HR, 03-10-2023, nr. 21/03469

PROCUREUR-GENERAAL

BIJ DE

HOGE RAAD DER NEDERLANDEN

Zitting 6 juni 2023

CONCLUSIE

B.F. Keulen

In de zaak

[verdachte] ,

geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1996,

hierna: de verdachte

‘De voorzitter begint het onderzoek door het doen uitroepen van de zaak tegen de na te noemen verdachte.

De verdachte, gedagvaard als:

geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1996,

adres: [a-straat 1] te [plaats] ,

is niet ter terechtzitting verschenen.

Als raadsman van de verdachte is ter terechtzitting aanwezig mr. P.J. De Bruin, advocaat te Rotterdam, die mededeelt door de verdachte uitdrukkelijk te zijn gemachtigd de verdediging te voeren.

(…)

Het gerechtshof, gehoord de advocaat-generaal, schorst hierop het onderzoek tot 18 juni 2021 te 09:00 uur, opdat de behandeling van de zaak dan voortgezet kan worden, en bepaalt dat voor de inhoudelijke behandeling van de zaak 40 minuten dient te worden uitgetrokken;

beveelt de oproeping van de verdachte en zijn raadsman voor de nadere terechtzitting;

stelt de stukken daartoe in handen van de advocaat-generaal.’

5. Het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep van 18 juni 2021 houdt onder meer het volgende in:

‘De verdachte, opgeroepen als:

geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1996,

adres: [a-straat 1] te [plaats] ,

is − hoewel juist opgeroepen − niet ter terechtzitting verschenen.

De raadsman van de verdachte, mr. P.J. de Bruin, advocaat te Rotterdam is − hoewel juist opgeroepen − ook niet ter terechtzitting aanwezig.

(…)

Op verzoek van de voorzitter neemt de griffier telefonisch contact op met de raadsman van de verdachte. De raadsman van de verdachte verklaart vergeten te zijn de datum van de terechtzitting van heden in zijn agenda te zetten en verzoekt om aanhouding, waarna de telefoonverbinding op verzoek van de voorzitter wordt verbroken.

(…)

Nu de raadsman ter zitting van 4 februari 2021 aanwezig was en toen heeft aangegeven dat hij bepaaldelijk gemachtigd was, wordt de zaak thans op tegenspraak voortgezet.

(…)

De voorzitter verklaart het onderzoek gesloten en deelt mede, dat uitspraak zal worden gedaan ter openbare terechtzitting van dit gerechtshof van 2 juli 2021 te 09.00 uur.’

6. Op 29 juni 2020 is namens de verdachte hoger beroep ingesteld. Uit de stukken van het geding blijkt niet dat de dagvaarding voor de terechtzitting in hoger beroep op 4 februari 2021 dan wel de oproeping voor de terechtzitting in hoger beroep op 18 juni 2021 in persoon is betekend.

7. Voor de beoordeling van de ontvankelijkheid van het cassatieberoep zijn de volgende wettelijke bepalingen van belang.

- Art. 279 Sv:1.

‘1. De verdachte die niet is verschenen, kan zich ter terechtzitting laten verdedigen door een advocaat die verklaart daartoe uitdrukkelijk te zijn gemachtigd. De rechtbank stemt daarmee in, onverminderd het bepaalde in artikel 278, tweede lid.

2. De behandeling van de zaak tegen de verdachte die zijn advocaat tot zijn verdediging heeft gemachtigd, geldt als een procedure op tegenspraak.’

- Art. 415, eerste lid, Sv:2.

‘Behoudens de volgende artikelen van deze titel, zijn de artikelen 268 tot en met 314, 315 tot en met 353 en 356 tot en met 366a op het rechtsgeding voor het gerechtshof van overeenkomstige toepassing, met dien verstande dat in afwijking van het tweede lid van artikel 365a aanvulling ook plaats vindt indien het cassatieberoep meer dan drie maanden na de dag van de uitspraak is ingesteld of sprake is van een hoger beroep als bedoeld in artikel 410a, eerste lid.’

- Art. 432 Sv:3.

