag van € 25.754,50 voor de proceskosten waarin zij in deze zaak kan worden veroordeeld;

- bepaald dat IPMI deze zekerheid dient te stellen in de vorm van een depotstorting op de derdengeldrekening van een Nederlandse notaris;

- bepaald dat IPMI deze zekerheid op voormelde wijze moet hebben gesteld binnen een termijn van zes weken na de datum van het arrest, derhalve uiterlijk op 6 augustus 2019, op straffe van niet-ontvankelijkheid van IPMI in de hoofdzaak, waarna [verweerster] binnen twee weken de gestelde zekerheid dient te accepteren of te weigeren.

Daarnaast heeft het hof de hoofdzaak naar de rol verwezen voor memorie van grieven.

Het hof heeft bij beschikking van 30 juli 2019 op verzoek van IPMI de termijn waarbinnen IPMI de bij het incidenteel arrest aan haar opgelegde zekerheid moet hebben gesteld, met zes weken verlengd en bepaald dat IPMI derhalve uiterlijk op 17 september 2019 deze zekerheid moet hebben gesteld op straffe van niet-ontvankelijkheid van IPMI in de hoofdzaak, waarna [verweerster] binnen twee weken de gestelde zekerheid dient te accepteren of te weigeren.

Op 1 oktober 2019 heeft [verweerster] een akte weigering zekerheidstelling als bedoeld in art. 616 lid 3 onder b Rv met producties genomen, waarin zij zich op het standpunt heeft gesteld dat IPMI niet tijdig heeft voldaan aan de in het incidenteel arrest bevolen zekerheidstelling omdat de depotovereenkomst waaruit voortvloeit waarvoor IPMI zekerheid stelt en op welk moment en wijze [verweerster] hierop aanspraak kan maken, niet binnen de voor zekerheidstelling bepaalde termijn door IPMI is ondertekend en de notaris ook nog geen volmacht heeft ontvangen van IPMI.8.IPMI heeft bij antwoordakte van 15 oktober 2019 gereageerd.

Het hof heeft bij arrest van 4 februari 2020 (hierna ook: het eindarrest) vastgesteld dat IPMI niet tijdig heeft voldaan aan het aan haar opgelegde bevel tot zekerheidstelling, en heeft IPMI niet-ontvankelijk verklaard in haar hoger beroep van het vonnis van de rechtbank van 13 juni 2018.

IPMI heeft tegen de arresten van 25 juni 2019 en 4 februari 20209.tijdig10.beroep in cassatie ingesteld.

Bij incidentele conclusie van 11 september 2020 heeft [verweerster] zekerheidstelling door IPMI gevorderd voor (onder meer) de kosten van de cassatieprocedure. Bij arrest van de Hoge Raad van 23 april 202111.is deze vordering12.toegewezen.

[verweerster] heeft vervolgens geconcludeerd tot verwerping.Beide partijen hebben hun standpunten schriftelijk toegelicht, waarna IPMI een nota van repliek heeft genomen en [verweerster] heeft gedupliceerd.

Het cassatiemiddel bestaat uit twee onderdelen. Onderdeel 1, dat vier subonderdelen bevat, richt klachten tegen rov. 6.6 en 6.7 van het eindarrest, waarin het hof als volgt heeft geoordeeld:

“6.6. Bij beoordeling van het meer subsidiaire standpunt van IPMI is uitgangspunt dat IPMI op grond van het tussenarrest van 25 juni 2019 en de beschikking van 30 juli 2019 uiterlijk op 17 september 2019 zekerheid diende te stellen voor een bedrag van € 25.754,50 en dat [verweerster] de gestelde zekerheid diende te accepteren of te weigeren uiterlijk op 1 oktober 2019. Op grond van het door [verweerster] als productie 6 in het geding gebrachte emailbericht van kandidaat-notaris mr. Herman Onstein staat vast dat het bedrag van € 25.754,50 op 23 augustus 2019 is ontvangen op de derdengeldrekening van de notaris. Hoewel dit betekent dat IPMI het depotbedrag tijdig aan de notaris heeft overgemaakt, leidt dit niet tot het oordeel dat IPMI hiermee aan de opgelegde zekerheidstelling heeft voldaan. Met de enkele storting van het bedrag van€ 25.754,50 is de zekerheidstelling namelijk niet voltooid omdat van de zekerheidstelling vanzelfsprekend onlosmakelijk deel uitmaakt een depotovereenkomst op grond waarvan de notaris in het in die overeenkomst omschreven geval een claim van [verweerster] onvoorwaardelijk dient te honoreren. Dat dit in het dictum van het tussenarrest niet uitdrukkelijk met zoveel woorden is vermeld, betekent niet dat IPMI thans met succes kan betogen dat een depotovereenkomst onnodig is. In eerste aanleg heeft de rechtbank immers bij tussenvonnis van 11 januari 2017 IPMI in dezelfde bewoordingen bevolen om zekerheid te stellen voor de proceskosten in de vorm van een depotstorting op de derdengeldrekening van een Nederlandse notaris en IPMI heeft niet weersproken dat partijen destijds eveneens een depotovereenkomst hebben gesloten.

Het hof komt daarmee toe aan beantwoording van de vraag of IPMI heeft voldaan aan de veroordeling in het tussenarrest van 25 juni 2019, zoals aangevuld in de beschikking van 30 juli 2019. Deze vraag wordt ontkennend beantwoord. Een tijdig, dat wil zeggen uiterlijk op 17 september 2019, ondertekende depotovereenkomst heeft IPMI niet in het geding gebracht. De door haar gestelde ondertekening op 7 oktober 2019 is te laat. Aan de stelling van IPMI dat partijen al eind juli 2019 een - naar het hof begrijpt mondelinge - depotovereenkomst zijn aangegaan, gaat het hof voorbij omdat IPMI deze stelling op geen enkele wijze heeft onderbouwd.”

