HR, 07-07-2015, nr. 14/02622

1. Het Gerechtshof Den Haag heeft bij arrest van 2 mei 2014 de verdachte wegens 1. “met iemand beneden de leeftijd van zestien jaren buiten echt ontuchtige handelingen plegen” en 2. “ontucht plegen met zijn minderjarig kind” veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van zes maanden, waarvan drie maanden voorwaardelijk, met de toepassing van een bijzondere voorwaarde en met een proeftijd van drie jaren, met aftrek als bedoeld in art. 27 Sr. Voorts heeft het hof de vordering van de benadeelde partij toegewezen en aan de verdachte een schadevergoedingsmaatregel opgelegd, één en ander zoals in het arrest vermeld. Ten slotte heeft het hof de tenuitvoerlegging gelast van een eerder opgelegde voorwaardelijke gevangenisstraf van twee maanden en deze vervangen door een taakstraf voor de duur van 120 dagen, subsidiair zestig dagen hechtenis.

2. Namens de verdachte is beroep in cassatie ingesteld en heeft mr. N. Flikkenschild, advocaat te Rotterdam, bij schriftuur twee middelen van cassatie voorgesteld.

3. Het eerste middel behelst de klacht dat het hof de bewezenverklaring van feit 1 niet naar de eis der wet met redenen heeft omkleed, omdat het hof de bewezenverklaring heeft doen steunen op de verklaring van één getuige.

4. Ten laste van de verdachte is onder 1 bewezen verklaard dat:

“hij in de periode van 1 januari 2011 tot en met 15 augustus 2012 te Ouddorp, meermalen, met iemand beneden de leeftijd van zestien jaren, te weten [slachtoffer 1] (geboren op [geboortedatum] 1999), buiten echt ontuchtige handelingen heeft gepleegd, namelijk het meermalen betasten van en wrijven over de borsten van [slachtoffer 1].”

5. In de bijlage bij het verkorte arrest zijn negen bewijsmiddelen opgenomen. De steller van het middel gaat ervan uit dat de eerste drie bewijsmiddelen feit 1 betreffen en de overige bewijsmiddelen feit 2. In de bijlage zijn negen bewijsmiddelen opgenomen, zonder dat daarin per bewijsmiddel een uitdrukkelijke beperking is opgenomen tot één van beide feiten. Uit de inhoud van de bewijsmiddelen volgt wel dat de eerste drie bewijsmiddelen specifiek zien op de aangeefster [slachtoffer 1] en de overige bewijsmiddelen primair betrekking hebben op de bewezen verklaarde handelingen jegens de dochter van de verdachte, [slachtoffer 2]. De eerste drie bewijsmiddelen luiden als volgt:

“1. Een proces-verbaal aangifte d.d. 15 augustus 2012 van de politie Rotterdam-Rijnmond met nr. PL17K0 2012397301-1. Dit proces-verbaal houdt onder meer in - zakelijk weergegeven-:

als de op 15 augustus 2012 afgelegde verklaring van [slachtoffer 1], geboren op [geboortedatum] 1999:

P: politieA: aangever

A: Ik ben geboren op [geboortedatum] 1999.P: Waar wil je aangifte van doen.A: Nou als ik daar speelde probeerde hij mijn borsten aan te raken tijdens het stoeien. En dat ik een raar telefoontje had gekregen, maar dat is niet strafbaar.P: Dus je zegt dat er tijdens het stoeien iemand aan je borsten zat en dat je een raar telefoontje kreeg.A: Ja en nadat we naar Concert at Sea geweest waren hadden we het koud en toen wilde hij aan mij zitten, maar dat duwde ik steeds weg.P: Wie is hij ?A: De vader van een vriendinnetje, [slachtoffer 2].P: Waar woont [slachtoffer 2]?A: In Ouddorp op de [a-straat]. Op nummer 24 of 25 of zo.P: Je had gezegd dat jullie gingen stoeien?A: Ja niet de eerste keer dat ik daar kwam, maar wel vlak nadat ik daar de eerste keer was.P: Wanneer gebeurde er iets dat jij niet zo leuk vond?A: Tijdens het stoeien.P: Wat gebeurde er dan tijdens het stoeien?A: Dat gaat hij, probeert hij, gaat hij onder mijn shirt met zijn hand. Dan gaat hij hier zo bij mijn borsten.P: Jij laat ons een beetje een wrijfbeweging zien met je hand. Deed hij dat ook, of deed hij iets anders.A: Nou het was aanraken en wrijven en in mijn zij.P: Je wijst ook aan de zijkant van je borst. Klopt dat?A : Ja.P: Jij zegt dat hij probeerde mijn (het hof leest: jouw) borst aan te raken. Weet jij het verschil tussen proberen en doen?A : Ja.P: Probeerde hij je borsten aan te raken of deed hij het ook echt?A: Ja soms lukte het ook en soms kon ik zijn hand wegduwen.P: Zegt hij er iets bij?A: Hij zegt niets. Geen sorry. Hij doet het expres.P: Waarom denk jij dat hij het expres deed?A: Omdat hij er gericht met zijn hand naartoe ging.P: Kan jij schatten hoe vaak dit gebeurde?A: 6 keer denk ik zo.P: Is het hem 6 keer gelukt om jouw borsten aan te raken.Of heeft hij het 6 geprobeerd.A: Ik vind dat moeilijk te zeggen omdat het per stoeipartij vaker lukte of hij probeerde het.P: Dat snap ik wel hoor. Kan je misschien aangeven hoe vaak hij daadwerkelijk jouw borsten aangeraakt heeft.A: Tijdens een stoeipartij gebeurde dat twee keer.P: Hoe vaak heb je dan gestoeid?A: Tussen de 5 à 10 keer.P: Weet jij wat voor kleding jij droeg tijdens een stoeipartij.A: Dat verschilt per seizoen. In de winter een lange broek en een trui met lange mouwen. In de zomer een shirt met korte mouwen en een 3/4 broek. P: Draag jij een bh?A : Ja.P: Raakte hij jouw borsten aan over je BH of wat deed hij daarmee?A: Dat weet ik eigenlijk niet zo goed.P: Wat vond je ervan?A: Dat kan ik niet zo goed omschrijven. Ik dacht steeds blijf er af. blijf er af. Ik vond het niet prettig.P: Je zei net dat jullie terug kwamen van Concert at Sea. Wanneer was dat? A: Dit jaar. Nog niet zo lang geleden.P: Wat gebeurde er toen?A: We waren naar het concert geweest met [slachtoffer 2]'s moeder en vriendinnen van haar moeder en [slachtoffer 2] en ik. Toen fietsten we naar het huis van [slachtoffer 2]. Het was echt heel koud. [slachtoffer 2] en ik zaten samen op de bank met onze voeten in warm water, met een deken om ons heen. Toen kwam [slachtoffer 2]'s vader naast mij zitten. Hij had ook een dekentje om zich. Toen ging hij met zijn hand naar mij toe. Ik voelde zijn hand onder mijn dekentje komen. Hij zat aan mij.P: Waar zat hij aan?A : Hij zat hier zo bij mijn heup. Dat was het.P: Heeft hij verder nog iets aangeraakt of was dat het?A: Nee ook een beetje hier bij mijn dijbeen.

2. Een proces-verbaal verhoor getuige d.d. 7 september 2012 van de politie Rotterdam-Rijnmond met nr. PL17K0 2012397301-3.

Dit proces-verbaal houdt onder meer in - zakelijk weergegeven -:

als de op 7 september 2012 afgelegde verklaring van [betrokkene 1]:

[slachtoffer 1] is op 29 juni, de laatste schooldag, met school naar de Efteling geweest. Haar vriendin [slachtoffer 2] belde op om te vragen of zij mee wilde naar Concert at Sea. Dat was op 30 juni om een uur of 13:00. [slachtoffer 1] wilde dat wel. [slachtoffer 1] is toen opgehaald door [slachtoffer 2] en haar vader om naar Concert at Sea te gaan. [slachtoffer 1] was ongeveer omstreeks 02:00 uur in de nacht terug bij [slachtoffer 2] thuis. Omdat het zo laat was is [slachtoffer 1] bij [slachtoffer 2] blijven slapen. [slachtoffer 1] is de volgende dag door [slachtoffer 2] en de hele familie thuis gebracht. De volgende dag was [slachtoffer 1] nog steeds vermoeid en heel duf. Ik was gaan werken en kwam toen om 17:15 uur thuis. [slachtoffer 1] zei: [verdachte] heeft gebeld. [verdachte] is de vader van [slachtoffer 2]. Dat is de meneer waar het om gaat. [slachtoffer 1] vertelde mij vervolgens uit haarzelf over de zaterdag dat zij bij [slachtoffer 2] was om naar Concert at Sea te gaan. [slachtoffer 1] vertelde mij daarover dat toen zij bij [slachtoffer 2] thuis was die zaterdag, [verdachte] zich zo raar gedroeg dat [slachtoffer 2] tegen hem gezegd zou hebben: "Kappe pa, het is mijn vriendinnetje, niet de jouwe." Ik heb het idee dat hij aan het uitdagen was om te gaan stoeien. [slachtoffer 1] vertelde mij vervolgens dat toen zij 's nachts op de bank onder een deken zat met [slachtoffer 2] en dat [verdachte] naast haar ging zitten en telkens zijn hand in de zij of heup van [slachtoffer 1] legde. [slachtoffer 1] heeft zijn hand toen telkens weg geduwd. Dat was de nacht dat zij terug kwamen van Concert At Sea. [slachtoffer 1] vertelde mij diezelfde avond ook dat [verdachte] bij het stoeien aan haar borsten had gezeten. [slachtoffer 1] vertelde mij dat als zij aan het stoeien waren dat [verdachte] dan met zijn hand aan haar borsten zat en dat hij daarbij nooit sorry heeft gezegd of zijn excuses heeft aangeboden. Als ik [slachtoffer 1] per ongeluk tegen de borst tik, dan zeg ik altijd even sorry. Dat gebeurt wel eens als ik niet zie dat [slachtoffer 1] achter mij staat en ik dan met een arm zwaai en per ongeluk tegen haar aankom. Een week of 3 à 4 later vroeg ik nog aan [slachtoffer 1] hoe lang het al aan de gang was. [slachtoffer 1] vertelde mij dat het al gebeurde voordat [slachtoffer 2] met krukken liep. Dat kwam doordat [slachtoffer 2] tijdens het stoeien haar voet bezeerd had en met krukken moest gaan lopen. Ik herinner mij dat [slachtoffer 2] in de herfstvakantie van 2011 met krukken liep. Daarbij heb ik aan [slachtoffer 1] gevraagd hoe vaak het gebeurd was, waarop [slachtoffer 1] mij vertelde dat het 5 à 6 keer gebeurd was.

