Bevrijdende verweren (BPP nr. XXII) 2023/181:181 Verweerder wenst inzage van bescheiden die zich bevinden bij eiser: een incidentele vordering ex art. 843a Rv zijdens verweerder

Bevrijdende verweren (BPP nr. XXII) 2023/181

181 Verweerder wenst inzage van bescheiden die zich bevinden bij eiser: een incidentele vordering ex art. 843a Rv zijdens verweerder

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.

In een aanhangig geding kan verweerder die een bevrijdend verweer voert recht en belang hebben in de gelegenheid te worden gesteld bewijs te vergaren om zijn stellingen te onderbouwen. Verweerder wil inzage om een bepaalde stelling te kunnen te onderbouwen en zo nodig te bewijzen.

Voorbeelden

Ingeval van een vordering tot betaling van geleverde diensten wil verweerder aantonen dat eiser tekort is geschoten in zijn verbintenis en dat hij hiervoor bepaalde bescheiden van eiser nodig heeft.

Indien een verzekerde uitkering onder de polis vordert, kan de verzekeraar een beroep doen op verval van uitkering indien niet is voldaan aan de medewerkings- en/of informatieplicht (onvolledige en onware schadeopgave; art. 7:941 lid 5 BW) jegens de verzekeraar. Om inzicht te krijgen in de schadeopgave kan de verzekeraar inzage wensen in bepaalde bescheiden die zich bij de verzekerde bevinden.

Voor verweerder bestaat onder bepaalde voorwaarden de mogelijkheid bescheiden die zich bij eiser bevinden met gebruikmaking van art. 843a Rv ter inzage1 op te vragen. Art. 843a Rv schept geen algemeen inzagerecht; het vormt een uitzondering op de hoofdregel dat iemand onder hem berustende bescheiden niet aan een ander hoeft af te geven.2 Voor het inzien van bescheiden moet zijn voldaan aan drie cumulatieve voorwaarden, te weten: een rechtmatig belang, bepaalde bescheiden en een rechtsbetrekking (art. 843a Rv lid 1). Eiser in het incident/verweerder in de hoofdzaak heeft stelplicht ten aanzien van deze drie voorwaarden; hij zal tevens zijn stellingen nader moeten toelichten om exhibitie te bewerkstelligen.

Incident (of kort geding)

Art. 843a Rv betreft een vordering3 die hetzij bij wijze van incident in de hoofdprocedure (zie art. 208 en 209 Rv: verplichting in eerste aanleg incidentele vorderingen bij verweer in te dienen) hetzij bij afzonderlijk kort geding kan worden ingesteld. Een beslissing op een incidentele vordering wordt als een tussenvonnis aangemerkt en daarvan is in beginsel geen appel mogelijk, terwijl een vordering ex art. 843a Rv in een zelfstandige procedure (een kort geding) wel vatbaar is voor hoger beroep.4

Het verweer van verweerder in het incident/eiser in de hoofdzaak ter zake van deze voorwaarden kan zijn dat er sprake is van een fishing expedition, indien volgens hem de vordering wordt gebruikt om uit te vinden of verweerder überhaupt een beroep op een bevrijdend verweer kan doen. Art. 843a Rv biedt geen ruimte voor een vordering waarbij eiser in het incident beoogt in het bezit te komen van stukken die steun zouden kunnen geven aan zijn eigen stellingen, en waarvan hij alleen maar vermoedt dat de wederpartij erover zou kunnen beschikken.5 De rechter maakt een belangenafweging tussen het belang van verweerder in de hoofdzaak bij inzage in de gevraagde bescheiden en het belang van eiser om niet onnodig lastig te worden gevallen met een verzoek om informatie. De voorwaarden ‘bepaalde bescheiden’ en ‘rechtmatig belang’ dienen ertoe dat fishing expeditions worden voorkomen.6

Bepaalde bescheiden

Er moet sprake zijn van een voldoende nauwkeurige afbakening en voldoende concreet moet worden aangegeven dat en waarom de specifieke stukken van belang zijn;7 dat zij een licht kunnen werpen op het geschilpunt dat verweerder in de hoofdzaak/eiser in het incident opwerpt.8 Eiser in de hoofdzaak moet begrijpen op welke stukken verweerder doelt en de rechter moet het rechtmatig belang kunnen beoordelen. Betwist eiser dat hij over bepaalde stukken beschikt of onder zijn berusting heeft, dan zal verweerder die inzage wenst nader moeten onderbouwen (concrete aanknopingspunten bieden) om aan te nemen dat die stukken daadwerkelijk bestaan en waarom eiser daar toch over zou moeten beschikken.9 Eiser zal een (afdoende) verklaring moeten geven waarom hij niet (meer) de beschikking heeft over de bescheiden.10 Door verweerder zal duidelijk moeten worden gemaakt dat de stukken bestaan. Interne stukken behoeven niet te worden afgegeven: het recht van de procespartij om haar verdediging in vrijheid en beslotenheid voor te bereiden, maakt deel uit van het recht op een eerlijk proces (art. 6 EVRM).11 In het kader van dit onderzoek wordt op de kwestie van bepaalde bescheiden niet nader ingegaan.

Alleen over de voorwaarde rechtmatig belang voor eiser in het incident/verweerder in de hoofdzaak zal hieronder worden ingegaan. De andere voorwaarden geven geen aanleiding tot een behandeling in het kader van dit onderzoek; de vereisten zullen geen andere invulling krijgen dan een exhibitievordering in een gewoonlijke setting.12 De mogelijkheid om ter bescherming van vertrouwelijke informatie de wijze tot inzageverschaffing te bepalen (art. 843a lid 2 Rv)13 en de exhibitievordering tegen een verschoningsgerechtigde (art. 843a lid 3 Rv)14 worden hier evenmin besproken.

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.