Het dictum van het incidenteel arrest, waarnaar het hof in rov. 6.6 van het eindarrest verwijst, is hierboven onder 2.12 weergegeven. In de daaraan voorafgaande rov. 3.7 heeft het hof, voor zover thans van belang, het volgende bepaald:

“3.7. Het hof stelt het bedrag waarvoor IPMI zekerheid moet stellen vast op € 25.754,50. (…) Het hof zal op de voet van artikel 616 lid 3 sub a en b Rv de termijn waarbinnen de zekerheid moet zijn gesteld bepalen op zes weken na de datum van dit arrest en de termijn waarbinnen de gestelde zekerheid moet worden aanvaard dan wel geweigerd op twee weken nadien.”

Subonderdeel 1.1 klaagt – verkort weergegeven – dat het hof in rov. 6.6 en 6.7 van het eindarrest (en eveneens in rov. 3.7 en het dictum van het incidenteel arrest) heeft miskend dat het de strenge sanctie van niet-ontvankelijkheid niet kon toepassen, nu het hof in zijn incidenteel arrest niet uitdrukkelijk heeft vermeld dat tijdig een schriftelijke depotovereenkomst diende te worden gesloten, en [verweerster] dat ook niet heeft gevorderd. Het hof heeft bovendien, aldus het subonderdeel, miskend dat aan het vereiste van een depotovereenkomst ook kan worden voldaan middels een mondelinge overeenkomst, zeker nu het hof niet expliciet de voorwaarde van een schriftelijke depotovereenkomst heeft gesteld, laat staan dat tijdig een schriftelijke depotovereenkomst moet zijn getekend.

In subonderdeel 1.2 worden klachten gericht tegen het oordeel van het hof in rov. 6.7 dat IPMI op geen enkele wijze heeft onderbouwd dat reeds eind juli 2019 een (mondelinge) depotovereenkomst is aangegaan. Volgens het subonderdeel is dit oordeel onbegrijpelijk. Daartoe wordt onder verwijzing naar de stellingen van partijen in de akte weigering zekerheidstelling en in de antwoordakte13., alsmede naar de vaststelling door het hof in rov. 6.6 dat IPMI tijdig het noodzakelijke bedrag op de rekening van de notaris heeft overgemaakt, aangevoerd dat er eind juli 2019 tussen partijen overeenstemming bestond over de inhoud van de depotovereenkomst en dat daarmee op dat moment een mondelinge depotovereenkomst tussen partijen is aangegaan.

Subonderdeel 1.3 veronderstelt dat de beslissing van het hof in rov. 6.7 aldus moet worden begrepen dat [verweerster] niet heeft erkend dat partijen al in juli 2019 een mondelinge depotovereenkomst zijn aangegaan omdat zij weliswaar heeft gesteld dat in juli 2019 overeenstemming is bereikt over de inhoud van de depotovereenkomst, maar die nog ter goedkeuring aan partijen is gezonden, dat daarom niet vaststond dat de notaris in het in de overeenkomst genoemde geval onvoorwaardelijk een claim van [verweerster] diende te honoreren en IPMI daarom op geen enkele wijze heeft onderbouwd dat partijen in juli 2019 een depotovereenkomst zijn aangegaan. Volgens het subonderdeel is het oordeel van het hof dan evenzeer rechtens onjuist, althans onbegrijpelijk. In de eerste plaats valt niet in te zien, aldus het subonderdeel, waarom toen partijen eind juli 2019 overeenstemming hadden bereikt over de inhoud van de depotovereenkomst, op dat moment niet ook een mondelinge depotovereenkomst tot stand is gekomen. Daarnaast kan het oordeel van het hof volgens het subonderdeel ook niet worden gebaseerd op het verweer van [verweerster] , omdat [verweerster] niet als verweer heeft aangevoerd dat het ontbreken van goedkeuring meebracht dat in het geheel geen overeenstemming over de inhoud van (het schriftelijke concept voor) de depotovereenkomst bestond. Het hof heeft in zoverre het verweer ten onrechte aangevuld.

Tot slot klaagt subonderdeel 1.4 dat het hof IPMI in de gegeven omstandigheden niet zonder meer niet-ontvankelijk had mogen verklaren in haar hoger beroep, maar een belangenafweging had moeten maken.

Bij de behandeling van de klachten betrek ik het volgende.

Voorwaarden zekerheidstelling14.

Art. 224 lid 5 Rv schrijft voor dat het vonnis waarbij het stellen van zekerheid wordt bevolen, de som uitdrukt tot beloop waarvan de zekerheid moet worden verstrekt. Ingevolge art. 353 leden 1 en 2 Rv geldt deze bepaling ook in hoger beroep. Een hof zal in zijn uitspraak dus in ieder geval de som moeten vaststellen waarvoor zekerheid moet worden gesteld.Op grond van art. 616 lid 3 Rv zal de rechter daarnaast ook een termijn moeten bepalen waarbinnen – op straffe van verval van bevoegdheid – zekerheid moet worden gesteld, en een termijn waarbinnen deze zekerheid door de wederpartij moet worden aanvaard of geweigerd. Genoemde bepalingen vormen de twee formele vereisten voor het stellen van zekerheid.Op de vorm van zekerheid is art. 6:51 BW van toepassing.15.

