HR, 18-05-2018, nr. 17/01753

Het cassatiemiddel valt uiteen in vier onderdelen. Deze zijn alle gericht tegen rov. 3.2, hiervoor geciteerd. Vooraf verdient opmerking dat de vordering (het petitum) uitsluitend spreekt over het “verstrekken” van het onderzoeksmateriaal aan de door de verdachte aangewezen deskundige. In de gedingstukken is ook wel sprake van ‘ter beschikking stellen’ van het onderzoeksmateriaal of van het ‘verlenen van toegang tot’ het onderzoeksmateriaal. De Staat merkt in de cassatiedupliek onder 4 – terecht – op dat het niet in de rede ligt, dat verdachten kunnen beschikken over bijvoorbeeld het vuurwapen waarmee een moord is gepleegd, aangetroffen drugs of, zoals in dit geval, in beslag genomen lichaamsmateriaal van een slachtoffer en daaraan vrijelijk onderzoek zouden kunnen verrichten. In deze conclusie ga ik ervan uit dat, naar de kern genomen, steeds hetzelfde is bedoeld, namelijk dat het O.M. op een nader te bepalen plaats, tijdstip en wijze alsnog zijn medewerking verleent aan een nader onderzoek in eigen beheer van het onderzoeksmateriaal door dr. Van de Goot, zijnde de door de verdachte aangewezen deskundige.

Onderdeel 1 klaagt dat het hof zich niet had mogen beperken tot een marginale toetsing van het in rov. 1.7 weergegeven oordeel van de strafkamer van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden en van de weigering van het O.M. om het onderzoeksmateriaal ter beschikking te stellen. Volgens de klacht heeft het hof zijn taak als burgerlijke rechter te beperkt opgevat: het hof had zelfstandig en in volle omvang moeten beoordelen of de weigering onrechtmatig is.

De vraag of de burgerlijke rechter (in kort geding) een rol kan vervullen als ‘rest-rechter’ indien de eisende partij iets verlangt waarvoor het strafprocesrecht geen bijzondere rechtsgang biedt, geeft regelmatig aanleiding tot discussie. Dikwijls gaat het over de vraag of bij een vernieuwing van het Wetboek van Strafvordering ruimte moet worden geschapen voor een algemeen toegankelijke rechtsgang waarin de niet elders in het wetboek geregelde verzoeken met betrekking tot strafvorderlijke beslissingen of handelingen kunnen worden beoordeeld binnen het strafrechtelijk circuit6.. Die vraag blijft in deze conclusie onbesproken. Wel is van belang, dat nog steeds de regel geldt dat er geen plaats is voor een voorziening van de burgerlijke rechter indien voor de eisende partij een andere, met voldoende waarborgen omklede rechtsgang openstaat of heeft opengestaan waarin het desbetreffende verzoek ter beoordeling kan worden voorgelegd en daarop kan worden beslist7.. In dit geval is het probleem ontstaan tijdens de behandeling van de strafzaak door het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden. Blijkens het tussenarrest van dat hof van 1 maart 20168.heeft het O.M. zich primair op het standpunt gesteld dat het in de strafzaak gedane verzoek moet worden afgewezen omdat de wet niet voorziet in de mogelijkheid dat de strafkamer van het hof het O.M. opdraagt lichaamsmateriaal van het slachtoffer aan de verdediging te verschaffen. Subsidiair had het O.M. inhoudelijke bezwaren tegen inwilliging van het verzoek. De strafkamer van het hof heeft ten aanzien van het eerste argument geoordeeld dat, voor zover het O.M. geen medewerking verleent, het verzochte onderzoek aan in beslag genomen lichaamsmateriaal slechts kan plaatsvinden door een deskundige in opdracht van het gerechtshof. Vervolgens heeft de strafkamer het inhoudelijke bezwaar van het O.M. tegen inwilliging van het verzoek gevolgd. De strafkamer voegde hieraan toe dat dit onverlet laat, dat het de officier van justitie vrijstaat onverplicht medewerking te verlenen aan een onderzoek in eigen beheer van de verdachte. De laatstgenoemde overweging is kennelijk door de verdachte beschouwd als een aanknopingspunt om buiten de strafrechtelijke procedure de vordering voor te leggen aan de burgerlijke rechter.

Voor zover het middelonderdeel ervan uitgaat dat de burgerlijke rechter het oordeel van de strafkamer van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden (te beperkt) heeft getoetst, mist de klacht feitelijke grondslag. Het gerechtshof Den Haag is in het bestreden arrest weliswaar uitgegaan van de beslissing van de strafkamer, maar heeft deze rechterlijke beslissing niet getoetst. Integendeel, het hof heeft de beslissing van de strafkamer genomen zoals zij was. Deze benadering stemt overeen met het gesloten stelsel van rechtsmiddelen in strafzaken9.. Dat stelsel houdt in, dat de beslissing van de strafrechter (in dit geval: de strafkamer van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden) uitsluitend kan worden getoetst door het aanwenden van het bij de wet daartegen opengestelde rechtsmiddel (te weten: een beroep in cassatie in de strafzaak, zoals in dit geval ook daadwerkelijk is aangewend).

De omvang van de toetsing van de beslissing van het O.M. door de burgerlijke rechter vloeit voort uit het materiële recht. Aan de vordering in dit kort geding was ten grondslag gelegd dat de weigering onrechtmatig zou zijn. De weigering van het O.M. om dit materiaal te verstrekken, bij wijze van een bovenwettelijke faciliteit voor de verdediging, kan worden getoetst aan de gebruikelijke maatstaven voor onrechtmatige (overheids)daad. Het hof heeft allereerst geconstateerd dat het O.M. wettelijk niet verplicht is om het opgevraagde onderzoeksmateriaal ter beschikking te stellen voor een deskundigenonderzoek dat de verdediging in eigen beheer wil laten uitvoeren. Dat oordeel geeft niet blijk van een onjuiste rechtsopvatting. De weigering was in het kader van de strafrechtelijke procedure al beoordeeld door de strafrechter: zoals gezegd, heeft de strafrechter het desbetreffende verzoek van de verdediging niet ingewilligd.

In rov. 3.2 is het hof ingegaan op de stelling van appellante zoals weergegeven in rov. 3.1. Die stelling hield in dat de burgerlijke rechter – anders dan de strafrechter, die aan het ‘noodzakelijkheidscriterium’ toetst – ertoe gehouden is, de beslissing van het O.M. te toetsen aan de hand van het criterium van de redelijkheid10.. Het hof constateert dat de strafkamer het ‘noodzaakcriterium’ heeft gehanteerd en dat het O.M., desgewenst, een ruimer criterium zou kunnen aanleggen. Met andere woorden: ook volgens het hof was het O.M. bij zijn beslissing om het verzoek van de verdachte wel of niet in te willigen, niet gebonden aan het strafprocesrechtelijke ‘noodzakelijkheidscriterium’. Getoetst aan het door de appellante zelf bepleite criterium van de redelijkheid, is de weigering van het O.M. volgens het hof niet onredelijk om twee redenen:

(i) het staat vast dat het door de verdachte gewenste onderzoek volgens de strafrechter niet noodzakelijk is;

(ii) voorts heeft het O.M. in aanmerking mogen nemen dat de verdachte het verzoek eerst in een zeer laat stadium van het strafproces had gedaan; gesteld noch gebleken is dat het verzoek niet eerder had kunnen worden gedaan.

Een van de criteria aan de hand waarvan beoordeeld wordt of sprake is van een onrechtmatige overheidsdaad, is de toetsing of het betrokken overheidsorgaan11.in redelijkheid tot deze beslissing heeft kunnen komen. De redelijkheidstoets beschermt de burger tegen willekeurig genomen beslissingen. Het hof heeft deze redelijkheidstoets uitgevoerd. Anders dan het middelonderdeel aanvoert, heeft het hof zijn taak niet te beperkt opgevat. Onderdeel 1 faalt.

Onderdeel 2 klaagt dat het hof in rov. 3.2 heeft miskend dat aan de verdediging het recht toekomt om een deskundigenonderzoek in eigen beheer uit te (laten) voeren en, nadat het onderzoek is uitgevoerd, zelf te beslissen of zij het onderzoeksresultaat wil laten toevoegen aan het dossier van de strafzaak12.. Reeds om die reden kan het ‘noodzaakvereiste’ niet de maatstaf voor de beoordeling van de weigering zijn. De juiste maatstaf moet volgens het middelonderdeel worden gevonden in het verdedigingsbelang en/of de beginselen van fair trial, equality of arms en effectieve toegang tot de rechter, zoals neergelegd in art. 6 EVRM13.. Deze beginselen verplichten het O.M. onder meer tot het aan de verdediging ter beschikking stellen van alle voor de verdediging relevante informatie waarover het O.M. beschikt, van welk uitgangspunt volgens de klacht slechts onder strikte voorwaarden kan worden afgeweken14..

Alvorens deze klacht te bespreken ga ik eerst in op het ‘noodzaakcriterium’ dat de strafrechter heeft gehanteerd. In een strafzaak kan de officier van justitie getuigen oproepen. Op grond van art. 6, lid 3 onder d, EVRM heeft een verdachte niet alleen het recht om de getuigen à charge te (doen) ondervragen, maar ook het recht om het oproepen en de ondervraging van getuigen à décharge te doen geschieden onder dezelfde voorwaarden als het geval is met de getuigen à charge. Zie in gelijke zin: art. 14, lid 3 onder e, IVBPR. Voorafgaand aan de terechtzitting kan de verdachte opgeven welke getuigen of deskundigen hij wil laten oproepen (art. 263 Sv). De officier van justitie is verplicht hieraan gevolg te geven, behoudens de in art. 264 Sv genoemde uitzonderingen. Tot die uitzonderingen behoort het geval dat de officier van justitie van oordeel is “dat daardoor redelijkerwijs de verdachte niet in zijn verdediging wordt geschaad”. Zo nodig beslist de rechtbank aan de hand van de maatstaf “of redelijkerwijs valt aan te nemen dat daardoor het openbaar ministerie niet in zijn vervolging of de verdachte in zijn verdediging wordt geschaad” (art. 288, lid 1 onder c, Sv). Dit criterium, dat beoogt misbruik van de bevoegdheid tot het opgeven van getuigen te voorkomen, wordt in de wandeling wel aangeduid als de maatstaf van het ‘verdedigingsbelang’.

Indien eerst in de loop van het onderzoek ter terechtzitting aan de rechter de noodzakelijkheid blijkt van het verhoor van getuigen die op de terechtzitting nog niet zijn gehoord, beveelt de rechtbank het alsnog oproepen van die getuigen tegen een door de rechtbank nader te bepalen datum en tijdstip (art. 315 lid 1 Sv). Zo ook kan de rechtbank, indien zij dit noodzakelijk acht, bepalen dat de deskundige die een schriftelijk rapport heeft uitgebracht daaromtrent alsnog ter terechtzitting wordt gehoord (art. 315 lid 3 Sv) of dat alsnog een onderzoek zal worden ingesteld door de rechter-commissaris (art. 316 Sv). Tijdens de terechtzitting in de strafzaak kan een verdachte, vanwege nieuwe ontwikkelingen of omdat hij spijt krijgt dat hij vóór de terechtzitting geen gebruik heeft gemaakt van zijn bevoegdheid ingevolge art. 263 Sv om een bepaalde getuige of deskundige te laten oproepen, aan de rechtbank het verzoek doen om gebruik te maken van haar bevoegdheid om deze getuige of deskundige alsnog te laten oproepen of om een nader onderzoek door een deskundige te laten instellen. Een dergelijk verzoek wordt door de strafrechter beoordeeld aan de hand van de maatstaf of de noodzakelijkheid daarvan is gebleken (in de wandeling: het ‘noodzaakcriterium’ of ‘noodzakelijkheidscriterium’). Zie onder meer HR 8 februari 2005 (ECLI:NL:HR:2005:AR7228, NJ 2005/514 m.nt. P.A.M. Mevis). In die zaak had de verdachte ter terechtzitting in hoger beroep alsnog verzocht om een nader dactyloscopisch onderzoek met betrekking tot de identificatie van een vingerafdruk. De Hoge Raad overwoog:

“De eis van een eerlijke procesvoering kan meebrengen dat aan een dergelijk verzoek tot het doen verrichten van een tegenonderzoek gevolg behoort te worden gegeven. Of zich zo een geval voordoet is afhankelijk van de omstandigheden van de desbetreffende zaak. Daarbij kan worden gedacht aan onder meer

(a) de gronden waarop het verzoek steunt,

(b) het belang van het gevraagde tegenonderzoek in het licht van – bijvoorbeeld – de aanwezigheid van ander bewijsmateriaal dan wel de overtuigende kracht die pleegt te worden toegekend aan het bestreden onderzoeksresultaat,

(c) de omstandigheid dat het verzoek is gedaan op een zodanig tijdstip dat een dergelijk onderzoek nog mogelijk is, en

(d) de omstandigheid dat het verzoek redelijkerwijs eerder had kunnen worden gedaan.” (rov. 3.5).15.

In de parlementaire geschiedenis van de Wet deskundige in strafzaken16.is ruim aandacht besteed aan het deskundigenonderzoek op verzoek van de verdediging. In de memorie van toelichting wijst de minister van Justitie op de achtereenvolgende fasen van het strafproces waarin de verdediging een aanvullend onderzoek of een tegenonderzoek kan verzoeken. Het heeft de voorkeur van de minister dat dergelijke verzoeken reeds worden gedaan tijdens het vooronderzoek. De minister vervolgt:

“Wel kan uit de eisen die worden gesteld aan een eerlijk proces (fair hearing) en de gelijkwaardigheid van middelen die procespartijen in het strafgeding ten dienste staan (equality of arms) voortvloeien dat aan een verzoek van de verdachte om een tegenonderzoek ook buiten het gerechtelijk vooronderzoek gevolg moet worden gegeven. De beslissingen die door het openbaar ministerie of de rechter-commissaris in het voorbereidende onderzoek worden genomen zijn niet onomkeerbaar. De rechter op de terechtzitting behoudt zijn eigen verantwoordelijkheid voor de volledigheid van het onderzoek vanuit het oogpunt van de materiële waarheidsvinding en zal verzoeken mede in dat licht bezien en beoordelen of deze aan bovengenoemde voorwaarden voldoen. (…) De zittingsrechter dient te bepalen of het deskundigenonderzoek noodzakelijk is gelet op de volledigheid van het onderzoek naar de vragen van artikel 348 en 350.

(…)

Het staat de verdediging in beginsel vrij om opdracht te geven tot het verrichten van alle onderzoek dat zij in het belang van de verdediging nuttig of wenselijk acht. Dat betekent niet dat de overheid in alle gevallen gehouden is om de kosten daarvan te vergoeden. (…)

De verdachte die zelfstandig opdracht geeft tot het verrichten van deskundigenonderzoek zonder medewerking van officier van justitie of rechter-commissaris kan ook zelf beslissen of hij de onderzoeksresultaten in het geding brengt of niet. (…) Als de opdracht door tussenkomst van officier van justitie of rechter-commissaris is verstrekt, heeft de verdachte deze vrijheid niet.”

De regeling van het tegenonderzoek in het strafproces is nu neergelegd in art. 150 lid 1 Sv: de officier van justitie kan in het belang van het onderzoek ambtshalve of op het verzoek van de verdachte een deskundige benoemen, die als deskundige is geregistreerd. Art. 150a lid 1 Sv regelt de inbreng van de verdachte: de verdachte kan verzoeken tot het doen van aanvullend onderzoek of het geven van aanwijzingen omtrent het uit te voeren onderzoek. Het derde lid van dit artikel bepaalt dat de verdachte naar aanleiding van de uitslag binnen twee weken na kennisgeving daarvan om een tegenonderzoek kan verzoeken. Hij geeft daarbij aan om welke redenen hij het doen verrichten van een tegenonderzoek aangewezen acht. Hij geeft voorts aan, welke deskundige het onderzoek, dat gelijkwaardig moet zijn aan het eerste onderzoek, zou moeten uitvoeren. Ingevolge art. 150c, lid 2, Sv wordt de deskundige die het tegenonderzoek verricht in staat gesteld dit uit te voeren: hij verkrijgt daartoe toegang tot het onderzoeksmateriaal en de bijbehorende gegevens uit het eerste onderzoek. De minister lichtte dit laatste toe als volgt:

“Het toegang krijgen tot het bewijsmateriaal voor de tegendeskundige betekent niet dat deze op elke plaats de beschikking kan krijgen over het onderzoeksmateriaal dat hij moet onderzoeken. In artikel 150c, tweede lid, wordt hem een recht op toegang tot het materiaal verschaft, maar dat betekent niet dat hij het mee mag nemen. Daar waar voldoende onderzoeksmateriaal aanwezig is, bestaat de mogelijkheid om een deel van het materiaal ten behoeve van tegenonderzoek af te staan. Wanneer het echter uniek materiaal betreft of een zeer kleine hoeveelheid zal tegenonderzoek, eventueel onder toezicht, binnen een verzekerde omgeving plaats moeten vinden dan wel door een geaccrediteerd instituut moeten plaatsvinden. (…)”17.

De invulling door de Hoge Raad van het ‘noodzaakcriterium’ wordt beïnvloed door de rechtspraak van het EHRM over art. 6 lid 1 EVRM, inzonderheid door de vereisten van fair trial en equality of arms18.. De actuele stand van de rechtsontwikkeling in Nederland op dit gebied is ook te kennen uit een op 5 december 2017 gepubliceerd ambtelijk voorontwerp voor een memorie van toelichting bij de Vaststellingswet Boek 4 van het nieuwe Wetboek van Strafvordering (berechting)19..

Ik keer terug naar het middelonderdeel. Het in dit geding gemaakte onderscheid tussen de terbeschikkingstelling van het onderzoeksmateriaal door het O.M. in het kader van het strafproces – waarvoor een met voldoende waarborgen omklede rechtsgang bij de strafrechter openstond en door de verdachte ook is benut – en anderzijds een naar regels van burgerlijk recht te beoordelen weigering van de verstrekking van hetzelfde onderzoeksmateriaal komt mij enigszins gekunsteld voor. Hoe dan ook, het argument dat daarvoor is aangevoerd houdt in dat bij een deskundigenonderzoek in eigen beheer de verdachte zélf kan beslissen of het onderzoeksresultaat wel of niet in het strafdossier wordt gevoegd.

Het is waar, dat de verdachte in een strafzaak zich niet behoeft te beperken tot een lijdelijke rol: hij mag actief op zoek gaan naar ontlastend bewijsmateriaal. Het aangevoerde argument lijkt mij passend indien het zou gaan om bewijsmateriaal dat de verdachte zelf heeft vergaard of heeft doen vergaren. Dat materiaal mag hij, naar eigen keuze, voor zich houden of inbrengen in de strafprocedure. Op grond van het nemo tenetur-beginsel is een verdachte immers niet gehouden medewerking te verlenen aan zijn eigen veroordeling20.. Het aangevoerde argument legt geen gewicht in de schaal wanneer het, zoals in deze zaak, gaat om een verdachte die de beschikking wil krijgen over bewijsmateriaal dat zich onder beheer van het O.M. bevindt en dat onafhankelijk van zijn wil is vergaard door de instanties die met opsporing en vervolging zijn belast. Voor een tegenonderzoek van dat bewijsmateriaal is de verdachte aangewezen op de mogelijkheden die in het Wetboek van Strafvordering worden geboden (te weten in art. 150 e.v. Sv, met inachtneming van de vereisten die het EVRM daaraan stelt).

Het hof heeft geen rechtsregel geschonden door zijn beslissing dat het O.M. niet onrechtmatig handelt door het onderzoeksmateriaal niet aan de door de verdachte aangewezen deskundige te verstrekken voor een onderzoek in eigen beheer. Buiten het strafproces is het O.M. daartoe niet verplicht. Toetsing aan de redelijkheid heeft het hof niet tot een ander oordeel gebracht. Een (ongeschreven) rechtsplicht van het O.M. om het onderzoeksmateriaal af te geven kan niet worden afgeleid uit de arresten van het EHRM die in de toelichting op het middelonderdeel zijn genoemd. In de aangehaalde uitspraak Atlan/U.K. overwoog het EHRM:

“40. The Court further recalls that in its above-mentioned Rowe and Davis judgment it held that while Article 6 § 1 requires in principle that the prosecution authorities should disclose to the defence all material evidence in their possession for or against the accused, it may in some cases be necessary to withhold certain evidence so as to preserve the fundamental rights of another individual or to safeguard an important public interest. However, only such measures restricting the rights of the defence which are strictly necessary are permissible under Article 6 § 1. Moreover, in order to ensure that the accused receives a fair trial, any difficulties caused to the defence by a limitation on its rights must be sufficiently counterbalanced by the procedures followed by the judicial authorities (ibid., §§ 60-61).”

Zoals de Staat in zijn schriftelijke toelichting opmerkt, hebben de in het middelonderdeel aangehaalde arresten van het EHRM betrekking op disclosure: het verschaffen van volledige informatie door de overheidsinstantie die de vervolging instelt21.. Zij hebben geen betrekking op het ter beschikking stellen van fysiek bewijsmateriaal voor een onderzoek in eigen beheer door de verdediging. In deze civiele zaak is niet geklaagd dat in beslag genomen voorwerpen of onderzoeksresultaten voor de verdediging verborgen zouden zijn gehouden. Voor zover in het middelonderdeel is bedoeld dat de overwegingen van het EHRM kunnen worden doorgetrokken naar de situatie waarin een verdachte een tegenonderzoek in eigen beheer wil laten uitvoeren en daartoe verstrekking van het onderzoeksmateriaal verlangt, gaat de klacht mijns inziens niet op. De bij het EVRM en het IVBPR aangesloten staten behouden immers de bevoegdheid om te bepalen in welke procedure over tegenonderzoek van bewijsmateriaal wordt beslist; in dit geval is dat de procedure zoals geregeld in het Wetboek van Strafvordering. De slotsom is dat onderdeel 2 faalt.

Onderdeel 3 klaagt − subsidiair aan de middelonderdelen 1 en 2 – dat het hof zijn oordeel niet heeft voorzien van een (voldoende) begrijpelijke motivering. Tegen de achtergrond van het recht van de verdediging om deskundigenonderzoek in eigen beheer uit te voeren en/of het gegeven dat toegang tot voor de verdediging relevant bewijsmateriaal slechts onder stringente voorwaarden kan worden geweigerd, valt volgens het middelonderdeel zonder een nadere motivering niet in te zien dat de omstandigheden (a) dat het door de verdachte gewenste onderzoek volgens de strafkamer niet noodzakelijk is, en/of (b) dat het O.M. in aanmerking heeft mogen nemen dat de verdachte het verzoek eerst in een zeer laat stadium heeft gedaan, terwijl gesteld noch gebleken is dat het verzoek niet (veel) eerder kon worden gedaan, het oordeel kunnen dragen dat de weigering niet onrechtmatig is. Met betrekking tot het laatstgenoemde punt (had het verzoek eerder kunnen worden gedaan?) is het hof volgens de klacht bovendien buiten de rechtsstrijd tussen partijen getreden.

Het hof heeft, zoals gezegd, de beslissing van het O.M. niet onrechtmatig bevonden en heeft deze beslissing ook getoetst aan de maatstaf van de redelijkheid. Het hof heeft zijn beslissing naar de eisen der wet gemotiveerd door erop te wijzen dat de strafkamer van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden het door de verdachte gewenste onderzoek in eigen beheer niet noodzakelijk had bevonden voor de in de strafzaak te nemen beslissing. Uit deze motivering kan de lezer opmaken waarop het oordeel van het hof Den Haag berust dat het standpunt van het O.M. niet op willekeur berustte of anderszins in strijd was met de redelijkheid. Het hof acht het redelijk dat het O.M., gesteld voor de vraag of het onderzoeksmateriaal onverplicht beschikbaar zal worden gesteld voor onderzoek in opdracht van de verdachte, zich aansluit bij het oordeel van de strafrechter. De tweede grond voor weigering, dat het verzoek eerst in een zeer laat stadium van het strafproces was gedaan, heeft het karakter van een bijkomend argument. Dit bijkomende argument kan dienen ter versterking van het oordeel dat de weigering niet onredelijk is, nu de verdachte in het strafproces voldoende kansen heeft gehad om een tegenonderzoek aan het in beslag genomen onderzoeksmateriaal te laten doen. De motivering behoefde geen nadere uitwerking om voor de lezer begrijpelijk te zijn. De in het middelonderdeel genoemde juridische achtergrond maakt dit niet anders: zie de bespreking van de middelonderdelen 1 en 2 hiervoor. De klacht dat het hof buiten de grenzen van de rechtsstrijd zou zijn getreden, mist feitelijke grond omdat de Staat zich in dit geding wel degelijk heeft beroepen op het laattijdige moment in de strafzaak waarop het verzoek voor het eerst was gedaan22.. Onderdeel 3 faalt.

Onderdeel 4 beperkt zich tot een motiveringsklacht. Het klaagt dat het oordeel in rov. 3.2 onbegrijpelijk is indien daarbij in aanmerking wordt genomen:

a. dat het onderzoek in de strafprocedure - wegens een gebrek aan zittingscapaciteit – langdurig was geschorst in verband met de wel toegewezen onderzoekswensen;

b. dat in dit kort geding − onbestreden − is gesteld:

i. dat de verdediging het onderzoek zelfstandig en op eigen kosten wil doen uitvoeren;

ii. dat slechts gevraagd wordt om toegang tot bewijsmaterialen;

iii. dat het onderzoek geen herhaling van zetten is;

iv. dat het onderzoek de strafprocedure niet behoeft te vertragen;

v. dat het onderzoek relevant is voor het oordeel op grond van art. 348/350 Sv en de verdachte (dus) een zwaarwegend belang heeft bij de uitkomst van het onderzoek;

vi. dat de nabestaanden (van het slachtoffer) niet behoeven te worden belast, omdat het benodigde bewijsmateriaal al is veiliggesteld, juist met het doel om later nader onderzoek mogelijk te maken;

vii. dat het O.M. naar eigen inzicht - ook laattijdig - nog aanvullend onderzoek kan doen uitvoeren terwijl de verdachte afhankelijk is van het O.M., hetgeen in strijd is met het beginsel van equality of arms.

Volgens het middelonderdeel gaat het telkens om essentiële stellingen, waaraan het hof niet voorbij had mogen gaan zonder motivering.

Deze motiveringsklacht kan m.i. worden verworpen met toepassing van art. 81 lid 1 RO. Wat de stelling onder (a) betreft, valt niet in te zien waarom deze voor toe- of afwijzing van de vordering in kort geding essentieel zou zijn. Of het noodzakelijk was in het strafproces (alsnog) tijd in te ruimen voor een nader onderzoek van het onderzoeksmateriaal, staat uitsluitend ter beoordeling van de strafrechter. In de motivering van deze beslissing in kort geding is uitdrukkelijk verwezen naar het oordeel van de strafrechter. Wat de stelling onder (b) betreft, heeft de Staat in cassatie betoogd dat – naar de opgaaf van vindplaatsen in het middelonderdeel − in dit kort geding in hoger beroep slechts op de omstandigheden genoemd onder ii en v, een beroep is gedaan ter onderbouwing van de grief. De onder ii genoemde stelling kan niet worden aangemerkt als een essentiële stelling waarop het hof had moeten responderen. Met betrekking onder v genoemde stelling miskent het middelonderdeel dat het hof het standpunt heeft verworpen met een motivering die verwijst naar het oordeel van de strafkamer van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, meer in het bijzonder de in rov. 3.2 samengevatte overwegingen onder (i), (ii) en (iii). Onderdeel 4 faalt.

In paragraaf 2 en 3 van de schriftelijke toelichting namens de verdachte – niet in de procesinleiding in cassatie – wordt voor het eerst een beroep gedaan op (artikel 7 van de) Richtlijn 2012/13/EU van het Europees Parlement en de Raad van 22 mei 2012 betreffende het recht op informatie in strafprocedures (Pb EU 2012, L 142/1). Gelet op het bepaalde in art. 419 lid 1 Rv, zal de cassatierechter hieraan niet toekomen. Overigens zou dit argument de verdachte niet hebben gebaat: in de redenering van het hof heeft de verdachte toegang tot dit bewijsmateriaal kunnen verkrijgen via de procedures die daarvoor in het Wetboek van Strafvordering zijn gegeven.

De conclusie strekt tot verwerping van het cassatieberoep.

De Procureur-Generaal bij de

Hoge Raad der Nederlanden,

plv