3. Een proces-verbaal van bevindingen d.d. 24 oktober 2012 van de politie Rotterdam-Rijnmond met nr. PL17K0 2012397301-18. Dit proces-verbaal houdt onder meer in- zakelijk weergegeven -:

als relaas van de betreffende opsporingsambtenaar:

Op 24 oktober 2012 heb ik een onderzoek ingesteld waarbij het volgende is bevonden. Verdachte maakte gebruik van een GSM telefoon met het telefoonnummer: 06-[001]. De telefoon huisaansluiting van de familie [van slachtoffer 1] is [002]. Aangever [slachtoffer 1] maakte gebruik van een GSM telefoon met het telefoonnummer 06-[003]. Bij onderzoek naar het gebruik van de desbetreffende telefoonnummers zag ik het volgende: - op 2 juli 2012 om 15.09 uur is er met de telefoon 06- [001] (verdachte) UIT gebeld naar het telefoon nummer [002] (familie [van slachtoffer 1]). Dit gesprek duurde 590 seconden.

6. Het hof heeft in de bijlage de volgende nadere bewijsoverweging opgenomen:

“Het feit dat twee verschillende meisjes aangifte hebben gedaan van door de verdachte jegens dat meisje gepleegde ontuchtige handelingen, versterkt de bewijskracht van de door beide meisjes afgelegde verklaringen.”

7. In reactie op een tot vrijspraak strekkend verweer heeft het hof in het verkorte arrest het volgende overwogen:

“Het hof is van oordeel dat er onvoldoende concrete aanwijzingen zijn dat er sprake is van beïnvloeding van de beide slachtoffers. Deze door de raadsman gesuggereerde beïnvloeding wordt door hem niet concreet onderbouwd en blijkt ook niet uit het dossier.De door de verdachte belastende verklaringen van de beide slachtoffers vormen niet het enige bewijsmiddel, maar worden gesteund door het overige bewijsmateriaal.Bovendien heeft er een betrouwbaarheidsonderzoek plaatsgevonden naar de betrouwbaarheid van de verklaringen van [slachtoffer 1]. Dr. G. Wolters komt in zijn rapport van 23 augustus 2013 tot de conclusie dat de verklaringen van de aangeefster [slachtoffer 1] in hoge mate betrouwbaar kunnen worden geacht.

Het hof acht beide verklaringen van de slachtoffers derhalve consistent en betrouwbaar.”

8. Het volgende kan worden voorop gesteld. Volgens het tweede lid van art. 342 Sv kan het bewijs dat de verdachte het ten laste gelegde feit heeft begaan door de rechter niet uitsluitend worden aangenomen op de verklaring van één getuige. Deze bepaling heeft betrekking op de bewezenverklaring als geheel en vereist niet dat elk aspect van de bewezenverklaring door meer dan één bewijsmiddel wordt ondersteund. Voorts strekt de bepaling ter waarborging van de deugdelijkheid van de bewijsbeslissing, in die zin dat zij de rechter verbiedt tot een bewezenverklaring te komen indien de door één getuige genoemde feiten en omstandigheden op zichzelf staan en onvoldoende steun vinden in ander bewijsmateriaal. De vraag of aan het bewijsminimum van art. 342, tweede lid, Sv is voldaan, laat zich niet in algemene zin beantwoorden, maar vergt een beoordeling van het concrete geval. Bij de in cassatie aan te leggen toets of aan het bewijsminimum van art. 342, tweede lid, Sv is voldaan, kan van belang zijn of de feitenrechter zijn oordeel dat dat het geval is, nader heeft gemotiveerd.1.

9. De vraag naar de betrouwbaarheid van een afgelegde verklaring is van een andere aard dan de vraag of aan het bewijsminimum is voldaan. In de hiervoor onder 7 weergegeven bewijsoverweging is het hof zowel ingegaan op de betrouwbaarheid van de door de aangeefster afgelegde verklaringen, als op de steun die de verklaring vindt in het overige bewijsmateriaal. Die laatste constatering is mede van belang voor de vraag of aan het bewijsminimumvoorschrift van art. 342, tweede lid, Sv is voldaan. Het oordeel van het hof dat de verklaringen van de aangeefster betrouwbaar worden geacht, wordt in cassatie niet bestreden. Het middel is toegesneden op de vraag of aan het bewijsminimum is voldaan.