Art. 6:51 lid 1 BW bepaalt dat degene die verplicht is zekerheid te stellen de keuze heeft tussen persoonlijke en zakelijke zekerheid. De vorm waarin zekerheid wordt gesteld staat dus in beginsel ter keuze van degene die de zekerheid moet stellen. Dat betekent, volgens de Hoge Raad, dat daarvoor geen andere eisen gelden dan die voortvloeien uit lid 2 van deze bepaling.16.De vereisten van art. 6:51 lid 2 BW zijn dat de aangeboden zekerheid zodanig moet zijn, dat de vordering en, zo daartoe gronden zijn, de daarop vallende rente en kosten behoorlijk zijn gedekt en dat de schuldeiser daarop zonder moeite verhaal zal kunnen nemen.17.Het gaat er dus in de kern om dat adequate zekerheid wordt gesteld18., waarop de schuldeiser zich zonder moeite voor hoofdsom, rente en kosten moet kunnen verhalen.19.Het is aan de schuldenaar om daarvoor zorg te dragen.

De sanctie op het overschrijden van de door de rechter gestelde termijn om zekerheid te stellen is opgenomen in art. 616 lid 3 onder a Rv. Wordt niet tijdig zekerheid gesteld, dan leidt dat tot verval van de bevoegdheid met het oog op welker uitoefening de zekerheidstelling is bevolen. Is dat een procesrechtelijke bevoegdheid, zoals in het onderhavige geval het instellen van hoger beroep, dan is de sanctie niet-ontvankelijkheid van degene die zekerheid moet stellen in zijn vordering(en) in de hoofdzaak.20.Notariële derdengeldenrekening en de rol van een depotovereenkomst

Art. 25 van de Wet op het notarisambt (Wna) bevat voorschriften over de bijzondere rekening(en) die de notaris bij een bank dient aan te houden voor gelden die hij in verband met zijn werkzaamheden als zodanig onder zich neemt, ook wel notariële derdenrekening of kwaliteitsrekening geheten. Volgens art. 25 lid 3 Wna behoort het vorderingsrecht dat voortvloeit uit de derdenrekening toe aan de gezamenlijke rechthebbenden naar het aandeel dat ten behoeve van iedere belanghebbende op de derdengeldenrekening van de notaris is gestort.

Rechthebbenden zijn dus degenen ten behoeve van wie gelden op de derdengeldenrekening zijn bijgeschreven, onder de voorwaarden die in hun onderlinge verhouding nader gelden.21.Dergelijke voorwaarden kunnen worden vastgelegd in een schriftelijk stuk, zoals een depotovereenkomst, aan de hand waarvan de notaris kan bepalen of en aan welke partij dient te worden uitbetaald. Bij zo’n overeenkomst kan ook de notaris zelf partij zijn.22.

Uit de tuchtrechtspraak kan worden afgeleid dat van de notaris onder omstandigheden mag worden verwacht dat hij een dergelijke schriftelijke overeenkomst opstelt, bijvoorbeeld om misverstanden omtrent de uitbetaling van in depot gegeven bedragen te voorkomen.23.Een depotovereenkomst lijkt echter niet in alle gevallen noodzakelijk te zijn, bijvoorbeeld als partijen hun afspraken op andere wijze hebben vastgelegd.24.Gelet op deze tuchtrechtspraak komt het erop aan, of voor alle betrokkenen voldoende duidelijk is met welk doel de notaris het in depot gegeven bedrag bewaart en onder welke voorwaarden hij tot uitkering mag overgaan.

In de onderhavige zaak is ook in eerste aanleg aan de orde geweest aan welke voorwaarden een zekerheidsstelling moet voldoen, en of hiervoor steeds een (getekende) depotovereenkomst noodzakelijk is. In haar tussenvonnis van 31 januari 2018 (zie ook hierboven onder 2.8) heeft de rechtbank het betoog van [verweerster] beoordeeld dat niet vóór de afgesproken datum van 8 februari 2017 zekerheid was gesteld, omdat de opgestelde depotovereenkomst op die datum nog niet door IPMI was getekend. De rechtbank heeft vastgesteld dat de depotovereenkomst op 13 februari 2017 is getekend, nadat op 6 februari 2017 de eerste conceptovereenkomst is ontvangen en [verweerster] op 8 februari 2017 akkoord is gegaan met de inhoud van de conceptovereenkomst (rov. 3.1.5). Vervolgens heeft de rechtbank geoordeeld dat IPMI onweersproken heeft gesteld dat het te deponeren bedrag op 7 februari 2017 door de notaris is ontvangen (rov. 3.4) en dat deze datum beslissend is omdat daarmee zekerheid is gesteld. Dat laattijdig, doch overigens tijdig, overeenstemming is bereikt over de inhoud van de depotovereenkomst, waardoor ondertekening van deze overeenkomst door [verweerster] later dan 8 februari 2017 geschiedde, is niet beslissend voor de vraag of tijdig zekerheid is gesteld, aldus de rechtbank (rov. 3.5).

Behandeling subonderdelen

Ik behandel eerst subonderdeel 1.2, dat zich richt tegen het oordeel van het hof in rov. 6.7 dat IPMI haar stelling dat partijen al eind juli 2019 een (naar het hof begrijpt mondelinge) depotovereenkomst zijn aangegaan, op geen enkele wijze heeft onderbouwd.

In de akte weigering zekerheidstelling, waarnaar ook in de procesinleiding wordt verwezen, heeft [verweerster] het volgende gesteld:

“4. Eind juli is tussen partijen overeenstemming bereikt over de inhoud van de depotovereenkomst. Deze overeenkomst is ter goedkeuring aan partijen toegezonden. Hierbij is ook een volmacht toegezonden aan partijen, waarin partijen dienen te verklaren dat zij akkoord gaan met de notariële akte en een volmacht verlenen aan de notaris ter ondertekening.