‘1. Het beroep in cassatie moet binnen veertien dagen na de einduitspraak worden ingesteld indien:

a. de dagvaarding of oproeping om op de terechtzitting te verschijnen of de aanzegging of oproeping voor de nadere terechtzitting aan de verdachte in persoon is gedaan of betekend;

b. de verdachte op de terechtzitting of nadere terechtzitting is verschenen;

c. zich anderszins een omstandigheid heeft voorgedaan waaruit voortvloeit dat de dag van de terechtzitting of van de nadere terechtzitting de verdachte tevoren bekend was;

d. de dagvaarding of oproeping binnen zes weken nadat door de verdachte hoger beroep is ingesteld, rechtsgeldig aan de verdachte is betekend met inachtneming van artikel 36g en in hoger beroep geen onvoorwaardelijke straf of maatregel is opgelegd die vrijheidsbeneming van langere duur meebrengt dan zes maanden.

2. In andere gevallen dan de in het eerste lid genoemde moet cassatie worden ingesteld binnen veertien dagen nadat zich een omstandigheid heeft voorgedaan waaruit voortvloeit dat het vonnis of arrest de verdachte bekend is.

3. Indien het onderzoek op de terechtzitting voor onbepaalde tijd is geschorst en de aanzegging of oproeping voor de nadere terechtzitting niet in persoon is gedaan of betekend, is de termijn bedoeld in het tweede lid van toepassing, tenzij

a. de verdachte op de nadere terechtzitting is verschenen of

b. zich anderszins een omstandigheid heeft voorgedaan waaruit voortvloeit dat de dag van de nadere terechtzitting de verdachte tevoren bekend was.

Indien een van deze twee uitzonderingen zich voordoet, is de termijn genoemd in de aanhef van het eerste lid van toepassing.’

8. Art. 432 Sv maakt aldus onderscheid tussen gevallen waarin het beroep in cassatie binnen veertien dagen na de einduitspraak moet worden ingesteld en gevallen waarin het beroep in cassatie moet worden ingesteld binnen veertien dagen nadat zich een omstandigheid heeft voorgedaan waaruit voortvloeit dat het (vonnis of) arrest de verdachte bekend is.4.Daarbij is een bijzondere regeling getroffen voor het geval het onderzoek ter terechtzitting voor onbepaalde tijd is geschorst en zich (kort gezegd) niet een omstandigheid heeft voorgedaan waaruit voortvloeit dat de dag van de nadere terechtzitting de verdachte tevoren bekend was. Het beroep in cassatie moet in dat geval worden ingesteld uiterlijk veertien dagen nadat zich een omstandigheid heeft voorgedaan waaruit voortvloeit dat het (vonnis of) arrest de verdachte bekend is. Het beroep in cassatie moet ingevolge art. 432, eerste lid, onder b, Sv binnen veertien dagen na de einduitspraak worden ingesteld in het geval de verdachte op de ‘nadere terechtzitting’ is verschenen.5.Met ‘nadere terechtzitting’ heeft de wetgever bedoeld ‘de laatste terechtzitting voordat het onderzoek wordt gesloten’.6.

9. In art. 432 Sv is geen bijzondere voorziening getroffen voor het geval van aanhouding voor bepaalde tijd. Dat brengt mee dat in het geval het onderzoek ter terechtzitting voor bepaalde tijd wordt aangehouden tot een nadere terechtzitting, terwijl bij de eerste terechtzitting sprake was van een van de in artikel 432, eerste lid, Sv bedoelde gevallen, het beroep in cassatie binnen veertien dagen na de einduitspraak moet worden ingesteld.7.De gedachte is dat de verdachte in dat geval bekend is met de einduitspraak of daarmee redelijkerwijs bekend had kunnen zijn.8.

10. In de wettelijke regeling is ook geen bijzondere voorziening getroffen voor het geval de verdediging wordt gevoerd door een uitdrukkelijk gemachtigde raadsman. Uw Raad heeft in een arrest van 11 februari 2003 omtrent dat geval het volgende overwogen:9.

‘3.3. De regeling van art. 279 Sv komt daarop neer dat, wanneer een advocaat ter terechtzitting heeft verklaard dat hij door de aldaar niet verschenen verdachte uitdrukkelijk is gemachtigd tot het voeren van de verdediging, en de rechter met een behandeling van de zaak buiten tegenwoordigheid van de verdachte heeft ingestemd, de raadsman alle hem bij de wet toegekende rechten en bevoegdheden kan uitoefenen, dus met inbegrip van de bevoegdheden bedoeld in art. 331, eerste lid, Sv. In deze gevallen geldt de behandeling van de zaak naar luid van het tweede lid van art. 279 Sv als een procedure op tegenspraak, hetgeen - naar uit de wetsgeschiedenis als bedoeling van de wetgever blijkt - meebrengt dat het instellen van een rechtsmiddel binnen veertien dagen na de einduitspraak dient te geschieden.’