10. De onderhavige zaak betreft een verdenking van ontucht met een minderjarige. De vraag of is voldaan aan het bewijsminimumvoorschrift van art. 342, tweede lid, Sv doet zich in de rechtspraktijk niet zelden juist bij misbruikzaken voor. Dat wekt geen verwondering. Het gaat daarbij immers veelal om zaken waarin de feiten zich in het verborgene afspelen en waarbij het in de kern dus gaat om het woord van de aangever tegen dat van de verdachte. Uit de jurisprudentie van de Hoge Raad kan worden afgeleid dat in dergelijke gevallen niet is vereist dat het misbruik als zodanig bevestiging vindt in ander bewijsmateriaal, maar dat het afdoende is wanneer de verklaring van de aangeefster op onderdelen steun vindt in andere bewijsmiddelen, afkomstig van een andere bron dan degene die de belastende verklaring heeft afgelegd. Tussen de verklaring en het overige gebezigde bewijsmateriaal mag geen sprake zijn van een te ver verwijderd verband.2.

11. In de onderhavige zaak staat de belastende verklaring van de vriendin van de dochter van de verdachte, [slachtoffer 1], centraal. De vraag rijst of de door de aangeefster gereleveerde feiten en omstandigheden voldoende steun vinden in het andere bewijsmateriaal. Het hof heeft in dit verband de verklaring van de moeder van de aangeefster tot het bewijs gebezigd. Daarin wordt voornamelijk weergegeven wat [slachtoffer 1] haar heeft verteld. In zoverre levert deze verklaring geen zelfstandig steunbewijs op. Op enkele punten is sprake van een zelfstandige waarneming, in het bijzonder daar waar zij verklaart dat haar dochter op 30 juni door haar vriendin [slachtoffer 2] en de verdachte is opgehaald om naar Concert at Sea te gaan. Ook [slachtoffer 1] had verklaard over het bezoek aan Concert at Sea, waarna de verdachte haar bij haar heup en dijbeen zou hebben betast. Hierbij verdient echter aantekening dat het onderdeel van de tenlastelegging, inhoudende het betasten van en wrijven over de “heup(en)”, door het hof niet is bewezen verklaard. Voorts heeft het hof tot het bewijs gebezigd een proces-verbaal van bevindingen waaruit volgt dat op 2 juli 2012 met het GSM-toestel dat in gebruik was bij de verdachte is gebeld naar het nummer van de huistelefoon van (de familie van) de aangeefster. Die constatering sluit aan bij de mededeling van [slachtoffer 1] aan haar moeder dat de verdachte had gebeld.

12. Als het bovenstaande geïsoleerd zou worden beschouwd, meen ik dat het oordeel dat de verklaring van de aangeefster voldoende steun vindt in het overige bewijsmateriaal niet zonder meer begrijpelijk zou zijn. Het hof heeft echter tevens overwogen dat het feit dat twee verschillende meisjes aangifte hebben gedaan van door de verdachte jegens dat meisje gepleegde ontuchtige handelingen, de “bewijskracht” van de door beide meisjes afgelegde verklaringen versterkt. Het hof heeft, zoals opgemerkt, de negen bewijsmiddelen in de bijlage opgenomen zonder dat de reikwijdte van elk van de bewijsmiddelen wordt beperkt tot één van beide feiten. Als bewijsmiddel 9 is een verklaring van de dochter van de verdachte opgenomen, die primair lijkt te zijn toegesneden op feit 2. Zij verklaart daarin evenwel ook het volgende3.:

“Hij zei zoiets van, als jij het gevoel hebt gehad dat ik dat had gedaan mijn excuses daarvoor. Ik zei toen tegen hem dat als hij slim was dat hij dat ook wel moest weten. Hij vertelde mij dat hij het had gedaan en dat hij daar sorry voor zei. Hij vertelde in minder woorden dat hij niet wist wat hem bezielde. Tevens vertelde hij mij dat hij het ook bij de oppas had gedaan en bij een vriendin. Hij zei zoiets tegen mij dat hij vond dat [slachtoffer 1] te dicht bij hem kwam en dat hij om die reden een stukje met haar wilde rijden om het met daar met haar over te hebben.”