Productie 3: Concept depotovereenkomst d.d. 25 juli 2019

Productie 4: Concept volmacht [verweerster] .”

De als productie 3 bijgevoegde “concept depotovereenkomst 25 juli 2019” bevat in artikel 2 onder meer de bepaling dat IPMI met [verweerster] overeenstemming heeft bereikt over de voorwaarden waaronder het door het hof bepaalde bedrag van zekerheidstelling in depot zal worden gegeven en dat die voorwaarden in deze akte zijn opgenomen. In artikel 3 zijn vervolgens drie onderscheiden gevallen opgenomen waarin de notaris het depot moet uitbetalen.heeft deze conceptovereenkomst ondertekend aan de notaris toegezonden.25.

IPMI heeft in haar antwoordakte zekerheidstelling onder het kopje “Depotovereenkomst overigens tot stand gekomen” het volgende aangevoerd:

“7.1 Hoe het ook zij, tussen partijen staat vast dat een depotovereenkomst tot stand is gekomen conform de als productie 3 door [verweerster] overgelegde tekst.

7.2 [verweerster] stelt nota bene zelf in par. 4 van haar akte: "Eind juli [2019] is tussen partijen overeenstemming bereikt over de inhoud van de depotovereenkomst". Dat is correct.

7.3 Partijen hebben wilsovereenstemming bereikt over de inhoud van de depotovereenkomst. Er is dus sprake van een partijen bindende overeenkomst. Ondertekening van de depotovereenkomst is geen constitutief vereiste voor de totstandkoming ervan.

7.4 De advocaat van IPMI ontving overigens op 7 oktober 2019 de namens IPMI ondertekende Engelstalige versie van depotovereenkomst (productie 126.). Deze is ook naar de notaris gezonden. De reden dat IPMI niet eerder tot ondertekening heeft kunnen overgegaan, is gelegen in het feit dat er wisselingen plaatsvonden in het managementteam en het bestuur van IPMI.”

Het hof heeft, in cassatie niet bestreden, in rov. 6.7 overwogen dat IPMI heeft gesteld dat zij de overeenkomst op 7 oktober 2019 heeft ondertekend.

Uit het voorgaande blijkt dat partijen het eens zijn geworden over de inhoud van een depotovereenkomst en dat hiervan een schriftelijk concept is opgesteld. Daarmee is het oordeel van het hof, dat IPMI op geen enkele wijze heeft onderbouwd dat partijen reeds eind juli 2019 een depotovereenkomst zijn aangegaan, onvoldoende begrijpelijk gemotiveerd en slaagt subonderdeel 1.2.

Terzijde merk ik op dat na cassatie en verwijzing eventueel dient te worden onderzocht of [verweerster] , onder de omstandigheid dat partijen tijdig overeenstemming hebben bereikt over de inhoud van de depotovereenkomst, zonder moeite verhaal kan nemen op het, tijdig, door IPMI in depot gestorte bedrag (zie hierboven onder 3.9).

Voor zover het hof heeft geoordeeld dat overeenstemming tussen partijen over de voorwaarden waaronder [verweerster] zich op het in depot gestorte bedrag zal kunnen verhalen, enkel kan blijken uit een tijdig door beide partijen ondertekende depotovereenkomst, geeft zijn oordeel blijk van een onjuiste rechtsopvatting. Het bereiken van overeenstemming over (de voorwaarden in) een conceptovereenkomst kan immers ook op andere wijze blijken.27.De klacht van subonderdeel 1.1 dat het hof er ten onrechte van is uitgegaan dat voor zekerheidstelling steeds een ondertekende depotovereenkomst noodzakelijk is, is dus eveneens terecht voorgedragen.

De slotsom is dat onderdeel 1 in zoverre slaagt en in het voetspoor daarvan ook de voortbouwklacht van onderdeel 2. De overige klachten van de subonderdelen van onderdeel 1 behoeven geen verdere bespreking.

De conclusie strekt tot vernietiging van het arrest van het gerechtshof ’s-Hertogenbosch van 4 februari 2020 en tot verwijzing.

De Procureur-Generaal bij de

Hoge Raad der Nederlanden

A-G

PROCUREUR-GENERAAL

BIJ DE

HOGE RAAD DER NEDERLANDEN

Nummer 20/01452

Zitting 22 januari 2021

CONCLUSIE

E.M. Wesseling-van Gent

In de zaak

Industrial Projects Management of Iran

eiseres tot cassatie in de hoofdzaak, verweerster in het incident (hierna: IPMI)

tegen

[verweerster] B.V.

verweerster in de hoofdzaak, eiseres in het incident (hierna: [verweerster])

In dit incident in cassatie wordt op de voet van art. 414 Rv in verbinding met art. 224 Rv zekerheidstelling gevorderd voor de proceskosten van [verweerster] waartoe IPMI (a) in het principaal cassatieberoep, (b) in het incident en (c) in het (mogelijk) incidenteel cassatieberoep zou kunnen worden veroordeeld. Daarnaast wordt zekerheidstelling gevorderd voor het restant van de proceskosten in eerste aanleg wegens het onbetaald laten daarvan.

1. Procesverloop1.

1.1 IPMI heeft in de hoofdzaak bij inleidende dagvaarding van 10 augustus 2016 [verweerster] (voorheen genaamd: [A] B.V.) gedagvaard voor de rechtbank Zeeland-West-Brabant, locatie Breda. IPMI heeft daarbij - samengevat - veroordeling van [verweerster] gevorderd tot betaling van een bedrag van € 3.256.168,40, vermeerderd met de wettelijke handelsrente en kosten.2.

