180 Introductie art. 22 Rv en andere processuele mogelijkheden

Mogelijkerwijs wil verweerder bepaalde procesrechtelijke wegen bewandelen teneinde zijn bevrijdend verweer te kunnen onderbouwen. Zo kan verweerder wensen het hem waarschijnlijk op te dragen bewijs van zijn bevrijdend verweer te onderbouwen met behulp van bescheiden die zich bij eiser bevinden. Het Nederlandse recht kent geen algemene exhibitieplicht voor partijen, in die zin dat partijen jegens elkaar of ten opzichte van de rechter verplicht zijn en gedwongen kunnen worden tot het verschaffen van informatie en bescheiden; een verplichting moet voortvloeien uit een specifiek wetsartikel. Er bestaan compensatiemechanismen indien de ene partij over aanzienlijk meer informatie beschikt die relevant is voor de beslissing dan de andere partij: een rechterlijk bevel op grond van art. 22 Rv of exhibitie op grond van art. 843a Rv.1

Verweerder kan de rechter verzoeken gebruik te maken van zijn in art. 22 lid 1 Rv gegeven bevoegdheid om eiser te bevelen bepaalde bescheiden over te leggen.2 Dit brengt met zich dat genoegzame concrete feiten moeten zijn aangevoerd waarop dit beroep kan worden gegrond.3 Eiser kan dit weigeren door een beroep te doen op gewichtige redenen (art. 22 lid 2 Rv).4 Art. 22 lid 1 Rv betreft niet een vorderingsrecht, de rechter heeft een discretionaire bevoegdheid; het wordt aan het procesbeleid van de rechter overgelaten5 of hij van die bevoegdheid gebruik maakt.6 Maakt de rechter gebruik van zijn bevoegdheid het verzoek toe te wijzen en oordeelt hij dat geen sprake is van gewichtige redenen, dan kan de rechter bij een weigerachtige of nalatige partij de gevolgtrekking maken die hij geraden acht (art. 22 lid 3 en 4 Rv).7 In het kader van dit onderzoek wordt op art. 22, 22a en 22b Rv niet nader ingegaan.8

Verweerder kan ook een (incidentele) vordering op basis van art. 843a Rv aanhangig maken9 of een verzoek tot het houden van een voorlopig getuigenverhoor of een voorlopig deskundigenbericht. Ik ga er bij de bespreking van de processuele verwikkelingen van uit dat verweerder deze vordering/dit verzoek te berde brengt gelijk met zijn conclusie van antwoord en dat eiser ter zake verweer heeft kunnen voeren.10