13. De geciteerde passage kan ook worden betrokken bij de vraag of de verklaring van [slachtoffer 1] ten aanzien van feit 1 in voldoende mate steun vindt in het overige bewijsmateriaal. Daarmee wordt geïllustreerd dat de bewijsvoering ten aanzien van beide bewezen verklaarde feiten samenhang vertoont. Ook het hof heeft gewezen op die samenhang, wat ook zij van de gekozen bewoordingen. Met de onder 6 weergegeven nadere bewijsoverweging heeft het hof tot uitdrukking gebracht dat het in het kader van de bewijsvoering van het onder 1 ten laste gelegde feit ook betekenis heeft toegekend aan de verklaring die de dochter van de verdachte, [slachtoffer 2], in het kader van het onder 2 ten laste gelegde feit heeft afgelegd ten aanzien van ontuchtige handelingen jegens haar. Dat oordeel acht ik niet onbegrijpelijk, mede in aanmerking genomen de gelijksoortigheid van de modus operandi, de handelingen en de omstandigheden waarover de beide meisjes verklaren. Zo verklaren beide meisjes dat ontuchtige handelingen hebben plaatsgevonden tijdens het stoeien met de verdachte. Ook over de aard van de aanrakingen verklaren zij naar de kern genomen in gelijke zin. Tijdens het stoeien zou de verdachte volgens hen met zijn hand onder hun shirt zijn gegaan en hun borsten hebben betast.4.Daarnaast verklaren beide meisjes (samengevat) dat als zij op de bank zaten met een deken om hen heen de verdachte bij hen zat en hen betastte bij heup en dijbeen ([slachtoffer 1]) dan wel (in de omgeving van) het schaambeen ([slachtoffer 2]). Ten slotte wordt in het hiervoor geciteerde bewijsmiddel 9 door [slachtoffer 2] ook een verklaring afgelegd die mede betrekking heeft op [slachtoffer 1]. Aldus is sprake van meer dan de enkele omstandigheid dat twee meisjes aangifte tegen de verdachte hebben gedaan.5.

14. Het hof heeft aldus bij de beoordeling of aan het bewijsminimumvoorschrift van art. 342, tweede lid, Sv is voldaan betekenis kunnen toekennen aan de verwantschap tussen de modus operandi, de handelingen en omstandigheden bij beide feiten. In het licht van de totale bewijsvoering kan naar mijn mening niet worden gezegd dat de tot het bewijs gebezigde verklaring van de aangeefster onvoldoende steun vindt in het overige bewijsmateriaal.6.Aldus heeft het hof de bewezenverklaring naar de eis der wet met redenen omkleed. Het middel is daarmee tevergeefs voorgesteld.

15. Het tweede middel behelst de klacht dat het hof de bewezenverklaring van feit 2 niet naar de eis der wet met redenen heeft omkleed, omdat het hof de bewezenverklaring (slechts) heeft doen steunen op de verklaring van één getuige.

16. Ten laste van de verdachte is onder 2 bewezen verklaard dat:

“hij in de periode van 1 maart 2012 tot en met 16 januari 2013 te Ouddorp met zijn minderjarig kind, te weten [slachtoffer 2], geboren op [geboortedatum] 1999, ontucht heeft gepleegd, namelijk het meermalen-onder de kleding betasten van en wrijven over de (met bh bedekte) borsten en-brengen van zijn hand in/onder de onderbroek van [slachtoffer 2] en vervolgens-onder de kleding en onderbroek betasten van het schaambeen en het gebied rondom het schaambeen van [slachtoffer 2].”

17. Zoals bij de bespreking van het eerste middel opgemerkt, heeft het hof in de bijlage negen bewijsmiddelen opgenomen. De bewijsmiddelen 4 tot en met 9 luiden als volgt:

4. Een proces-verbaal aangifte d.d. 14 maart 2013 van de politie Rotterdam-Rijnmond met nr. PL17K0 2013048394-1.

Dit proces-verbaal houdt onder meer in - zakelijk weergegeven -: als de op 14 maart 2013 afgelegde verklaring van [betrokkene 2] namens [slachtoffer 2], geboren op [geboortedatum] 1999:

Ik ben namens de benadeelde gerechtigd tot het doen van aangifte.