1.2 [verweerster] heeft daarop (onder meer) bij incidentele conclusie op de voet van art. 224 Rv gevorderd dat de rechtbank IPMI bij uitvoerbaar bij voorraad verklaard vonnis veroordeelt tot het stellen van zekerheid voor de proceskosten door middel van afgifte van een bankgarantie of IPMI onherroepelijk veroordeelt in de proceskosten van in totaal € 20.157,- dan wel een in goede justitie te bepalen bedrag.

1.3 De rechtbank heeft bij vonnis in het incident van 11 januari 2017, voor zover thans van belang, IPMI bevolen zekerheid te stellen voor een bedrag van € 10.524,- ter zake van de proceskosten waarin zij in de hoofdzaak kan worden veroordeeld, en wel in de vorm van een depotstorting op de derdengeldenrekening van een Nederlandse notaris.

1.4 Bij eindvonnis in de hoofdzaak van 13 juni 2018 heeft de rechtbank de vorderingen van IPMI afgewezen en haar in de proceskosten veroordeeld, begroot op € 13.536,-.

1.5 IPMI is van dit eindvonnis in hoger beroep gekomen bij het gerechtshof ’s-Hertogenbosch.

Ook in deze appelprocedure heeft [verweerster] een incidentele vordering ingediend tot zekerheidstelling voor de proceskosten door IPMI. Zij heeft daarbij veroordeling van IPMI gevorderd:

a) tot het stellen van zekerheid voor de proceskosten van het hoger beroep voor een totaalbedrag van € 30.712,- door binnen twee weken na de datum van dit arrest een bankgarantie af te geven van een Nederlandse te goeder naam en faam bekend staande bankinstelling, althans door een depotstorting op de derdengeldrekening van een Nederlandse notaris;

b) tot het stellen van aanvullende zekerheid indien op enig moment de gestelde zekerheid niet langer toereikend is, en

c) tot betaling van de kosten van dit incident.3.

1.6 Bij arrest in het incident van 25 juni 2019 heeft het hof, voor zover thans van belang,

- IPMI bevolen zekerheid te stellen voor een bedrag van € 25.754,50 voor de proceskosten waarin zij in deze zaak kan worden veroordeeld;

- bepaald dat IPMI deze zekerheid dient te stellen in de vorm van een depotstorting op de derdengeldrekening van een Nederlandse notaris;

- bepaald dat IPMI deze zekerheid op voormelde wijze moet hebben gesteld binnen een termijn van zes weken na de datum van dit arrest, derhalve uiterlijk op 6 augustus 2019, op straffe van niet-ontvankelijkheid van IPMI in de hoofdzaak, waarna [verweerster] binnen twee weken de gestelde zekerheid dient te accepteren of te weigeren.

1.7 Het hof heeft bij beschikking van 30 juli 2019 de termijn waarbinnen IPMI de bij het arrest in het incident van 25 juni 2019 aan haar opgelegde zekerheid moet hebben gesteld, met zes weken verlengd en bepaald dat IPMI derhalve uiterlijk op 17 september 2019 deze zekerheid moet hebben gesteld op straffe van niet-ontvankelijkheid van IPMI in de hoofdzaak, waarna [verweerster] binnen twee weken de gestelde zekerheid dient te accepteren of te weigeren.

1.8 Op 1 oktober 2019 heeft [verweerster] een akte weigering zekerheidstelling als bedoeld in art. 616 lid 3 onder b Rv met producties genomen, waarop IPMI bij antwoordakte van 15 oktober 2019 heeft gereageerd.

1.9 Het hof heeft bij arrest van 4 februari 2020 vastgesteld dat IPMI niet tijdig heeft voldaan aan het aan haar opgelegde bevel tot zekerheidstelling en heeft IPMI niet-ontvankelijk verklaard in haar hoger beroep van het vonnis van de rechtbank van 13 juni 2018. Het hof heeft daartoe overwogen dat, hoewel vaststaat dat op 23 augustus 2019 het bedrag van € 25.754,50 is ontvangen op de derdengeldrekening van de betreffende notaris, en het depotbedrag dus tijdig is overgemaakt, niet tijdig een depotovereenkomst is gesloten op grond waarvan de notaris in het in die overeenkomst omschreven geval een claim van [verweerster] onvoorwaardelijk dient te honoreren.4.

1.10 IPMI heeft tegen dit arrest cassatieberoep ingesteld.5.

1.11 Vervolgens heeft [verweerster] bij incidentele conclusie6.zekerheidstelling voor de proceskosten van het geding in cassatie gevorderd.7.

1.12 IPMI heeft een verweerschrift ingediend.

[verweerster] heeft op de voet van art. 414 Rv in verbinding met art. 224 Rv gevorderd dat de Hoge Raad8.:

a. IPMI veroordeelt om zekerheid te stellen voor de proceskosten door middel van afgifte binnen twee weken na de datum van het in deze te wijzen arrest van een bankgarantie van een Nederlandse te goeder naam en faam bekend staande bankinstelling, die [verweerster] kan inroepen indien ten laste van IPMI en ten gunste van [verweerster] in de onderhavige cassatieprocedure een veroordeling ter zake van de proceskosten plaatsvindt, voor in totaal € 15.826,-, althans voor een door de Hoge Raad in goede justitie te bepalen bedrag, althans deze zekerheid te stellen binnen voornoemde termijn van twee weken in de vorm van een depotstorting op de derdengeldrekening van een Nederlandse notaris op de wijze zoals hierboven omschreven, alsmede

b. IPMI veroordeelt, indien de op grond van de vordering onder a gestelde zekerheid op enig moment niet langer toereikend is, aanvullende zekerheid te stellen binnen 14 dagen nadat op de rol een datum voor een proceshandeling is bepaald waardoor de zekerheid ontoereikend wordt, begroot op het forfaitair te vergoeden bedrag voor de bewuste proceshandeling, op straffe van niet-ontvankelijkheid van IPMI indien zij deze (aanvullende) zekerheid niet binnen deze termijn stelt, alsmede

c. IPMI in de kosten van dit incident veroordeelt.

