HR, 08-04-2003, nr. 00664/02

Verzoeker is door het gerechtshof te 's-Gravenhage bij arrest van 3 december 2001 als zogenaamde drugsrunner veroordeeld tot een gevangenisstraf van twee maanden, waarvan een maand voorwaardelijk, met een proeftijd van twee jaar.

Namens verzoeker heeft mr. J.T.C.M. Crepin, advocaat te Rotterdam, bij schriftuur één middel van cassatie voorgesteld.

Het middel richt zich tegen (1) het oordeel van het hof dat aan de raadsman die niet ex art. 279 Sv gemachtigd was, geen beroep op art. 287, derde lid, onder a, Sv, toekwam, en (2) de daarmee samenhangende toepassing door het hof van het noodzaakscriterium in plaats van het redelijkheidscriterium bij de beoordeling of de zaak diende te worden aangehouden om getuigen op te roepen.

Blijkens het proces-verbaal van 19 november 2001 heeft het volgende plaatsgevonden nadat was vastgesteld dat verzoeker niet ter terechtzitting was verschenen:

Het hof heeft vervolgens bij verstek arrest gewezen. Blijkens het arrest heeft het hof ten aanzien van het oproepen van de door de raadsman bij brief van 13 november 2001 opgegeven getuigen, welke de advocaat-generaal bij het hof had geweigerd te doen oproepen, het volgende overwogen:

Vooropgesteld zij dat, behoudens uitzonderlijke gevallen waarin op grond van het bepaalde in art. 6 EVRM anders moet worden geoordeeld, de raadsman die niet ingevolge art. 279, eerste lid, Sv heeft verklaard door de verdachte uitdrukkelijk te zijn gemachtigd tot het voeren van de verdediging, op de terechtzitting slechts bevoegd is het woord te voeren om de afwezigheid van de verdachte toe te lichten en om aanhouding van de behandeling van de zaak te verzoeken met het oog op de effectuering van het aanwezigheidsrecht van de verdachte of ten behoeve van het alsnog verkrijgen van een machtiging als hiervoor bedoeld (HR 23 oktober 2001, NJ 2002, 77, m.nt. JR; vgl. HR 12 november 2002, LJN: AE9028 en HR 23 april 2002, NJ 2002, 338, m.nt. Sch.).

Volgens de steller van het middel is in deze zaak sprake van een uitzonderlijk geval als hierboven bedoeld. Het middel verwijst daarvoor naar mijn conclusie voor HR 23 april 2002, NJ 2002, 338, waarin ik opmerkte dat het mij niet uitgesloten leek dat als een zodanig geval dient te worden beschouwd de veroordeling bij verstek gevolgd door betekening van de dagvaarding in hoger beroep aan de griffier wegens "zonder vaste woon- of verblijfplaats".

De klacht faalt reeds omdat de Hoge Raad mijn mening op dit punt niet deelde. Daarnaast kan ik de steller van het middel niet volgen in zijn oordeel dat het onderhavige geval vergelijkbaar is. In casu heeft de procedure in eerste aanleg op tegenspraak plaatsgevonden. Op die terechtzitting (van 11 april 2001) waren zowel verzoeker als zijn raadsman, mr. Crepin - dezelfde die vervolgens hoger beroep instelde en in hoger beroep aanwezig was ter terechtzitting van 19 november 2001 - aanwezig. De dagvaarding in hoger beroep is betekend aan het adres waar verzoeker volgens de gemeentelijke basisadministratie stond ingeschreven. Dat verzoeker regelmatig ging "zwerven" en dan niet bereikbaar was voor zijn raadsman, doet aan het voorgaande niet af. Sterker nog, nu de raadsman van verzoeker daarmee reeds bekend was tijdens de procedure in eerste aanleg, had het op zijn weg gelegen duidelijke afspraken te maken over de reikwijdte van de machtiging ten behoeve van de procedure in hoger beroep.

Opvallend is vervolgens dat ondanks het feit dat verzoeker volgens mededeling van zijn raadsman op 19 november 2001 'niet te vinden is', blijkens de akte beroep in cassatie van 17 december 2001 de raadsman wèl door verzoeker is gemachtigd om beroep in cassatie in te stellen tegen het arrest van 3 december 2001.

Gelet op het feit dat de procedure in eerste aanleg op tegenspraak heeft plaatsgevonden, de dagvaarding in hoger beroep is betekend aan het GBA-adres van verzoeker en de raadsman van verzoeker ermee bekend was dat verzoeker regelmatig ging zwerven en dan onbereikbaar was, komt het mij voor dat van een uitzonderlijk geval geen sprake was. De raadsman was dan ook slechts bevoegd het woord te voeren om de afwezigheid van de verdachte toe te lichten en om aanhouding van de behandeling van de zaak te verzoeken met het oog op de effectuering van het aanwezigheidsrecht van de verdachte of ten behoeve van het alsnog verkrijgen van een machtiging als bedoeld in art. 279 Sv. Overigens blijkt uit het proces-verbaal van 19 november 2001 niet, anders dan uit de toelichting op het middel lijkt te volgen, dat de raadsman daadwerkelijk om een dergelijke aanhouding heeft verzocht.

Het oordeel van het hof, dat de raadsman niet ex art. 279 Sv was gemachtigd zodat hij geen beroep op art. 287, derde lid, onder a, Sv kon doen, getuigt derhalve niet van een onjuiste rechtsopvatting en is tevens niet onbegrijpelijk.

Voor zover het middel stelt dat nu de raadsman aanvankelijk uitdrukkelijk was gemachtigd de verdediging in hoger beroep te voeren, het ontbreken van een nadere machtiging verzoeker niet zou mogen worden tegengeworpen, faalt het bij gebrek aan feitelijke grondslag. Anders dan het middel doet voorkomen heeft de raadsman - zoals blijkt uit het proces-verbaal van 19 november 2001 - immers zelf verklaard dat de aanvankelijke machtiging zich niet uitstrekte tot het voeren van de verdediging in hoger beroep, doch slechts tot bepaalde handelingen voorafgaand aan de terechtzitting in hoger beroep.

Gelet op het bovenstaande heeft het hof verzoeker in strijd met het wettelijk systeem in de gelegenheid gesteld te verzoeken de behandeling van de zaak aan te houden om getuigen te horen. Voor zover het middel 's hofs afwijzing van dit verzoek ter discussie stelt, moet het buiten bespreking blijven.

Het middel faalt in al zijn onderdelen en leent zich voor toepassing van art. 81 RO. Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.