P: politieA: aangeefster

P: U heeft op 6 maart 2013 een zeden informatief gesprek gehad en nadien heeft u ons laten weten dat u aangifte wilt doen van seksueel misbruik van uw 13 jarige dochter [slachtoffer 2], roepnaam [slachtoffer 2] gepleegd door uw echtgenoot en biologische vader van [slachtoffer 2] genaamd [verdachte], klopt dat?A: Ja, al vind ik de term seksueel misbruik wel heftig klinken. Ik heb u bij het informatieve gesprek de gesprekken van mijn telefoon gegeven, heeft u die gelezen?P: ja en naar aanleiding van wat daar in staat spreken wij in juridische zin van seksueel misbruikA: OkeP: Hoe is uw gezinssamenstellingA. Mijn man, ik en vier kinderenP: Hoe heten uw kinderen en hoe oud zijn ze A: [slachtoffer 2] is 13 jaar, [betrokkene 3] is 12 jaar, [betrokkene 4] is 9 jaar en [betrokkene 5] is 5P: En uw man is [verdachte] en hoe oud is hijA: 48 jaarP: Waar kwam het op neer wat in die App's staat?A: [slachtoffer 2] zei dat pappa soms aan haar zat op plekken die zij niet prettig vond tijdens het stoeien en dat ze bang was en ze wilde dat ik thuis kwam. Ik had ruzie met mijn man en zat tijdelijk op een ander adres.P: Hoe kwam het dat u zich zorgen maakte over vriendinnetjes van [slachtoffer 2]A: Ja het laatste jaar, nee ik maakte mij 3 jaar geleden al zorgen over het feit dat [slachtoffer 2] over 3 jaar 13 zou zijn. Ik weet al 15 jaar dat zijn zwakke plek daar ligt. Dat hij zich aangetrokken voelt tot meisjes die net borstjes krijgen. Het is altijd een overdreven amicaal gedrag, heel veel aandacht.P: Wat heeft [slachtoffer 2] tegen u verteld over het stoeien met haar vader?A: Dat hij bij het stoeien wel bij haar borst kwam ook onder haar shirt en dat hij bij haar onderbroek kwam, helemaal precies staat het in de apps die u heeft. Het viel mij op dat als [verdachte] bij haar kwam zitten zij ergens anders ging zitten. Ze vond het vervelend als hij naast haar kwam zitten en ze vertelde dat ze bang was voor wat hij dan kon doen. Dat ze bang was dat hij steeds verder zou gaan. Ze vertelde ook dat ze vond dat ze het mij moest vertellen omdat ze bang was voor haar zusjes. Dat hij het ook bij [betrokkene 4] en [betrokkene 5] zou gaan doen.

5. Een proces-verbaal van bevindingen d.d. 22 maart 2013 van de politie Rotterdam-Rijnmond met nr. PL17K0 2013048394-8.

Dit proces-verbaal houdt onder meer in - zakelijk weergegeven -: als relaas van de betreffende opsporingsambtenaar:

Op 22 maart 2013 werd ik gebeld door [betrokkene 6]. Zij is schoolmaatschappelijk werkster bij Careyn Goeree Overflakkee. Tijdens haar werkzaamheden heeft zij gesprekken gehouden met [slachtoffer 2]. Deze gesprekken vinden plaats naar aanleiding van wat er bij [slachtoffer 2] thuis aan de hand is. Op 22 februari 2013 had [betrokkene 6] het eerste gesprek met [slachtoffer 2]. Ik vroeg aan [betrokkene 6] hoe het contact verliep met [slachtoffer 2]. [betrokkene 6] verklaarde dat zij een aantal malen met [slachtoffer 2] gesproken had over de thuissituatie. [slachtoffer 2] vertelde dat eerst haar moeder weg was gegaan. Op enig moment was haar moeder thuis gekomen en was haar vader weggegaan. [slachtoffer 2] had verteld dat haar ouders veel ruzie hadden. [slachtoffer 2] had ook verteld dat haar vader haar betast had. [betrokkene 6] vroeg aan [slachtoffer 2] waar zij betast was door haar vader. [slachtoffer 2] had verteld dat zij overal betast was, onder haar kleding. Hierop had [betrokkene 6] gevraagd of haar vader ook aan of in haar vagina gezeten had. [slachtoffer 2] zei hierop dat haar vader aan haar vagina gezeten had, niet er in. Dat het onschuldig begonnen was en dat het steeds een stapje verder ging. Verder had [betrokkene 6] aan [slachtoffer 2] gevraagd of zij de penis van haar vader had aangeraakt. Dat was niet zo, gaf [slachtoffer 2] aan.

6. Een proces-verbaal van bevindingen d.d. 17 maart 2013 van de politie Rotterdam-Rijnmond met nr. PL17K0 2013048394-7. Dit proces-verbaal houdt onder meer in - zakelijk weergegeven -:

als relaas van de betreffende opsporingsambtenaren:

Op 13 februari 2013 werd door betrokkene [betrokkene 2], bij de politie melding gemaakt van het feit dat haar 13 jarige dochter [slachtoffer 2] aan haar bekend gemaakt had dat zij op vervelende plaatsen aan haar lichaam was aangeraakt door haar vader [verdachte], tevens zijnde de echtgenoot van [betrokkene 2]. De communicatie tussen moeder en dochter over dat onderwerp vond op dat moment plaats via Whatsapp. Door moeder, betrokkene [betrokkene 2], werd deze communicatie bewaard en op papier uitgeprint. Op 6 maart 2013 hadden wij een zogenaamd informatief gesprek met betrokkene [betrokkene 2]. Zij overhandigde ons daarbij de uitgeprinte Whatsapp gesprekken die zij die bewuste avond had gevoerd met haar dochter. Deze Whatsapp gesprekken voegen wij als bijlage bij dit proces-verbaal.