De onder 2.1 omschreven vordering betreft zekerheidstelling voor de proceskosten van [verweerster] waartoe IPMI (a) in het principaal cassatieberoep, (b) in het incident en (c) in het (mogelijk) incidenteel cassatieberoep zou kunnen worden veroordeeld.9.Aan deze vordering heeft [verweerster] ten grondslag gelegd dat IPMI in Iran is gevestigd en dat geen van de uitzonderingen op de verplichting tot zekerheidstelling voor de proceskosten zich voordoen, die zijn vermeld in art. 224 lid 2 onder a tot en met d Rv. Zij heeft daartoe onder meer aangevoerd dat tegen IPMI in Nederland geen verhaal mogelijk is voor de proceskosten en dat het bedrag dat IPMI in depot heeft gestort bij de Nederlandse notaris en waarop [verweerster] beslag heeft gelegd, daar niet aan afdoet.

[verweerster] heeft daarnaast zekerheidstelling gevorderd voor het restant van de proceskosten in eerste aanleg ten bedrage van € 3.169,- (proceskostenveroordeling van € 13.536,- minus gestelde zekerheid van € 10.524,- + € 157,- aan nakosten = € 3.169,-) wegens het onbetaald laten daarvan.10.

IPMI heeft in haar verweerschrift geconcludeerd tot referte ten aanzien van de incidentele vordering tot zekerheidstelling voor de betaling van het griffierecht, het salaris advocaat in het principale cassatieberoep en de nakosten. Zij heeft zich akkoord verklaard met de bij de incidentele conclusie gevoegde depotovereenkomst, behoudens het daarin vermelde onder 1.11.Dat dient volgens IPMI te worden aangepast met verwijzing naar de door de Hoge Raad uitgesproken zekerheidstelling ter hoogte van het door de Hoge Raad bepaalde bedrag.12.

IPMI heeft echter met betrekking tot het salaris advocaat in een mogelijk incidenteel cassatieberoep en in het incident, alsmede ten aanzien van de onbetaald gelaten proceskosten in eerste aanleg gesteld dat de vordering tot zekerheidstelling dient te worden afgewezen.

Zekerheidstelling voor proceskosten in cassatie; art. 414 en 224 Rv

Art. 224 lid 1 Rv, dat ingevolge art. 414 lid 1 Rv van toepassing is in cassatie, bepaalt dat allen zonder woonplaats of gewone verblijfplaats in Nederland13.die bij een Nederlandse rechter een vordering instellen of zich voegen of tussenkomen in een geding alhier, verplicht zijn op vordering van de wederpartij zekerheid te stellen voor de proceskosten tot betaling waarvan zij veroordeeld zouden kunnen worden.

De strekking van art. 224 Rv is te voorkomen dat een in het gelijk gestelde gedaagde wordt geconfronteerd met oninbaarheid van een proceskostenveroordeling als gevolg van het ontbreken van de mogelijkheid tot tenuitvoerlegging daarvan in het land waar de eiser zijn woonplaats heeft.14.

Het tweede lid van art. 224 Rv bevat een viertal uitzonderingen op de verplichting tot het stellen van zekerheid. Er bestaat geen verplichting tot het stellen van zekerheid indien a) dit voortvloeit uit een verdrag of EG-verordening; b) een veroordeling tot betaling van proceskosten ten uitvoer kan worden gelegd ter plaatse waar degene van wie zekerheid wordt gevorderd, zijn woonplaats of gewone verblijfplaats heeft; c) redelijkerwijs aannemelijk is dat verhaal voor een veroordeling tot betaling van proceskosten in Nederland mogelijk zal zijn; of d) daardoor voor degene van wie zekerheid wordt gevorderd de effectieve toegang tot de rechter zou worden belemmerd.

Ingevolge art. 414 lid 1 Rv in verbinding met art. 224 lid 5 Rv dient de Hoge Raad bij toewijzing van de vordering het bedrag op te geven tot beloop waarvan zekerheid moet worden verstrekt.15.

Op de vorm van zekerheid is art. 6:51 BW van toepassing.16.Deze staat dus in beginsel ter keuze van degene die de zekerheid moet stellen (art. 6:51 lid 1 BW).17.

Op grond van art. 414 leden 2 en 3 Rv kan in cassatie alleen zekerheid worden verlangd van de partij die (i) in eerste aanleg eiser of verzoeker (of daarmee gelijk te stellen partij) was, en (ii) principaal cassatieberoep heeft ingesteld.18.

Het vierde lid van art. 414 lid 4 bepaalt dat de in vroegere instanties gestelde zekerheid ook verbonden blijft voor de kosten van cassatie.19.

Art. 414 lid 5 Rv tot slot schrijft voor dat de zekerheidstelling wordt gevorderd vóór alle weren van rechten.

De sanctie op het niet-stellen van zekerheid is geregeld in art. 616 lid 3 onder a Rv.20.Het niet voldoen aan het stellen van de opgelegde zekerheid leidt tot niet-ontvankelijkheid in de hoofdzaak.21.