11. Knigge is in zijn NJ-noot onder een bijna twee maanden later in dezelfde lijn gewezen arrest kritisch over deze rechtsregel:10.

‘Maar hoe dwingend het standpunt van de Hoge Raad ook uit de bedoeling van de wetgever lijkt voort te vloeien, tegelijkertijd moet worden vastgesteld dat de strikte toepassing van art 279 Sv de wettelijke regeling van de termijnen voor hoger beroep en cassatie doorkruist. Aan de bedoeling die de wetgever met de artt. 408 en 432 Sv had − namelijk verzekeren dat de uitspraak alleen in kracht van gewijsde gaat als de verdachte met die uitspraak of met de zitting bekend is − wordt géén recht gedaan. Er ontstaat bijvoorbeeld een moeilijk te rechtvaardigen verschil als de behandeling van de zaak voor onbepaalde tijd wordt aangehouden en de verdachte op de nadere zitting, na een oproeping niet in persoon, niet verschijnt. Als de verdachte wél op de eerste zitting verschenen was, mag de raadsman op de nadere zitting zonder meer het woord voeren, conform de regel dat tegenspraak tegenspraak blijft. De beroepstermijn begint in dat geval pas te lopen als zich een omstandigheid voordoet waaruit voortvloeit dat de verdachte met de uitspraak bekend is. Dat lijkt anders te zijn in het geval waarin op de eerste zitting alleen een raadsman was verschenen. Dan mag uit de verklaring van de raadsman dat hij gemachtigd is, worden afgeleid dat de verdachte met de nadere zitting bekend is. In deze zin althans HR 8 januari 2002, NJ 2002, 339.’

12. Kort voor het verschijnen van deze noot had Uw Raad het uitgangspunt dat in het arrest van 11 februari 2003 is geformuleerd bijgesteld. In een arrest van 9 december 2003 overwoog Uw Raad onder meer:11.

‘3.2.1. De procesgang in hoger beroep is, voorzover voor de beoordeling van het middel van belang, als volgt geweest:

(i) De zaak is in hoger beroep voor de eerste maal behandeld op 17 april 2002. Op die terechtzitting waren de verdachte en zijn raadsman, mr. R.D.A. van Boom, advocaat te Utrecht, verschenen. Het onderzoek is toen voor onbepaalde tijd geschorst.

(ii) Het onderzoek is hervat - en opnieuw aangevangen wegens gewijzigde samenstelling van het Hof - ter terechtzitting van 3 juli 2002. De verdachte en diens raadsman waren niet verschenen, terwijl de zaak toen voor onbepaalde tijd is aangehouden.

(iii) De nadere behandeling vond plaats ter terechtzitting van 11 september 2002. Het onderzoek is aldaar opnieuw aangevangen wegens gewijzigde samenstelling van het Hof. Op die terechtzitting was de verdachte niet verschenen. Wel was aanwezig als de raadsman van de verdachte, mr. R.A. van der Velde, advocaat te Utrecht.

(…)

Parketnummer 10-006674-19

Op 29 juni 2020 kwam ter griffie van deze rechtbank, locatie Rotterdam,

mr. P.J. de Bruin advocaat te Rotterdam die verklaarde door na te noemen persoon bepaaldelijk te zijn gevolmachtigd tot het afleggen van de volgende verklaring en verklaarde namens

[verdachte] ,

geboren op [geboortedatum] 1996 te [geboorteplaats]

wonende te [b-straat 1] , [plaats]

hoger beroep in te stellen tegen het eindvonnis, door de politierechter in deze rechtbank, locatie

Rotterdam, op 29 juni 2020 gewezen.’

22. De toewijzing van een vordering tot wijziging van de tenlastelegging in eerste aanleg is een beslissing waartegen tegelijk met het hoger beroep tegen de einduitspraak hoger beroep kan worden aangetekend (art. 406, eerste lid, Sv). Het hof heeft vastgesteld dat de tenlastelegging ter terechtzitting in eerste aanleg is gewijzigd. Blijkens de akte hoger beroep is het hoger beroep gericht tegen ‘het eindvonnis, door de politierechter (…) gewezen’. Uit deze akte blijkt derhalve niet dat expliciet hoger beroep is ingesteld tegen de beslissing van de politierechter tot het toestaan van de wijziging van de tenlastelegging. Uit rechtspraak van Uw Raad kan evenwel worden afgeleid dat de akte in dit opzicht niet beslissend is voor de omvang van het hoger beroep; ook de klachten die naar voren zijn gebracht spelen een rol.19.Het hof heeft tegen die achtergrond, zo begrijp ik, bij het bepalen van de omvang van het hoger beroep betekenis gehecht aan de in de schriftuur geformuleerde bezwaren. Nu de akte in deze niet beslissend is, en de appelschriftuur er (mede) toe strekt grieven tegen bestreden beslissingen naar voren te brengen, meen ik dat het hof bij het bepalen van de omvang van het hoger beroep ook betekenis heeft kunnen hechten aan die bezwaren.

23. Bij de toetsing of sprake is van hetzelfde feit (vgl. art. 313 Sv) dienen volgens Uw Raad de ‘juridische aard van de feiten’ en de ‘gedraging van de verdachte’ als relevante vergelijkingsfactoren te worden betrokken.20.Bij de juridische aard van de feiten zijn de rechtsgoederen ter bescherming waarvan de onderscheidene delictsomschrijvingen strekken en de strafmaxima die op de onderscheiden feiten zijn gesteld in het bijzonder van belang. In het licht van dit besliskader heeft het hof kunnen oordelen dat het primair tenlastegelegde en het subsidiair tenlastegelegde hetzelfde feit betreffen. Ik wijs er in dit verband op dat Uw Raad voordat de overzichtsarresten inzake samenloop zijn gewezen al eens heeft beslist dat ‘niet zonder meer begrijpelijk (is) dat het Hof dit helen en witwassen als meerdaadse, en niet als eendaadse samenloop heeft aangemerkt’.21.Wat het verschil in strafmaximum betreft merk ik op dat in het primaire onderdeel zowel opzetheling als schuldheling ten laste is gelegd, en daarmee zowel een misdrijf met een hogere als een misdrijf met een lagere maximale gevangenisstraf dan schuldwitwassen (artikelen 416, 417bis, 420quater). Wat de verschuldigde motivering betreft merk ik op dat ter terechtzitting geen verweer is gevoerd en dat de klacht in de appelschriftuur het hof niet tot (nadere) uitleg verplichtte.

24. Het middel faalt.

25. Het tweede middel is gericht tegen de bewijsvoering. Het bevat de klacht dat het hof niet ‘inhoudelijk’ heeft gemotiveerd waarom veroordeling wegens het subsidiair ten laste gelegde schuldwitwassen mogelijk was, terwijl het hof de verdachte vrijsprak van de primair ten laste gelegde ‘en daarmee het gronddelict onderuit haalde waarmee hij is vrijgesproken van het voorhanden hebben gehad van een bedrag van € 2571 en van het hebben van een redelijk vermoeden dat dit bedrag van diefstal was verkregen’. Volgens de steller van het middel was er ‘sprake van ne bis in idem en daarmee strijd met artikel 50 van het Handvest en in strijd met een goede procesorde die mede door artikel 6 EVRM wordt beschermd’.

26. Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard dat:

‘Subsidiair:

hij in de periode van 11 augustus 2017 tot en met 2 september 2017 in Nederland, een geldbedrag van € 2571 voorhanden had, terwijl hij redelijkerwijs moest vermoeden dat dit middellijk afkomstig was uit enig misdrijf.’

27. Deze bewezenverklaring steunt op de volgende in de aanvulling opgenomen bewijsvoering (met weglating van verwijzingen):

‘1. Een geschrift, zijnde het proces-verbaal opgesteld door bevoegde Belgische opsporingsambtenaren d.d. 4 september 2017, met als bijlage het verhoor van aangever, [benadeelde ] . Het houdt onder meer in − zakelijk weergegeven − (…):

als de op 1 september 2017 afgelegde verklaring van [benadeelde ] :

A: ik ben opgelicht via internet. Er is onrechtmatig geld van mijn rekening afgehaald.

V: Hoe is dit gebeurd?

