HR, 08-07-2011, nr. 09/02407

HR, 08-07-2011, nr. 09/02407

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.

Uitspraak 08‑07‑2011

Inhoudsindicatie

Verkeersaansprakelijkheid; art. 5 WVW 1994, art. 6:162 BW. Aanrijding tussen twee automobilisten op een kruising. Oordeel hof dat geen van partijen bewijs heeft geleverd met betrekking tot de vraag welke partij door rood licht is gereden, voldoende gemotiveerd. Bij beantwoording vraag of ene automobilist aansprakelijk is tegenover de andere, dient te worden uitgegaan van veronderstelling dat aansprakelijk gestelde automobilist door groen licht is gereden. Gedaagde is aansprakelijk indien hij onmiddellijk voor aanrijding gevaarzettend heeft gehandeld en daardoor een situatie in het leven heeft geroepen waarin mate waarschijnlijkheid ongeval als gevolg van dat handelen zo groot was dat hij zich naar maatstaven van zorgvuldigheid van dat gedrag had moeten onthouden. Alle omstandigheden van het geval moeten hierbij in aanmerking worden genomen. Rechter dient mee te wegen: (a) verkeersgedrag partijen onmiddellijk voorafgaand aan aanrijding, waarbij van belang is (i) of gedaagde concrete aanleiding had om verdacht te zijn op mogelijkheid dat eiser het voor hem rood licht uitstralende stoplicht zou negeren en kruising zou oprijden, en (ii) snelheid beide automobilisten en afstand die zij beiden op desbetreffende kruising hadden op moment waarop zij elkaar opmerkten; (b) overzichtelijkheid kruising, en (c) of ter plaatse mede waarschuwingsborden waren geplaatst. Bij beantwoording vraag of schade mede gevolg is van omstandigheid die aan benadeelde/eiser kan worden toegerekend als bedoeld in art. 6:101 BW, moet eveneens ervan worden uitgegaan dat eiser door groen licht is gereden. Voor beide partijen geldt daarom dat gevolgen ongeval slechts voor hun rekening komen voorzover zij, bij het (hypothetische) uitgangspunt dat zij door groen licht zijn gereden, verkeersgedrag hebben vertoond dat die toerekening wettigt. Middel, dat beoogt Hoge Raad te doen terugkomen van deze rechtspraak, faalt. Klachten deels verworpen met toepassing van art. 81 RO. Waardering wederzijds gemaakte fouten berust in belangrijke mate op intuïtieve inzichten rechter zodat slechts beperkte motiveringseisen kunnen worden gesteld (HR 4 mei 2001, LJN AB1426, NJ 2002/214). Opvatting dat in situatie als waarvan in dit geding sprake is, moet worden uitgegaan van een schuldverdeling van 50/50, vindt geen steun in het recht.

8 juli 2011

Eerste Kamer

09/02407

DV/MD

Hoge Raad der Nederlanden

Arrest

in de zaak van:

1. ZÜRICH VERSICHERUNGSGESELLSCHAFT,

gevestigd te Zürich, Zwitserland,

2. [Eiser 2],

wonende te [woonplaats],

EISERS tot cassatie,

advocaat: mr. J. Streefkerk,

t e g e n

[Verweerder],

wonende te [woonplaats],

VERWEERDER in cassatie,

advocaat: mr. J. van Duijvendijk-Brand.

Partijen zullen hierna ook worden aangeduid als Zürich c.s. en [verweerder], eiseres onder 1 ook als Zürich en eiser onder 2 ook als [eiser 2].

1. Het geding in feitelijke instanties

Voor het verloop van het geding in feitelijke instanties verwijst de Hoge Raad naar de navolgende stukken:

a. de vonnissen in de zaak 146670/HA ZA 06-1685 van de rechtbank 's-Hertogenbosch van 18 oktober 2006 en 14 maart 2007;

b. het arrest in de zaak HD 103.005.158 van het gerechtshof te 's-Hertogenbosch van 17 februari 2009.

Het arrest van het hof is aan dit arrest gehecht.

2. Het geding in cassatie

Tegen het arrest van het hof hebben Zürich c.s. beroep in cassatie ingesteld. De cassatiedagvaarding is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

[Verweerder] heeft geconcludeerd tot verwerping van het beroep.

De zaak is voor partijen toegelicht door hun advocaten.

De conclusie van de plaatsvervangend Procureur-Generaal strekt tot verwerping van het beroep.

De advocaat van Zurich heeft bij brief van 17 maart 2011 op die conclusie gereageerd.

3. Beoordeling van het middel

3.1 Deze zaak betreft een verkeersongeval dat heeft plaatsgevonden in Eindhoven op 24 december 2003.

In cassatie kan van de volgende feiten worden uitgegaan.

(i) De Aalsterweg is een doorgaande weg met gescheiden rijbanen, elk bestaande uit verscheidene rijstroken.

Ter plaatse gold een maximum snelheid van 50 km per uur. Het ongeval vond plaats aan de zuidzijde van het Irenebrigadeviaduct (het hof spreekt kennelijk per abuis van "Ireneviaduct"), alwaar de oostelijke rijbaan van de Aalsterweg de toerit naar de A67 in de richting Venlo kruist.

(ii) [Verweerder] reed op de Aalsterweg naar het noorden, richting Eindhoven. Hij wilde voorbij het viaduct naar links afslaan en was daarom reeds bij de genoemde kruising - die gezien vanuit zijn rijrichting vóór het viaduct lag - de meest links gelegen strook, bestemd voor het rechtdoor gaand verkeer, gaan berijden, om (zoals uit de verklaring van [verweerder] tijdens het voorlopig getuigenverhoor naar voren komt) nadat hij het verkeerslicht was gepasseerd, links voor te sorteren op de (vanaf de kruising nog meer links gelegen) rijstrook bestemd om links af te slaan.

(iii) [Eiser 2] reed naar het zuiden, was reeds onder het viaduct doorgereden, en wilde direct daarna linksaf de oprit naar de A67 oprijden.

(iv) Ter plaatse was de middenberm zo breed dat niet bij voorbaat duidelijk was of zich ter plaatse een situatie voordeed als bedoeld in art. 15 RVV 1990 (op kruispunten verlenen bestuurders voorrang aan voor hen van rechts komende bestuurders), dan wel een situatie als bedoeld in art. 18 RVV 1990 (bestuurders die afslaan, moeten het verkeer dat hen op dezelfde weg tegemoetkomt, voor laten gaan).

(v) De kruising was beveiligd met verkeerslichten.

Het licht bestemd voor de rijstrook waarop [verweerder] reed (de meest links gelegen rijstrook voor rechtdoor gaand verkeer), droeg nummer 5. Het licht bestemd voor rechtdoorgaand verkeer uit de tegengestelde richting droeg nummer 71. Het licht bestemd voor de rijstrook voor verkeer uit de tegemoetkomende richting dat linksaf wilde slaan, op welke strook [eiser 2] reed, droeg nummer 72.

Volgens een mededeling van de zijde van de Gemeente Eindhoven konden de lichten 5 en 72 nooit tegelijk groen zijn. De groene fase bedroeg 20 seconden, de gele fase 3 seconden. De wederzijdse ontruimingstijd (het betrof verkeersafhankelijke lichten) bedroeg 0 seconden, zodat licht 5 groen wordt op het moment dat licht 72 rood wordt en omgekeerd.

(vi) Beide bestuurders waren goed bekend met de situatie ter plaatse. [Eiser 2], die linksaf de toerit naar de A67 wilde oprijden, is op de kruising met de rijstrook waarop [verweerder] reed met deze in aanrijding gekomen. [Eiser 2] reed in een kleine vrachtwagen (Mercedes Sprinter) en [verweerder] reed in een zware personenauto (Jeep). De door [eiser 2] bestuurde vrachtwagen raakte frontaal de Jeep van [verweerder] in de linkerflank. [Verweerder] is gewond geraakt.

3.2.1 In het bestreden arrest heeft het hof allereerst de vraag beantwoord wie van de beide bestuurders door rood licht is gereden. Zowel [eiser 2] als [verweerder] stelt groen licht te hebben gehad. [Eiser 2] stelt dat hij bij rood licht heeft staan wachten en is opgetrokken toen hij groen licht kreeg. [Verweerder] stelt dat hij op enige afstand zag dat het licht voor hem rood was, maar dat het op groen was gesprongen toen hij de kruising tot op 20 of 30 meter was genaderd, zodat hij kon doorrijden.

3.2.2 Het hof heeft in rov. 4.5 geoordeeld dat onmogelijk beide bestuurders groen licht gehad kunnen hebben en dus in zoverre een van hen zich moet vergissen, en dat niet vast staat en niet vastgesteld kan worden wie van beide bestuurders door rood licht is gereden. Het hof heeft dit oordeel bereikt op grond van zijn waardering van de verklaringen die door [eiser 2], [betrokkene 1], [verweerder] en [betrokkene 2] zijn afgelegd tijdens het voorafgaande aan deze procedure gehouden voorlopig getuigenverhoor. Daarbij heeft het onder meer overwogen dat het geen reden heeft om aan de verklaring van de ene of de andere partij of getuige meer of minder gewicht toe te kennen.

3.3 Middel I, dat blijkens onderdeel 2.10 kennelijk berust op het uitgangspunt dat de rechtbank terecht op grond van de getuigenverklaringen van [betrokkene 1] en [eiser 2] heeft geoordeeld dat [eiser 2] heeft bewezen dat [verweerder] door rood licht is gereden (rov. 2.19 van het eindvonnis van de rechtbank) en dat het hof evenals de rechtbank doorslaggevende bewijswaarde had behoren toe te kennen aan die getuigenverklaringen, verwijt het hof zijn anders luidende oordeel onvoldoende te hebben gemotiveerd door geen aandacht te besteden aan de in het middel genoemde door Zürich c.s. in de feitelijke instanties aangevoerde argumenten, noch aan de overwegingen op grond waarvan de rechtbank tot haar bewijsoordeel is gekomen.

Het middel faalt. Nu het oordeel van het hof erop neerkomt dat geen van de partijen het bewijs heeft geleverd met betrekking tot de vraag welke partij door rood licht is gereden, mocht het volstaan met de daarvoor gegeven motivering die voldoende inzicht geeft in zijn gedachtegang. Het behoefde dan ook niet (nader) te motiveren waarom het bij zijn oordeel dat niet vaststaat dat [verweerder] door rood licht is gereden, is afgeweken van het oordeel van de rechtbank.

3.4.1 [Verweerder] heeft zijn vordering aanvankelijk mede gebaseerd op de stelling dat [eiser 2] door rood licht was gereden. In hoger beroep heeft hij echter deze stelling niet gehandhaafd. [Verweerder] baseert de aansprakelijkheid van [eiser 2] uitsluitend hierop dat [eiser 2] niet goed heeft opgelet voordat hij de kruising is opgereden.

Deze grondslag heeft het hof onderzocht in rov. 4.12 en 4.13, in welk kader ook de oordelen van het hof in rov. 4.9 en 4.10 moeten worden beoordeeld.

Naar het hof in rov. 4.14 heeft geoordeeld ligt in de stellingen van [eiser 2] besloten dat indien hij aansprakelijk zou zijn, [verweerder] eigen schuld kan worden verweten.

3.4.2 Ten aanzien van het kader waarbinnen het hof dit geschil had te beoordelen, wordt het volgende vooropgesteld.

Bij de beantwoording van de vraag of in een geval als het onderhavige de ene automobilist aansprakelijk is tegenover de andere, dient te worden uitgegaan van de veronderstelling dat de aansprakelijk gestelde automobilist door groen licht is gereden. Uit die enkele omstandigheid volgt echter niet zonder meer dat deze gedaagde niet aansprakelijk is voor de schade die door eiser is geleden als gevolg van de aanrijding die vervolgens heeft plaatsgevonden. Indien gedaagde onmiddellijk voor de aanrijding gevaarzettend heeft gehandeld en daardoor een situatie in het leven heeft geroepen waarin de mate van waarschijnlijkheid van een ongeval als gevolg van dat handelen zo groot was dat hij zich naar maatstaven van zorgvuldigheid van dat gedrag had moeten onthouden, volgt uit de artikelen 5 WVW 1994 en 6:162 BW dat hij wel degelijk aansprakelijk is tegenover eiser. Bij de beantwoording van de vraag of inderdaad een aansprakelijkheid als hiervoor bedoeld is ontstaan, moeten alle omstandigheden van het geval in aanmerking worden genomen. Ten aanzien van gevallen als het onderhavige dient de rechter in dat verband, naast de veronderstellenderwijs aangenomen omstandigheid dat gedaagde door groen is gereden, mee te wegen:

(a) het verkeersgedrag van partijen onmiddellijk voorafgaand aan de aanrijding, waarbij van belang is (i) of gedaagde een concrete aanleiding had om verdacht te zijn op de mogelijkheid dat eiser het voor hem rood licht uitstralende stoplicht zou negeren en de kruising zou oprijden, en (ii) de snelheid van beide automobilisten en de afstand die zij beiden tot de desbetreffende kruising hadden op het moment waarop zij elkaar opmerkten;

(b) de overzichtelijkheid van die kruising en

(c) of ter plaatse mede waarschuwingsborden waren geplaatst.

Indien op grond van de hiervoor bedoelde afweging moet worden geoordeeld dat gedaagde, ondanks de veronderstellenderwijs aangenomen omstandigheid dat hij door groen licht is gereden, aansprakelijk is tegenover eiser voor de door deze als gevolg van de aanrijding geleden schade, kan vervolgens de vraag aan de orde komen of de schade mede een gevolg is van een omstandigheid die aan de benadeelde/eiser kan worden toegerekend als bedoeld in art. 6:101 BW. Bij de beantwoording van die vraag moet eveneens ten aanzien van eiser ervan worden uitgegaan dat deze door groen licht is gereden. Stelplicht en bewijslast van de feitelijke grondslag van een eigen-schuld-verweer rusten immers op gedaagde (zie voor een en ander HR 17 november 2006, LJN AY9749).

Aldus wordt bereikt dat, indien voor beide partijen het bewijsrisico met betrekking tot de vraag voor welke automobilist het verkeerslicht op rood stond, zich verwezenlijkt doordat geen van partijen kan bewijzen dat de wederpartij door rood licht is gereden, over de toerekening van de gevolgen van de aanrijding aan elk van beide partijen wordt beslist - eerst in het kader van de door eiser te bewijzen onrechtmatigheid, en dan in het kader van de door gedaagde te bewijzen feitelijke grondslag van zijn eigen-schuld-verweer - op basis van een hypothetisch uitgangspunt dat direct voortvloeit uit de verwezenlijking van dat bewijsrisico. Voor beide partijen geldt daarom dat de gevolgen van het ongeval slechts voor hun rekening komen voorzover zij, bij het (hypothetische) uitgangspunt dat zij door groen licht zijn gereden, verkeersgedrag hebben vertoond dat die toerekening wettigt.

3.4.3 Het hof is in rov. 4.13 tot het oordeel gekomen dat [eiser 2] onvoldoende heeft opgelet en onvoldoende voorzichtig en daarmee gevaarzettend het kruisingsvlak waarop [verweerder] zich al bevond, is opgereden; dat [eiser 2] daardoor een situatie in het leven heeft geroepen waarin de mate van waarschijnlijkheid van een ongeval zo groot was dat hij zich naar maatstaven van zorgvuldigheid van dat gedrag had moeten onthouden; en dat hij daarom heeft gehandeld in strijd met art. 5 WVW 1994 zodat hij op de voet van art. 6:162 BW aansprakelijk is jegens [verweerder]. Daartoe nam het hof de volgende omstandigheden aan:

(a) het gegeven dat [eiser 2] - de verkeerslichten weggedacht - zowel op basis van art. 15 als op basis van art. 18 RVV 1990 aan [verweerder] de onbelemmerde doorgang had moeten verlenen;

(b) de omstandigheid dat, ofschoon er geen concrete aanwijzing voorhanden was dat [verweerder] door rood zou rijden, [eiser 2] in zijn algemeenheid zijn aandacht op dusdanige wijze over het verkeer diende te verdelen dat hij ook rekening kon houden met een bestuurder die eventueel door rood zou rijden;

(c) het feit dat de kruising behoorlijk overzichtelijk is, en [eiser 2] een hoge zitpositie had en [verweerder] in een grote en hoge auto reed, zodat [eiser 2] hem goed heeft kunnen zien;

(d) de aanwijzingen welke erop duiden dat [verweerder] eerder op het kruisingsvlak was dan [eiser 2] en dat [eiser 2] met de voorzijde van zijn lichte vrachtwagen de Jeep van [verweerder] "vol" ter linkerzijde heeft geraakt;

(e) de naar eigen zeggen relatief lage snelheid van [eiser 2] zelf, zodat enkele seconden verstreken moeten zijn tussen het moment waarop hij optrok en het moment waarop de botsing plaats vond.

3.4.4 Hiertegen keren zich de middelen II en III.

De klachten van de beide middelen kunnen niet tot cassatie leiden. Zulks behoeft, gezien art. 81 RO, geen nadere motivering nu de klachten niet nopen tot beantwoording van rechtsvragen in het belang van de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling.

3.5 In rov. 4.15 neemt het hof bij de beoordeling van het eigen-schuld-verweer van [eiser 2] tot uitgangspunt dat [verweerder] door groen licht is gereden.

Middel IV bestrijdt dit uitgangspunt als onjuist omdat - kort samengevat - het hof ook bij deze beoordeling als uitgangspunt had dienen te nemen dat [verweerder] door rood licht is gereden, nu de aansprakelijkheid van [eiser 2] op die feitelijke grondslag is aangenomen en dit meebrengt dat het genoemde verweer van [verweerder] op dezelfde feitelijke grondslag dient te worden beoordeeld.

Aldus beoogt het middel de Hoge Raad te doen terugkomen van zijn hiervoor in 3.4.2 weergegeven rechtspraak op dit punt. Uit hetgeen in 3.4.2 is overwogen volgt dat en waarom de opvatting waarop het middel berust onjuist is. De Hoge Raad kan in die opvatting dan ook geen aanleiding vinden van zijn rechtspraak terug te komen. Het middel faalt daaraan in zoverre.

Voorzover de klachten van het middel steunen op het betoog van middel II delen zij het lot daarvan.

3.6 De klachten van middel V keren zich tegen rov. 4.18 van het bestreden arrest. Daarin komt het hof in het kader van de beoordeling van het eigen-schuld-verweer van [eiser 2] tot een waardering van de wederzijds gemaakte fouten. Voorzover de klachten voortbouwen op eerdere middelen delen zij het lot daarvan. Voor het overige falen de klachten omdat zij miskennen dat deze waardering zich grotendeels onttrekt aan beoordeling in cassatie omdat zij in belangrijke mate berust op intuïtieve inzichten van de rechter zodat slechts beperkte motiveringseisen kunnen worden gesteld (HR 4 mei 2001, LJN AB1426, NJ 2002/214). Het bestreden oordeel behoefde geen nadere motivering. De in het middel bepleite regel dat in een situatie als waarvan in dit geding sprake is, moet worden uitgegaan van een schuldverdeling van 50/50, vindt geen steun in het recht.

4. Beslissing

De Hoge Raad:

verwerpt het beroep;

veroordeelt Zürich en [eiser 2] in de kosten van het geding in cassatie, tot op deze uitspraak aan de zijde van [verweerder] begroot op € 490,34 aan verschotten en € 2.200,-- voor salaris.

Dit arrest is gewezen door de raadsheren E.J. Numann, als voorzitter, A. Hammerstein, F.B. Bakels, W.D.H. Asser en C.E. Drion, en in het openbaar uitgesproken door de raadsheer E.J. Numann op 8 juli 2011.

Conclusie 04‑03‑2011

Mr. De Vries Lentsch-Kostense

Partij(en)

Conclusie inzake:

1.

de vennootschap naar Zwitsers recht Zürich Versicherungsgesellschaft

2.

[Eiser 2]

tegen

[Verweerder]

Inleiding

1.

Deze zaak betreft een aanrijding tussen twee motorrijtuigen op een met verkeerslichten beveiligde kruising. Tussen partijen is in confesso dat één van de twee bij de aanrijding betrokken bestuurders, eiser tot cassatie sub 2 [eiser 2] dan wel verweerder in cassatie [verweerder] door rood moet zijn gereden. [Verweerder] is bij de aanrijding gewond geraakt. Hij heeft [eiser 2] en zijn verzekeraar, eiseres tot cassatie sub 1 Zürich aansprakelijk gesteld. Oordelend over het aangebrachte bewijs (de verklaringen van de vier in een voorlopig getuigenverhoor gehoorde getuigen, [eiser 2] en [betrokkene 1] enerzijds en [verweerder] en [betrokkene 2] anderzijds), is de rechtbank tot de slotsom gekomen dat aan de getuigenverklaringen van [eiser 2] en [betrokkene 1], waaruit kan worden afgeleid dat [eiser 2] niet door rood licht is gereden, meer gewicht moet worden toegekend dan aan de daartegenover staande verklaringen van [verweerder] en [betrokkene 2]. Het hof daarentegen heeft geoordeeld dat het geen reden heeft aan de verklaring van de ene of de andere partij dan wel van de ene of de andere getuige meer of minder gewicht toe te kennen en dat niet kan worden vastgesteld wie van beide bestuurders door rood is gereden. Tegen dat oordeel komen [eiser 2] en zijn verzekeraar in cassatie op. Zij bestrijden voorts het oordeel van het hof dat ook nu bij de beoordeling van het handelen van [eiser 2] ervan moet worden uitgegaan dat [eiser 2] groen licht had, [eiser 2] niettemin aansprakelijk is omdat hij onvoldoende voorzichtig is geweest bij het oprijden van de kruising. Zij komen voorts op tegen 's hofs, op de jurisprudentie van uw Raad gegronde, oordeel dat bij de beoordeling van het beroep van [eiser 2] en zijn verzekeraar op art. 6:101 BW tot uitgangspunt moet worden genomen dat [verweerder] groen licht had. Alle cassatieklachten moeten naar mijn oordeel falen.

2.

In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan (zie rov. 4.2 (onderverdeeld in rov. 4.2.1 – 4.2.5) van het in zoverre in cassatie niet bestreden arrest van het hof):

i)

Het geschil heeft betrekking op een verkeersongeval dat plaatsvond op 24 december 2003 omstreeks 11.30 uur op de Aalsterweg in Eindhoven. Dit is een doorgaande weg met gescheiden rijbanen, elk bestaande uit verscheidene rijstroken; het ongeval vond plaats aan de zuidzijde van het Ireneviaduct, alwaar de Aalsterweg (de oprit naar) de A67 kruist.

ii)

[Verweerder] reed naar het noorden, richting Eindhoven. Hij wilde verderop, voorbij het viaduct, naar links afslaan en was daarom reeds bij deze kruising — die gezien vanuit zijn rijrichting vóór het viaduct lag — de meest links gelegen strook, bestemd voor het rechtdoor gaand verkeer, gaan berijden; ter plaatse was er (nog) geen strook voor linksaf slaand verkeer.

[Eiser 2] reed naar het zuiden, was reeds onder het viaduct door gereden, en wilde direct daarna linksaf de oprit naar de A67 op rijden.

iii)

De kruising is beveiligd met verkeerslichten. Het licht bestemd voor de rijstrook waarop [verweerder] reed, namelijk de linkerstrook van de twee voor rechtdoor gaand verkeer bestemde stroken, droeg nummer 5. Het licht bestemd voor rechtdoorgaand verkeer uit de tegengestelde richting droeg nummer 71. Het licht bestemd voor de rijstrook voor verkeer uit de tegemoetkomende richting dat linksaf wilde slaan, op welke strook [eiser 2] reed, droeg nummer 72.

Uit een brief van de Dienst Stedelijke Ontwikkeling en Beheer van de gemeente Eindhoven van 16 augustus 2005 blijkt dat lichten 5 en 72 nooit tegelijk groen kunnen zijn. De groene fase bedraagt 20 seconden, de gele fase 3 seconden. De wederzijdse ontruimingstijd (het zijn verkeersafhankelijke lichten) bedraagt 0 seconden, zodat licht 5 groen wordt op het moment dat licht 72 rood is geworden en omgekeerd.

iv)

Beide bestuurders waren goed bekend met de situatie ter plaatse. [Eiser 2] wilde linksaf slaan, de oprit naar de A67 op. Op de kruising is hij in aanrijding gekomen met [verweerder]. [Eiser 2] reed in een kleine vrachtwagen (Mercedes Sprinter) en [verweerder] reed in een zware personenauto (Jeep). De door [eiser 2] bestuurde vrachtwagen raakte frontaal de Jeep van [verweerder] in de linkerflank. [Verweerder] is gewond geraakt.

v)

De bestelauto waarin [eiser 2] reed, was ten tijde van het ongeval ingevolge de WAM verzekerd bij Alpina Versicherungs A.G., die met ingang van 1 januari 2004 is overgedragen aan Zürich Financial Services, waarvan Zürich onderdeel uitmaakt.

3.

Nadat op verzoek van [verweerder] op 21 juni 2005 een voorlopig getuigenverhoor had plaatsgevonden over de toedracht van het ongeval waarbij vier getuigen, onder wie [verweerder] en [betrokkene 2], zijn gehoord, heeft [verweerder] bij dagvaarding van 31 juli 2006 Zürich en [eiser 2] (tezamen ook: Zürich c.s.) gedagvaard voor de rechtbank 's‑Hertogenbosch. Hij heeft gevorderd een verklaring voor recht dat Zürich c.s. hoofdelijk aansprakelijk zijn voor de door [verweerder] geleden en nog te lijden schade als gevolg van het ongeval en voorts de hoofdelijke veroordeling van Zürich c.s. tot betaling van alle schade, nader op te maken bij staat, te vermeerderen met de wettelijke rente. Hij heeft voorts gevorderd Zürich c.s. hoofdelijk te veroordelen tot betaling van een voorschot op de door hem geleden en nog te lijden schade en tot betaling van buitengerechtelijke kosten.

[Verweerder] heeft aan zijn vordering ten grondslag gelegd dat [eiser 2] door rood licht is gereden en dat [eiser 2] niet heeft uitgekeken alvorens de kruising op te rijden en aldus onvoldoende voorzichtig en gevaarzettend het kruisingsvlak is opgereden, welke factoren tezamen en ieder afzonderlijk maken dat [eiser 2] onrechtmatig jegens hem heeft gehandeld.

4.

Zürich c.s. betwisten dat [eiser 2] onrechtmatig heeft gehandeld, stellende dat [eiser 2] door groen licht is gereden. Zij betogen dat [eiser 2] geen reëel verwijt kan worden gemaakt ten aanzien van het onvoldoende uitkijken nu degene die bij groen licht een kruising oprijdt, erop mag vertrouwen dat anderen de rangorde respecteren, zodat hij geen verkeer uit conflicterende rijrichtingen behoeft te verwachten. Zelfs al zou [eiser 2] een verwijt kunnen worden gemaakt, dan moet aan [verweerder] een nog groter verwijt worden gemaakt omdat hij door rood is gereden en de billijkheid van art. 6:101 BW eist dat de vergoedingsplicht van [eiser 2] daarmee geheel vervalt. Aldus Zürich c.s.

5.

De rechtbank heeft de vorderingen van [verweerder] bij eindvonnis van 14 maart 2007 afgewezen. Zij overwoog daartoe — kort samengevat — als volgt.

Nu [verweerder] stelt dat [eiser 2] onrechtmatig heeft gehandeld, liggen stelplicht en bewijslast van de feiten die hij aan zijn stelling ten grondslag legt, bij hem.

[Verweerder] is niet geslaagd in het bewijs van zijn stelling dat [eiser 2] door rood licht is gereden. Tegenover zijn verklaring dat hij door groen licht reed, welke verklaring op zich wordt bevestigd door de getuige [betrokkene 2], staan twee getuigenverklaringen, die van [eiser 2] en die van [betrokkene 1], de bestuurder die achter [eiser 2] reed. Uit deze verklaringen kan worden geconcludeerd dat [eiser 2] niet door rood licht is gereden. Deze verklaringen zijn niet alleen gelijkluidend wat betreft het wachten voor het stoplicht en het vervolgens bij groen licht optrekken, maar komen ook overeen wat betreft de andere waarnemingen ter plekke. Zo verklaren beide getuigen dat het overige verkeer dat uit de richting van [verweerder] kwam, vlak na het ongeval voor het stoplicht stond te wachten. Voor wat betreft de betrouwbaarheid van de verklaring van [betrokkene 1] neemt de rechtbank in aanmerking dat hij geen relatie heeft tot (één van) partijen en dat zijn verklaring bij het voorlopig getuigenverhoor overeen komt met hetgeen hij meteen na het ongeval aan de politie heeft meegedeeld. De verklaringen van [verweerder] en [betrokkene 2] lopen daarentegen op een aantal punten uiteen. Zo heeft [verweerder] verklaard dat hij op de meest linkse (van de drie) rijstroken reed, terwijl [betrokkene 2] verklaarde dat zowel [verweerder] als hij op de middelste rijstrook reden. Verder stonden de stoplichten volgens [verweerder] op rood toen hij kwam aanrijden. [Betrokkene 2] heeft echter verklaard dat de verkeerslichten allemaal op groen stonden toen hij en [verweerder] kwamen aanrijden. Verder verklaart [betrokkene 2] dat hij in dezelfde groenfase als [verweerder] het verkeerslicht is gepasseerd en dat [verweerder] al buiten zijn auto stond te bellen toen hij hem passeerde. De rechtbank acht dit niet erg aannemelijk, ervan uitgaande dat tussen [verweerder] en [betrokkene 2], zoals hij zelf verklaart, twee auto's zaten, zelfs als er rekening mee wordt gehouden dat de voor hem rijdende auto's inhielden zoals [betrokkene 2] verklaart. Ten slotte betrekt de rechtbank bij de waardering van de verklaring van [betrokkene 2] dat hij ten tijde van het ongeval en het afleggen van de verklaring in dienst was bij [verweerder].

Uit HR 17 november 2006, LJN AY9749, volgt dat uit de enkele omstandigheid dat [eiser 2] (veronderstellenderwijs) door groen licht is gereden, niet zonder meer volgt dat hij niet aansprakelijk is, doch dat hij aansprakelijk is indien hij gevaarzettend heeft gehandeld en daardoor een situatie in het leven heeft geroepen waarin de mate van waarschijnlijkheid van een ongeval als gevolg van dat handelen zo groot was dat hij zich naar maatstaven van zorgvuldigheid van dat gedrag had moeten onthouden. Uit de eigen verklaring van [eiser 2] blijkt dat hij, zoals [verweerder] hem verwijt, niet naar rechts heeft gekeken voordat hij de kruising is opgereden. Daarmee heeft hij gevaarzettend gehandeld in de hiervoor bedoelde zin. De conclusie is dat [eiser 2] onrechtmatig jegens [verweerder] heeft gehandeld en dat Zürich c.s. dientengevolge jegens [verweerder] aansprakelijk zijn.

Bij de beoordeling van het eigen schuld-verweer geldt dat Zürich c.s. — gelet op het eerder overwogene — erin zijn geslaagd te bewijzen dat [verweerder] door rood is gereden. Bovendien had [verweerder] extra oplettend moeten zijn en zijn rijgedrag moeten aanpassen. De causale factoren in aanmerking nemend, oordeelt de rechtbank dat Zürich c.s. in beginsel 35 % van de schade dienen te vergoeden. De billijkheid eist evenwel dat de vergoedingsplicht van gedaagden geheel vervalt omdat de fout van [eiser 2] in het niet valt bij die van [verweerder].

6.

Op het door [verweerder] ingestelde hoger beroep, heeft het gerechtshof 's‑Hertogenbosch bij arrest van 17 februari 2009 het vonnis waarvan beroep vernietigd en opnieuw recht doende voor recht verklaard dat Zürich c.s. hoofdelijk aansprakelijk zijn voor 65 % van de door [verweerder] als gevolg van het ongeval geleden en nog te lijden schade, nader op te maken bij staat, vermeerderd met de wettelijke rente, en heeft het hof voorts Zürich c.s. hoofdelijk veroordeeld tot betaling van een voorschot op de geleden en nog te lijden schade. Het hof heeft daartoe overwogen als volgt nadat het had vooropgesteld dat het zich aansluit bij de overwegingen van de rechtbank omtrent haar bevoegdheid en de toepasselijkheid van Nederlands recht als verwoord in rov. 2.2 van haar eindvonnis.

Het hof is vooreerst op grond van de volgende overwegingen tot de slotsom gekomen dat niet vaststaat en niet vastgesteld kan worden welke van beide bestuurders door rood licht is gereden:

‘4.3.

Zowel [eiser 2] als [verweerder] stellen groen licht te hebben gehad. [Eiser 2] stelt dat hij bij rood licht heeft staan wachten en is opgetrokken toen hij groen licht kreeg. [Verweerder] stelt dat hij op enige afstand zag dat het licht voor hem rood was, maar dat het op groen was gesprongen toen hij die kruising tot op 20 of 30 meter was genaderd, zodat hij kon doorrijden.

4.4.

Een getuige aan de zijde van [eiser 2], [betrokkene 1], heeft verklaard dat hij achter [eiser 2] voor rood licht stond te wachten en achter [eiser 2] aan is opgetrokken toen zij groen licht kregen. [betrokkene 1] verklaarde dat hij het verkeerslicht had kunnen zien en dat hij niet wist hoe de verkeerslichten voor rechtdoor stonden.

Een getuige aan de zijde van [verweerder], [betrokkene 2], verklaarde dat hij twee auto's achter [verweerder] reed, dat [verweerder] groen licht kreeg en dus door reed, dat vervolgens de auto's die achter [verweerder] reden ook door groen reden, en dat ook hij, [betrokkene 2], nog door groen licht reed, in dezelfde groen-fase als [verweerder]. [Betrokkene 2] is onder andere voor [verweerder] werkzaam.

4.5.

Afgezien van het gegeven dat [betrokkene 2] over een andere strook verklaart dan [verweerder] — [verweerder] verklaart dat hij over de meest links gelegen strook reed, [betrokkene 2] verklaart dat hij meende dat zij op de middelste strook reden — heeft het hof geen reden om aan de verklaring van de ene of de andere partij dan wel van de ene of de andere getuige meer of minder gewicht toe te kennen. Andere aanwijzingen met betrekking tot dit aspect van de toedracht zijn niet voorhanden. Niet uitgesloten is, dat [eiser 2] zich heeft vergist en is opgetrokken toen licht 71, bestemd voor rechtdoorgaand verkeer, op groen sprong (tegelijk met licht 5 voor [verweerder]), en dat [betrokkene 1] eenvoudig achter [eiser 2] aan is gereden, maar voldoende zekerheid daaromtrent kan niet worden verkregen. (…)’

Vervolgens heeft het hof overwogen dat [verweerder] zijn vordering in hoger beroep expliciet uitsluitend concentreert op het verwijt dat [eiser 2] niet goed heeft opgelet vooraleer hij de kruising is opgereden, en niet langer, zoals in eerste aanleg, bovendien op het door rood licht rijden van [eiser 2]. Het is op grond van de volgende overwegingen tot de slotsom gekomen dat de vordering van Gemert — ten dele — slaagt.

[Verweerder] is de eisende partij, die aan [eiser 2] een verkeersfout verwijt. Waar niet vastgesteld kan worden dat het licht voor [eiser 2] op rood stond, dient het in het kader van de beoordeling van de eventueel aan [eiser 2] te verwijten gedragingen ervoor gehouden te worden dat het licht voor [eiser 2] op groen stond. Het kan van algemene bekendheid worden geacht dat verkeerslichten zo plegen te zijn afgeregeld dat indien er ten behoeve van een strook welke uitsluitend is bestemd voor linksaf slaand verkeer een specifiek verkeerslicht is opgesteld, de bestuurder in de meeste gevallen erop kan vertrouwen dat potentieel conflicterend verkeer rood licht zal hebben op het moment dat de bestuurder groen licht krijgt. Niettemin dient te worden geoordeeld dat [eiser 2], gelet op de door het hof genoemde omstandigheden van het geval, onvoldoende heeft opgelet, en onvoldoende voorzichtig en daarmee gevaarzettend het kruisingsvlak waarop [verweerder] zich al bevond, is opgereden. Daardoor heeft hij een situatie in het leven geroepen waarin de mate van waarschijnlijkheid van een ongeval zo groot was dat hij zich naar maatstaven van zorgvuldigheid van dat gedrag had moeten onthouden. Mitsdien heeft hij gehandeld in strijd met art. 5 WVW zodat hij op de voet van art. 6:162 BW (het hof spreekt kennelijk abusievelijk over art. 162 WVW) aansprakelijk is jegens [verweerder].

Inzake het eigen schuld-verweer van Zürich c.s. luidt de slotsom dat ook [verweerder] onvoldoende oplettend heeft gehandeld en in zoverre ook gevaarzettend het kruisingsvlak is opgereden terwijl dit reeds door [eiser 2] dicht was genaderd. Het hof waardeert in het kader van art. 6:101 BW de bijdrage van de wederzijds gemaakte fouten aldus dat de gevaarzettende rijwijze van [eiser 2] voor 65% heeft bijgedragen in het ontstaan van het ongeval en de eveneens, doch in mindere mate, gevaarzettende rijwijze van [verweerder] voor 35% heeft bijgedragen in het ontstaan van het ongeval.

Het betoog van [eiser 2] dat de billijkheidscorrectie ertoe dient te leiden dat de schade hoe dan ook voor 100 % ten laste van [verweerder] wordt gebracht, gelet op de fouten van [verweerder], faalt nu [eiser 2] zich daarbij baseert op het uitgangspunt dat hij door groen is gereden en [verweerder] door rood, doch daaromtrent staat nu juist niets vast. Bij gebreke daarvan kan geen zinvolle uitspraak worden gedaan omtrent enige andere verdeling dan die waartoe bovenstaande verdeling leidt. Er zijn geen billijkheidsgronden aannemelijk geworden welke zouden nopen tot een andere uitkomst dan de hiervoor weergegeven uitkomst, welke erop neer komt dat het aandeel van [eiser 2] in het ontstaan van het ongeval op 65 % en dat van [verweerder] op 35 % wordt gewaardeerd.

7.

Zürich c.s. hebben tijdig cassatieberoep ingesteld tegen het arrest van het hof. [Verweerder] heeft geconcludeerd tot verwerping van het beroep. Beide partijen hebben de zaak schriftelijk toegelicht. Zürich c.s. hebben nog van repliek gediend.

De cassatiemiddelen

Middel I

8.

Middel I komt op tegen het oordeel van het hof in rov. 5 van zijn arrest (hiervoor geciteerd) — een oordeel dat het hof leidde tot de slotsom dat niet vastgesteld kan worden wie van de beide bestuurders door rood licht is gereden — dat het geen reden heeft om aan de verklaring van de ene of de andere partij dan wel van de ene of andere getuige meer of minder gewicht toe te kennen. Het middel klaagt dat het hof dit oordeel in rov. 4.5 niet althans volstrekt onvoldoende heeft gemotiveerd in het licht van alle in de gedingstukken genoemde redenen om doorslaggevende bewijswaarde toe te kennen aan de verklaringen van [betrokkene 1] en [eiser 2] en om juist minder gewicht toe te kennen aan de verklaringen van [betrokkene 2] en [verweerder]. Het middel betoogt dat dit eens te meer geldt daar de rechtbank in haar eindvonnis wél — op grond van de daar genoemde redenen — doorslaggevende betekenis heeft toegekend aan de verklaringen van [betrokkene 1] (en [eiser 2]) en het hof tot een diametraal andersluidend oordeel komt dan de rechtbank.

9.

Het middel moet worden beoordeeld tegen de achtergrond van het hierna volgende.

De waardering van getuigenbewijs is naar vaste jurisprudentie voorbehouden aan de rechter die over de feiten oordeelt. Het oordeel van de feitenrechter kan in cassatie niet op juistheid worden getoetst. De feitenrechter is vrij bij de waardering van de overtuigende kracht van de inhoud van getuigenverklaringen rekening te houden met aard en mate van betrokkenheid van een getuige bij een procespartij. Hij is niet gehouden te motiveren waarom hij aan de verklaring van een getuige geen geloof hecht of daaraan minder gewicht toekent dan aan die van andere getuigen. (Zie HR 11 februari 1994, LJN ZC1262, NJ 1994, 651, m.nt. HJS.)

De enkele omstandigheid dat de rechter in hoger beroep de getuigen niet zelf heeft gehoord, staat niet eraan in de weg dat deze tot een andere waardering van het bewijs komt dan de eerste rechter. In een dergelijk geval zal van de appelrechter wél mogen worden verwacht dat deze motiveert waarom hij tot een afwijkend oordeel komt. Hoe ver deze motiveringsplicht reikt, zal onder meer afhangen van de aard van het bewijsmateriaal en van hetgeen partijen in hoger beroep hebben aangevoerd en aan verder bewijs hebben bijgebracht. De rechtsopvatting dat de rechter in hoger beroep terughoudend moet zijn bij het geven van een andere waardering aan het bewijsmateriaal kan in haar algemeenheid niet worden aanvaard. (Zie HR 14 november 2003, LJN AK4841, NJ 2005, 269.)

Ook ten aanzien van het oordeel of het bewijs is geleverd, geldt het grondbeginsel van een behoorlijke rechtspleging dat elke rechterlijke beslissing tenminste zodanig moet worden gemotiveerd dat zij voldoende inzicht geeft in de aan haar ten grondslag liggende gedachtegang om de beslissing zowel voor partijen als voor derden — in geval van het openstaan van hogere voorzieningen, de hogere rechter daaronder begrepen — controleerbaar en aanvaardbaar te maken. (Zie HR 16 oktober 1998, LJN ZC2743, NJ 1999, 7.)

10.

In het licht van deze vooropstelling dienen de klachten van het middel te falen.

Het hof heeft met zijn door het middel gewraakte oordeel geen blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting. Het stond het hof vrij om anders dan de rechtbank die evenals het hof ‘slechts’ beschikte over de processenverbaal van de voorlopige getuigenverhoren die niet zijn gehouden door de rechter die het vonnis wees, te oordelen dat op grond van de getuigenverklaringen niet valt vast te stellen wie van beide partijen door rood licht is gereden.

Ook de motiveringsklacht faalt. Het hof heeft zijn oordeel gemotiveerd met de overweging dat het geen reden heeft aan de verklaring van de ene of de andere partij dan wel van de ene of de andere getuige meer of minder gewicht toe te kennen. Het hof heeft daarbij — gelet op zijn overweging in rov. 4.4 — in aanmerking genomen dat [betrokkene 2] voor [verweerder] werkzaam is. Terecht heeft het hof overwogen dat [betrokkene 2] ‘onder andere’ voor [verweerder] werkzaam is gelet op het proces-verbaal van het getuigenverhoor waar [betrokkene 2] verklaart dat hij als constructiebankwerker bij [A] in Waalre werkt en daarnaast als plaatwerker voor [verweerder]. Het hof heeft tevens in aanmerking genomen dat [betrokkene 2] over een andere strook verklaart dan [verweerder]. 's Hofs oordeel is niet onbegrijpelijk en het voldoet aan de daaraan te stellen motiveringseisen.

Het middel geeft een onjuiste uitleg aan de stellingen van [verweerder] met de klacht dat [verweerder]s verklaring niet langer enige vorm van tegenbewijs oplevert tegen de stelling van Zürich en [eiser 2] — en de getuigenverklaringen van [eiser 2] en [betrokkene 1] — dat [eiser 2] bij groen licht is opgetrokken aangezien [verweerder] in hoger beroep uitdrukkelijk niet langer het standpunt heeft ingenomen dat [eiser 2] door rood zou zijn gereden. [Verweerder] stelt zich nog steeds op het standpunt zelf door groen te zijn gereden, doch legt in appel het door rood rijden van [eiser 2] niet langer aan zijn vorderingen ten grondslag.

Middel II

11.

Middel II is gericht tegen de overwegingen van het hof in rov. 4.9 en 4.10, welke overwegingen het hof mede in aanmerking heeft genomen bij zijn oordeel in rov. 4.13 dat [eiser 2] onvoldoende heeft opgelet en onvoldoende voorzichtig en daarmee gevaarzettend het kruisingsvlak waarop [verweerder] zich al bevond, is opgereden. Het middel bevat twee onderdelen, genummerd A en B.

12.

Onderdeel A van het middel klaagt dat het oordeel van het hof in rov. 4.9 van het bestreden arrest dat vooralsnog het vermoeden is gewettigd dat [verweerder] zich eerder op het kruisingsvlak bevond dan [eiser 2], zonder nadere motivering die ontbreekt, onbegrijpelijk is.

Het middelonderdeel voert hiertoe het volgende aan. Niet is vastgesteld op welk moment [verweerder] en [eiser 2] — ten opzichte van elkaar — het kruisingsvlak zijn opgereden. Het hof heeft met zijn oordeel in rov. 3.7 dat de snelheidsschatting van [verweerder] mogelijk aan de lage kant is, de mogelijkheid opengelaten dat [verweerder] met een relevant hogere snelheid dan [eiser 2] heeft gereden. Uitgaande van die hogere snelheid van [verweerder] is minst genomen het vermoeden gewettigd dat [eiser 2] net wat eerder het kruisingsvlak is opgereden, maar dat [verweerder] door zijn hogere snelheid toch op hetzelfde moment de aanrijdingsplek heeft bereikt. Het hof is voorbijgegaan aan de stellingen van Zürich en [eiser 2] dat gelet op de vaststaande feiten de hogere snelheid van [verweerder] aannemelijk is en dat het schadebeeld (de auto van [verweerder] is links in de flank geraakt) geen aanwijzing oplevert voor de beoordeling van het ongeval.

13.

De klachten falen. Uit rov. 4.9 blijkt dat het hof het vermoeden dat [verweerder] zich eerder op het kruisingsvlak bevond dan [eiser 2] heeft gebaseerd op de omstandigheid dat [verweerder] op de meest links gelegen strook reed en zijn auto links in de flank geraakt is. Het middel mist feitelijke grondslag met zijn veronderstelling dat het hof de mogelijkheid heeft opengelaten dat [verweerder] met een relevant hogere snelheid dan [eiser 2] heeft gereden. Het hof heeft dan wel geoordeeld dat de schatting van [verweerder] van zijn snelheid op 20 km/u mogelijk aan de lage kant is nu hij het stoplicht rijdend naderde, doch het hof overwoog vervolgens dat geen concrete aanwijzingen voor een hogere snelheid voor handen zijn. Gelet op deze overweging heeft het hof kennelijk geoordeeld dat ervan moet worden uitgegaan dat [verweerder] heeft gereden met een snelheid van 20 km/u. Daarop stuiten de klachten grotendeels af.

De klachten falen voor het overige omdat feitelijk en niet onbegrijpelijk is 's hofs oordeel dat de omstandigheid dat [verweerder] op de meest links gelegen strook reed en dat zijn auto links in de flank is geraakt, gegeven de snelheid waarmee [verweerder] reed, het vermoeden wettigt dat [verweerder] zich eerder op het kruisingsvlak bevond dan [eiser 2].

14.

Middelonderdeel B klaagt dat het hof is uitgegaan van een onjuiste rechtsopvatting met betrekking tot de in het RVV neergelegde rangorderegeling door in rov. 4.10 te oordelen dat indien er geen verkeerslichten hadden gestaan, [eiser 2] aan [verweerder] voorrang had moeten verlenen ongeacht of de situatie ter plaatse werd omschreven als een situatie waarop art. 15 RVV 1990 van toepassing was dan wel of die situatie aangemerkt moet worden als een situatie waarop art. 18 RVV 1990 van toepassing was, en door vervolgens deze omstandigheid in rov. 4.13 uitdrukkelijk mee te wegen bij zijn oordeel omtrent de vraag of [eiser 2] voldoende oplettendheid en zorgvuldigheid heeft betracht bij het oprijden van het kruisingsvlak. Het middel voert hiertoe aan dat vaststaat dat de verkeerslichteninstallatie in werking was ten tijde van het ongeval en dat derhalve de voorrangsregels van art. 15 en 18 RVV niet van toepassing waren.

15.

De klacht faalt. Het hof heeft niet miskend dat de voorrangsregels van art. 15 dan wel 18 RVV niet van toepassing zijn nu vaststaat dat de verkeerslichtinstallatie in werking was ten tijde van het ongeval. Het hof heeft slechts aangegeven welke voorrangsregels zouden hebben gegolden indien op de kruising geen verkeerslichten zouden hebben gestaan. Door deze omstandigheid mede in aanmerking te nemen bij de beoordeling van de vraag of [eiser 2] voldoende heeft opgelet en voldoende zorgvuldig het kruisingsvlak is opgereden — in aanmerking genomen dat [eiser 2] zijn aandacht op dusdanige wijze over het verkeer diende te verdelen dat hij ook rekening kon houden met een bestuurder die eventueel door rood licht zou rijden — heeft het hof kennelijk bedoeld aan te geven dat [eiser 2] in het bijzonder ook had moeten letten op het voor hem van rechts komende/het hem op dezelfde weg tegemoet komende verkeer toen hij linksaf slaand de kruising overstak, al had hij zelf groen licht.

Middel III

16.

Middel III komt op tegen 's hofs oordeel in rov. 4.13 dat gelet op de aldaar genoemde vijf omstandigheden niettemin — dat wil zeggen hoewel bij de beoordeling van de eventueel aan [eiser 2] te verwijten gedragingen het ervoor moet worden gehouden dat het licht voor [eiser 2] op groen stond en hoewel een bestuurder in de meeste gevallen erop kan vertrouwen dat potentieel conflicterend verkeer rood licht zal hebben op het moment dat hij groen licht krijgt — dient te worden geoordeeld dat [eiser 2] onvoldoende heeft opgelet en onvoldoende voorzichtig en daarmee gevaarzettend het kruisingsvlak waarop [verweerder] zich al bevond, is opgereden. Het middel strekt ten betoge dat het hof blijk heeft gegeven van een onjuiste rechtsopvatting, althans zijn oordeel onvoldoende heeft gemotiveerd.

Het middel betoogt onder meer dat wanneer veronderstellenderwijs wordt aangenomen dat [eiser 2] (in het licht van de vijf omstandigheden) enigszins onoplettend en onvoorzichtig is geweest, zulks dan niet is te kwalificeren als ‘gevaarzettend’ en dat het hof derhalve — indien het van oordeel is dat [eiser 2] gevaarzettend heeft gereden — heeft blijk gegeven van een onjuiste verkeersrechtelijke opvatting en van een onjuiste rechtsopvatting van het begrip ‘gevaarzettend rijgedrag’. Het middel voert hiertoe onder meer aan dat bij een verkeersongeluk als het onderhavige — waarbij een van de betrokkenen door rood moet zijn gereden — het gevaarzettende element gelegen is in het feit dát door rood wordt gereden. De enkele omstandigheid dat aan de ander in theorie of in concreto zou kunnen worden tegengeworpen dat hij beter had kunnen/moeten opletten en/of voorzichtiger had moeten zijn, impliceert volgens het middel noch uit het oogpunt van logica noch uit verkeersrechterlijk oogpunt dat de ander ‘het gevaar heeft gezet’.

Daarnaast klaagt het middel dat rechtens onjuist althans onbegrijpelijk is 's hofs oordeel dat [eiser 2] met zijn rijgedrag een situatie in het leven heeft geroepen waarin de mate van waarschijnlijkheid van een ongeval zo groot was dat hij zich naar maatstaven van zorgvuldigheid van dat gedrag had moeten onthouden en dat hij mitsdien gehandeld heeft in strijd met art. 5 WVW zodat hij op de voet van art. 6:162 BW aansprakelijk is jegens [verweerder]. Het middel voert daartoe aan dat [eiser 2] met groen licht de kruising is opgereden, dat [eiser 2] erop mocht vertrouwen dat kruisend verkeer rood licht had, dat voor [eiser 2] geen concrete aanwijzing bestond dat [verweerder] (of een ander) door rood zou rijden, en dat [eiser 2] op normale wijze en met een normale snelheid de kruising is opgereden.

17.

Dit middel moet worden beoordeeld tegen de achtergrond van het hierna volgende.

In een situatie als de onderhavige waarin een verkeersongeval heeft plaatsgevonden op een door verkeerslichten beveiligde kruising en waarin vast staat dat een van de beide bestuurders van de betrokken motorrijtuigen door rood licht is gereden doch niet kan worden vastgesteld wie van deze twee bestuurders dat is geweest, moet voor de beoordeling van de op art. 6:162 BW gegronde aansprakelijkheid van de ene bestuurder tegenover de andere bestuurder — gelet op de regels van stelplicht, bewijslast en bewijsrisico — worden uitgegaan van de veronderstelling dat de aansprakelijk gestelde bestuurder door groen licht is gereden. Dat heeft het hof in zijn door het middel bestreden arrest ook gedaan.

Uit deze enkele omstandigheid volgt echter niet zonder meer dat deze bestuurder niet aansprakelijk is voor de schade die door de andere bestuurder is geleden als gevolg van de aanrijding die vervolgens heeft plaatsgevonden. Zie HR 22 april 2005, LJN AS2026, NJ 2006, 20 en HR 17 november 2006, LJN AY9749, VR 2007, 22, m.nt. Bouman. Indien de bestuurder onmiddellijk vóór de aanrijding gevaarzettend heeft gehandeld en daardoor een situatie in het leven heeft geroepen waarin de mate van waarschijnlijkheid van een ongeval als gevolg van dat handelen zo groot was dat hij zich naar maatstaven van zorgvuldigheid van dat gedrag had moeten onthouden, volgt uit art. 5 WVW en art. 6:162 BW dat hij wel degelijk aansprakelijk is tegenover de andere bestuurder. Bij de beantwoording van de vraag of inderdaad sprake is geweest van een dergelijk gevaarzettend handelen, moeten alle omstandigheden van het geval in aanmerking worden genomen. Ten aanzien van gevallen als het onderhavige dient de rechter — zo oordeelde uw Raad — in dat verband, naast

(a)

de veronderstellenderwijs aangenomen omstandigheid dat de aansprakelijk gestelde bestuurder door groen licht is gereden, mee te wegen

(b)

het verkeersgedrag van partijen onmiddellijk voorafgaand aan de aanrijding, waaronder

(i)

de vraag of gedaagde een concrete aanleiding had om verdacht te zijn op de mogelijkheid dat de andere bestuurder het voor hem rood licht uitstralende stoplicht zou negeren en de kruising op zou rijden, en

(ii)

de snelheid van beide automobilisten en de afstand die zij beiden tot de desbetreffende kruising hadden op het moment waarop zij elkaar opmerkten, alsmede

(c)

de overzichtelijkheid van die kruising en

(d)

de vraag of ter plaatse mede waarschuwingsborden waren geplaatst.

Vgl. ook HR 14 juli 2000, LJN AA6526, NJ 2001, 417, m.nt. JH. Zie verder over aansprakelijkheid voor gedrag dat een gevaarlijke situatie in het leven roept of laat voortbestaan ook Asser/Hartkamp & Sieburgh 6-IV*, 2011, nr. 58

18.

Het middel stuit in zijn geheel op het voorgaande af. Ik merk hierbij nog het volgende op.

Voor zover het middel wil betogen dat het gevaarzettende element per definitie is gelegen in het feit dát door rood wordt gereden en dat de enkele omstandigheid dat aan de andere bestuurder in theorie of in concreto zou kunnen worden tegengeworpen dat hij beter had kunnen/moeten opletten en/of voorzichtiger had moeten zijn, niet kán impliceren dat deze ander ook gevaar heeft gezet, gaat het middel uit van een onjuiste rechtsopvatting.

Feitelijke grondslag mist de klacht dat het hof de uitgangspunten dat [eiser 2] door groen is gereden, dat [eiser 2] erop mocht vertrouwen dat kruisend verkeer rood licht had en dat er voor [eiser 2] geen concrete aanwijzingen waren dat [verweerder] door rood zou rijden, niet in zijn oordeel zou hebben betrokken. In rov. 4.12 neemt het hof in aanmerking dat het ervoor dient te worden gehouden dat het licht voor [eiser 2] op groen stond en dat het van algemene bekendheid kan worden geacht dat verkeerslichten — als het goed is — zo plegen te zijn afgeregeld dat indien er ten behoeve van een strook welke uitsluitend bestemd is voor linksaf slaand verkeer een specifiek verkeerslicht is opgesteld, de bestuurder in de meeste gevallen erop kan vertrouwen dat potentieel conflicterend verkeer — in het bijzonder rechtdoorgaand verkeer uit de tegemoet komende richting — rood licht zal hebben op het moment dat de bestuurder groen licht krijgt. Het hof heeft deze omstandigheden in ogenschouw genomen doch is niettemin gelet op de vijf in 4.13 genoemde omstandigheden waaronder de omstandigheid dat, ofschoon geen concrete aanwijzing voorhanden was dat [verweerder] door rood zou rijden, [eiser 2] in zijn algemeenheid zijn aandacht op dusdanige wijze over het verkeer diende te verdelen dat hij ook rekening kon houden met een bestuurder die eventueel door rood zou rijden. Daarbij teken ik aan dat de rechtbank in haar eindvonnis in appel onbestreden heeft overwogen dat alleen al uit de eigen verklaring van [eiser 2] blijkt dat [eiser 2] niet naar rechts, de richting waaruit het verkeer zou kunnen komen, heeft gekeken alvorens hij de kruising is opgereden, zodat daarmee vaststaat hetgeen [verweerder] heeft gesteld, te weten dat [eiser 2] niet naar rechts heeft gekeken alvorens de kruising op te rijden.

De klacht die is geformuleerd in geval het hof van oordeel zou zijn dat elk van de vijf door het hof genoemde omstandigheden op zichzelf reeds voldoende is voor het oordeel dat [eiser 2] gevaarzettend het kruisingsvlak is opgereden, mist feitelijke grondslag.

De klacht dat niet juist is de door het hof in aanmerking genomen omstandigheid dat [verweerder] zich al op het kruisingsvlak bevond, faalt omdat zij voortbouwt op het falende middelonderdeel II A. De klacht dat het hof niet in aanmerking had mogen nemen dat [eiser 2] zonder verkeerslichten aan [verweerder] voorrang had moeten verlenen bouwt voort op het falende middelonderdeel II B.

Middel IV

19.

Middel IV klaagt dat van een onjuiste rechtsopvatting getuigt het oordeel van het hof in rov. 4.15 dat voor de beoordeling van de eigen schuld van [verweerder] als uitgangspunt heeft te gelden dat [verweerder] door groen licht is gereden. Het middel bouwt voorts voort op de middelonderdelen II A en II B.

20.

Het middel faalt voor zover het voortbouwt op de genoemde middelonderdelen.

Ook de rechtsklacht faalt. Wanneer in een geval als het onderhavige waarin niet kan worden vastgesteld wie van de bij de aanrijding betrokken automobilisten door rood licht is gereden, moet worden geoordeeld dat de aansprakelijk gestelde automobilist — ondanks de veronderstellenderwijs aangenomen omstandigheid dat hij door groen licht is gereden — aansprakelijk is tegenover de andere automobilist/de benadeelde voor de door deze als gevolg van de aanrijding geleden schade, kan vervolgens de vraag aan de orde komen of de schade mede een gevolg is van een omstandigheid die aan de benadeelde kan worden toegerekend als bedoeld in art. 6:101 BW. Voor de beantwoording van deze vraag moet ervan worden uitgegaan dat de benadeelde door groen licht is gereden. Stelplicht en bewijslast van de feitelijke grondslag van een eigen schuld-verweer rusten immers op gedaagde. Aldus uw Raad in de hiervoor genoemde arresten HR 22 april 2005, LJN AS2026, NJ 2006, 20 en HR 17 november 2006, LJN AY9749, VR 2007, 22, m.nt. Bouman.

Het middel strekt ertoe dat uw Raad terugkomt van deze jurisprudentie. Daartoe zie ik geen aanleiding. Bouwman spreekt in zijn annotatie in Verkeersrecht onder het arrest van 17 november 2006 overigens van een hersengymnastiek die zijns inziens een stap te ver voert.

Middel V

21.

Middel V komt op tegen rov. 4.18 waarin het hof in het kader van art. 6:101 BW de bijdrage van de wederzijds gemaakte fouten aldus waardeert dat het rijgedrag van [eiser 2] voor 65% heeft bijgedragen aan het ontstaan van het ongeval en het rijgedrag van [verweerder] voor 35%.

Het middel klaagt dat voor zover het hof tot deze niet-evenredige verdeling is gekomen op grond van ‘de voorrangsregeling-zonder-verkeerslichten’ en/of op grond van het eerdere oprijden van het kruisingsvlak door [verweerder], dit oordeel niet in stand kan blijven omdat het voortbouwt op onjuiste uitgangspunten. Hetzelfde geldt volgens het middel voor de in middel IV bestreden veronderstelling dat [verweerder] geacht wordt bij groen licht de kruising te zijn opgereden.

Het middel klaagt voorts dat het hof hoe dan ook heeft miskend dat juist in zijn benadering — inhoudende dat over en weer niet kan worden vastgesteld wie door rood is gereden, terwijl bij de verdere beoordeling van ieders rijgedrag wordt aangenomen dat de betrokkene zelf door groen is gereden — tot geen andere causaliteitsverdeling kan worden geconcludeerd dan tot een fifty-fifty verdeling omdat aan beide verkeersdeelnemers in wezen precies hetzelfde verwijt wordt gemaakt namelijk dat zij bij groen licht de kruising zijn opgereden en onvoldoende rekening hebben gehouden met mogelijk kruisend verkeer. Een uitzondering kan worden aangenomen in geval van bijzondere omstandigheden maar het hof maakt niet duidelijk waarom het tot een afwijkende verdeling komt en in zoverre is zijn arrest ook onvoldoende gemotiveerd. Aldus het middel.

22.

De eerste klacht faalt omdat zij voortbouwt op hiervoor besproken falende middelonderdelen.

De tweede klacht faalt omdat zij miskent dat in gevallen als het onderhavige waarin ervan moet worden uitgegaan dat niet kan worden vastgesteld wie door rood licht is gereden, niet geldt dat zonder meer moet worden uitgegaan van een fifty-fifty verdeling en omdat zij voorts miskent dat de causaliteitsafweging in het kader van art. 6:101 BW aan de hand van de omstandigheden van het geval met feitelijke waarderingen is verweven en in belangrijke mate berust op intuïtieve inzichten, zodat voor de desbetreffende oordelen slechts beperkte motiveringseisen kunnen worden gesteld. Zie bijv. HR 4 mei 2001, LJN AB1426, NJ 2002, 214, m.nt. CJHB en HR 24 september 2004, LJN AO9070, NJ 2005, 466, m.nt. DA. Het hof heeft in zijn gewraakte rov. 4.18 overwogen in het kader van art. 6:101 BW de bijdrage van de wederzijds gemaakte fouten aldus te waarderen dat de gevaarzettende rijwijze van [eiser 2] voor 65% heeft bijgedragen aan het ontstaan van het ongeval en dat de eveneens, doch in mindere mate, gevaarzettende rijwijze van [verweerder] voor 35% heeft bijgedragen aan het ontstaan van het ongeval. Het heeft in zijn rov. 4.13 resp. rov. 4.16 en 4.17 aangegeven waaruit de gevaarzettende bijdrage van [eiser 2] resp. de bijdrage van [verweerder] heeft bestaan. 's Hofs oordeel is niet onbegrijpelijk en voldoet aan de daaraan te stellen motiveringseisen.

Conclusie

De conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden

Beroepschrift 15‑05‑2009

Heden, de [Vijftiende mei] tweeduizendnegen, ten verzoeke van

1.

de vennootschap naar Zwitsers recht ZÜRICH VERSICHERUNGSGESELLSCHAFT, gevestigd te Zürich (Zwitserland) en mede kantoorhoudend te Den Haag, en

2.

[requirant 2], wonende te [woonplaats],

beide in deze zaak woonplaats kiezende aan de Zwartelaan 30 te Voorburg op het kantoor van mr. J. Streefkerk die door mijn requiranten tot advocaat in cassatie wordt gesteld om als zodanig voor hen bij de Hoge Raad der Nederlanden op te treden, alsmede woonplaats kiezende ter civiele griffie van de Hoge Raad der Nederlanden aan de Kazernestraat 52 te Den Haag,

[Heb ik, Bart Wilhelmus Johannes van Eersel, als toegevoegd kandidaatgerechtsdeurwaarder werkzaam ten kantore van Pieter Taal, gerechtsdeurwaarder met vestigingsplaats te Eindhoven en aldaar kantoorhoudende aan de Ukkelstraat 10;]

AAN:

[gerequireerde], wonende te [woonplaats], in deze zaak in vorige instantie woonplaats gekozen hebbende op het kantoor van zijn advocaat mr. C.W.M. Verberne, kantoorhoudend aan de Beukenlaan 46 te 5651 CD Eindhoven, aldaar mijn exploot doende en afschrift dezes latende aan:

[J.E. Korthaus, werkzaam aldaar]

le AANGEZEGD :

dat mijn requiranten beroep in cassatie instellen tegen het arrest van het Gerechtshof te 's‑Hertogenbosch op 17 februari 2009 gewezen tussen mijn requiranten als geïntimeerden en gerequireerde als appellant,

2e GEDAGVAARD :

om op vrijdag de negentiende juni tweeduizendnegen des voormiddags te 10.00 uur, niet in persoon maar vertegenwoordigd door een advocaat bij de Hoge Raad der Nederlanden, te verschijnen ter openbare terechtzitting van de Hoge Raad der Nederlanden, eerste enkelvoudige kamer voor de behandeling van burgerlijke zaken, welke zitting dan gehouden wordt in het gebouw van de Hoge Raad der Nederlanden aan de Kazernestraat 52 te Den Haag;

TENEINDE :

op die terechtzitting namens mijn requiranten als eisers tot cassatie te horen eisen en concluderen, dat het de Hoge Raad moge behagen het voormelde arrest van het Gerechtshof te 's‑Hertogenbosch d.d. 17 februari 2009 te vernietigen, waartoe door mijn requiranten tegen dat arrest de volgende middelen van cassatie worden aangevoerd.

Partijen worden hierna ook aangeduid als: Zurich en [requirant 2] respectievelijk [gerequireerde].

Inleiding: de feiten en het procesverloop.

1.1.

Op 24 december 2003 heeft binnen de bebouwde kom van de gemeente Eindhoven omstreeks 11.30 uur een verkeersongeluk plaatsgevonden op het kruispunt van de Aalsterweg met de op- en afritten aan de zuidzijde van het Ireneviaduct, waar de Aalsterweg de A67 kruist.

[gerequireerde] en [requirant 2] zijn elkaar over de Aalsterweg uit tegenovergestelde richting genaderd. [gerequireerde] reed over de kruising rechtdoor, op de meest links gelegen rijstrook. Op de kruising sloeg [requirant 2] linksaf om de oprit naar de A67 op te rijden.

1.2.

Het kruispunt is beveiligd door middel van verkeerslichten. De voor [gerequireerde] bestemde verkeerslichten bevatten zogeheten volle flensen (zonder pijl). Het voor [requirant 2] bestemde verkeerslicht is voorzien van een pijl naar links. Vaststaat dat de beide rijrichtingen (van [gerequireerde] en [requirant 2]) niet gelijktijdig groen licht gehad hebben.

1.3.

Op de kruising zijn de door [gerequireerde] en [requirant 2] bestuurde motorrijtuigen met elkaar in botsing gekomen. [gerequireerde] heeft hiervoor [requirant 2] en diens WAM-verzekeraar Zurich aansprakelijk gesteld. Zurich heeft mede namens haar verzekerde [requirant 2] het standpunt ingenomen dat aansprakelijkheid ontbreekt.

1.4.

Op verzoek van [gerequireerde] heeft in 2005 een voorlopig getuigenverhoor plaatsgevonden bij de rechtbank 's‑Hertogenbosch.

1.5.

Naar aanleiding van de dagvaarding d.d. 31 juli 2006 heeft de rechtbank 's‑Hertogenbosch bij eindvonnis d.d. 14 maart 2007 de vordering van [gerequireerde] afgewezen. De beslissing berust mede op het oordeel van de rechtbank dat op grond van de getuigenverklaringen van [betrokkene 1] (en [requirant 2]) aangenomen moet worden, dat [requirant 2] bij groen licht de kruising is opgereden terwijl [gerequireerde] door rood is gereden. Tegen dit vonnis heeft [gerequireerde] appèl ingesteld. In het hoger beroep zijn geen getuigen gehoord. Het hof 's‑Hertogenbosch heeft in zijn arrest d.d. 17 februari 2009 geoordeeld — zakelijk weergegeven — dat niet vastgesteld kan worden welke van beide bestuurders door rood licht is gereden en dat [requirant 2] voor 65% aansprakelijk is voor de door [gerequireerde] geleden en nog te lijden schade, nader op te maken bij staat.

1.6.

Kort samengevat gaat het debat over de waardering van de beschikbare getuigenverklaringen en over de beoordeling van de aansprakelijkheid.

Middelen van cassatie.

Schending van het recht en/of verzuim van vormen waarvan het niet in acht nemen nietigheid meebrengt, doordat het hof in het bestreden arrest d.d. 17 februari 2009 op de in dat arrest vermelde gronden heeft geoordeeld als in het dictum van het arrest is vermeld, zulks ten onrechte op grond van de navolgende, mede in onderling verband en samenhang in aanmerking te nemen, redenen.

Middel I.

2.1.

Het verkeersongeluk dat in deze procedure centraal staat, kon uitsluitend plaatsvinden doordat één van beide bestuurders door rood licht moet zijn gereden. Daarover zijn zowel partijen als de rechtbank en het gerechtshof het eens. Met juistheid heeft het hof in rov. 4.3 van zijn arrest gememoreerd,

(a)

dat [requirant 2] stelt bij groen licht te zijn opgetrokken en

(b)

dat [gerequireerde] stelt bij groen licht de kruising te zijn opgereden.

Voor de aansprakelijkheidsbeoordeling is het dan ook van belang om na te gaan, wie van beiden door rood is gereden. In het kader van het voorlopig getuigenverhoor (zie alinea 1.4 hierboven) hebben vier personen hun verklaring onder ede tegenover de rechtbank afgelegd: [gerequireerde], [requirant 2], [betrokkene 2] en [betrokkene 1]. De politiebeambten hebben de hen gestelde vragen beantwoord in hun brief d.d. 2 januari 2006. Met betrekking tot de vraag naar het door rood licht rijden en de waarde/betekenis van de beschikbare verklaringen overweegt het hof (rov. 4.5):

‘Afgezien van het gegeven dat [betrokkene 2] over een andere strook verklaart dan [gerequireerde] — [gerequireerde] verklaart dat hij over de meest links gelegen strook reed, [betrokkene 2] verklaart dat hij meende dat zij op de middelste strook reden — heeft het hof geen reden om aan de verklaring van de ene of de andere partij dan wel van de ene of de andere getuige meer of minder gewicht toe te kennen. Andere aanwijzingen met betrekking tot dit aspect van de toedracht zijn niet voorhanden.

Niet uitgesloten is, dat [requirant 2] zich heeft vergist en is opgetrokken toen licht 71, bestemd voor rechtdoorgaand verkeer, op groen sprong (tegelijk met licht 5 voor [gerequireerde]), en dat [betrokkene 1] eenvoudig achter [requirant 2] aan is gereden, maar voldoende zekerheid daaromtrent kan niet worden verkregen.

Het hof gaat er dan ook van uit dat, terwijl onmogelijk beide bestuurders groen licht gehad kunnen hebben en dus in zoverre een van beiden zich moet vergissen, niet vast staat en niet vastgesteld kan worden welke van beide bestuurders door rood licht is gereden.’

2.2.

Het oordeel van het hof komt erop neer — zoals het hof zelf zegt — dat het ‘geen reden’ heeft om meer waarde of betekenis toe te kennen aan de ene dan wel de andere getuigenverklaring. Volgens het hof is de bewijswaarde van de verschillende verklaringen even groot. En omdat de verklaringen elkaar tegenspreken — althans die van [gerequireerde] en [betrokkene 2] staan tegenover die van [requirant 2] en [betrokkene 1] — komt het hof in de geciteerde overweging tot de slotsom dat niet vastgesteld kan worden welke van beide bestuurders door rood licht is gereden.

2.3.

In de gedingstukken zijn echter tal van redenen en argumenten aangedragen, op grond waarvan terdege méér bewijswaarde behoort te worden toegekend aan de verklarin-gen van (met name) getuige [betrokkene 1]. Die redenen en argumenten zijn niet alleen door Zurich/[requirant 2] aangedragen, doch zijn evenzeer te vinden in het eindvonnis van de rechtbank 's‑Hertogenbosch d.d. 14 maart 2007. Onder meer hebben Zurich/[requirant 2] in dit verband gewezen op de volgende redenen en argumenten.

a.

Getuige [betrokkene 1] staat volledig buiten de belangensfeer van partijen (alinea 3.3 cva.) Dat geldt niet voor [betrokkene 2] die voor [gerequireerde] werkzaam was.

b.

De politie heeft direct na het ongeluk vastgesteld ten aanzien van de volgorde van de verkeerslichtenregeling, dat de rijrichting van [requirant 2] groen licht pleegt te krijgen ná de rijrichting van [gerequireerde] (alinea 3.3 cva).

c.

De verbalisanten hebben direct na het ongeluk opgetekend uit de mond van getuige [betrokkene 1], dat het overige verkeer uit de rijrichting van [gerequireerde] stilstond voor het desbetreffende verkeerslicht (alinea 3.4 cva).

d.

[betrokkene 1] heeft herhaaldelijk verklaard dat hij achter [requirant 2] aan, bij groen licht, de kruising is opgereden (onder meer alinea 3.7 cva).

e.

[betrokkene 1] is enige tijd na het ongeluk nogmaals naar de kruising gegaan om te controleren of hij het bewuste verkeerlicht, bestemd voor het linksafslaande verkeer, heeft kunnen zien terwijl hij achter een zelfde soort vrachtwagen of bestelwagen stond, hetgeen inderdaad het geval bleek te zijn (alinea 3.7 cva).

f.

[betrokkene 1] heeft als getuige onder ede tegenover de rechtbank verklaard dat toen hij langs de plek van het ongeluk reed, een luttele seconde na het plaatsvinden daarvan, de auto's voor het verkeerslicht bestemd voor de rijrichting van [gerequireerde] stonden te wachten (alinea 3.7 cva).

g.[betrokkene 1] heeft als getuige onder ede tegenover de rechtbank verklaard, dat achter hem nog enige andere auto's zijn opgetrokken en linksaf zijn geslagen, net zoals [requirant 2] en [betrokkene 1] zelf (alinea 3.7 cva).

h.

[betrokkene 1] is volgens zijn herhaalde verklaringen niet gaan rijden omdat hij zijn voorligger zag optrekken, maar omdat hij zelf met eigen ogen waarnam dat het voor hem bestemde verkeerslicht op groen was gesprongen (alinea 6.3 mva).

i.

In de procedure van [gerequireerde] contra Zurich heeft de verklaring van [requirant 2] niet te gelden als partijverklaring (alinea 6.6 mva).

j.

Net als [betrokkene 1] heeft [requirant 2] verklaard dat achter hem nog zo'n zes à zeven andere voertuigen hebben gestaan, die allemaal achter [requirant 2] en [betrokkene 1] aan zijn opgetrokken en het kruispunt zijn opgereden (alinea 6.6 mva).

Ten onrechte heeft het hof deze redenen en argumenten in het geheel niet — althans niet kenbaar — betrokken in zijn overweging betreffende de bewijswaardering.

2.4.

Een aantal van de in de vorige alinea omschreven redenen heeft de rechtbank wel uitdrukkelijk meegewogen in haar vonnis d.d. 14 maart 2007. Onder meer wordt in rov. 2.8 van dit vonnis geconstateerd dat de verklaringen van [requirant 2] en [betrokkene 1] niet alleen gelijkluidend zijn wat betreft het wachten voor het verkeerslicht en het vervolgens bij groen licht optrekken van de voertuigen, maar ook wat betreft andere waarnemingen ter plekke. In dit verband memoreert de rechtbank dat zowel [requirant 2] als [betrokkene 1] hebben gezien, dat direct na het ongeluk alle andere auto's uit de rijrichting van [gerequireerde] stilstonden bij het voor die rijrichting bestemde verkeerslicht. Ook heeft de rechtbank expliciet in haar overweging betrokken, dat [betrokkene 1] geen relatie heeft tot één van de partijen en dat [betrokkene 1]' verklaring bij het voorlopig getuigenverhoor overeenkomt met hetgeen hij meteen na het ongeval aan de politie heeft meegedeeld.

Ten onrechte heeft het hof in zijn, hier bestreden, overweging deze door de rechtbank genoemde redenen buiten beschouwing gelaten. Het hof heeft daaraan in het geheel geen aandacht besteed (althans niet kenbaar).

2.5.

In de gedingstukken staan tevens redenen en argumenten vermeld, op grond waarvan aan de verklaring van — in ieder geval — [betrokkene 2] geen of minder betekenis toekomt. Opvallend in dit verband is dat het hof nota bene wel twee redenen noemt die de waarde van [betrokkene 2]' getuigenverklaring negatief beïnvloeden — namelijk dat hij voor [gerequireerde] werkzaam was en dat hij anders dan [gerequireerde] heeft verklaard dat zij beiden op de middelste rijstrook reden (waardoor de toedracht op een relevant onderdeel anders zou zijn) — maar dat het hof desondanks evenveel althans niet minder bewijswaarde toekent aan de verklaring van [betrokkene 2]. Het hof laat geheel onbesproken, wat naar zijn mening de invloed is van de door het hof zelf vermelde ‘negatieve’ redenen betreffende de verklaring van [betrokkene 2].

2.6.

De rechtbank heeft in rov. 2.9 van haar eindvonnis d.d. 14 maart 2007 onder meer in haar oordeelsvorming betrokken, dat [betrokkene 2] verklaard heeft dat de verkeerslichten allemaal op groen stonden toen hij en [gerequireerde] naderden, terwijl [gerequireerde] heeft verklaard dat de verkeerslichten in zijn richting aanvankelijk op rood stonden en pas op groen sprongen toen hij vrij dicht genaderd was. Juist nu het in essentie gaat om de vraag wat de stand/kleur van de verkeerslichten was, doet een dergelijk verschil in waarneming met betrekking tot die stand/kleur van het verkeerslicht fundamenteel afbreuk aan (de waarde van) de getuigenverklaring. Het hof laat deze reden om aan de verklaring van [betrokkene 2] te twijfelen, niet genoemd in zijn arrest en kennelijk niet meegewogen.

2.7.

De rechtbank heeft eveneens in rov. 2.9 van haar eindvonnis het niet aannemelijk geacht, dat [betrokkene 2] in dezelfde groenfase als [gerequireerde] het verkeerslicht zou zijn gepasseerd, aangezien [betrokkene 2] volgens zijn eigen verklaring zag dat [gerequireerde] al buiten zijn auto zat te bellen toen hij ([betrokkene 2]) langs hem reed.

Het hof laat deze reden om geen of minder gewicht toe te kennen aan de verklaring van [betrokkene 2], onvermeld en betrekt deze kennelijk niet in zijn bewijswaardering.

2.8.

Zurich/[requirant 2] hebben in het kader van de bewijswaardering specifiek met betrekking tot de verklaringen van [betrokkene 2] en [gerequireerde] verder onder meer het volgende aangevoerd.

k.

Uit het feit dat [gerequireerde] stond te bellen toen [betrokkene 2] langs kwam rijden — hetgeen [betrokkene 2] bij herhaling heeft verklaard, blijkt eenduidig dat [betrokkene 2] véél later dan [gerequireerde] op de kruising is gekomen. Tussen [betrokkene 2] en [gerequireerde] moet zoveel verkeer hebben gezeten, dat [betrokkene 2] niet heeft kúnnen zien welke kleur dat verkeerslicht had toen [gerequireerde] de kruising opreed (alinea 3.8 cva).

l.

De politiebeambten hadden van meet af aan hun bedenkingen ten aanzien van het waarheidsgehalte van de verklaring van [betrokkene 2] (alinea 3.9 cva; brief 2-01-06).

m.

Indien [gerequireerde] bij groen licht de kruising zou zijn opgereden, dan zouden ook andere voertuigen in diezelfde rijrichting zich midden op de kruising bevonden moeten hebben op het moment van het ongeluk (alinea 3.9 cva).

n.

Aangezien [gerequireerde] in hoger beroep uitdrukkelijk niet langer het standpunt heeft ingenomen dat [requirant 2] door rood zou zijn gereden, levert [gerequireerde]s getuigenverklaring niet langer enige vorm van tegenbewijs op tegen de stelling van Zurich/[requirant 2] — en de getuigenverklaringen van [requirant 2] en [betrokkene 1] — dat [requirant 2] bij groen licht is opgetrokken (alinea's 2.8 en 6.5 mva).

o.

Uitgaande van [gerequireerde]s lezing zouden zes à acht voertuigen, inclusief [requirant 2] en [betrokkene 1], allemaal door rood licht zijn opgetrokken en de kruising zijn opgereden, wat gevoeglijk kan worden uitgesloten (alinea 6.6 mva).

p.

Aangezien de lezing van [betrokkene 2] feitelijk niet juist kán zijn — inhoudend enerzijds dat [gerequireerde] al stond te bellen naar de politie toen [betrokkene 2] langs hem reed en anderzijds dat [betrokkene 2] een paar auto's achter [gerequireerde] zou hebben gereden en gezien zou hebben dat [gerequireerde] door groen reed — is de verklaring van [betrokkene 2] in zijn geheel ongeloofwaardig (alinea 6.8 mva).

2.9.

In de hier bestreden overweging heeft het hof het niet uitgesloten geacht, dat [requirant 2] zich. vergist heeft en per abuis gekeken heeft naar het verkeerslicht dat bestemd is voor het rechtdoorgaande verkeer (terwijl [requirant 2] linksaf wilde slaan). Het hof acht het blijkens rov. 4.5 evenmin uitgesloten dat ‘[betrokkene 1] eenvoudig achter [requirant 2] aan is gereden’.

Het betreft echter een pure hypothese. Er is geen enkel bewijs dat [requirant 2] zich vergist zou hebben. Voor zover het hof zich heeft laten leiden door de stellingen van de kant van [gerequireerde], hebben Zurich/[requirant 2] in alinea 3.17 cva reeds erop gewezen dat de stellingen van [gerequireerde] onjuist zijn. Daarbij komt dat [betrokkene 1] bij herhaling heeft verklaard dat hij het voor hem en [requirant 2] bestemde licht op groen zag springen, waarna eerst [requirant 2] en vervolgens [betrokkene 1] zelf zijn opgetrokken. [betrokkene 1] is dus niet plompverloren achter [requirant 2] opgetrokken. Dit gedeelte van de door het hof gehanteerde hypothese is lijnrecht in strijd met de onder ede afgelegde verklaringen, niet alleen die van [requirant 2] maar ook die van de — volledig buiten de belangensfeer van partijen staande — getuige [betrokkene 1], terwijl de verklaringen van [gerequireerde] en [betrokkene 2] geen enkel aanknopingspunt voor de vermeende ‘vergissing’ bevatten.

Daar komt bij dat volgens [requirant 2] en [betrokkene 1] meerdere auto's achter hen eveneens zijn opgetrokken en, linksafslaande, de kruising zijn opgereden. De hypothese van het hof zou dus impliceren dat al die automobilisten zich ‘vergist’ hebben en/of dat al die ‘eenvoudig achter hun voorligger aan zijn gereden’.

Tenslotte is het in het kader van de bewijswaardering irrelevant of een bepaalde variant niet kan worden ‘uitgesloten’.

2.10.

In het licht van alle in de gedingstukken opgesloten redenen om doorslaggevende bewijswaarde toe te kennen aan de verklaringen van [betrokkene 1] en [requirant 2] — en in het licht van alle in de gedingstukken vermelde redenen om juist minder tot geen bewijswaarde toe te kennen aan de verklaringen van [betrokkene 2] en [gerequireerde] — heeft het hof zijn oordeel dat niet vastgesteld kan worden welke van beide bestuurders door rood licht is gereden, niet althans volstrekt onvoldoende gemotiveerd. Door in het geheel geen aandacht te besteden aan die redenen, heeft het hof verzuimd om duidelijk te maken waarom al die redenen naar zijn oordeel geen gewicht in de schaal zouden leggen. Door dit verzuim heeft het hof in het geheel geen inzicht gegeven in zijn gedachtegang. Waar de rechtbank in haar eindvonnis wel — op grond van de daar genoemde redenen — doorslaggevende betekenis heeft toegekend aan de verklaringen van [betrokkene 1] (en [requirant 2]), schiet de motivering van het hof die tot een diametraal andersluidend oordeel komt, eens te meer tekort.

2.11.

Op grond van al het bovenstaande, in onderling verband en samenhang bezien, kan de tussenconclusie als vermeld in de onderste vijf regels van rov. 4.5, niet in stand blijven. Zonder nadere toelichting en motivering — die ontbreken — valt niet in te zien dat op basis van de beschikbare verklaringen niet vastgesteld kan worden, welke van beide bestuurders door rood licht is gereden.

2.12.

Vernietiging van deze rechtsoverweging tast de gehele verdere inhoud van het arrest aan. Voor de aansprakelijkheidsbeoordeling is immers de vraag wie van beiden door rood licht is gereden, van groot (in beginsel doorslaggevend) belang. Het arrest van het hof bouwt voor het overgrote deel voort op de (tussen)conclusie in rov. 4.5. Dit geldt in het bijzonder voor de rechtsoverwegingen 4.13 t/m 4.20, 4.30 t/m 4.33 en het dictum. Om deze redenen zal het bestreden arrest vernietigd moeten worden.

Middel II.

3.1.

In rov. 4.13 oordeelt het hof dat niettemin — als uitzondering op het vertrouwen dat [requirant 2] mocht ontlenen aan het voor hem op groen staande verkeerslicht voor linksafslaand verkeer, zoals het hof in rov. 4.12 veronderstellenderwijs heeft aangenomen — aan [requirant 2] enig verwijt valt te maken. Het hof heeft in rov. 4.13 een vijftal omstandigheden genoemd, op grond waarvan het hof tot het oordeel komt dat [requirant 2] (kort gezegd) anders had moeten rijden. Twee van die vijf omstandigheden heeft het hof eerst aan de orde gesteld in rov. 4.9 respectievelijk rov. 4.10. Tegen die beide overwegingen — waarop het hof voortbouwt in rov. 4.13 — keert zich het tweede cassatiemiddel.

Klachtonderdeel A.
3.2.

Rechtsoverweging 4.9 luidt als volgt.

‘[gerequireerde] reed over de meest linksgelegen strook en zijn auto is links in de flank geraakt. Dit wettigt vooralsnog het vermoeden, dat hij zich eerder op het kruisingsvlak bevond dan [requirant 2]. ’

3.3.

Noch in eerste noch in tweede aanleg is zelfs maar bij benadering vastgesteld, op welk moment [gerequireerde] respectievelijk [requirant 2] — ten opzichte van elkaar — het kruisingsvlak zijn opgereden. Alleen al tegen deze achtergrond is zonder nadere motivering — die ontbreekt — onbegrijpelijk en onvoldoende duidelijk gemaakt, waarop het door het hof gehanteerde vermoeden berust.

3.4.

Het hof heeft in rov. 3.7 geoordeeld dat de snelheidsschatting van [gerequireerde] mogelijk aan de lage kant is. Dit brengt mee dat het hof in ieder geval de mogelijkheid heeft opengelaten dat [gerequireerde] met een relevant hogere snelheid dan [requirant 2] heeft gereden (die vanuit stilstand is opgetrokken en dus een lagere gemiddelde snelheid had dan op het moment van de botsing)). Uitgaande van een hogere snelheid van [gerequireerde] is minstgenomen het vermoeden gewettigd dat [requirant 2] net wat eerder het kruisingsvlak is opgereden dan [gerequireerde], maar dat [gerequireerde] door zijn hogere snelheid toch op hetzelfde moment de aanrijdingsplek heeft bereikt.

3.5.

Zurich/[requirant 2] hebben voorts in alinea 4.4 mva enkele vaststaande feiten opgesomd, op grond waarvan de hogere snelheid van [gerequireerde] aannemelijk is. In zijn bestreden arrest is het hof hierop niet ingegaan. Hetzelfde geldt voor het betoog van Zurich/[requirant 2] in alinea 3.10 cva, inhoudend dat het schadebeeld geen aanwijzing oplevert voor de beoordeling van het ongeval. Door aan deze stellingen geen (kenbare) aandacht te besteden, heeft het hof zijn oordeel in rov. 4.9 welbeschouwd helemaal niet — en in ieder geval onvoldoende — gemotiveerd.

3.6.

Doordat het hof in rov. 4.13 voortbouwt op de hier bestreden rechtsoverweging, kan dat oordeel in rov. 4.13 (en al hetgeen daarop verder volgt) niet in stand blijven.

Klachtonderdeel B.
3.7.

Rechtsoverweging 4.10 luidt als volgt.

‘Indien er geen verkeerslichten hadden gestaan, had [requirant 2] aan [gerequireerde] voorrang moeten verlenen, ongeacht of de situatie ter plaatse werd omschreven als een situatie waarop art. 15 RVV 1990 van toepassing was, dan wel of die situatie aangemerkt moet worden als een situatie waarop art. 18 RVV 1990 van toepassing was. ’

3.8.

In deze procedure staat vast dat de verkeerslichteninstallatie in werking was ten tijde van het ongeluk. Daarmee staat tevens vast dat de voorrangsregels niet van toepassing waren. Dat geldt zowel voor de voorrangsregel uit art. 18 lid 1 RVV als voor de uit verkeerstekens voortvloeiende voorrang. Zurich/[requirant 2] verwijzen naar alinea 3.11 cva, naar alinea 5.9 mva inclusief het citaat van PG mr. Strikwerda en naar Hoge Raad 17 november 2006 VR 2007/22, in het bijzonder rov. 3.2 waar (instemmend) rov. 9 uit 's hofs arrest wordt aangehaald met als inhoud dat de verkeerslichtenregeling niet buiten beschouwing moet blijven ook al valt niet vast te stellen wie door rood is gereden. Zoals mede uit het genoemde arrest van de Hoge Raad blijkt, komt nu juist geen betekenis meer toe aan de gewone voorrangsregelingen. Zo bepaalt artikel 63 RVV dat verkeerstekens boven verkeersregels gaan, terwijl artikel 64 RVV bepaalt dat verkeerslichten boven verkeerstekens gaan. In het systeem van het RVV gelden, zodra de verkeerslichten op een kruispunt in werking zijn, de gewone voorrangsregels helemaal niet (ook niet gedeeltelijk of analoog).

3.9.

Het hof heeft echter, door te oordelen in rov. 4.10 zoals hierboven is geciteerd, te kennen gegeven dat het wél betekenis toekent aan de voorrangsregels van de artikelen 15 en/of 18 RVV. Uitdrukkelijk weegt het hof deze omstandigheid mee in de, voortbouwende, rechtsoverweging 4.13. Dit oordeel van het hof getuigt mitsdien van een onjuiste rechtsopvatting met betrekking tot de in het RVV neergelegde rangorderegeling in het algemeen en met betrekking tot de artikelen 64 io. 63, 15 en 18 RVV in het bijzonder. Rechtsoverweging 4.10 noch de daarop voortbouwende overwegingen en oordelen van het hof kunnen in stand blijven.

Middel III.

4.1.

Gegeven het uitgangspunt dat de bestuurder van een motorrijtuig er in de meeste gevallen op kan vertrouwen dat potentieel conflicterend verkeer op een met verkeerslichten beveiligde kruising rood licht zal hebben op het moment dat de bedoelde bestuurder groen licht krijgt (rov. 4.12), komt het hof in rov. 4.13 tot het oordeel dat [requirant 2] niettemin onvoldoende voorzichtig is geweest. Dit oordeel berust op een vijftal door het hof specifiek aangeduide aspecten en wel de volgende (zakelijk weergegeven).

a.

Zonder verkeerslichten zou [requirant 2] aan [gerequireerde] voorrang hebben moeten verlenen.

b.

Ofschoon er geen concrete aanwijzing voorhanden was dat [gerequireerde] door rood zou rijden, had [requirant 2] in zijn algemeenheid zijn aandacht op dusdanige wijze over het verkeer dienen te verdelen dat hij ook rekening kon houden met een door rood rijdende bestuurder.

c.

De kruising is behoorlijk overzichtelijk en beide betrokkenen reden in een relatief grote en hoge auto, zodat [requirant 2] de auto van [gerequireerde] goed had kunnen zien.

d.

Vermoedelijk was [gerequireerde] eerder dan [requirant 2] op het kruisingsvlak.

e.

Gegeven de relatief lage snelheid van [requirant 2] moeten enkele seconden verstreken zijn tussen het moment van optrekken en het moment van de botsing.

4.2. Ad a.

Dat een andere of specifieke voorrangsregeling zou gelden wanneer de verkeerslichten worden weggedacht, is voor de aansprakelijkheidsbeoordeling niet relevant. Zurich/[requirant 2] verwijzen naar middel II, klachtonderdeel B. Daaraan valt nog toe te voegen dat uw Raad indertijd in de uitspraak d.d. 17 november 2006 (VR 2007/22) in rov. 3.2 met instemming het oordeel van het hof heeft aangehaald, dat — ook wanneer niet vast te stellen zou zijn wie van beide partijen door rood licht is gereden — de verkeerslichtenregeling niet buiten beschouwing gelaten moet worden (rov. 9 in 's hofs arrest). Welnu, de consequentie hiervan is dat juist de gewone voorrangsregeling die zou gelden wanneer er geen verkeerslichten in werking waren, buiten beschouwing moet blijven. Die gewone voorrangsregeling behoort dan niet via de achterdeur toch te worden binnengehaald.

4.3. Ad b.

Het hof memoreert met juistheid dat er geen concrete aanwijzing voor [requirant 2] voorhanden was, dat [gerequireerde] (of een ander) door rood zou rijden. Gegeven die vaststelling legt de opmerking dat [requirant 2] (lees: niettemin) in zijn algemeenheid zijn aandacht zodanig had moeten verdelen dat hij ook rekening kon houden met een ‘rood-lichter’, geen gewicht in de schaal. Aan het hof kan worden nagegeven dat elke verkeersdeelnemer altijd en overal ‘in zijn algemeenheid’ rekening moet houden met een mogelijke fout van een ander, maar dit impliceert niet dat het enkele ‘verzuim’ in dit opzicht de conclusie rechtvaardigt dat de betrokken verkeersdeelnemer onvoldoende heeft opgelet, onvoldoende voorzichtig is geweest en daarmee gevaarzettend heeft gereden. Wanneer dit anders zou zijn — zoals het hof juist in zijn algemeenheid overweegt — dan betekent dit dat bij elk verkeersongeluk per definitie sprake is van een onoplettendheid en/of onvoorzichtigheid en/of gevaarzettend gedrag, ook wanneer in verkeerstechnisch opzicht de fundamentele verkeersfout van de ander vaststaat (zoals in het voorbeeld dat de ander door rood licht is gereden).

De opvatting van het hof houdt in dat het verzuim om rekening te houden met de mogelijkheid dat een andere bestuurder door rood rijdt, een juridische reden oplevert om degene die erop mag vertrouwen dat het conflicterend verkeer rood licht heeft (rov. 4.12), op zichzelf voldoende is om aan de groen-lichter ‘gevaarzettend’ rijgedrag toe te rekenen. Dat is een onjuiste rechtsopvatting, omdat alleen bijkomende omstandigheden die juist wel een concrete aanwijzing meebrengen dat een andere verkeersdeelnemer mogelijk door rood licht zal rijden, ertoe nopen om daarmee specifiek rekening te houden zodat (alleen) in die situatie een toerekening als waarvan hier sprake is (onvoldoende oplettendheid, onvoorzichtigheid, gevaarzettend rijgedrag) op zijn plaats is.

4.4. Ad c.

Het enkele gegeven dat de beide betrokkenen elkaar hebben kunnen zien, betekent niet — althans niet noodzakelijkerwijs — dat men een reële mogelijkheid heeft gehad om

(i)

tijdig te zien dat de ander in weerwil van de verkeerslichtenregeling de kruising opreed en

(ii)

tijdig daarop te kunnen reageren zodanig dat daarmee een aanrijding zou zijn voorkomen.

Het hof heeft echter ermee volstaan te memoreren dat de kruising behoorlijk overzichtelijk is en dat de betrokkenen in een grote en hoge auto reden. Zolang echter niet deugdelijk is vastgesteld dat de ene betrokkene tijdig heeft kunnen zien dat de ander door rood reed en dat de eerstbedoelde verkeersdeelnemer vervolgens tijdig heeft kunnen reageren om een aanrijding te voorkomen, duidt het plaatsvinden van het ongeluk logischerwijs (nog) niet op een onoplettendheid of onvoorzichtigheid of gevaarzettend rijgedrag.

4.5. Ad d.

Zurich/[requirant 2] verwijzen naar hetgeen zij hebben aangevoerd in het kader van middel II, klachtonderdeel A. Het door het hof gehanteerde vermoeden berust op niets en kan derhalve uit een oogpunt van logica niet leiden tot het oordeel, dat [requirant 2] gevaarzettend zou hebben gereden.

In rov. 4.13 hanteert het hof de term ‘lichte vrachtwagen’. De terminologie is onjuist en (daardoor) verwarrend. [requirant 2] reed in een bestelbus, die weliswaar een behoorlijk gewicht bezat maar die niet kan worden aangemerkt als een vrachtwagen.1.) Voor het besturen van deze bestelbus was geen ‘groot rijbewijs’ vereist.

4.6. Ad e.

Juist is dat [requirant 2] is opgetrokken vanuit stilstand. Zijn gemiddelde snelheid tot het moment van de botsing zal logischerwijs vrij laag zijn geweest. Het ligt dan enerzijds wel voor de hand dat enkele seconden verstreken moeten zijn tussen het moment van optrekken en het moment van de botsing, maar zonder nadere toelichting en motivering — die ontbreken — valt anderzijds niet in te zien dat [requirant 2] dusdoende onvoldoende zou hebben opgelet en/of onvoldoende voorzichtig zou zijn geweest en/of gevaarzettend zou hebben gereden. Dit klemt te meer, waar bepaald niet vaststaat dat [gerequireerde] zich eerder op het kruisingsvlak bevond. Integendeel, gegeven het optrekken vanuit stilstand en de daardoor lage gemiddelde snelheid ligt het meer voor de hand dat [requirant 2] zich eerder op het kruisingsvlak bevond dan

[gerequireerde]. Het door het hof gememoreerde tijdsverloop van enkele seconden rechtvaardigt dus juist niet het oordeel dat onoplettend of onvoorzichtig of gevaarzettend gereden zou zijn.

4.7.

De vijf door het hof besproken aspecten monden uit in het oordeel, dat [requirant 2] onvoldoende heeft opgelet, onvoldoende voorzichtig is geweest en gevaarzettend het ‘kruisingsvlak-waarop-[gerequireerde]-zich-al-bevond’ is opgereden. In dit verband heeft het hof echter niet tot uitdrukking gebracht of naar zijn mening alle vijf aspecten gezamenlijk en in hun onderlinge verband leiden tot het oordeel dat gevaarzettend zou zijn gereden, dan wel dat elk van de vijf aspecten op zichzelf reeds voldoende is om de door het hof uitgesproken kwalificatie te rechtvaardigen. In het eerste geval kan het oordeel geen stand houden, indien en zodra een van de vijf aspecten buiten beschouwing moet blijven.

In het tweede geval moet worden vastgesteld dat het hof zijn oordeel onvoldoende heeft gemotiveerd, doordat het heeft verzuimd om duidelijk te maken om welke reden elk van die vijf aspecten reeds de kwalificatie ‘gevaarzettend’ oplevert.

In de derde plaats is niet juist dat [gerequireerde] zich al op het kruisingsvlak bevond. Nu het hof dit element blijkbaar beschouwt als een noodzakelijke voorwaarde — waaraan echter niet is voldaan — volgt hieruit dat dan in de visie van het hof geen sprake is van onvoldoende oplettendheid, onvoorzichtigheid en/of gevaarzettend rijgedrag.

4.8.

In het slotgedeelte van rov. 4.13 heeft het hof op grond van de vijf besproken aspecten geoordeeld dat [requirant 2] onvoldoende oplettend en voorzichtig heeft gereden en dat hij ‘daarmee gevaarzettend’ het kruisingsvlak is opgereden.

Wanneer veronderstellenderwijs wordt aangenomen dat [requirant 2] (in het licht van de vijf aspecten) enigszins onoplettend en enigszins onvoorzichtig is geweest, dan is zulks echter niet te kwalificeren als gevaarzettend. Bij een verkeersongeluk als het onderhavige — waarbij een van de betrokkenen door rood moet zijn gereden — is het gevaarzettende element gelegen in het feit dát door rood wordt gereden. De enkele omstandigheid dat aan de ander in theorie of in concreto zou kunnen worden tegengeworpen dat hij beter had kunnen/moeten opletten en/of voorzichtiger had moeten zijn, impliceert noch uit een oogpunt van logica noch uit verkeersrechtelijk oogpunt dat de ander ‘het gevaar heeft gezet’. Indien het hof desondanks heeft bedoeld aan te geven — zoals het taalkundig is geformuleerd — dat [requirant 2] gevaarzettend heeft gereden, dan getuigt dit derhalve van een onjuiste verkeersrechtelijke opvatting en van een onjuiste rechtsopvatting van het begrip ‘gevaarzettend rijgedrag’.

4.9.

In rov. 4.13 vervolgt het hof zijn gedachtegang met het oordeel dat [requirant 2] door zijn rijgedrag een situatie in het leven heeft geroepen waarin de mate van waarschijnlijkheid van een ongeval zo groot was dat hij zich naar maatstaven van zorgvuldigheid van dat gedrag had moeten onthouden. Om deze reden heeft [requirant 2], zo oordeelt het hof, in strijd gehandeld met artikel 5 WVW en is hij op de voet van artikel 162 BW2.) aansprakelijk jegens [gerequireerde].

Zonder nadere toelichting en motivering — die ontbreken — is de redenering onjuist althans onbegrijpelijk. Uitgangspunt immers is dat [requirant 2] bij groen licht de kruising is opgereden en dat hij erop mocht vertrouwen dat kruisend verkeer rood licht had (rov. 4.12). Uitgangspunt is eveneens dat er voor [requirant 2] geen concrete aanwijzing voorhanden was, dat [gerequireerde] (of een ander) door rood zou rijden (rov. 4.13, tweede streepje). In deze situatie is, wanneer men als ‘groen-lichter’ op normale wijze optrekt en met een normale snelheid de kruising oprijdt, de mate van waarschijnlijkheid van een ongeluk uitermate gering. Zoals in alinea 5.5 mva expliciet is aangevoerd, is een dergelijk gedrag daarom juist niet zo gevaarzettend dat men zich daarvan zou moeten onthouden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid. Uit het oordeel van het hof blijkt niet dat het deze uitgangspunten heeft meegewogen, zodat het oordeel onvoldoende gemotiveerd is.

Middel IV.

5.1.

In rov. 4.15 heeft het hof — voortbouwend op zijn oordeel dat [requirant 2] gevaarzettend heeft gereden en daarom aansprakelijk is jegens [gerequireerde] — geoordeeld dat voor de beoordeling van de eigen schuld van [gerequireerde] als uitgangspunt heeft te gelden dat laatstgenoemde groen licht had. Zurich/[requirant 2] menen dat dit getuigt van een onjuiste rechtsopvatting.

5.2.

In feitelijk opzicht moet worden vooropgesteld dat een van beide betrokkenen door rood licht móet zijn gereden, gegeven de verkeerslichtenregeling ter plaatse. In juridisch opzicht moet voor de aansprakelijkheidsbeoordeling als uitgangspunt worden aangenomen dat [requirant 2] door groen is gereden (tenzij [gerequireerde] het tegendeel kan bewijzen), zodat noodzakelijkerwijs [gerequireerde] door rood moet zijn gereden. Voor de beoordeling doet het op zichzelf niet terzake of [gerequireerde] zijn vordering uitdrukkelijk erop baseert dat [requirant 2] door rood zou zijn gereden dan wel of [gerequireerde] in het midden laat wat de stand van het voor [requirant 2] bestemde verkeerslicht is geweest. Nogmaals: in beide gevallen zal aangenomen moeten worden dat [requirant 2] bij groen licht de kruising is opgereden. Een en ander vloeit voort uit het gegeven dat de bewijslast op [gerequireerde] als eisende partij rust, zulks in combinatie met de feitelijke consequenties van de verkeerslichtenregeling te weten dat een van beiden door rood moet zijn gereden.

Wanneer in de aldus omlijnde situatie wordt geoordeeld dat de groen-lichter toch een verkeersfout heeft gemaakt die in causaal opzicht heeft bijgedragen aan de schade, dan neemt dit niet weg dat voor de afweging van die fout — op zichzelf beschouwd én in vergelijking met de fout van de eisende partij — nog steeds als uitgangspunt moet worden aangenomen dat de aangesprokene (gedaagde) groen licht heeft gehad. De fout van de aangesprokenen is immers juist niet dat hij door rood zou zijn gereden, maar dat hij bij groen licht iets anders verkeerd heeft gedaan. De in het eerste deel van deze alinea gememoreerde uitgangspunten zijn onveranderd gebleven. Wat derhalve tegen elkaar afgewogen dient te worden bij deze stand van zaken, is enerzijds de fout van degene die bij-groen-licht-de-kruising-mocht-oprijden-maar-dat-onvoldoende-oplettend-heeft-gedaan en anderzijds de fout van de eiser die door-rood-is-gereden (aangezien hij niet kan bewijzen dat de gedaagde door rood is gereden en evenmin kan bewijzen dat hij zelf door groen is gereden).

5.3.

Door van een onjuiste rechtsopvatting uit te gaan, als in de vorige alinea uiteengezet, is het hof voortbouwend tot een onjuiste aansprakelijkheidsbeoordeling gekomen. Het verdere arrest van het hof inclusief het dictum kan niet in stand blijven.

5.4.

De hier bestreden rechtsoverweging 4.15 bevat nog twee andere onjuistheden. Ten onrechte geldt volgens het hof dat [gerequireerde] voorrang zou hebben gehad op [requirant 2], wanneer de verkeerslichten worden weggedacht. Ten onrechte geldt volgens het hof dat voor [gerequireerde] het kruisingsvlak nog vrij was, toen hij dit opreed. Zoals Zurich/[requirant 2] bij middel II hebben uiteengezet, is ook in deze opzichten sprake van een onjuiste rechtsopvatting en/of van een gebrekkige motivering. Waar deze onderdelen niet in stand kunnen blijven, brengt dit mee dat het oordeel van het hof omtrent de uiteindelijke schadedeling evenmin in stand kan blijven. In rov. 4.15 heeft het hof deze beide elementen immers beschouwd als aspecten die de fout (bijdrage) van [gerequireerde] minder groot en/of minder ernstig doen zijn.

Middel V.

6.1.

In rov. 4.18 komt het hof tot een waardering van de wederzijds gemaakte fouten, aldus dat het rijgedrag van [requirant 2] voor 65% heeft bijgedragen aan het ontstaan van het ongeval en dat het rijgedrag van [gerequireerde] voor 35% heeft bijgedragen aan het ontstaan van het ongeval.

6.2.

Voor zover het hof tot deze niet-evenredige verdeling is gekomen op grond van de voorrangsregeling-zonder-verkeerslichten en/of op grond van het eerdere oprijden van het kruisingsvlak door [gerequireerde], kan dit niet in stand blijven omdat het voortbouwt op onjuiste uitgangspunten. Hetzelfde geldt voor de in middel IV bestreden aanname dat [gerequireerde] geacht wordt bij groen licht de kruising te zijn opgereden, voor zover het de beoordeling van zijn ‘eigen schuld’ betreft.

6.3.

Hoe dan ook heeft het hof miskend dat juist in zijn benadering — inhoudend dat over en weer niet kan worden vastgesteld wie door rood is gereden, terwijl bij de verdere beoordeling van ieders rijgedrag wordt aangenomen dat de betrokkene zelf door groen is gereden — de voorzichtigheidsfouten aan beide zijden gelijkwaardig zijn zowel wat de causale bijdrage als wat de verwijtbaarheid betreft. Aldus bezien getuigt het derhalve van een onjuiste rechtsopvatting om de ene rijwijze te kwalificeren als minder gevaarzettend dan de andere rijwijze. De schadedeling op de voet van artikel 6:101 lid 1 BW kan in deze concrete situatie niet anders uitvallen dan fifty-fifty. In ieder geval heeft het hof zijn beslissing waarbij de ene rijwijze minder gevaarzettend wordt geoordeeld dan de andere, niet althans onvoldoende gemotiveerd.

Slot.

7.1.

Nu het aansprakelijkheidsoordeel van het hof in al zijn onderdelen — zowel separaat als in hun onderlinge samenhang bezien — voortbouwt op overwegingen die niet in stand kunnen blijven, zal ook dit aansprakelijkheidsoordeel (dictum) vernietigd moeten worden.

Op grond van het bovenstaande moge het de Hoge Raad behagen het arrest van het gerechtshof te 's‑Hertogenbosch d.d. 17 februari 2009 te vernietigen en zodanige verdere uitspraak te doen als de Hoge Raad juist acht, een en ander met veroordeling van [gerequireerde] in de kosten van het geding zowel in feitelijke instanties als in cassatie.

Mijn requiranten kunnen de omzetbelasting niet verrekenen.

De kosten dezes zijn voor mij, deurwaarder, € [72,25.]

Deurwaarder

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.