Beoordeling vordering zekerheidstelling

(i) voor proceskosten principaal cassatieberoep

Vast staat dat IPMI is gevestigd in Iran en geen vaste woon- of gewone verblijfplaats heeft in Nederland. IPMI is in deze procedure de oorspronkelijk eiseres en zij heeft principaal cassatieberoep ingesteld. Aan de vereisten van art. 224 lid 1 Rv in verbinding met art. 414 leden 2 en 3 Rv is dus voldaan.

Van een uitzondering op de verplichting tot het stellen van zekerheid in de zin van art. 224 lid 2 Rv is m.i. geen sprake:

a) er bestaat geen verdrag tussen Nederland en Iran dat een zodanige zekerheidstelling verbiedt. Ik merk hierbij op dat Iran geen partij is bij het Haagse Rechtsvorderingsverdrag 1954;22.

b) van een verdrag tussen Nederland en Iran op grond waarvan een in Nederland uitgesproken proceskostenveroordeling in Iran ten uitvoer kan worden gelegd, is evenmin sprake;

c) [verweerster] heeft onbetwist aangevoerd dat het niet redelijkerwijs aannemelijk is dat verhaal voor een proceskostenveroordeling in Nederland mogelijk zal zijn;23.en

d) [verweerster] heeft onbetwist aangevoerd dat een zekerheidstelling de effectieve toegang tot de rechter voor IPMI niet belemmert en dat dit het geval zou zijn, is evenmin gebleken.24.

Met betrekking tot het bepaalde in het vierde lid van art. 414 Rv heeft [verweerster] in haar incidentele conclusie gesteld dat er geen zekerheid uit vroegere instanties is die ook verbonden is voor de proceskosten in cassatie, nu (a) de in eerste instantie gestelde zekerheid niet toereikend was voor de uitgesproken proceskostenveroordeling, en (b) het hof heeft geoordeeld dat IPMI niet tijdig aan haar verplichting tot zekerheidstelling heeft voldaan, zodat het hof IPMI niet-ontvankelijk heeft verklaard.25.

Gelet op het voorgaande voldoet de op de voet van art. 414 Rv in verbinding met art. 224 Rv ingestelde incidentele vordering tot zekerheidstelling voor de proceskosten van het principaal cassatieberoep aan alle vereisten en is deze vordering m.i. derhalve toewijsbaar.

(ii) voor proceskosten van het incident in cassatie

[verweerster] heeft in haar incidentele conclusie onder het kopje “Omvang van de zekerheid” een bedrag van € 800,- wegens salaris advocaat in het incident tot zekerheidstelling opgevoerd.26.

Dienaangaande heeft IPMI aangevoerd dat [verweerster] op belangrijke punten in het incident in het ongelijk zal worden gesteld, zodat [verweerster] in beginsel in de kosten van het incident zou moeten worden veroordeeld, althans dat aanleiding bestaat om de proceskosten in het incident te compenseren omdat partijen over en weer in het ongelijk zijn gesteld, zodat er geen aanleiding bestaat IPMI ook te gelasten zekerheid te stellen voor het salaris advocaat in het incident.27.

Gelet op de bepaling van art. 414 Rv in verbinding met art. 224 Rv dat zekerheid dient te worden gesteld voor de proceskosten waartoe IPMI in de procedure in cassatie veroordeeld zou kunnen worden, dient deze post m.i. in de begroting te worden opgenomen.

(iii) voor proceskosten van een mogelijk nog in te stellen incidenteel cassatieberoep

[verweerster] vordert eveneens zekerheid voor de kosten van een eventueel incidenteel cassatieberoep. Indien de vordering niet integraal toewijsbaar is vanwege onzekerheid over de vraag of incidenteel cassatieberoep zal worden ingesteld, vordert [verweerster] – subsidiair – IPMI te veroordelen reeds nu zekerheid te stellen voor de kosten, uitgaande van een verloop van de procedure zonder incidenteel cassatieberoep en haar te veroordelen aanvullende zekerheid te stellen, indien incidenteel beroep wordt ingesteld en wel binnen veertien dagen nadat het incidenteel beroep wordt ingesteld.28.

IPMI voert hiertegen aan dat de enige voor [verweerster] nadelige eindbeslissing waartegen zij mogelijk (met enige kans van slagen) incidenteel cassatieberoep zou kunnen instellen, de beslissing is van het hof in rov. 3.7 van zijn tussenarrest, waarin de incidentele vordering tot zekerheidstelling voor zover het de onbetaald gelaten proceskostenveroordeling in eerste aanleg betreft, wordt afgewezen. Volgens IPMI zal het incidentele cassatieberoep op dat punt niet tot cassatie kunnen leiden en zal dus ook geen kostenveroordeling ten gunste van [verweerster] in een mogelijk incidenteel cassatieberoep worden uitgesproken. Bovendien zal de beslissing van Uw Raad in dit incident tot zekerheidstelling al duidelijkheid bieden op dat punt en bestaat daarna voor [verweerster] ook geen aanleiding meer om incidenteel cassatieberoep in te stellen.29.

Dat reeds nu zekerheidstelling wordt gevorderd voor een eventueel incidenteel cassatieberoep hangt samen met het tijdstip waarop zekerheidstelling moet worden gevorderd, te weten vóór alle weren. De keuze om incidenteel beroep in te stellen behoeft in een dergelijk stadium nog niet te zijn gemaakt. Ook hier geldt dat het aan Uw Raad is om de proceskosten in cassatie te begroten waartoe IPMI zou kunnen worden veroordeeld.

(iv) voor de onbetaalde proceskosten in eerste aanleg

[verweerster] heeft haar vordering tot zekerheidstelling voor de onbetaalde proceskosten in eerste aanleg ook in appel ingesteld. Dienaangaande heeft het hof in rov. 3.7 van zijn arrest van 25 juni 2019 het volgende geoordeeld:

“(…) Met het restant van de proceskosten eerste aanleg ad € 3.169,- zal het hof geen rekening houden omdat op grond van het bepaalde in artikel 224 lid 1 Rv de door het hof op te leggen zekerheidstelling beperkt is tot de proceskosten en de schadevergoeding tot betaling waarvan IPMI in hoger beroep veroordeeld zou kunnen worden en dit bedrag de proceskosten van de eerste aanleg betreft waarin IPMI in het eindvonnis van 13 juni 2018 reeds veroordeeld is. (…).”

In haar incidentele conclusie heeft [verweerster] gesteld dat zij dit onderwerp ook in een cassatieberoep tegen het arrest in het incident van 25 juni 2019 had kunnen aanvoeren, maar dat zij, gelet op het beperkte financiële belang, daarvoor niet heeft gekozen en thans opnieuw zekerheid vraagt. Volgens [verweerster] is de rechtspraktijk gediend met een inhoudelijke uitspraak op deze vordering.30.

[verweerster] heeft met betrekking tot haar vordering tot zekerheidstelling voor de onbetaalde proceskosten in eerste aanleg onder meer gesteld dat het in overeenstemming met de doelstelling van art. 224 Rv is dat IPMI ook zekerheid dient te stellen voor een reeds bestaande betalingsverplichting ten aanzien van proceskosten. Volgens [verweerster] is sprake van een reeds bestaande betalingsverplichting uit hoofde van een rechterlijke uitspraak, die willens en wetens niet wordt nagekomen, waarmee de verplichting tot zekerheidstelling, bij gebreke van betaling, zelfs meer in de rede ligt dan bij de zekerheid voor een nog uit te spreken proceskostenveroordeling, die nog afhankelijk is van de inhoudelijke beoordeling van het rechtsmiddel.31.

IPMI heeft zich achter het oordeel van het hof geschaard en onder meer aangevoerd dat aanstonds duidelijk is dat de wetgever zekerheidstelling slechts van toepassing wil laten zijn op de kosten van de op het moment van het vragen van zekerheidstelling aanhangige instantie. De partij ten aanzien van wie zekerheidstelling wordt gevraagd kan immers alleen in die instantie in de proceskosten worden veroordeeld. Dat geldt niet voor de eerste aanleg omdat degene ten aanzien van wie zekerheidstelling is gevraagd daartoe al is veroordeeld en daartoe dus niet meer veroordeeld zou kunnen worden, aldus IPMI.32.

M.i. geldt ten aanzien van de gevorderde zekerheidstelling voor de onbetaalde proceskosten in eerste aanleg, het volgende. In HR 30 april 1925, NJ 1925, p. 665, W 11387 heeft de Hoge Raad met betrekking tot art. 152 (oud) Rv, de voorloper van art. 224 Rv, als volgt overwogen:

“dat artikel 152 Rv. enkel betreft de rechtstreeks uit de instantie voortvloeiende kosten, schaden en interessen;

dat immers het recht om daarvoor zekerheidsstelling te verzoeken is gegeven in en dus met het oog op een bepaald geding en de slotwoorden van het eerste lid van artikel 152 „in welke zij zouden kunnen worden verwezen", alleen kunnen doelen op datgene, waarin de vreemdeling zou kunnen worden verwezen door den rechter, voor wien de instantie wordt gevoerd en die daarin een beslissing heeft te geven.”33.

Deze uitspraak heeft nog steeds gelding, nu het huidige art. 224 Rv slechts een samenvoeging is van de art. 152 en 153 Rv (oud) en op dit punt niet meer dan redactionele wijzigingen bevat.34.De proceskosten waarvoor zekerheid moet worden gesteld, waren destijds, en zijn dus nog steeds, de rechtsreeks uit de instantie voortvloeiende proceskosten als bedoeld in art. 237 Rv e.v.35.

Dit brengt mee dat, nu in cassatie zekerheidstelling voor de proceskosten wordt gevorderd waarin IPMI in cassatie veroordeeld zou kunnen worden, geen zekerheid kan worden gevorderd voor onbetaald gebleven proceskosten van vorige instanties.

Deze vordering dient derhalve te worden afgewezen.

Slotsom

De slotsom is dat de incidentele vordering tot veroordeling van IPMI om zekerheid te stellen dient te worden afgewezen voor zover de vordering betrekking heeft op de nog onbetaalde proceskosten in eerste aanleg waartoe IPMI door de rechtbank is veroordeeld en dat de vordering voor het overige voor toewijzing thans in aanmerking komt.

De hoogte van het bedrag tot beloop waarvan de zekerheid moet worden verstrekt - de te verwachten proceskosten in cassatie - zal door Uw Raad worden begroot.

Het is gelet op art. 6:51 lid 1 BW m.i. aan IPMI om de vorm van zekerheidstelling te bepalen.

De conclusie strekt tot:

- afwijzing van de incidentele vordering tot veroordeling van IPMI om zekerheid te stellen voor de proceskosten van het geding in cassatie, voor zover de vordering betrekking heeft op de nog onbetaalde proceskosten in eerste aanleg waartoe IPMI door de rechtbank is veroordeeld;

- toewijzing van de vordering tot zekerheidstelling voor het overige.

De Procureur-Generaal bij de

Hoge Raad der Nederlanden

A-G