A: Ik ontmoette iemand via de website “chatmetvreemden.be”, ze nodigde me uit voor een naakt videochatsessie via Skype voor 15 euro. Ik ben hierop ingegaan en heb op haar vraag mijn bankkaartnummer gegeven en twee maal de bevestigingscode die ik via mijn bankkaartlezer verkreeg. Ze gaf aan dat de betaling mislukt was en daarop is de verbinding verbroken door haar. Ik vond dit vreemd en controleerde daags nadien ’s morgens mijn uitgavenstaat bij de bank waar ik vaststelde dat er 388 euro van mijn rekening was gegaan i.p.v. de afgesproken 15 euro.

Na het ontvangen van een nieuwe bankkaart bleek er nog 3 maal onrechtmatig geld van mijn bankrekening te zijn gegaan. Alle 4 de onrechtmatige overschrijvingen zijn overgemaakt naar rekeningnummer [001] .

V: Wanneer vond dit plaats?

A: 12/08/2017 omstreeks 1 uur ‘s nachts.

V: Van welk rekeningnummer is het geld afgegaan?

A: [002] bij [A] .

V: Op welke data ging het geld van je rekening?

A: 388 euro op 12/08/2017 om 02.15 uur. De 30e wanneer mijn loon gestort was en de 31e telkens 1000 euro en de 183 euro ook de 31e.

2. De verklaring van de verdachte.

De verdachte heeft ter terechtzitting in eerste aanleg van 29 juni 2020 verklaard − zakelijk weergegeven −:

Het klopt, ik heb inderdaad die vier geldbedragen op mijn rekening ontvangen. Vervolgens heb ik het geld gepind en weer aan iemand anders gegeven. Ik wist niet waar het geld vandaan kwam.

Het was inderdaad niet verstandig.

3. Een proces-verbaal van verhoor verdachte d.d. 31 december 2018 van de politie Eenheid Rotterdam (…). Dit proces-verbaal houdt onder meer in − zakelijk weergegeven − (…):

Als de op 31 december 2018 afgelegde verklaring van de verdachte:

V: Op welk adres woon je?

A: [b-straat 1] te [plaats] .

V: Staat u op dit adres ook ingeschreven?

A: Ja

V: Wat kan je verklaren over de bankrekening met nummer [001]

A: Dat is mijn spaarrekening met de achternaam van mijn moeder.

4. Een proces-verbaal van verhoor verdachte d.d. 1 januari 2019 van de politie Eenheid Rotterdam (…). Dit proces-verbaal houdt onder meer in − zakelijk weergegeven − (…) :

Als de op 1 januari afgelegde verklaring van de verdachte:

V: Wist u wel dat er geld op uw rekening zou komen?

A: Ja

V: Hoe wist u dat?

A: Dat heeft iemand mij gevraagd anders was het er niet gekomen want hij wist mijn rekening nummer niet

V: Wie is die iemand die het aan u verteld en gevraagd had?

A: Dat weet ik niet.

V: Maar hoe heeft die persoon u dan benaderd?

A: Ik weet het niet ik kan mij niet meer herinneren wie dat vroeg.

5. Een proces-verbaal van verhoor voor inverzekeringstelling d.d. 31 december 2018 van de politie Eenheid Rotterdam (…). Dit proces-verbaal houdt onder meer in − zakelijk weergegeven − (…) :

Als de op 31 december 2018 afgelegde verklaring van de verdachte:

Ik heb het geld eraf gepind en afgegeven aan iemand anders. Ik besefte mij wel dat het niet helemaal juist was wat er gebeurde.

Nadere bewijsmotivering

Op grond van de inhoud van de bewijsmiddelen staat vast dat een geldbedrag ten bedrage van € 2.571,00, dat toebehoorde aan aangever, wederrechtelijk is weggenomen. Het hiervoor genoemde geldbedrag is in de periode van 12 tot en met 31 augustus 2017 in vier gedeelten van respectievelijk € 388,00, € 1.000,00, € 1.000,00 en € 183,00 naar de bankrekening van de verdachte overgemaakt, waarna de verdachte deze geldbedragen heeft opgenomen en aan een derde heeft gegeven.

De verdachte heeft verklaard door een onbekende man te zijn benaderd om zijn bankrekening (tijdelijk) ter beschikking te stellen. Die omstandigheid had voor de verdachte aanleiding moeten zijn om alert te zijn en te onderzoeken of de man die hem benaderde eerlijke bedoelingen had. Daarna vinden meerdere transacties plaats vanaf een buitenlands rekeningnummer zonder duidelijke omschrijving, waarbij verschillende bedragen op verschillende dagen naar de bankrekening van de verdachte zijn overgemaakt. Op grond van het voorgaande had de verdachte redelijkerwijs moeten en kunnen vermoeden dat met de ontvangen geldbedragen iets niet in de haak was. Vervolgens heeft de verdachte ervoor gekozen het ontvangen geldbedrag op te nemen en te geven aan een andere onbekende man. Gezien die uiterst verdachte werkwijze, is het hof − met de politierechter − van oordeel dat de verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan schuldwitwassen. De verdachte had immers redelijkerwijs kunnen vermoeden dat, nadat de bedragen op zijn bankrekening waren gestort, deze ontvangen geldbedragen van enig misdrijf afkomstig waren.’

28. Het hof heeft de verdachte vrijgesproken van de primair tenlastegelegde opzetheling en schuldheling van € 2571 en de verdachte veroordeeld voor het subsidiair tenlastegelegde schuldwitwassen van dat bedrag. Voor zover wordt betoogd dat het hof het primair tenlastegelegde heeft aangemerkt als het gronddelict van het schuldwitwassen gaat de steller van het middel uit van een onjuiste lezing van ’s hofs arrest. Het hof heeft immers bewezenverklaard dat de verdachte € 2571 voorhanden heeft gehad, terwijl hij redelijkerwijs moest vermoeden dat dit geldbedrag middellijk afkomstig was uit enig misdrijf. Het hof heeft in het midden gelaten om welk misdrijf het ging, en dat mocht het ook doen.22.Dat de verdachte is vrijgesproken van het primair tenlastegelegde, betekent voorts niet dat er daarom geen grondfeit is. Voor zover het middel daarvan uitgaat mist het feitelijke grondslag.

29. Voor zover wordt geklaagd dat het hof niet heeft gemotiveerd waarom veroordeling voor het subsidiair tenlastegelegde schuldwitwassen mogelijk was, mist het middel eveneens feitelijke grondslag. Blijkens de hiervoor weergegeven bewijsmiddelen en nadere bewijsmotivering heeft het hof immers wel degelijk ‘inhoudelijk’ gemotiveerd waarom het van oordeel is dat de verdachte het bewezenverklaarde heeft begaan.

30. Voor zover wordt aangevoerd dat ‘sprake was van ne bis in idem’, waarmee kennelijk wordt bedoeld dat het ne bis in idem-beginsel is geschonden omdat de verdachte is vrijgesproken van het primair tenlastegelegde en is veroordeeld voor het subsidiair tenlastegelegde, faalt het middel eveneens. Ingeval de tenlastelegging van een feit een primair onderdeel en een subsidiair onderdeel bevat, moet eerst het primaire onderdeel van de tenlastelegging door de rechter worden onderzocht. Leidt dit onderzoek niet tot een veroordeling, dan komt vervolgens het subsidiaire onderdeel aan de orde.23.Van een situatie waarin een verdachte andermaal wordt vervolgd wegens een feit waarover te zijnen aanzien bij gewijsde van de rechter in het Koninkrijk der Nederlanden onherroepelijk is beslist, als bedoeld in art. 68, eerste lid, Sr, is in zo’n geval geen sprake. Ook van strijd met art. 50 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie dan wel een goede procesorde is geen sprake

31. Het middel kan niet tot cassatie leiden.

32. Het derde middel bevat een klacht over schending van het vereiste van berechting binnen een redelijke termijn. Aangevoerd wordt dat ‘de totale procedure te rekenen vanaf 31 december 2018 tot heden 3 jaar en iets minder dan 5 maanden heeft geduurd terwijl de aangifte dateert van september 2017’. De steller van het middel merkt daarbij op dat de verdachte op 31 december 2018 al niets meer bekend was van wat bijna 15 maanden daarvoor had plaatsgevonden. ‘Hij kon zich niets meer herinneren. Wat hij wist had hij van de rechercheur/hulpofficier gehoord. Hij is daardoor in zijn verdediging geschaad’, aldus de steller van het middel.