7. Een geschrift, zijnde Whatsapp gesprekken, als bijlage gevoegd bij het onder 6 genoemde proces-verbaal. Het houdt onder meer in -zakelijk weergegeven-:

WhatsApp-gesprek met [slachtoffer 2]20:43 13 Feb - [slachtoffer 2]: Papa zit heel af en toe wel-eens onder mijn kleren bijv met stoeien ofso20.44 13 Feb - Mar : Wanneer is dat gebeurd?20:44 13 Feb - [slachtoffer 2]: Voor het laatst20.45 13 Feb - [slachtoffer 2] : 3/4 weken terug20.46 13 Feb - [slachtoffer 2] : Als je op.de bank zitten, soms als jij er.bent in mn broem 20:46 13 Feb - [slachtoffer 2]: En als we stoeien ofsoo onder mn shirt20.47 13 Feb - [slachtoffer 2]: Maar [betrokkene 7] wilde graag dat jij wist dat ik heel veel gesprekken op school heb met zo n vrouw20:47 13 Feb - Mar : In je broek????20:47 13 Feb - [slachtoffer 2] : Ja20:47 13 Feb - Mar : Onderbroek?20:47 13 Feb - [slachtoffer 2] : Soms20:48 13 Feb - Mar : In je onderbroek schat?20:49 13 Feb - [slachtoffer 2]: Soms20:50 13 Feb - [slachtoffer 2] : Bijv als we op de bank zitten20.50 13 Feb - [slachtoffer 2]: Al een tijdje terug hoor20.52 13 Feb - Mar : Wat doet hij dan in je onderbroek?20:53 13 Feb - [slachtoffer 2]: Gewoon aanraken20:53 13 Feb - Mar : Waar?20:54 13 Feb - [slachtoffer 2]: Niet echt de geslachtsdelen20:54 13 Feb - [slachtoffer 2]: Dat stuk wat je scheert20.55 13 Feb - Mar : Schaamhaar?20:55 13 Feb - [slachtoffer 2] : Jaaa22:18 13 Feb - Mar : Hoe vaak is dit gebeurd???22:19 13 Feb - [slachtoffer 2]: nou gewoon lx per maand ongeveer22:19 13 Feb - Mar : Hoeveel maanden?22:19 13 Feb - [slachtoffer 2] : Sinds vorig jaar22:19 13 Feb - Mar: Dus al een jaar lang22:20 13 Feb - [slachtoffer 2]: Zo iets

8. Een proces-verbaal van bevindingen d.d. 28 maart 2013 van de politie Rotterdam-Rijnmond met nr. PL17K0 2013048394-16.

Dit proces-verbaal houdt onder meer in - zakelijk weergegeven -: als relaas van de betreffende opsporingsambtenaren:

Op 26 maart 2013 spraken wij op [A] te Middelharnis met de mentor van [slachtoffer 2] [betrokkene 7]. Bij dit gesprek was aanwezig de zorgcoördinator van [slachtoffer 2] [betrokkene 8]. [betrokkene 7] vertelde dat hij sinds dit schooljaar 2012-2013 de mentor is van klas H2A, de klas waar [slachtoffer 2] in zit. Begin februari 2013 krijgt [betrokkene 7] van een vriendinnetje van [slachtoffer 2] een viertal blaadjes met correspondentie tussen [slachtoffer 2] en dat vriendinnetje. [betrokkene 7] las dat [slachtoffer 2] schreef dat haar vader bij haar op plekken kwam waar hij niet mag komen en dat dit onder haar kleren gebeurde. Hierna is er op 13 februari 2013 een gesprek geweest tussen [slachtoffer 2], [betrokkene 7] en [betrokkene 8]. In dit gesprek heeft [slachtoffer 2] aangegeven dat het thuis niet goed gaat tussen haar ouders. In dit gesprek geeft ze ook aan dat ze bang is om met haar vader alleen te zijn. Dat ze hem wel vraagt te helpen met huiswerk maar dat hij haar ook betast. Dat dit meestal begint met stoeien. [slachtoffer 2] geeft aan dat het vorig schooljaar voor het eerst was gebeurd en dat het ongeveer lx per maand gebeurde. En dat het ongeveer 3 weken geleden voor het laatst was gebeurd.

9. Een proces-verbaal verhoor getuige d.d. 27 maart 2013 van de politie Rotterdam-Rijnmond met nr. PL17K0 2013048394-17. Dit proces-verbaal houdt onder meer in - zakelijk weergegeven -:

als de op 27 maart 2013 afgelegde verklaring van [slachtoffer 2], geboren op [geboortedatum] 1999:

Vertel eens van een keer dat je nog weet hoe hij met zijn hand in je broek gaat? Hij slaat dan een arm om mij heen, maar zijn arm komt dan niet verder dan mijn bovenarm. Als hij een arm om mijn middel heeft dan zit hij aan de zijkant van mijn been met zijn hand.

Dat je vader met zijn hand in je broek ging, hoe ging dat samen met aan je borsten zitten? Op een ander moment en later.

Nu hebben wij met je vader gesproken en je vader vertelt dat jij hem vergeven hebt voor iets. Waar was dat voor? Nu ik er over praat heb ik er spijt van dat ik dat heb gedaan. Ik ben wel minder boos op hem dat hij het had gezegd. Maar ik denk dat, als hij weer vrij komt, hij het niet meer zou doen.

Wij hebben het met jouw vader ook gehad over je berichten naar je moeder toe. Ook daarbij dat hij aan je borsten had gezeten, maar hij zegt dat het kwam door het stoeien en dat jij een wijd shirt aan had? Zei hij dat?

En wij hebben hem ook voorgehouden dat hij met zijn hand in jouw broek zat met zijn hand aan de zijkant van jouw broek bij je heup! Dat klopt. Dat was het meest, maar dat vond ik toen ook al niet echt fijn.

Op het moment dat wij zeggen dat jij vertelt dat hij het ook doet op de plek waar jij je schaamhaar scheert, dan zegt hij dat het niet waar is! Dat is niet waar. Het is wel gebeurd. Is het echter zo dat als ik dit vertel dat dit ook invloed heeft op de tijd dat hij in de gevangenis gaat zitten?

Dat weten wij niet, maar wij willen duidelijkheid hebben over wat er gebeurd is en daarbij is jouw verhaal van belang. Ik wil echter niet dat hij langer blijft zitten doordat ik dit verteld heb.

18. Voor de beoordeling van het middel zijn voorts de onder 6 en 7 weergegeven bewijsoverwegingen van belang.

19. Bij de bespreking van het eerste middel ben ik ingegaan op de verwantschap tussen de modus operandi, de handelingen en omstandigheden bij beide feiten en de betekenis die het hof daaraan heeft kunnen toekennen bij de beoordeling of aan het bewijsminimumvoorschrift van art. 342, tweede lid, Sv is voldaan. Die opmerkingen hebben ook betekenis voor de beoordeling van het tweede middel. In aanvulling daarop kan het volgende worden opgemerkt.

20. Het bewijs dat de verdachte zich heeft schuldig gemaakt aan ontucht met zijn minderjarige dochter berust op de aangifte van de moeder namens de minderjarige [slachtoffer 2], een proces-verbaal van bevindingen waarin verslag wordt gedaan van een gesprek met de schoolmaatschappelijk werkster over hetgeen [slachtoffer 2] haar heeft verteld, de Whatsapp-gesprekken tussen [slachtoffer 2] en haar moeder, waarin [slachtoffer 2] haar moeder vertelt over de ontuchtige handelingen, de verklaring van de mentor van school van [slachtoffer 2], onder meer over correspondentie tussen een vriendin en [slachtoffer 2], waarin de laatstgenoemde verklaart dat de verdachte haar heeft betast, en de verklaring die [slachtoffer 2] tijdens een studioverhoor heeft afgelegd.

21. Het bewijsmateriaal berust aldus hoofdzakelijk op verklaringen waarvan [slachtoffer 2] – direct of indirect – de bron is. Overvloedig steunbewijs is niet voorhanden. Als eigen waarneming van de moeder van [slachtoffer 2] kan echter wel gelden dat het haar opviel dat als de verdachte bij [slachtoffer 2] kwam zitten zij ergens anders ging zitten. Zij voegt daaraan toe dat [slachtoffer 2] het vervelend vond als de verdachte naast haar kwam zitten, omdat – zo had [slachtoffer 2] haar verteld – zij bang was voor wat hij dan kon doen (bewijsmiddel 18). In die waarneming heeft het hof steun kunnen vinden voor de verklaring van [slachtoffer 2] dat haar vader haar heeft betast terwijl zij met haar vader op de bank zat. Naar mijn mening kan in dit verband minder waarde worden gehecht aan de verklaring van de moeder dat de verdachte zich aangetrokken voelt tot meisjes die net borstjes krijgen. Die opmerking van algemene aard doet mij denken aan de verklaring van de verdachte in HR 30 juni 2009, ECLI:NL:HR:2009:BG7746, NJ 2009/496, m.nt. Borgers, dat hij een dwangmatige behoefte heeft aan seks. Uw Raad oordeelde in dat arrest dat het desbetreffende bewijsmiddel in het licht van art. 342, tweede lid, Sv onvoldoende steun gaf aan de verklaring van de aangeefster.

22. Naast de hiervoor weergegeven zelfstandige waarneming van de moeder van [slachtoffer 2], geldt ook ten aanzien van het tweede feit dat het hof bij de beoordeling of aan het bewijsminimumvoorschrift van art. 342, tweede lid, Sv is voldaan betekenis heeft kunnen toekennen aan de verwantschap tussen de modus operandi, de handelingen en omstandigheden bij beide bewezen verklaarde feiten. In het licht van de totale bewijsvoering kan naar mijn mening niet worden gezegd dat de tot het bewijs gebezigde verklaring van de aangeefster onvoldoende steun vindt in het overige bewijsmateriaal.7.Het hof heeft de bewezenverklaring van feit 2 aldus naar de eis der wet met redenen omkleed. Het middel is daarmee tevergeefs voorgesteld.

23. De middelen falen. Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen, heb ik niet aangetroffen.

24. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

De procureur-generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG