290 Stelplicht, gemotiveerde betwisting en bewijslast verweerder ingeval van vaststaan aansprakelijkheid

Stelplicht en bewijslast van de feitelijke grondslag van een eigen schuldverweer (inclusief schadebeperkingsplicht)1 rusten op de aangesprokene.2 Verweerder roept het rechtsgevolg in van art. 6:101 lid 1 BW, vermindering van zijn vergoedingsplicht.3 Het ligt op de weg van de verweerder om te stellen en zo nodig te bewijzen dat de ingetreden schade mede of uitsluitend het gevolg is van andere omstandigheden dan door eiser gesteld.4

Voor het aannemen van eigen schuld is vereist dat de schade mede een gevolg is van een omstandigheid die aan eiser kan worden toegerekend. Enkel causaal verband is voor het aannemen van eigen schuld niet voldoende. Het moet gaan om een gedraging van de benadeelde (een handelen of nalaten), een bijdrage aan het ontstaan en/of vergroten van de schade door het betrachten van onvoldoende zorg voor eigen persoon of goed waarvan niet de dader maar de benadeelde het risico draagt.7 Het woord ‘risico’ sluit daarbij in dat het niet enkel gaat om onzorgvuldig of onvoorzichtig gedrag van de benadeelde ten aanzien van het eigen belang,8 maar dat het ook kan gaan om omstandigheden die in zijn risicosfeer liggen (zoals handelen of nalaten van een door hem ingeschakelde persoon).9 De toerekening is dus niet beperkt tot verwijtbaarheid. Een beroep op eigen schuld faalt indien verweerder heeft verzuimd feiten en omstandigheden aan te voeren ter onderbouwing daarvan10 en/of bewijs van deze feiten niet kan leiden tot het door hem gewenste rechtsgevolg.11 Eiser zal de feiten die verweerder ter zake van het eigenschuld verweer voert, gemotiveerd moeten betwisten. Verweerder zal in zijn reactie in moeten gaan op deze gemotiveerde betwisting (nadere stelplicht van verweerder). Doet verweerder dat niet, dan wordt zijn eigenschuldverweer gepasseerd.12 Bij voldoende gemotiveerde betwisting door eiser dient het bevrijdend verweer van eigen schuld te worden bewezen door verweerder. Verweerder zal een gespecificeerd bewijsaanbod moeten doen, dat eiser een eigen aandeel heeft gehad in het gebeurde.13 Ook is mogelijk dat eiser op zichzelf feiten met betrekking tot het beroep op eigen schuld aan zijn zijde niet bestrijdt, maar een beroep doet op rechtsgevolgen van door hem gestelde feiten; eiser voert dan feiten aan die duiden op een contra-bevrijdend verweer, bijvoorbeeld een beroep op een rechtvaardigingsgrond voor zijn handelen.14 Deze omstandigheden liggen in de risicosfeer van eiser. Op eiser rusten de stelplicht en de bewijslast van de feiten die hij in dit verband aanvoert.15

De rechter mag pas tot een vermindering van de schadevergoedingsverplichting overgaan indien de aansprakelijkgestelde partij een voldoende gemotiveerd beroep op eigen schuld van de benadeelde aan zijn schade heeft gedaan; de rechter kan een verplichting tot schadevergoeding niet ambtshalve verminderen. Wel kan de rechter onder omstandigheden de eigen schuldvraag ambtshalve aan de orde stellen.16 In hoeverre een beroep op eigen schuld bij contractuele verhoudingen kan worden gedaan, wordt hier niet besproken.17