351 Al of niet belang? (art. 3:303 BW)

In het algemeen mag voldoende belang worden verondersteld.1 Een verweer dat geen belang aan de zijde van eiser bij zijn vordering bestaat, vraagt om een inhoudelijke beoordeling van het belang van eiser bij zijn rechtsvordering jegens verweerder waarbij de specifieke omstandigheden spelen. Het gaat om een inhoudelijke beoordeling van de rechtsbetrekking in geschil.2 Een beroep op het ontbreken van voldoende belang bij de vordering van eiser is dus een verweer ten principale, en niet een exceptief verweer.3 Dit verweer kan worden gekwalificeerd als een gemotiveerde betwisting (een grondslagverweer). De stelplicht van eiser wordt pas actueel wanneer verweerder een beroep heeft gedaan op het ontbreken van belang.4 Eiser zal zijn belang aannemelijk moeten maken. Het verweer van verweerder leidt, indien eiser niet slaagt in het aannemelijk maken van zijn belang, tot afwijzing van de vordering. Het verweer kan ook nog in een later stadium van de procedure worden aangevoerd, indien al enig principaal verweer was gevoerd. Ook is mogelijk dat het ontbreken van voldoende belang zich pas tijdens de procedure realiseert.5 Het verweer zal wel zo vroeg als redelijkerwijs mogelijk is naar voren moeten worden gebracht (vgl. art. 20 lid 2 Rv, art. 128 lid 3 Rv en de goede procesorde).6 Eiser zal zijn stellingen kunnen aanvullen.

Op grond van het Dominee-arrest7 dient de rechter ambtshalve te beoordelen of een partij voldoende belang toekomt; de bepaling wordt gezien als van openbare orde. In het verleden werd de partij die zonder voldoende belang een rechtsvordering instelde, niet ontvankelijk verklaard wegens gebrek aan belang.8 Uit het arrest AIG Europe/M9 blijkt niet duidelijk of de rechter (nog steeds) ambtshalve moet toetsen of voldoende belang bestaat. Thans wordt het eventueel ontbreken van voldoende belang niet beschouwd als van openbare orde; de consequentie is dat de rechter afhankelijk is van een daartoe strekkend verweer van verweerder. Wanneer voldoende belang geen onderwerp is (geweest) van het partijdebat, wordt aangenomen dat sprake is van een belang voor eiser.10