HR, 28-09-2004, nr. 02769/03

"Aan de verdachte is tenlastegelegd hetgeen bij inleidende dagvaarding onder parketnummer 1015001099 (hierna te noemen dagvaarding I), zoals op de voet van artikel 314a van het Wetboek van Strafvordering nader omschreven, vermeld staat en zoals ter terechtzitting in eerste aanleg op vordering van de officier van justitie gewijzigd, alsmede hetgeen bij inleidende dagvaarding onder parketnummer 1015001099 (hierna te noemen dagvaarding II), zoals op de terechtzitting in eerste aanleg op vordering van de officier van justitie gewijzigd.

Van de dagvaarding, de vordering nadere omschrijving tenlastelegging en de vorderingen wijziging tenlastelegging zijn kopieën in dit arrest gevoegd."

"dat hij in of omstreeks de periode van 1 maart 1996 tot en met heden te Rotterdam en/of elders in Nederland en/of te Marokko en/of te Australië en/of te Engeland en/of te België en/of te Spanje, (mede) leiding heeft gegeven, althans heeft deelgenomen aan een organisatie die tot oogmerk had het plegen van misdrijven;

de organisatie bestond uit een groep samenwerkende personen, onder meer bestaande uit [betrokkene 9] en/of [betrokkene 10] en/of [betrokkene 11] en/of [verdachte] en/of [betrokkene 12] en/of [betrokkene 13] en/of [betrokkene 14] en/of [betrokkene 15] en/of [betrokkene 17] en/of [betrokkene 8] en/of [betrokkene 18] en/of [betrokkene 19] en/of [betrokkene 20] en/of [betrokkene 21] en/of anderen;

de misdrijven waren:

het opzettelijk, onder meer vanuit Marokko, binnen het grondgebied van Nederland brengen (al dan niet als bedoeld in artikel 1, lid 4, van de Opiumwet) van middelen vermeld op de lijst I en/of lijst II van de Opiumwet, dan wel aangewezen krachtens artikel 2, lid 2 onder a van de Opiumwet

en/of

het opzettelijk buiten het grondgebied van Nederland brengen (al dan niet als bedoeld in artikel 1, lid 5, van de Opiumwet) van middelen vermeld op de lijst I en/of lijst II van de Opiumwet, dan wel aangewezen krachtens artikel 2, lid 2 onder a van de Opiumwet

en/of

het opzettelijk verkopen en/of afleveren en/of verstrekken en/of vervoeren en/of aanwezig hebben van middelen vermeld op lijst I en/of lijst II van de Opiumwet, dan wel aangewezen krachtens artikel 2, lid 2 onder a van de Opiumwet

en/of

het opzettelijk voorbereiden en/of bevorderen van feiten als bedoeld in het derde en/of vierde lid van artikel 10 van de Opiumwet."

"De officier van justitie heeft helemaal aan het begin van het onderzoek gekozen voor een buitengewoon ruime omschrijving van het verwijt aan verdachte dat hij deel uit maakte van een criminele organisatie die zich bezighield met drugsdelicten, in welke omschrijving door de officier van justitie een groot aantal namen, perioden en landen is opgenomen. In de loop van de periode is meer zicht gekomen op de verbanden en toen heeft de officier van justitie een splitsing en nadere verfijning aangebracht. Tegen dat licht bezien is de rechtbank van oordeel dat gezegd kan worden dat het verband tussen de toe te voegen feiten 14, 16 en 17 (zaken Bergop en Londen) en de oorspronkelijke formulering van de dagvaarding weliswaar wat verder verwijderd is, maar dat niet gezegd kan worden dat ieder verband ontbreekt." (pagina 3)

"Op 18 maart 2002 heeft de Officier van Justitie na volstaan te hebben met een opgave als bedoeld in artikel 261 derde lid van het Wetboek van Strafvordering gevorderd dat de Rechtbank een nadere omschrijving van de tenlastelegging overeenkomstig het bepaalde in artikel 314a van het Wetboek van Strafvordering zal toelaten. Na partijen gehoord te hebben heeft de Rechtbank blijkens bladzijde 3 van het proces-verbaal van de terechtzitting dd. 18 maart 2002 de vordering nadere omschrijving toegelaten zulks naar mijn mening ten onrechte.

Het arrest van de Hoge Raad dd. 18 december 2001 (o.a. gepubliceerd in Nieuwsbrief Strafrecht 2002 bladzijde 100 e.v.) geeft aan dat een dergelijke wijziging niet toelaatbaar is indien elk verband ontbreekt tussen die feiten en die welke overeenkomstig het bevel gevangenhouding of gevangenneming zijn opgenomen in de inleidende dagvaarding.

Het moge zo zijn, dat de aanvankelijke verdenking mede bestond uit een zeer ruime omschrijving van één van de criminele organisaties maar dan nog stel ik mij op het standpunt dat er een relatie moet bestaan tussen de algemene aanvankelijke verdenkingen en de latere specifieke uitgewerkte verdenkingen. Niet slechts in juridische zin doch ook in feitelijke zin dat er een grondslag moet zijn bij de algemene verdenking die we later verfijnd terugvinden in de specifieke verdenkingen zoals gevorderd wordt ten aanzien van de zaken Londen en Bergop. Welnu, beide zaken komen uit de lucht vallen en enig feitelijk verband zie ik niet met de aanvankelijke verdenkingen in de zogenaamde 261 derde lid tenlastelegging.

Ik ben dan ook de mening toegedaan, dat wat de zaken Londen en Bergop betreft de gevorderde wijziging omschrijving tenlastelegging alsnog ontoelaatbaar verklaard moet worden."

Toelaatbaarheid vordering nadere omschrijving met betrekking tot dagvaarding I.

De raadsman van de verdachte heeft op dit punt verweer gevoerd zoals weergegeven op pagina 27 van zijn ter terechtzitting overgelegde pleitnota.

Het hof verwerpt dit verweer. Toewijzing van de vordering nadere omschrijving leidt er niet toe dat elk verband tussen de gedragingen, omschreven in respectievelijk feit 1 van de summiere tenlastelegging en de vordering nadere omschrijving (met name de feiten Londen en Bergop) ontbreekt."

Bij de beoordeling van het middel moet worden vooropgesteld: a) dat de regeling van art. 261, derde lid, Sv in verbinding met art. 314a Sv een uitzondering vormt op de regel dat de inleidende dagvaarding de opgave bevat van het feit dat wordt tenlastegelegd en dat een wijziging van de tenlastelegging gedurende de procedure niet toelaatbaar is indien als gevolg daarvan de tenlastelegging niet langer hetzelfde feit in de zin van art. 68 Sr zou inhouden, b) dat die uitzondering daarin bestaat dat in de in art. 261, derde lid, Sv bedoelde gevallen voor de opgave van het feit in de inleidende dagvaarding kan worden volstaan met de omschrijving die in het bevel tot gevangenneming of gevangenhouding is gegeven en dat bij de nadere omschrijving van dat feit als bedoeld in art. 314a Sv niet de beperking geldt dat sprake moet zijn van hetzelfde feit in de zin van art. 68 Sr als het in de inleidende dagvaarding opgenomen feit, doch dat c) bij toepassing van die uitzondering een wijziging ingevolge art. 314a Sv van de voorlopige omschrijving welke bestaat in een uitbreiding met andere feiten niet toelaatbaar is indien elk verband ontbreekt tussen die feiten en die welke overeenkomstig het bevel gevangenhouding of gevangenneming zijn opgenomen in de inleidende dagvaarding (vgl. HR 24 maart 1998, NJ 1998, 535 en HR 2 oktober 1998, NJ 1999, 52)."8.

"hij in de periode van 1 mei 1998 tot en met 15 oktober 1998 in Nederland en in Spanje ter uitvoering van het door hem, verdachte, en zijn mededaders voorgenomen misdrijf om tezamen en in vereniging met anderen 123 bundels met elk een gewicht van tussen de 28 en 30 kilogram van een gebruikelijk vast mengsel van hennephars en plantaardige elementen van hennep (hashish) waaraan geen andere substanties zijn toegevoegd, zijnde hashish een middel vermeld op de bij de Opiumwet behorende lijst II, opzettelijk (aan boord van een Frans schip, genaamd '[A]) binnen het grondgebied van Nederland te brengen,

samen met een of meer van zijn mededaders, (mijn cursivering; WHV) opzettelijk de navolgende handelingen heeft verricht:

"(...) Aangezien niet alleen de verdediging, maar ook het Openbaar Ministerie, naar mijn weten, hoger beroep heeft ingesteld tegen het vonnis van de Rechtbank d.d. 14 juni 2002, zal mijn getuigenopgave zich niet alleen richten tegen de bewezenverklaring, doch ook betrekking kunnen hebben op de niet bewezen feiten. In de zaken Sydney en Australië gaat het om de navolgende getuigen:

(...)

"Desgevraagd deelt de raadsman mede dat hij met betrekking tot de getuigen [betrokkene 3], [betrokkene 1] en [betrokkene 2] bij zijn verzoek blijft ook in het geval voornoemde getuigen zich op voorhand ondubbelzinnig op hun zwijgrecht dan wel verschoningsrecht beroepen. De raadsman merkt op dat hij primair het verzoek doet deze getuigen door middel van een rogatoire commissie te doen horen, maar dat hij geen bezwaar zou hebben tegen een rechtstreeks videoverhoor, mits dit in overleg met de verdediging gebeurt en er duidelijke afspraken over het protocol worden gemaakt."

Ten aanzien van het verlangen om te horen de getuigen [betrokkene 3], [betrokkene 1] en [betrokkene 2] verdient opmerking dat dit verzoek wordt gestaafd door de redengeving dat de rechtbank in een eerder stadium heeft aangegeven dat er een verdedigingsbelang aanwezig zou zijn. Uiteindelijk zijn de getuigen niet gehoord, omdat de rechtbank oordeelde dat niet aannemelijk was dat dit horen binnen een aanvaardbare termijn zijn kunnen plaatsvinden.

De getuigen [betrokkene 3] en [betrokkene 1] zijn, naar het OM is geworden, in Australië tot een gevangenisstraf voor de duur van vierentwintig jaren veroordeeld. Zij zijn in hoger beroep gegaan. De verdediging wenst deze getuigen kennelijk te horen met het oogmerk de betrouwbaarheid van de getuige [getuige 1] te toetsen. Uit praktisch oogpunt verdient het aanbeveling deze getuigen eveneens te (doen) horen.

De getuige [betrokkene 2] is, anders dan door de verdediging wordt gesteld, thans onvindbaar. De getuige kan, mits getraceerd, gehoord worden."

"Ik herhaal mijn verzoek zoals gedaan in mijn brief gericht aan de Advocaat-Generaal dd. 12 november 2002 en toegelicht op de regiezitting van 18 november 2002 de zich in Australië bevindende getuigen [betrokkene 3], [betrokkene 1] en [betrokkene 2] te horen.

Het verdedigingbelang heb ik naar mijn mening voldoende toegelicht en ik verwijs hiervoor niet alleen naar bovengenoemde brief maar ook naar hetgeen ik in mijn pleitnota heb opgenomen voor de regiezitting bij de Rechtbank op 18 februari 2002 blz. 2 e.v. waar het de contacten tussen deze getuigen onderling en [getuige 1] betreft. Ook verwijs ik naar hetgeen ik ten aanzien van het horen van deze getuigen naar voren heb gebracht bij de terechtzitting van de Rechtbank op 22 mei 2002.

Het door de Rechtbank geaccepteerde verdedigingsbelang is in hoger beroep nog aanwezig en ik memoreer dat de Advocaat-Generaal zich niet verzet tegen het horen van deze getuigen. Op dit moment is onvoldoende onderzocht of er sprake is van een situatie als bedoeld in artikel 288 lid 1 onder a Wetboek van Strafvordering. Bovendien kan de verdediging er zich in vinden dat de getuigen in rogatoir verband worden gehoord."

"Wat de Australische getuigen [betrokkene 1] en [betrokkene 2] betreft is het openbaar ministerie van oordeel dat van het horen van deze getuigen kan worden afgezien. Immers, niet aannemelijk is dat zij uit eigen waarneming of ondervinding iets zouden kunnen verklaren over de rol van [verdachte], [betrokkene 25] of [betrokkene 13] en andere relevante bij de zaken Australië en Sydney betrokken personen. Als het [gaat] om de betrouwbaarheid van [getuige 1] is het hof in staat dit te beoordelen op grond van de verklaringen die deze getuige heeft afgelegd, zowel in hoger beroep als in eerste aanleg, de indruk die het Hof van de persoon van deze getuige heeft gekregen, een en ander in het licht van het overige aanwezige bewijsmateriaal."

"De zaken Cariben en Schuttevaer.

Met name in deze zaken is het infiltratieteam ingezet en heeft de Rechtbank de vruchten daarvan als bewijsmiddelen gehanteerd. Het gaat vooral om de weergave van de verklaringen van [betrokkene 6] (infiltrant A-540) die door cliënt, maar ook door medeverdachten uitdrukkelijk worden betwist, zowel bij de politie, Rechter-Commissaris, als ter terechtzitting. Ik wens de reeds door de Rechter-Commissaris in het kader van de bedreigde getuigenprocedure gehoorde infiltranten 15. A885, 16. A069, 17. A040, 18. A540, 20. A538, 21. A1501 en 22. A1502 opnieuw te horen en hen te confronteren met latere afgelegde verklaringen van medeverdachten en resultaten van nadere analyse van het omvangrijke procesdossier."

"De raadsman van verdachte deelt mede dat hij het van belang acht de infiltranten [betrokkene 6] (A-540) en [betrokkene 23] (A-885) als getuigen ter terechtzitting te horen, omdat [betrokkene 23] niet heeft bevestigd dat [betrokkene 6] in het zaaksdossier Australië het woord 'Australië' heeft genoemd. Verder geven tevens de door [betrokkene 22] en [betrokkene 7] als getuigen bij de rechter-commissaris afgelegde verklaringen extra aanleiding [betrokkene 6] als getuige te horen. Subsidiair verzoekt de raadsman verwijzing naar de rechter-commissaris teneinde [betrokkene 6] en [betrokkene 23] als getuigen te doen horen."

"Beslissingen op nog openstaande getuigenverzoeken

(...)

Het hof overweegt met betrekking tot het verzochte verhoor van infiltranten als volgt.

De door de verdediging verzochte infiltranten zijn door de rechter-commissaris -naar 's hofs oordeel op goede gronden- als bedreigde getuigen aangemerkt en als zodanig gehoord. De raadsman van de verdachte heeft bij die gelegenheid vragen kunnen stellen. De ratio van de wettelijke regeling aangaande bedreigde getuigen brengt mee dat deze niet als getuigen ter terechtzitting worden gehoord. Voor zover de raadsman van de verdachte heeft gevraagd om een nader verhoor door de rechter-commissaris heeft te gelden dat in een eerdere fase aan het ondervragingsrecht is voldaan, en dat de -naar 's hofs oordeel weinig concrete- onderbouwing van het verzoek onvoldoende grond voor honorering daarvan oplevert.

(...)

Samenvattend is het Hof van oordeel dat redelijkerwijs valt aan te nemen dat door de hiervoor genoemde beslissingen noch het openbaar ministerie in zijn vervolging noch de verdachte in zijn verdediging wordt geschaad.

(...)

Ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in zijn vervolging

De raadsman van de verdachte heeft betoogd dat het openbaar ministerie niet-ontvankelijk in zijn vervolging moet worden verklaard en heeft daartoe aangevoerd hetgeen op dit punt is vermeld in zijn pleitnota.

Het hof verwerpt dit verweer in al zijn onderdelen en overweegt daarbij als volgt.

(...)

Voorzover de zittingsrechter toekomt aan de beantwoording van de vraag of een getuige terecht als bedreigde getuige is aangemerkt, raakt dat antwoord niet de kwestie van de ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in zijn vervolging maar die van de bruikbaarheid voor het bewijs van de door de infiltrant/bedreigde getuige afgelegde verklaring.

(...)

Bewijsverweren

De raadsman van de verdachte heeft betoogd dat niet tot bewijs mogen meewerken:

(...)

Het hof verwerpt deze verweren en overweegt daarbij als volgt.

Ad I.

Het verweer kan slechts gelden ten aanzien van A-540, omdat van de overige infiltranten/bedreigde getuigen geen verklaringen voor het bewijs zijn gebruikt.

De beantwoording van de vraag of een getuige terecht als bedreigde getuige is aangemerkt is aan het oordeel van de zittingsrechter onttrokken, tenzij aan de wijze van totstandkoming of aan de inhoud van het betreffende bevel zodanige fundamentele bezwaren kleven dat gebruikmaking door de zittingsrechter van het verhoor van de bedreigde getuige zou indruisen tegen het recht van verdachte op een eerlijk proces. Het hof is van oordeel dat een omstandigheid als laatstgenoemd zich in casu niet voordoet. De in eerste aanleg voor het betreffende bevel gegeven motivering acht het hof toereikend. De verklaringen van A-540 zijn daarom in beginsel niet onbruikbaar als bewijs.

Verantwoording gebruik tot bewijs van infiltrant/bedreigde getuige A-540

Het hof acht de tot bewijs gebezigde verklaringen van de bedreigde getuige A-540 betrouwbaar. Uit de stukken blijkt dat aan A-540 de status van bedreigde getuige is verleend conform de daarvoor voorgeschreven procedure van de artikelen 226a en verder van het Wetboek van Strafvordering, en dat de bedreigde getuige is gehoord door de rechter-commissaris op de wijze voorzien in de artikelen 226c-226f van het Wetboek van Strafvordering. De bewezenverklaarde feiten betreffen misdrijven als omschreven in artikel 67, eerste lid, van het Wetboek van Strafvordering, en leveren gezien hun aard, het georganiseerd verband waarin zij zijn begaan en hun onderlinge samenhang een ernstige inbreuk op de rechtsorde op. Voorts gaat het in casu om een ervaren opsporingsambtenaar met eerdere infiltratie-ervaring. Zijn diverse verklaringen stemmen op essentiële punten onderling overeen en vinden voldoende steun in ander bewijsmateriaal. De rechter-commissaris heeft, gezien de hoedanigheid van de bedreigde getuige van opsporingsambtenaar en de inhoud van diens verklaring, geen aanleiding gezien voor een nader onderzoek naar diens betrouwbaarheid. Het hof neemt dit standpunt van de rechter-commissaris over. Op grond van een en ander laat het hof de genoemde verklaringen meewerken tot het bewijs."

"Mijn verweer ten aanzien van de stelselmatige informant is op bladzijde 7 van het vonnis als volgt samengevat: "de raadsman heeft gesteld dat het door het Openbaar Ministerie inwinnen van inlichtingen naar de persoon van zijn cliënt zoals in het onderhavige onderzoek is gedaan middels informanten niet heeft plaatsgevonden overeenkomstig hetgeen bepaald is in artikel 126h van het Wetboek van Strafvordering, zoals dat geldt vanaf 1 februari 2000 en er derhalve sprake is van een ernstige inbreuk op de grondrechten-privacyrechten van zijn cliënt en het daaruit verkregen bewijs onrechtmatig dient te worden geacht en niet voor het bewijs mag worden gebezigd.

De Rechtbank vat daarna echter mijn feitelijke onderbouwing onvoldoende samen en overweegt daarna als volgt: "er zijn geen aanwijzingen dat sprake is geweest van het inzetten van een stelselmatige informant; op basis van hetgeen het dossier daaromtrent bevat, mede verkregen naar aanleiding van de verzoeken van de verdediging, in het bijzonder het verhoor van een aantal politiefunctionarissen bij de Rechter-Commissaris, moet onaannemelijk geacht worden dat daarvan sprake is geweest. Het verweer wordt daarom verworpen."

Dat er vele informanten zijn geweest heb ik aannemelijk gemaakt aan de hand van het proces-verbaal van CIE-chef De Kievit dd. 17 januari 2002 en het overzicht van de privacy- functionaris van de Politie Rotterdam-Rijnmond dd. 5 maart 2001 en ik verwijs hiervoor uitdrukkelijk naar bladzijde 18 van mijn pleitnota in eerste aanleg en de daarin genoemde bijlage.

Is hier sprake van informatie-inwinning die toepassing van art. 126v Strafvordering vereist?

In de Aanwijzing opsporingsbevoegdheden van het Openbaar Ministerie bij de bespreking van artikel 126v Strafvordering wordt de volgende grens aangegeven: "De stelselmatige informant onderscheidt zich van de "gewone" informant doordat hij stelselmatig over een persoon informatie inwint. Het gaat bij deze laatste figuur om het gericht activeren van een informant op een persoon met het oogmerk om een zo volledig mogelijk beeld van bepaalde aspecten van het leven van die persoon in kaart te brengen."

Zie ook Tekst & Commentaar Strafvordering, vierde druk, aantekening 2 bij artikel 126v Strafvordering: "Alleen de meest verregaande vorm, het stelselmatig inwinnen van informatie over een persoon, kan een zo verregaande mate van inbreuk op diens persoonlijke levenssfeer opleveren dat daarvoor in de nadrukkelijke bevoegdheid is voorzien."

Ik herhaal mijn conclusie dat uit de ons ter beschikking staande gegevens blijkt in ieder geval dat er meerdere informanten zijn die inlichtingen hebben verschaft over de persoon van cliënt gedurende een langere periode en gezien de aard van de informatie is het aannemelijk dat één of meerdere informanten zich in danwel dicht bij de "inner circle" van cliënt en de zijnen hebben bevonden. Het verschijnsel lijkt dus te vallen binnen het toepassingsgebied van de stelselmatige informanten zoals genoemd in artikel 126v van het Wetboek van Strafvordering.

Of er sprake is van dit verschijnsel in dit onderzoek dient bezien te worden of er door politie of Justitie enige toetsing heeft plaatsgevonden. De verantwoordelijke CIE-Officier verklaart ten overstaan van de Rechter-Commissaris op 12 maart 2002 hierover het volgende: "In verband met de zaak tegen [verdachte] heeft mijn controle op de al dan niet stelselmatige informatie-inwinning bestaan uit controle op de CIE-registers en op de informantenverslagen en het voeren van gesprekken met coordinatoren en de chef CIE. Een runner zal niet aan een informant vragen of hij stelselmatig informatie heeft ingewonnen. Een runner hoort een informant aan en slaat de verkregen gegevens op. Daarna wordt gekeken of er sprake is van stelselmatigheid. Ik heb er nooit aan getwijfeld dat er in de zaak tegen [verdachte] sprake was van stelselmatige informatie-inwinning door informanten."

De verantwoordelijke CIE-functionaris De Kievit verklaart over het gebruik maken van de 126v-informant, zakelijk samengevat, in zijn verklaring bij de Rechter-Commissaris op 6 maart 2002 als volgt: "Van een informant als bedoeld in artikel 126v Strafvordering is in deze zaak geen gebruik gemaakt, ik wil daar niet aan, omdat de anonimiteit niet kan worden gewaarborgd. Er is in casu ten aanzien van enkele informanten sprake geweest van controle op artikel 126v Strafvordering en voor wat betreft de periode daarvoor op het daarin gecodificeerde beginsel."

Even daarvoor verklaart De Kievit nog: "Ik zou aan de hand van de informantendossiers kunnen zeggen hoe intensief de contacten waren waarop de in de rapporten opgenomen informatie is gebaseerd ..... Ik kan niet zeggen hoeveel contacten er zijn geweest tussen de subjecten en de informanten, ook niet als ik het informantendossier zou raadplegen. Ook een runner zou dat niet kunnen beantwoorden, een informant vertelt niet alles aan een runner."

Het bovenstaande overziende, constateer ik dat de verantwoordelijkheden op zich helder zijn, doch dat er voldoende twijfel is gerezen in hoeverre er een reëel onderzoek heeft plaatsgevonden en in hoeverre er sprake is geweest van een stelselmatige informant. Immers, er vindt grotendeels slechts een papieren onderzoek plaats, terwijl een deugdelijk onderzoek naar het ware handelen van de informant achterwege blijft.

Ik stel mij op het standpunt dat het inwinnen van inlichtingen zoals gedaan middels informanten in dit onderzoek naar de persoon van cliënt na 1 februari 2000 een plaats kreeg in artikel 126v Strafvordering, doch niet als zodanig door het Openbaar Ministerie is gehanteerd. Bij afwezigheid daarvan, is sprake van een ernstige inbreuk op de grondrechten/privacyrechten van cliënt en dient het daaruit verkregen bewijs onrechtmatig te worden geacht en mag het dus niet gebruikt worden.

Teneinde een reëele toetsing alsnog mogelijk te maken herhaal ik mijn verzoek zoals gedaan in mijn brief gericht aan de Advocaat-Generaal dd. 12 november 2002 en toegelicht op de regie-zitting van 18 november 2002 strekkende tot het horen van alle informanten zoals beschreven in het proces-verbaal nummer 11-2002 dd. 17 januari 2002 van plaatsvervangend chef van de CIE de heer A. de Kievit (dit proces-verbaal is gehecht aan mijn brief van 12 november 2002 bijlage 5 pleitnota)."

"Naar 's hofs oordeel is niet aannemelijk geworden dat in casu sprake is van een of meer stelselmatige informanten. Het hof verwijst in dit verband naar de desbetreffende verklaringen bij de rechter-commissaris van politiefunctionarissen en de CIE-officier van justitie."

"Mijn standpunt blijft, dat alleen de informanten zelf kunnen aangeven wat hun activiteiten precies zijn geweest en dat op grond van die gegevens getoetst kan worden in hoeverre er sprake is van stelselmatige informatie-inwinning. Ik herhaal dan ook in hoger beroep het verzoek tot het horen van de informanten, zoals opgenomen in bovengenoemd proces-verbaal van De Kieviet, dat u gemakshalve bijgaand in fotocopie aantreft. "

"Het hof wijst voorts af het verzochte verhoor van informanten. Het hof stelt voorop dat in beginsel van het horen van informanten als getuigen, om redenen van veiligheid en opsporingsbelang, dient te worden afgezien. De inbreuk op het verdedigingsbelang die dat oplevert kan voldoende worden gecompenseerd door het horen van betreffende functionarissen van politie en justitie. In casu is dat ook gebeurd. Het hof wijst met name op de verhoren van A. de Kievit en CIE-officier van justitie L. de Jonge, waarbij de raadsman van de verdachte vragen heeft kunnen stellen.

(...)

Samenvattend is het hof van oordeel dat redelijkerwijs valt aan te nemen dat door de hiervoor genoemde beslissingen noch het openbaar ministerie in zijn vervolging noch de verdachte in zijn verdediging wordt geschaad."