33. In het overzichtsarrest inzake de redelijke termijn van 17 juni 2008 overwoog Uw Raad onder meer het volgende:24.

‘3.8. Bij deze toetsing geldt als uitgangspunt dat de rechter ambtshalve dient te onderzoeken of inbreuk is gemaakt op de onderhavige garantie van art. 6, eerste lid, EVRM. Hij behoeft in zijn uitspraak echter alleen in de volgende gevallen te doen blijken van dat onderzoek:

a. Als ter terechtzitting door of namens de verdachte ter zake verweer is gevoerd, aangezien op een zodanig verweer een gemotiveerde beslissing dient te worden gegeven.

b. Als in een bij verstek berechte zaak waarin de dagvaarding niet aan de verdachte in persoon is betekend, het in de bestreden uitspraak besloten liggende oordeel dat de redelijke termijn niet is overschreden, zonder nadere motivering onbegrijpelijk zou zijn.

Het hof:

(…)

Wijst toe de vordering tot schadevergoeding van de benadeelde partij [benadeelde ] ter zake van het subsidiair bewezenverklaarde tot het bedrag van € 2.571,00 (tweeduizend vijfhonderdeenenzeventig euro) ter zake van materiële schade, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de hierna te noemen aanvangsdatum tot aan de dag der voldoening.

Veroordeelt de verdachte in de door de benadeelde partij gemaakte en ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog te maken kosten, tot aan de datum van deze uitspraak begroot op nihil.

Legt aan de verdachte de verplichting op om aan de Staat, ten behoeve van het slachtoffer, genaamd [benadeelde ] , ter zake van het subsidiair bewezenverklaarde een bedrag te betalen van € 2.571,00 (tweeduizend vijfhonderdeenenzeventig euro) als vergoeding voor materiële schade, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de hierna te noemen aanvangsdatum tot aan de dag der voldoening.

Bepaalt de duur van de gijzeling op ten hoogste 35 (vijfendertig) dagen. Toepassing van die gijzeling heft de verplichting tot schadevergoeding aan de Staat ten behoeve van het slachtoffer niet op.

Bepaalt dat indien en voor zover de verdachte aan een van beide betalingsverplichtingen heeft voldaan, de andere vervalt.

Bepaalt de aanvangsdatum van de wettelijke rente voor de materiële schade op 1 september 2017.’

42. Uw Raad heeft in het overzichtsarrest inzake de vordering van de benadeelde partij onder meer het volgende overwogen (met weglating van voetnoten):26.

‘Beoordeling en beslissing rechter

2.8.1 Voor de toewijsbaarheid van de vordering van de benadeelde partij gelden niet de bewijs(minimum)regels van het Wetboek van Strafvordering maar de regels van stelplicht en bewijslastverdeling in civiele zaken. Overeenkomstig de hoofdregel van art. 150 Rv rust op de benadeelde partij die een vordering instelt in beginsel de last de feiten en omstandigheden te stellen – en in geval van betwisting daarvan bewijs bij te brengen – die tot toewijzing van de vordering kunnen leiden. In de context van het strafproces heeft die stelplicht in het bijzonder betrekking op de feiten en omstandigheden die niet kunnen worden vastgesteld aan de hand van uit het strafdossier af te leiden gegevens met betrekking tot het aan de verdachte tenlastegelegde strafbare feit, hetgeen in het bijzonder geldt voor feiten en omstandigheden die bepalend zijn voor de aard en omvang van de gevorderde schade.

2.8.2 In het geval de verdachte de vordering van de benadeelde partij betwist zal de rechter aan de hand van de onderbouwing van de stellingen over en weer moeten beoordelen of de feiten en omstandigheden die tot toewijzing van de vordering kunnen leiden in voldoende mate zijn komen vast te staan.

2.8.3 In het geval de verdachte de vordering van de benadeelde partij niet (gemotiveerd) betwist, zal de rechter uitgaan van de juistheid van de daaraan ten grondslag gelegde feiten (vgl. art. 149 Rv) en zal de vordering in de regel worden toegewezen, tenzij de vordering onrechtmatig of ongegrond voorkomt of zich het hiervoor onder 2.1 bedoelde geval voordoet waarin de rechter door de beperkingen van het strafproces niet verzekerd acht dat beide partijen in voldoende mate in de gelegenheid zijn geweest hun stellingen en onderbouwingen met betrekking tot de toewijsbaarheid genoegzaam naar voren te brengen. (…)

(…)

2.8.6 Art. 361, vierde lid, Sv schrijft voor dat de beslissing op de vordering van de benadeelde partij met redenen is omkleed. De begrijpelijkheid van de beslissingen over de vordering van de benadeelde partij is mede afhankelijk van de wijze waarop (en de stukken waarmee) enerzijds de vordering is onderbouwd en anderzijds daartegen verweer is gevoerd. Naarmate de vordering uitvoeriger en specifieker wordt weersproken, zal de motivering van de toewijzing van de vordering dus meer aandacht vragen.’

43. De vordering van de benadeelde partij is ter terechtzitting in hoger beroep niet betwist. Dat brengt mee dat het hof kon uitgaan van de juistheid van de aan de vordering ten grondslag gelegde feiten. Dat de vordering van de benadeelde partij niet ter terechtzitting is weersproken is voorts van belang in verband met de eisen die aan de motivering van de toewijzing van de vordering worden gesteld. Dat na en op grond van het onderzoek ter terechtzitting op de vordering van de benadeelde partij wordt beslist, brengt mee dat het hof niet gehouden was te reageren op hetgeen in de appelschriftuur omtrent deze vordering naar voren is gebracht.

44. ’s Hofs oordeel dat de geleden schade van € 2571 in zodanig nauw verband staat met het bewezenverklaarde schuldwitwassen dat die schade redelijkerwijs moet worden aangemerkt als rechtstreeks aan de benadeelde partij door dat feit te zijn toegebracht is niet onbegrijpelijk en wordt als ik het goed zie in cassatie ook niet bestreden.27.Uit ’s hofs vaststellingen en overwegingen blijkt ook niet dat zich (andere) omstandigheden voordoen die meebrengen dat de vordering onrechtmatig of ongegrond voorkomt. Uit de wijze waarop het proces is gevoerd komt evenmin naar voren dat zich een geval voordoet waarin door de beperkingen van het strafproces niet verzekerd is dat beide partijen in voldoende mate in de gelegenheid zijn geweest hun stellingen en onderbouwingen met betrekking tot de toewijsbaarheid genoegzaam naar voren te brengen. Een en ander brengt naar het mij voorkomt reeds mee dat de klacht faalt.28.

45. Ten overvloede derhalve merk ik inzake het beroep op eigen schuld nog het volgende op. Art. 6:101 BW bepaalt: ‘Wanneer de schade mede een gevolg is van een omstandigheid die aan de benadeelde kan worden toegerekend, wordt de vergoedingsplicht verminderd door de schade over de benadeelde en de vergoedingsplichtige te verdelen in evenredigheid met de mate waarin de aan ieder toe te rekenen omstandigheden tot de schade hebben bijgedragen, met dien verstande dat een andere verdeling plaatsvindt of de vergoedingsplicht geheel vervalt of in stand blijft, indien de billijkheid dit wegens de uiteenlopende ernst van de gemaakte fouten of andere omstandigheden van het geval eist.’ Deze formulering omvat een primaire maatstaf (die een causaliteitsoordeel vergt) en een billijkheidscorrectie.29.Het hof heeft overwogen dat niet is gebleken dat de schade mede het gevolg is van een omstandigheid die de benadeelde partij kan worden toegerekend. Ik begrijp die overweging aldus dat het hof de omstandigheid dat de aangever na de eerste afschrijving de toegang tot zijn rekening niet zou hebben geblokkeerd van zo geringe betekenis heeft geacht in vergelijking met het strafbaar handelen van de verdachte dat deze niet kan worden aangemerkt als een omstandigheid die aan de benadeelde partij kan worden toegerekend in de zin van art. 6:101, eerste lid, BW.30.Dat oordeel komt mij niet onbegrijpelijk voor. Ik neem daarbij in aanmerking dat uit de bewijsmiddelen blijkt dat de aangever bij gelegenheid van het eerste contact niet alleen zijn bankkaartnummer heeft gegeven maar ook (twee maal) de bevestigingscode die hij via zijn bankkaartlezer kreeg, en dat de latere afschrijvingen plaatsvonden nadat aangever een – kennelijk door hem aangevraagde – nieuwe bankkaart had ontvangen (vgl. bewijsmiddel 1).

46. Het middel faalt.

47. Alle middelen falen en kunnen worden afgedaan met de aan artikel 81, eerste lid, RO ontleende formulering. Ambtshalve merk ik op dat Uw Raad naar verwachting uitspraak zal doen nadat meer dan twee jaar zijn verstreken na het instellen van het cassatieberoep. In het licht van de opgelegde straf behoeft dat evenwel niet tot cassatie te leiden.31.Ook voor het overige heb ik geen gronden aangetroffen die ambtshalve tot vernietiging van de bestreden uitspraak aanleiding behoren te geven.

48. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG