261 Stelplicht andere wilsgebreken dan dwaling

Bedreiging

Verweerder moet zijn stelling afdoende concretiseren met relevante feiten of bescheiden. Doet hij dat niet, dan faalt zijn verweer en kan de vordering worden toegewezen.2 Duidelijk moet worden gemaakt waaruit de bedreigingen zouden hebben bestaan.3

Bedrog

Verweerder moet stellen dat zijn wederpartij hem tot het sluiten van een bepaalde rechtshandeling heeft bewogen door enige opzettelijk daartoe gedane onjuiste mededeling, door het opzettelijk verzwijgen van enig feit dat hij verplicht was mede te delen, of door een andere kunstgreep. Het vereiste van opzet (het oogmerk om een ander te misleiden) is daarbij van belang.4 De wetgever heeft bewust uitgesloten dat art. 3:54 en art. 6:230 BW (opheffing nadeel) ook tot toepassing komen ingeval van bedrog.5

Misbruik van omstandigheden

Verweerder moet stellen dat eiser wist of moest begrijpen dat verweerder door bijzondere omstandigheden werd bewogen tot het verrichten van een rechtshandeling,6 dat eiser op de hoogte was van de bijzondere omstandigheden7 of dat eiser het tot stand komen van die rechtshandeling bevorderde, ofschoon eiser wist of moest begrijpen dat hij verweerder daarvan had behoren te weerhouden.8 De ‘bijzondere omstandigheid’ aan de zijde van verweerder (te stellen en zo nodig te bewijzen door verweerder) waarvan sprake moet zijn bestaat uit een omstandigheid waardoor verweerder ten opzichte van eiser een zwakke positie inneemt.9 Benadeling is niet vereist; wel dat verweerder zonder het misbruik van omstandigheden de overeenkomst niet of niet op dezelfde voorwaarden zou hebben gesloten (causaal verband).10 De rechter kan in plaats van de vernietiging uit te spreken ter opheffing van het nadeel de inhoud van de overeenkomst aanpassen (art. 3:54 lid 2 BW).11

Ingeval van een beroep op misbruik van omstandigheden bij schenking – zonder dat daarvan een notariële akte is opgemaakt – geeft art. 7:176 BW een bijzondere bewijsregel, die afwijkt van art. 150 Rv. De schenker zal (aanvallend) een beroep kunnen doen op vernietigbaarheid en zal daartoe voldoende concrete feiten en omstandigheden moeten stellen die het oordeel kunnen dragen dat de schenking onder invloed van misbruik van omstandigheden is gedaan (dus inclusief het causaal verband),12 zodat verweerder (de begiftigde) in staat wordt gesteld het bewijs van het tegendeel te leveren. Verweerder kan aangeven dat deze verdeling van de bewijslast in strijd met de redelijkheid en billijkheid zou zijn. Hij zal daarvoor feiten en omstandigheden moeten stellen (een bevrijdend verweer). Het oordeel dat er grond is om af te wijken van de bewijsregel en terug te keren naar de hoofdregel van art. 150 Rv moet door de rechter voldoende worden gemotiveerd.13