HR, 16-03-2021, nr. 20/00970

Uit het dossier blijkt dat op de bankrekening [021] bij de AXA Bank België op naam van de verdachte diverse contante stortingen hebben plaatsgevonden. Vervolgens wordt er vanaf deze rekening een bedrag van € 197.431,60 in vier delen overgemaakt naar de rekening met nummer [020] , eveneens op naam van de verdachte. Op 14 januari 2008 wordt vanaf deze rekening een bedrag van € 195.000,- overgeboekt naar de effectenrekening [003] ten name van de medeverdachte [betrokkene 7] , neef van [betrokkene 49] . Deze rekening heeft [betrokkene 7] geopend op initiatief van [betrokkene 49] , die per 9 januari 2007 een machtiging heeft op deze rekening.

Op grond van voornoemde feiten en omstandigheden, waaronder met name dat op de Belgische rekening van de verdachte contante stortingen (en opnames) van grote geldbedragen zijn gedaan, waarvan een bedrag van € 195.000,- via de rekening van verdachte in Nederland wordt doorgeboekt naar een rekening waarover haar echtgenoot feitelijk de beschikking heeft, is sprake van een gerechtvaardigd vermoeden dat de overboekingen (van in totaal € 197.430,-) vanaf de Belgische rekening naar de rekening [020] afkomstig zijn uit enig misdrijf. Tegenover dat gerechtvaardigde vermoeden mag, zoals hiervoor is overwogen, van de verdachte worden verlangd dat zij een concrete, verifieerbare en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijke verklaring geeft dat het voorwerp (de geldbedragen) niet van misdrijf afkomstig zijn.

De verdachte heeft ten aanzien van de herkomst van de contante stortingen verklaard - kort gezegd - dat voornoemde gelden onderdeel uitmaken van de onverdeelde nalatenschap van haar in 1999 overleden schoonvader [betrokkene 12] , welke boedel door [betrokkene 49] werd beheerd.

Het hof stelt voorop dat deze verklaring, indien al juist, niets zegt over de (legale) herkomst van de gestorte gelden. Het hof leidt uit het dossier af dat de schoonvader van verdachte over enkele percelen grond in Suriname beschikte en dat hij een bescheiden inkomen heeft genoten uit landbouwwerkzaamheden. Niets in het dossier wijst er echter op dat sprake was van een groot legaal verworven inkomen uit een of meer concreet aangeduide legale bronnen of van (te gelde gemaakt) vermogen waaruit de stortingen op de Belgische bankrekening van verdachte verklaard kunnen worden. De verdediging heeft niet concreet toegelicht, en ook met geen enkel schriftelijk stuk onderbouwd, hoe de schoonouders van de verdachte vermogen hebben opgebouwd, hoe en wanneer dat vermogen te gelde is gemaakt en op welke wijze de aldus verkregen gelden op de Belgische bankrekening van verdachte terecht zijn gekomen.

Anders dan de verdediging heeft aangevoerd, wordt dit ook niet aannemelijk gemaakt door het taxatierapport van het perceel aan de [o-straat 1]. Uit dit in het dossier gevoegde taxatierapport blijkt namelijk enkel dat het daar beschreven perceel op 10 maart 2018 ruim 2 miljoen euro waard is. Dit was een klein perceel van ongeveer 2,3 hectare, bestemd voor de verbouw van rijst, dat in 1961 door [betrokkene 12] , die landbouwer was, is gekocht met een lening van 4.500 Surinaamse guldens, verstrekt door een familielid. Die lening is door vier jaar lang heel hard te werken afgelost (zie de verklaring van [betrokkene 16] bij de raadsheer-commissaris). Met het taxatierapport is derhalve niet aangetoond dat dit perceel ten tijde van de verwerving ook al een substantiële waarde vertegenwoordigde, terwijl de taxatiewaarde van dit perceel op 10 maart 2018 bovendien geen verklaring kan opleveren voor de herkomst van de stortingen op de Belgische bankrekening van verdachte, welke stortingen immers meer dan tien jaar vóór de taxatie plaatsvonden en dit perceel toen kennelijk niet te gelde was gemaakt. De verklaring die de verdediging heeft gegeven is alleen daarom al onvoldoende concreet.

Voorts neemt het hof in aanmerking dat, anders dan men zou verwachten wanneer [betrokkene 12] zelf uit legale bron over omvangrijke inkomsten en/of vermogen zou hebben beschikt, tot 2010 geen van de betrokkenen bij de onderhavige strafzaak heeft verklaard over het bestaan van een familiekapitaal. De medeverdachte [betrokkene 49] is in het kader van het AMFI-onderzoek in 2004 meermalen verhoord en heeft herhaaldelijk een verklaring afgelegd over hoe hij is begonnen met zijn werkzaamheden in het onroerend goed, maar hij heeft daarbij niets verklaard over familiekapitaal of een onverdeelde boedel. Hij heeft integendeel verklaard dat hij vanaf het moment dat hij in Nederland woont een huis heeft gekocht met een hypotheek, dat hij hierna nog een huis heeft gekocht met een hypotheek en dat heeft verhuurd en zo verder is gekomen. Ook de verdachte en de medeverdachte [betrokkene 7] zijn in het kader van het eerder tegen [betrokkene 49] verrichte onderzoek in de strafzaak onder de naam AMFI-onderzoek meerdere malen verhoord over de aankoop van huizen binnen de familie en zij hebben toen evenmin iets verklaard over familiekapitaal of een onverdeelde boedel.

Het dossier bevat overigens sterke aanwijzingen dat [betrokkene 12] juist niet vermogend was, waarbij valt te denken aan de verklaring die [betrokkene 16] , de broer van [betrokkene 49] , op 15 januari 2019 bij de raadsheer-commissaris heeft afgelegd. Uit die verklaring volgt dat [betrokkene 12] tamelijk arm was en schulden had. De verklaring van een zus van [betrokkene 49] , [betrokkene 28] , wijst eveneens in die richting, nu zij heeft verklaard dat hun vader in Suriname een kleine landbouwer was en niet vermogend was (GD/081). Daarnaast is door [betrokkene 16] tijdens zijn verhoor bij de politie een verklaring van minvermogen van zijn vader uit 1998, dus kort voor diens overlijden afgegeven, getoond (GD/82).

Het hof heeft in het licht van de hiervoor vermelde omstandigheden geen reden te twijfelen aan de betrouwbaarheid en geloofwaardigheid van de verklaringen van [betrokkene 16] en [betrokkene 28] , ook al stroken deze verklaringen in zoverre niet met die van de verdachte zelf, die overigens ook pas later in het onderzoek Waterstof over familiekapitaal verklaarde, en [betrokkene 19] .

Het hof acht de verklaring van de verdediging met het oog op het vorenoverwogene onvoldoende concreet, mede daardoor niet verifieerbaar en overigens op voorhand hoogst onwaarschijnlijk, zodat nader onderzoek daarnaar van de kant van het Openbaar Ministerie niet aan de orde is.

Op grond van de hiervoor vastgestelde feiten en omstandigheden, alsmede het ontbreken van een tot nader onderzoek nopende, concrete, verifieerbare en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijke verklaring voor de herkomst van de op de Belgische bankrekening van verdachte gestorte gelden, is het hof van oordeel dat het niet anders kan zijn dan dat de naar de rekening [020] van verdachte overgeboekte gelden -door vermenging- onmiddellijk of middellijk uit enig misdrijf afkomstig zijn.

Het hof leidt uit de gebezigde bewijsmiddelen en het onderzoek ter terechtzitting de volgende feiten en omstandigheden af.

Het pand aan de [a-straat 1] wordt op 6 juli 2005 gekocht door [betrokkene 6] , schoondochter van medeverdachte [betrokkene 49] , voor € 125.000,-, waarbij de verdachte optreedt als gevolmachtigde van [betrokkene 6] . Eerder op diezelfde datum wordt door de verdachte een contant bedrag van € 92.760,- gestort op rekening [025] op naam van medeverdachte [betrokkene 7] . Vanaf deze rekening wordt diezelfde dag een bedrag van € 92.735,- gestort naar de rekening van notaris [betrokkene 60], met als omschrijving "Betreft: Spoedoverboeking [a-straat 1] Zaaksnummer […]". Tevens wordt op 6 juli 2005 een bedrag van € 42.300,- vanaf een rekening op naam van de medeverdachte [betrokkene 8] , schoonzus van [betrokkene 49] , gestort naar de rekening op naam van notaris [betrokkene 60] met als omschrijving "Spoedoverboeking zaaknummer […] [a-straat 1] ". Van enig materieel belang van [betrokkene 8] of van [betrokkene 7] bij de woning aan de [a-straat 1] is niet gebleken.

Onder voornoemde omstandigheden, waarbij de verdachte optreedt als gemachtigd koper van de woning èn als degene die een groot deel van de koopsom contant heeft gestort op een rekening op naam van een derde (die geen materieel belang of enige andere rol bij de aankoop van de woning heeft gehad) is sprake van een gerechtvaardigd vermoeden dat de geldbedragen waarmee de woning aan de [a-straat 1] is aangeschaft, althans een substantieel deel daarvan, afkomstig zijn uit enig misdrijf. Het betreft immers een contante storting van een aanzienlijk geldbedrag (meer dan € 90.000,-) op een rekening op naam van een derde, welk geld direct wordt doorgeboekt teneinde een pand aan te schaffen, welk pand vervolgens op naam van een ander (niet zijnde de verdachte en niet zijnde voornoemde rekeninghouder) wordt gezet. Tegenover dat gerechtvaardigde vermoeden mag, zoals hiervoor is overwogen, van de verdachte worden verlangd dat zij een concrete, verifieerbare en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijke verklaring geeft dat het voorwerp (de geldbedragen) niet van misdrijf afkomstig zijn.

De verdachte heeft ten aanzien van de herkomst van de door haar bij de aankoop van voornoemd pand aangewende gelden eveneens verwezen naar de onverdeelde nalatenschap van haar schoonvader [betrokkene 12] .

Zoals eerder overwogen acht het hof die verklaring van de verdediging onvoldoende concreet, mede daardoor niet verifieerbaar en overigens op voorhand hoogst onwaarschijnlijk, zodat nader onderzoek daarnaar van de kant van het Openbaar Ministerie niet aan de orde is.

Op grond van de hiervoor vastgestelde feiten en omstandigheden, alsmede het ontbreken van een tot nader onderzoek nopende, concrete, verifieerbare en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijke verklaring voor de herkomst van de door de verdachte voor de aankoop van het pand aan de [a-straat 1] aangewende gelden, is het hof van oordeel dat het niet anders kan zijn dan dat dit pand onmiddellijk of middellijk uit enig misdrijf afkomstig is.

Het hof stelt op grond van de gebezigde bewijsmiddelen vast dat de verdachte het pand aan de [d-straat 1] te Barendrecht op 26 januari 2006 heeft aangekocht als gemachtigde van [betrokkene 8] . Het aankoopbedrag (€ 670.000,-) is afkomstig van een buitenlandse rekening op naam van [betrokkene 12] . Dit betreft de bankrekening met nr. [017] bij BNP Paribas Fortis in België. Op deze rekening zijn in 2001 en 2002 drie contante stortingen gedaan van in totaal bijna 2,5 miljoen gulden. De te naam gestelde van de rekening is de op 11 april 1999 overleden schoonvader van verdachte. De zoon van de rekeninghouder, de medeverdachte [betrokkene 49] , is gemachtigd op deze bankrekening. In een kluis die gehuurd werd door de verdachte zijn bankstukken aangetroffen waaruit voornoemde stortingen blijken. Op grond van de omstandigheid dat hier sprake is van cashstortingen van grote geldbedragen die plaatsvonden op een buitenlandse bankrekening, die gesteld was op naam van een inmiddels overleden rekeninghouder en waartoe een Nederlands ingezetene als gemachtigde de toegang heeft, is het vermoeden gerechtvaardigd dat het geld op deze bankrekening van enig misdrijf afkomstig is. Daarom mag van de verdachte (en/of haar echtgenoot), als enige nog levende (direct dan wel indirect) betrokkenen bij deze rekening, verlangd worden dat zij een verklaring geeft voor de herkomst van het tegoed op deze Belgische bankrekening. Deze verklaring dient, zoals overwogen, te voldoen aan de vereisten dat zij concreet, min of meer verifieerbaar en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijk is.

Ook hier heeft de verdachte verwezen naar de onverdeelde nalatenschap van haar schoonvader [betrokkene 12] , welke verklaring het hof onvoldoende concreet acht, mede daardoor niet verifieerbaar en overigens op voorhand hoogst onwaarschijnlijk. Het hof acht die verklaring in dit geval ook daarom ondeugdelijk nu het geen inzicht geeft in de vraag waar de omvangrijke contante geldstortingen in 2001 en 2002 op de Belgische rekening vandaan komen, welke stortingen immers dateren van (ruim) na het overlijden van de rekeninghouder. De verklaring noopt het Openbaar Ministerie om die reden dan ook niet tot nader onderzoek.

Op grond van de hiervoor vastgestelde feiten en omstandigheden, alsmede het ontbreken van een tot nader onderzoek nopende, concrete, verifieerbare en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijke verklaring voor de herkomst van de door de verdachte voor de aankoop van het pand aan de [d-straat 1] aangewende gelden, is het hof van oordeel dat het niet anders kan zijn dan dat dit pand onmiddellijk of middellijk uit enig misdrijf afkomstig is.

Uit het dossier blijkt dat de verdachte de woning aan de [w-straat 1] op 12 juni 2009 als gemachtigde van [betrokkene 6] voor € 120.000 heeft gekocht en een half jaar daarna heeft verkocht met een winst van ca € 30.000. Beide keren verschijnt de verdachte in persoon bij de notaris. Het aankoopbedrag voor deze woning is afkomstig van de verkoop van het pand aan de [g-straat 2] aan [betrokkene 55] (waarvoor € 145.048,16 werd ontvangen). Dit bedrag is door de notaris verrekend met de aankoopsom voor de [w-straat] , waarbij het verschil naar een rekening van [betrokkene 6] is overgemaakt, waarop de verdachte is gemachtigd. Genoemde [betrokkene 55] heeft ten behoeve van de aankoop van de [g-straat] een hypothecaire lening bij de DSB bank aangevraagd, welke aanvraag is onderbouwd met een door [betrokkene 49] verzorgde valse werkgeversverklaring en valse loonstrook. Aldus is het geld waarmee het pand aan de [w-straat 1] door de verdachte, als gemachtigde van [betrokkene 6] , werd aangekocht van misdrijf (hypotheekfraude) afkomstig.

Het hof stelt op grond van het dossier vast dat de verdachte de panden aan de [x-straat 1] op 29 november 2006 als gemachtigde van [betrokkene 8] heeft aangekocht. Een aanzienlijk deel van de aankoopsom van deze panden (ongeveer de helft) is afkomstig van een rekening op naam van de verdachte, welke rekening gevoed is met de verkoop van het pand aan de [ac-straat 1] te Den Haag. Deze verkoop is gepaard gegaan met de oplichting van de DSB Bank, waarbij op grond van vals gebleken stukken een hypotheek aan [betrokkene 65] is verstrekt. De opbrengst van deze verkoop is aldus direct aanwijsbaar van misdrijf afkomstig. Daarmee is ten minste de helft van de aankoopsom van de panden aan de [x-straat 1] van misdrijf afkomstig.

Rol en wetenschap van de verdachte

De verdachte heeft de panden waarvoor witwassen bewezen is uit naam van een derde ([betrokkene 6] of [betrokkene 8] ) aangekocht. De verdachte was hierbij telkens in persoon aanwezig bij de notaris. Daarbij zijn de panden grotendeels betaald vanaf rekeningen die niet op naam stonden van [betrokkene 6] of [betrokkene 8] zelf en wist de verdachte dat zowel [betrokkene 6] als [betrokkene 8] onmogelijk over de financiële middelen konden beschikken om ook in economische zin een of meerdere panden aan te schaffen. Daarbij wist de verdachte tevens dat [betrokkene 6] en [betrokkene 8] de panden niet zelf bewoonden of zouden gaan bewonen. Het meest in het oog springende punt bij dit alles is dat, zoals de verdachte heeft verklaard, zowel de transacties met betrekking tot de panden als die met betrekking tot de bankrekeningen telkens in opdracht van haar echtgenoot hebben plaatsgevonden. Als diens echtgenote was de verdachte als geen ander ervan op de hoogte dat [betrokkene 49] eerder was veroordeeld ter zake van oplichting en fraude met betrekking tot onroerend goed en daarvoor ook een gevangenisstraf had uitgezeten. Sterker nog, de verdachte is zelf ook eerder als verdachte aangemerkt ter zake van die feiten en zij heeft daarvoor zelfs enige tijd in voorlopige hechtenis doorgebracht. Desondanks heeft de verdachte er telkens voor gekozen om in opdracht van [betrokkene 49] panden op naam van onbemiddelde familieleden van haar echtgenoot aan te (blijven) schaffen of de verkoopopbrengst ervan door te sluizen naar rekeningen waarop zij was gemachtigd. Het hof is van oordeel dat de verdachte hiermee welbewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat door middel van de op haar naam gestelde machtigingen panden werden verhandeld die feitelijk toebehoorden aan haar echtgenoot, zodat daardoor diens identiteit verhuld kon blijven. Op de hoogte van zijn eerdere veroordelingen vanwege zijn onroerend goed praktijken heeft de verdachte aldus eveneens welbewust de aanmerkelijke kans aanvaard dat (…) door middel van de op haar naam staande machtigingen panden zijn aangekocht die van misdrijf afkomstig waren.

Bij elk van die aan- en verkoophandelingen is verdachte in persoon aanwezig geweest. Zij had machtigingen in handen van familieleden van haar echtgenoot die, zoals zij wist, niet tegen hem opgewassen waren, hem over de gang van zaken geen lastige vragen stelden en hem kritiekloos ter wille waren. Met deze machtigingen vormde verdachte een onmisbare schakel in de door haar echtgenoot opgezette schijnconstructies, doordat zij aldus ervoor kon zorgen dat hij zowel in naam als in persoon geheel buiten beeld kon blijven. Op grond daarvan is het hof van oordeel dat de voor medeplegen vereiste voldoende nauwe en bewuste samenwerking tussen de verdachte en [betrokkene 49] is komen vast te staan. Hoewel geen sprake is van een aanwijsbaar gezamenlijk vooropgezet plan, was de bijdrage van verdachte aan het tenlastegelegde voor de medeverdachte cruciaal voor het complex van schijnhandelingen en van zodanig gewicht dat deze kan worden aangemerkt als medeplegen. Daarmee acht het hof ook het tenlastegelegde medeplegen bewezen.

Wat de eerdergenoemde bankrekeningen betreft geldt dat zowel de Belgische AXA rekening, als de rekening met nummer [020] rekeningen betroffen die weliswaar op naam van de verdachte stonden, maar die feitelijk werden beheerd door haar echtgenoot [betrokkene 49] . Door rekeningen op haar naam te openen, waarvan haar echtgenoot ongehinderd gebruik kon maken, is [betrokkene 49] lange tijd in staat geweest om grote geldtransacties aan te gaan uit naam van anderen en daarbij geheel uit beeld te blijven. Daarbij geldt dat de verdachte ook nadrukkelijk betrokken is geweest bij de Belgische rekening van waar het pand aan de [d-straat 1] te Barendrecht is betaald, door op eigen naam een kluis te huren waar de bankbescheiden in bewaard dienden te worden. Zij heeft aldus welbewust de aanmerkelijke kans aanvaard dat het vanaf haar Belgische AXA rekening naar de op haar naam gestelde rekening [020] overgemaakte bedrag van € 197.430 van enig misdrijf afkomstig was. Omdat zij ook deze banktransacties verrichtte op verzoek van en in nauwe en bewuste samenwerking met haar echtgenoot en zij ook op dit punt een onmisbare schakel vormde voor de frauduleuze praktijken van haar echtgenoot acht het hof ook hier het tenlastegelegde medeplegen bewezen.’

9. In de aanvulling op het verkort arrest is voorts, na de ‘Algemene bewijsmiddelen’, de volgende nadere bewijsoverweging opgenomen:

‘Nadere bewijsoverweging in aanvulling op het arrest

In het arrest is op blz. 14 en volgende overwogen dat op voornoemde Belgische rekening bij de Axa-bank grote contante stortingen hebben plaatsgevonden. Er is feitelijk sprake van één contante storting van € 45.220 d.d. 9 mei 2015, en, blijkens dat overzicht, van bijschrijvingen, afkomstig van een andere bankrekening, bij de Axa bank op naam van verdachte. Hetgeen het hof heeft overwogen ten aanzien van de herkomst van deze gelden geldt onverminderd nu door dan wel namens de verdachte is betoogd dat de herkomst van de bedragen op de buitenlandse rekeningen (uiteindelijk) is terug te voeren tot de gestelde onverdeelde boedel van wijlen [betrokkene 12] .

Daarenboven geldt dat de Nederlandse autoriteiten in het kader van het onderzoek 'Waterstof' op de hoogte zijn geraakt van de buitenlandse bankrekeningen op naam van de verdachte, en op naam van anderen, die haar of haar echtgenoot een volmacht hadden verstrekt. De echtgenoot van verdachte kon, met medewerking van de verdachte, als heer en meester beschikken over deze rekeningen.De echtgenoot van de verdachte, dan wel de verdachte zelf, had deze vermogensbestanddelen en de inkomsten daaruit, wat daar verder ook van zij, in zijn aangiften voor de inkomstenbelasting en de vermogensbelasting (tot de afschaffing daarvan) moeten opgeven.Naar het oordeel van het hof leidt het mede gelet op de onder bewijsmiddel 4 bij de algemene bewijsmiddelen, aangehaalde getuigenverklaring van belastinginspecteur [betrokkene 39] geen twijfel dat verdachte noch haar echtgenoot - die ontkent dat de tegoeden (en panden) feitelijk uitsluitend aan hem toebehoren - deze vermogensbestanddelen en/of de inkomsten daaruit nimmer in zijn (haar) aangiften voor de inkomstenbelasting (en vermogensbelasting) - voor zover gedaan - heeft aangegeven. Datzelfde geldt ten aanzien van de juridische eigenaren. In de eerder ambtshalve opgelegde aanslagen zijn ‘de buitenlandse bankrekeningen’ dus ook niet verdisconteerd.

Gesteld noch gebleken is dat de (in Nederland) verschuldigde belastingen ter zake bezit van, inkomsten uit - en de verwerving van - deze vermogensbestanddelen ooit door enig persoon zijn aangegeven en voldaan.

Het hof is ook op deze gronden van oordeel dat niet alleen ten aanzien van de hierboven genoemde, bekende contante stortingen op de buitenlandse bankrekeningen het vermoeden van een criminele herkomst gerechtvaardigd is, maar ook ten aanzien van de overige bijschrijvingen en/of tegoeden op buitenlandse bankrekeningen, alsmede op de van die rekeningen afgeschreven bedragen.’

Het eerste middel

10. Het eerste middel klaagt dat het bewezenverklaarde medeplegen van (opzet)witwassen niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan worden afgeleid, in het bijzonder doordat het hof zonder nader onderzoek bewezen heeft verklaard dat de onroerende zaken en banktegoeden (on)middellijk afkomstig waren van enig misdrijf, althans dat de bewijsvoering op dit punt onvoldoende begrijpelijk is. Uit de toelichting blijkt dat het middel is toegespitst op het bewijs van de wetenschap van de verdachte dat de banktegoeden van misdrijf afkomstig waren.

11. Daarbij wordt in de toelichting vooropgesteld dat het hof niet expliciet overweegt dat bij de verdachte sprake was van wetenschap. Het enkele feit dat de bankrekeningen op naam van de verdachte stonden zou ‘daartoe niet redengevend’ zijn. Ook zou, zo begrijp ik, geen sprake zijn van een ‘verbergings- en/of verhullingsactie’ waaruit wetenschap kan worden afgeleid. Dat zou niet anders worden door het gegeven dat de verdachte ‘betrokken is geweest bij de Belgische rekening waar het pand aan de [d-straat 1] te Barendrecht’ van is betaald. De vaststelling dat de verdachte de rekening slechts op haar naam had maar ‘geen feitelijk beheer had over de rekeningen’ zou eerder wijzen op culpa.

12. Het eerste deel van de bewezenverklaring ziet op medeplegen van witwassen in verband met een aantal panden. Het tweede deel betreft, kort gezegd, het tezamen en in vereniging met een ander banktegoeden ter waarde van € 197.430, bestaande uit drie maal een banktransactie van € 50.000 en één banktransactie van € 47.430,-, op bankrekening [020] op naam van de verdachte voorhanden hebben en overdragen terwijl de verdachte wist dat deze banktegoeden afkomstig waren uit enig misdrijf. Uit ’s hofs bewijsvoering volgt dat de genoemde vier bedragen zijn overgemaakt van een bankrekening bij de AXA Bank België die eveneens op naam van de verdachte staat (‘Nadere bewijsoverweging in aanvulling op het arrest’; bewijsmiddelen 1 en 3 onder kopje ‘Overboekingen naar rekening [020] ’). De verdachte heeft, zo overweegt het hof, verklaard dat deze gelden onderdeel uitmaken van de onverdeelde nalatenschap van haar in 1999 overleden schoonvader. Het hof beargumenteert waarom het deze verklaring ‘onvoldoende concreet, mede daardoor niet verifieerbaar en overigens op voorhand hoogst onwaarschijnlijk’ acht (onder het kopje ‘1. Overboekingen naar rekening [020] ’).

13. Aan het slot van de bewijsoverwegingen gaat het hof eerst in op de rol en wetenschap van de verdachte bij ‘de panden waarvoor witwassen bewezen is’. In die context stelt het hof onder meer vast dat de verdachte de panden waarvoor witwassen bewezen is uit naam van derden ( [betrokkene 6] of [betrokkene 8] ) heeft aangekocht. En dat die panden grotendeels zijn betaald vanaf rekeningen die niet op naam van [betrokkene 6] of [betrokkene 8] stonden, alsmede dat de verdachte wist dat zij onmogelijk over de financiële middelen konden beschikken om één of meer panden aan te schaffen. Zij wist ook dat [betrokkene 6] en [betrokkene 8] de panden niet zelf bewoonden of zouden gaan bewonen. En zij heeft verklaard dat de transacties met betrekking tot de panden en de bankrekeningen telkens in opdracht van haar echtgenoot plaatsvonden. Het hof wijst er voorts op dat de verdachte van een eerdere veroordeling van haar echtgenoot ter zake van oplichting en fraude met betrekking tot onroerend goed, waarvoor hij een gevangenisstraf had uitgezeten, op de hoogte was. En dat zij ook zelf als verdachte ter zake van die feiten is aangemerkt en daarvoor enige tijd in voorlopige hechtenis heeft doorgebracht. Het hof concludeert dat de verdachte voorwaardelijk opzet had op het door middel van de op haar naam staande machtigingen aankopen van panden die van misdrijf afkomstig waren.

14. Wat de rol en wetenschap van de verdachte bij de banktegoeden betreft stelt het hof voorop dat zowel de Belgische AXA rekening (met nummer [021] ) als de rekening met nummer [020] waar de € 197.430 op stond ‘rekeningen betroffen die weliswaar op naam van de verdachte stonden, maar die feitelijk werden beheerd door haar echtgenoot’. Door rekeningen op haar naam te openen waarvan haar echtgenoot ongehinderd gebruik kon maken, is deze ‘lange tijd in staat geweest om grote geldtransacties aan te gaan uit naam van anderen en daarbij geheel uit beeld te blijven’. Het hof stelt voorts vast dat de verdachte ook ‘nadrukkelijk betrokken’ is geweest bij de Belgische rekening (met nummer [017]) van waar het pand [d-straat 1] betaald is ‘door op eigen naam een kluis te huren waar de bankbescheiden in bewaard dienden te worden’. En dat zij aldus welbewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat het vanaf haar Belgische AXA rekening ‘naar de op haar naam gestelde rekening [020] overgemaakte bedrag van € 197.430 van enig misdrijf afkomstig was’.

15. Daaruit vloeit voort dat het middel feitelijke grondslag mist voor zover daarin wordt gesteld dat het hof niet zou hebben overwogen dat bij de verdachte sprake was van het vereiste opzet. Voorts volgt uit ’s hofs overwegingen dat het hof de wetenschap van de verdachte niet alleen heeft afgeleid uit het op haar naam staan van bankrekeningen. Uit de overwegingen van het hof in zijn geheel bezien volgt dat het hof de wetenschap van het van misdrijf afkomstig zijn van de panden en geldbedragen heeft afgeleid uit hetgeen de verdachte bekend was over de gang van zaken bij de aankoop van panden en de rol die haar echtgenoot bij die aankoop en bij de bankrekeningen speelde. En dat het hof daarbij betekenis heeft gehecht aan het de verdachte bekend zijn van het strafrechtelijk verleden van haar echtgenoot alsmede de omstandigheid dat zij zelf in verband met verdenking wegens betrokkenheid bij die feiten in voorlopige hechtenis heeft gezeten. Het hof heeft voorts gewezen op de betrokkenheid van de verdachte bij de verschillende bankrekeningen. Mede in het licht van hetgeen de verdachte bekend was omtrent de eerdere veroordeling van haar echtgenoot heeft het hof kunnen oordelen dat de omstandigheid dat zij het feitelijk beheer aan hem overliet niet meebrengt dat bij de verdachte slechts van culpa ten aanzien van het uit misdrijf afkomstig zijn sprake was.

16. De stellers van het middel wijzen er voorts op dat het hof in het verkort arrest (onder het kopje ‘1. Overboekingen naar rekening [020] ’) heeft overwogen dat op de Belgische rekening van de verdachte ‘contante stortingen (en opnames) van grote geldbedragen zijn gedaan’ terwijl het hof deze overweging in de aanvulling op het verkort arrest corrigeert. Het hof geeft in de aanvulling aan dat er ‘feitelijk sprake (is) van één contante storting van € 45.220 d.d. 9 mei 2015, en, blijkens dat overzicht, van bijschrijvingen, afkomstig van een andere bankrekening bij de Axa bank op naam van verdachte’. In verband met deze hersteloperatie formuleren de stellers van het middel een aantal klachten. Zo wijzen zij erop dat uit de gebezigde bewijsmiddelen niet blijkt dat op 9 mei 2015 een storting heeft plaatsgevonden op de bedoelde Belgische rekening.

17. Uit de in de aanvulling opgenomen bewijsmiddelen blijkt dat bedoelde datum een kennelijke verschrijving is. Het door AXA bank verstrekte overzicht (bewijsmiddel 1 onder het kopje ‘Overboekingen naar rekening [020] ’) houdt in dat op 9 mei 2005 een ‘Storting cash’ van bedoeld bedrag is gedaan. Uw Raad kan ’s hofs overweging verbeterd lezen.

18. De stellers van het middel voeren voorts aan dat uit de aanvullende mededeling bij bedoelde storting in dat bewijsmiddel (‘aankoop getronics tekort zichrek’) met vermelding van het nummer [022] zou volgen dat de betreffende gelden ‘afkomstig zijn van een andere rekening’ (met dat nummer).

19. Het hof heeft uit de vermelding ‘Storting cash’ onder ‘Omschrijving’ in het betreffende bewijsmiddel kunnen afleiden dat het om een contante storting ging. Die – feitelijke – uitleg van de inhoud van het bewijsmiddel is niet onbegrijpelijk en kan in cassatie niet verder worden getoetst. Het hof heeft naar het mij voorkomt in het midden kunnen laten in hoeverre hetgeen onder ‘Mededeling’ vermeld is nog nader licht werpt op de achtergrond van deze storting.

20. De stellers van het middel klagen voorts dat de aanvulling de bewijsvoering van het hof onbegrijpelijk zou maken. Daarbij wijzen zij in het bijzonder op de overweging inhoudend dat hetgeen het hof in het bestreden arrest ‘heeft overwogen ten aanzien van de herkomst van deze gelden’ onverminderd geldt, nu ‘door dan wel namens de verdachte is betoogd dat de herkomst van de bedragen op de buitenlandse rekeningen (uiteindelijk) is terug te voeren tot de gestelde onverdeelde boedel van wijlen [betrokkene 12] .’ Aangevoerd wordt dat ‘door het OM dient te worden vastgesteld dat er voldoende feiten en omstandigheden zijn aangedragen om het vermoeden te rechtvaardigen dat sprake is van een criminele herkomst’. Over het ‘bedrag ad 42.220 euro’ zou het OM geen stelling hebben ingenomen. Ik neem aan dat de stellers van het middel daarmee doelen op het op 9 mei 2005 gestorte bedrag van € 45.220,-.

21. Het hof heeft in het bestreden arrest onder het kopje ‘Algemeen, witwassen’ uiteengezet dat indien het OM feiten en omstandigheden heeft aangedragen die een vermoeden rechtvaardigen dat het niet anders kan zijn dan dat het voorwerp uit enig misdrijf afkomstig is, van de verdachte mag worden verlangd dat hij een concrete, verifieerbare en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijke verklaring geeft dat het voorwerp niet van misdrijf afkomstig is. Uit het onder kopje ‘1. Overboekingen naar rekening [020] ’ gestelde kan worden afgeleid dat het hof bedoeld vermoeden ‘met name’ heeft afgeleid uit de omstandigheid dat ‘op de Belgische rekening van de verdachte contante stortingen (en opnames) van grote geldbedragen zijn gedaan, waarvan een bedrag van € 195.000,- via de rekening van verdachte in Nederland wordt doorgeboekt naar een rekening waarover haar echtgenoot feitelijk de beschikking heeft’. Die onderbouwing van het witwasvermoeden aan de hand van grote contante stortingen neemt het hof in de aanvulling – zo begrijp ik – terug; die omstandigheid kan het bedoelde vermoeden in het licht van de correctie in de aanvulling niet langer dragen. Tegen die achtergrond is niet van belang of de contante storting op 9 mei 2005 van € 45.220,- tot de geldbedragen behoorde waarop het hof aanvankelijk het vermoeden van witwassen inzake het bedrag van € 197.430,- had gebaseerd, en of het OM zich daar al dan niet over had uitgelaten.2.

22. Het hof heeft de bewijsvoering in het verkort arrest op het onderhavige punt in de aanvulling evenwel niet alleen (deels) ondergraven, maar ook aangevuld. Het hof heeft overwogen dat de Nederlandse autoriteiten in het kader van het onderzoek ‘Waterstof’ op de hoogte zijn geraakt van de buitenlandse bankrekeningen op naam van de verdachte, en dat de echtgenoot van de verdachte dan wel de verdachte zelf deze vermogensbestanddelen en de inkomsten daaruit in aangiften voor de inkomstenbelasting en de vermogensbelasting (tot de afschaffing daarvan) had moeten opgeven. En het leidt uit de getuigenverklaring van belastinginspecteur [betrokkene 39] af dat het geen twijfel lijdt dat de verdachte en haar echtgenoot deze vermogensbestanddelen en/of de inkomsten daaruit nimmer hebben aangegeven voor de belasting. Ook op deze gronden is het hof van oordeel dat, zo begrijp ik, het vermoeden van een criminele herkomst gerechtvaardigd is bij (een deel van) die van buitenlandse bankrekeningen afgeschreven bedragen.

23. De stellers van het middel brengen tegen deze overweging in dat de verdachte niet is vervolgd voor fiscale delicten en dat uit de overweging van het hof volgt dat het hier zou gaan om een verplichting van de echtgenoot van de verdachte en de erven van [betrokkene 12] en/of [betrokkene 11]. Naar het mij voorkomt gaat het middel in zoverre uit van een verkeerde lezing van ’s hofs bewijsvoering. Het hof heeft niet overwogen dat de verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan een fiscaal delict. Het hof heeft slechts vastgesteld dat in het licht van de verklaring van de getuige [betrokkene 39] dat ‘de [familie] ’, waaronder de getuige kennelijk begrijpt ‘ [betrokkene 49] , zijn echtgenote en zijn kinderen’, ‘al haast 20 jaar geen aangifte’ heeft gedaan, een vermoeden van een criminele herkomst van (een deel van) de bedragen die van buitenlandse bankrekeningen afkomstig zijn gerechtvaardigd is.3.

24. De in de aanvulling op het verkort arrest opgenomen overwegingen van het hof komen mij niet onbegrijpelijk voor. Dat wordt niet anders door de omstandigheid dat het hof de teruggave aan de rechthebbende heeft gelast van de ‘buitenlandse tegoeden’. Ik wijs er daarbij op dat het hof deze beslissing heeft genomen omdat deze tegoeden ‘niet uit bewezenverklaarde feiten zijn verkregen, terwijl de bewezenverklaarde feiten evenmin met betrekking tot of met behulp van deze voorwerpen zijn begaan’ en deze voorwerpen aldus in de zaak tegen de verdachte niet vatbaar zijn voor verbeurdverklaring. Over de al dan niet criminele herkomst van deze tegoeden zegt deze beslissing niets.

25. Ik teken bij het voorgaande aan dat in een bewijsredenering waarin op fiscale misdrijven wordt gebaseerd dat het geldbedrag van € 197.430,- (deels) afkomstig is uit misdrijf, niet ter zake doet of dit bedrag al dan niet te herleiden is tot familiekapitaal. Ook vermogensbestanddelen die terug te leiden zijn tot familiekapitaal en inkomsten daaruit dienen in aangiften voor de inkomstenbelasting en vermogensbelasting te worden opgegeven. Tegen die achtergrond kan, meen ik, voorbij worden gegaan aan de passage in ’s hofs nadere bewijsoverweging waarin het stelt dat hetgeen het hof heeft overwogen ten aanzien van de herkomst van deze gelden onverminderd geldt ‘nu door dan wel namens de verdachte is betoogd dat de herkomst van de bedragen op de buitenlandse rekeningen (uiteindelijk) is terug te voeren tot de gestelde onverdeelde boedel van wijlen [betrokkene 12] ’. Voor zover het hof daarmee tot uitdrukking heeft willen brengen dat enkel uit het hoogst onwaarschijnlijke karakter van de verklaring voor de herkomst van bedragen de criminele afkomst kan worden afgeleid, zou het hof de bewijslastverdeling bij witwassen hebben miskend.

26. De passages onder het kopje ‘1. Overboekingen naar rekening [020] ’ waarin het hof toelicht waarom het de verklaring inhoudend dat vermogensbestanddelen waar de verdachte en de medeverdachte [betrokkene 49] de beschikking over hebben tot de onverdeelde nalatenschap van haar in 1999 overleden schoonvader behoren als ‘onvoldoende concreet, mede daardoor niet verifieerbaar en overigens op voorhand hoogst onwaarschijnlijk’ aanmerkt, houden gelet op de in de aanvulling opgenomen nadere bewijsoverweging vooral betekenis in verband met het pand [a-straat 1] , dat deels is gekocht met geld dat de verdachte contant heeft gestort op een rekening op naam van een derde, en in verband met het pand [d-straat 1], waarvan het aankoopbedrag afkomstig is van een buitenlandse bankrekening op naam van de schoonvader van de verdachte.

27. Het eerste middel faalt.

Het tweede middel

28. Het tweede middel klaagt eveneens over de bewijsvoering. Uit de toelichting op het middel blijkt dat het zich in het bijzonder richt op het medeplegen van het witwassen.

29. De stellers van het middel geven aan dat de kwalificatie medeplegen slechts gerechtvaardigd is als de bewezenverklaarde intellectuele en/of materiële bijdrage van de verdachte aan het delict van voldoende gewicht is. Daarvan zou onvoldoende blijken, de nauwe en bewuste samenwerking zou worden geconstrueerd doordat de verdachte handelingen uitvoerde als ‘de echtgenote van’. De stellers van het middel menen dat in ’s hofs overwegingen ‘het verwezenlijken van een gezamenlijk doel’ een rol speelt; er zou evenwel geen sprake zijn van een ‘vooropgezet plan’ zijn waar de verdachte weet van had en haar bijdrage zou niet ‘van vergelijkbaar gewicht’ zijn.

30. Het hof is onder het kopje ‘Rol en wetenschap van de verdachte’ nader ingegaan op de bijdrage die de verdachte aan het witwassen geleverd heeft. Daarbij stelt het voorop dat de verdachte ‘de panden waarvoor witwassen bewezen is’ uit naam van een derde heeft aangekocht. En dat de verdachte hierbij telkens in persoon aanwezig was bij de notaris. Het hof spreekt van het ‘in opdracht’ van haar echtgenoot panden op naam van onbemiddelde familieleden van haar echtgenoot aanschaffen en de verkoopopbrengst ervan doorsluizen naar rekeningen waarop zij gemachtigd was. Met de machtigingen van die familieleden ‘vormde verdachte een onmisbare schakel in de door haar echtgenoot opgezette schijnconstructies, doordat zij aldus ervoor kon zorgen dat hij zowel in naam als in persoon geheel buiten beeld kon blijven’. Op grond daarvan oordeelt het hof dat bij het witwassen van de panden van medeplegen met [betrokkene 49] sprake is.

31. Wat het witwassen van de banktegoeden betreft stelt het hof vast dat de verdachte door rekeningen op haar naam te openen haar echtgenoot lange tijd in staat heeft gesteld om grote geldtransacties aan te gaan uit naam van anderen en daarbij geheel uit beeld te blijven. Het hof stelt voorts vast dat de verdachte op eigen naam een kluis heeft gehuurd waar de bankbescheiden van de Belgische rekening van waar het pand aan de [d-straat 1] is betaald (nummer [017]) in bewaard dienden te worden. Omdat zij de banktransacties met het bedrag van € 197.430 verrichtte op verzoek van en in nauwe en bewuste samenwerking met haar echtgenoot en zij ‘ook op dit punt een onmisbare schakel vormde voor de frauduleuze praktijken van haar echtgenoot’ acht het hof ook hier medeplegen bewezen.

32. Naar het mij voorkomt heeft het hof aldus niet onbegrijpelijk en toereikend toegelicht dat en waarom de bijdrage van de verdachte aan het bewezenverklaarde witwassen van voldoende gewicht is. Dat de echtgenoot van de verdachte haar opdrachten gaf en verzoeken deed, neemt niet weg dat zij in de uitvoering een zeer belangrijke rol speelde. Het laten leveren en leveren van de panden waarbij de namen van derden zijn gebruikt kon slechts plaatsvinden omdat de verdachte door die derden gemachtigd was. En bankrekening [020] , waarop het bedrag van € 197.430 gestort werd, stond op naam van de verdachte, evenals de rekening waarvan dit bedrag afkomstig was, terwijl zij zelf vervolgens een bedrag van € 195.00 telefonisch naar een rekening ten name van [betrokkene 7] heeft laten overboeken. Dat medeplegen een nauwe en bewuste samenwerking eist, en dat de intellectuele en/of materiële bijdrage van de verdachte van voldoende gewicht moet zijn, betekent voorts niet dat de bijdragen van de medeplegers gelijkwaardig moeten zijn.

33. Aan de begrijpelijkheid en toereikendheid van ’s hofs overwegingen doet niet af dat het hof heeft overwogen dat ‘geen sprake is van een aanwijsbaar gezamenlijk vooropgezet plan’. De vaststelling van een dergelijk gezamenlijk plan, waar het begaan van een misdrijf deel van uitmaakt, kan van belang zijn bij de vaststelling van medeplegen, maar het is daarvoor geen strikt vereiste. Ik wijs er daarbij op dat medeplegen onder omstandigheden ook kan worden vastgesteld op basis van gezamenlijk handelen (vgl. de met medeplegen verwante strafbaarstelling van openlijke geweldpleging).4.En een taakverdeling waarbij het maken van de plannen en de uitvoering daarvan verdeeld worden is eveneens denkbaar, zo illustreert het bekende Containerdiefstalarrest.5.

34. De stellers van het middel klagen vervolgens meer specifiek, per pand, dat de bewijsmotivering van medeplegen van witwassen ontoereikend is. Daarbij beperken de stellers van het middel zich niet tot klachten die specifiek op het medeplegen zien.

35. Bij het pand [a-straat 1] wordt aangevoerd dat de enkele vaststelling dat het gaat om aanzienlijke contante geldbedragen waarvoor de verdachte volgens het hof geen aannemelijke verklaring heeft, ontoereikend zou zijn om ‘haar wetenschap’ te construeren en ‘haar daderschap in de vorm van medeplegen te kunnen bewijzen’. Daarbij zou het hof er, zo begrijp ik, ten onrechte aan voorbij zijn gegaan dat de verdediging heeft ‘aangetoond waar het geld vandaan komt’.

36. Uit ’s hofs bewijsvoering volgt dat het pand [a-straat 1] op 6 juli 2005 is gekocht door [betrokkene 6] , waarbij de verdachte als gevolmachtigde van [betrokkene 6] optreedt. En dat de verdachte eerder die dag een bedrag van € 92.760,- stort op een rekening op naam van medeverdachte [betrokkene 7] . Vanaf die rekening wordt diezelfde dag een bedrag van € 92.735,- gestort op de rekening van notaris [betrokkene 60], waarbij de omschrijving duidelijk maakt dat het een ‘Spoedoverboeking [a-straat 1] ’ betreft. Diezelfde dag wordt een bedrag van € 42.300,- vanaf een rekening van de medeverdachte [betrokkene 8] , schoonzus van de echtgenoot van de verdachte, op de rekening van notaris [betrokkene 60] gestort met een omschrijving die eveneens duidelijk maakt dat het een ‘Spoedoverboeking’ in verband met ‘ [a-straat 1] ’ betreft. Van enig materieel belang van [betrokkene 8] of [betrokkene 7] bij het pand [a-straat 1] is, zo overweegt het hof, niet gebleken. Onder deze omstandigheden, ‘waarbij de verdachte optreedt als gemachtigd koper van de woning èn als degene die een groot deel van de koopsom contant heeft gestort op een rekening op naam van een derde (die geen materieel belang of enige andere rol bij de aankoop van de woning heeft gehad)’ is volgens het hof sprake van een gerechtvaardigd vermoeden dat (een substantieel deel van) de geldbedragen waarmee de woning is aangeschaft, afkomstig zijn uit enig misdrijf.

37. Anders dan de stellers van het middel meen ik dat de bewijsvoering van het opzet van de verdachte en het medeplegen van witwassen door de verdachte niet berust op de enkele vaststelling dat het gaat om ‘aanzienlijke contante geldbedragen’. Het hof heeft ook vastgesteld dat de verdachte als gevolmachtigde van [betrokkene 6] is opgetreden. En dat de verdachte een groot contant geldbedrag vlak voor de aankoop heeft gestort op de rekening van een derde die geen materieel belang bij de aankoop heeft, terwijl een nagenoeg identiek bedrag daarna nog dezelfde dag in verband met de aanschaf van dit pand op de rekening van de notaris is gestort. In de passages in de pleitnota waar de stellers van het middel in deze context op wijzen, wordt gesteld dat de koop van het pand plaatsvond ‘met geld van een rekening op naam van [betrokkene 8] ’. Die stelling vindt evenwel haar weerlegging in ’s hofs niet onbegrijpelijke vaststelling dat een substantieel deel van het geld voor de aankoop afkomstig is van een andere rekening en tot een contante storting door de verdachte te herleiden is. Ik wijs er daarbij op dat het hof bewezen heeft verklaard dat de onroerende zaken ‘(deels) – middellijk of onmiddellijk – afkomstig waren van enig misdrijf’.

38. Bij het pand [d-straat 1] klagen de stellers van het middel dat noch uit het dossier, noch uit het arrest, een actieve betrokkenheid van de verdachte volgt bij de buitenlandse rekening waarvan het aankoopbedrag afkomstig zou zijn, ‘anders dan dat stortingsbewijzen zouden zijn aangetroffen in een kluis die op haar naam zou zijn gehuurd’. Ook de criminele herkomst van deze gelden en de wetenschap van de verdachte daarvan zouden niet uit de bewijsvoering blijken.

39. Uit ‘s hofs bewijsvoering volgt dat de verdachte het pand [d-straat 1] op 26 januari 2006 heeft aangekocht als gemachtigde van [betrokkene 8] . Het aankoopbedrag van € 670.000 is afkomstig van een buitenlandse bankrekening op naam van de in 1999 overleden schoonvader van de verdachte, [betrokkene 12] . Op die rekening zijn in 2001 en 2002 drie contante stortingen gedaan van in totaal bijna 2,5 miljoen gulden. De zoon van de overledene en echtgenoot van de verdachte, medeverdachte [betrokkene 49] , is gemachtigd op deze bankrekening. In een door de verdachte gehuurde kluis zijn bankstukken aangetroffen waaruit de stortingen blijken. De omstandigheid dat hier sprake is van cashstortingen van grote geldbedragen die plaatsvonden op een buitenlandse bankrekening, gesteld op naam van een inmiddels overleden rekeninghouder en waartoe een Nederlands ingezetene als gemachtigde de toegang heeft, brengt volgens het hof mee dat het vermoeden gerechtvaardigd is dat het geld op deze bankrekening van enig misdrijf afkomstig is.

40. Uit deze bewijsvoering blijkt dat de bijdrage van de verdachte niet alleen bestaat in haar betrokkenheid bij de kluis. Zij heeft, als gemachtigde van [betrokkene 8] , het pand in 2006 gekocht, met geld dat afkomstig was van de rekening van haar vele jaren eerder overleden schoonvader, waarbij haar echtgenoot gemachtigde was van die rekening. Daar komt bij dat de stortingsbewijzen waaruit blijkt dat de gelden contant op de betreffende rekening gestort zijn in een door haar gehuurde kluis lagen. Dat de betreffende gelden afkomstig zijn uit enig misdrijf en dat de verdachte daar opzet op had, heeft het hof in de bewijsoverweging uitgebreid toegelicht. Tegen die bewijsoverweging worden in deze context geen specifieke bezwaren geformuleerd. Daarom zie ik van nadere bespreking van deze deelklacht af. Ik wijs er daarbij op dat in andere middelen wel specifieke klachten worden geformuleerd, die in het navolgende besproken worden.

41. De stellers van het middel klagen bij het pand [w-straat 1] dat niet blijkt van de wetenschap bij de verdachte ‘ten aanzien van de hypotheekaanvraag van [betrokkene 55] ’.

42. Het hof heeft onder meer bewezenverklaard (kort gezegd) dat de verdachte tezamen en in vereniging met een ander van een onroerende zaak heeft verhuld wie de rechthebbende daarop was, immers hebben verdachte en/of haar mededader het pand [w-straat 1] geleverd/laten leveren, terwijl zij wist dat deze onroerende zaak afkomstig was van enig misdrijf.

43. Uit de bewijsmiddelen onder het kopje ‘ [w-straat 1] ’ blijkt dat de verdachte op 8 juni 2009 als gevolmachtigde van [betrokkene 6] aan [betrokkene 55] heeft verkocht het pand [g-straat 2] , voor € 157.000 (bewijsmiddel 8). Tegen [betrokkene 55] is aangifte gedaan van hypotheekfraude bij de aankoop van dit pand (bewijsmiddel 4). Uit een verklaring van [betrokkene 56] volgt dat deze op verzoek van ‘ [betrokkene 49] ’ (naar het hof kennelijk heeft begrepen: [betrokkene 49] , de echtgenoot van de verdachte) ‘zes loonstroken (heeft) aangemaakt, dat [betrokkene 55] voor [D] zou werken’ en dat [betrokkene 56] ook een valse werkgeversverklaring en arbeidsovereenkomst heeft opgemaakt (bewijsmiddel 5). Uit de bewijsmiddelen blijkt dat het pand [w-straat 1] op 12 juni 2009 door de verdachte als gevolmachtigde van [betrokkene 6] is gekocht van [betrokkene 53] voor € 120.000 (bewijsmiddelen 3 en 9). Beide transacties zijn door de notaris verrekend, hetgeen resulteerde in een door [betrokkene 6] te ontvangen bedrag van € 24.975,52 (bewijsmiddelen 6 en 7). Op 11 december 2009 is het pand [w-straat 1] van de verdachte, als gevolmachtigde van [betrokkene 6] , gekocht door [betrokkene 52] (bewijsmiddel 10). Tegen [betrokkene 52] is in verband met deze aankoop aangifte gedaan van hypotheekfraude (bewijsmiddel 1). De echtgenoot van de verdachte heeft daarbij voor de benodigde valse documenten gezorgd (bewijsmiddel 2 onder dit kopje, in samenhang met algemeen bewijsmiddel 2). [betrokkene 52] betaalde € 149.500 (bewijsmiddel 3; zie ook bewijsmiddel 7).

44. Uit ’s hofs bewijsoverweging blijkt dat het hof het geld waarmee het pand [w-straat 1] is aangekocht als van misdrijf afkomstig aanmerkt omdat het pand is aangekocht met geld dat [betrokkene 55] door hypotheekfraude verkregen had. Dat de verdachte het vereiste opzet had op het (on)middelllijk van enig misdrijf afkomstig zijn van het betreffende geld heeft het hof gebaseerd op de algemene overweging inzake ‘Rol en wetenschap van de verdachte’. Daarin is onder meer overwogen dat de verdachte de panden waarvoor witwassen bewezen is verklaard uit naam van een derde (o.a. [betrokkene 6] ) heeft aangekocht, dat de verdachte daarbij telkens in persoon bij de notaris aanwezig was en dat de verdachte wist dat [betrokkene 6] het pand niet zelf bewoonde of zou gaan bewonen. Het hof wijst er ook op dat de verdachte heeft verklaard dat de transacties met betrekking tot de panden telkens in opdracht van haar echtgenoot hebben plaatsgevonden. Het hof attendeert er in die context op dat de verdachte ‘als geen ander ervan op de hoogte’ was dat haar echtgenoot eerder was veroordeeld ter zake van oplichting en fraude met betrekking tot onroerend goed en daarvoor ook een gevangenisstraf had uitgezeten. En dat de verdachte ook zelf eerder als verdachte is aangemerkt ter zake van die feiten en daarvoor enige tijd in voorlopige hechtenis heeft doorgebracht. De stellers van het middel bestrijden niet dat het hof uit de bewijsmiddelen heeft kunnen afleiden dat deze omstandigheden zich ook bij dit pand voordeden.

45. Het hof heeft in bedoelde algemene overweging ook als omstandigheid vermeld dat ‘de panden grotendeels betaald (werden) vanaf rekeningen die niet op naam stonden van [betrokkene 6] of [betrokkene 8] zelf’ en dat de verdachte wist ‘dat zowel [betrokkene 6] als [betrokkene 8] onmogelijk over de financiële middelen konden beschikken om ook in economische zin een of meerdere panden aan te schaffen’. Deze omstandigheden zijn in verband met de gelden waaruit de aankoop van het pand [w-straat 1] werd gefinancierd ook aan de orde. De aankoop is gefinancierd met het geldbedrag dat [betrokkene 55] voor het pand [g-straat 2] betaalde. En de verdachte wist dat de omstandigheid dat zij dat geldbedrag als gevolmachtigde onder zich had gekregen niet meebracht dat [betrokkene 6] over de financiële middelen beschikte om ook in economische zin een of meer panden aan te schaffen.

46. Kennelijk heeft het hof in de omstandigheid dat het geld voor de aankoop van het pand [w-straat 1] van een hypotheekaanvraag van [betrokkene 55] afkomstig was, geen beletsel gezien om op grond van deze algemene overweging opzet op de criminele herkomst van het geld vast te stellen. Dat is niet onbegrijpelijk. Ik wijs in dit verband op bewijsmiddelen die het hof tot het bewijs heeft gebezigd in verband met het pand [x-straat 1] . DSB bank heeft tegen [betrokkene 65] aangifte gedaan wegens hypotheekfraude (bewijsmiddel 3). [betrokkene 56] verklaart dat hij op verzoek van [betrokkene 49] een valse arbeidsovereenkomst, werknemersverklaring en loonstrook voor [betrokkene 65] heeft gemaakt. Hij wist dat hij documenten opmaakte ‘van werknemers die niet bij [D] werkten’ (bewijsmiddel 4). [betrokkene 65] heeft verklaard dat hij een uitkering had, verslaafd was en verder geen inkomsten had, dat hij ‘samen met [betrokkene 49] en de vrouw van [betrokkene 49] (BFK: de verdachte) naar de DSB bank’ is gegaan, dat [betrokkene 49] ‘toen bij de DSB de papieren’ heeft ingevuld en dat hij ([betrokkene 65]) een ‘kruisje als handtekening’ heeft gezet. Waar de papieren over gingen wist hij niet en is hem ook niet uitgelegd (bewijsmiddel 5).

47. Het hof heeft mede uit deze gang van zaken kunnen afleiden dat de verdachte, waarvan het hof vaststelt dat zij ‘als geen ander ervan op de hoogte (was) dat [betrokkene 49] eerder was veroordeeld ter zake van oplichting en fraude met betrekking tot onroerend goed’, nu ‘transacties met betrekking tot de panden (…) telkens in opdracht van haar echtgenoot hebben plaatsgevonden’, welbewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat het geld waarmee [betrokkene 55] het pand [g-straat 2] aankocht door enig misdrijf verkregen was. Daaraan doet in het licht van de voortdurende betrokkenheid van de verdachte bij de onroerendgoedpraktijken van haar echtgenoot mijns inziens niet af dat de betrokkenheid van de verdachte bij de hypotheekfraude van [betrokkene 65] dateert van na de aankoop van het pand [w-straat 1] .6.

48. Bij het pand [x-straat 1] heeft het hof volgens de stellers van het middel slechts vastgesteld dat sprake zou zijn geweest van hypotheekfraude bij een eerdere transactie waarvan de opbrengst zou zijn gestort op de rekening waarvan dit pand zou zijn betaald. En het hof zou ten onrechte niet hebben gereageerd op het verweer dat het handelen van de verdachte ‘te ver van een eventueel gronddelict afligt om haar dit middellijk of onmiddellijk aan te rekenen. Het gaat om een zodanige vermenging van vermogens dat de criminele herkomst daarvan nauwelijks is terug te traceren’.

49. Uit de bewijsmiddelen onder het kopje ‘ [x-straat 1] ’ blijkt dat de DSB bank op 6 juni 2011 aangifte heeft gedaan tegen [betrokkene 65] wegens hypotheekfraude bij de aankoop van het pand [ac-straat 1]. Bij de aanvraag zou betrokkene hebben verklaard sinds juni 2009 in vaste dienst te zijn geweest bij [D] te Rotterdam (bewijsmiddel 3). [betrokkene 56] heeft verklaard dat hij op verzoek van [betrokkene 49] een arbeidsovereenkomst en werknemersverklaring op naam van [betrokkene 65] heeft gemaakt en deze documenten en een (valse) loonstrook aan [betrokkene 49] heeft gegeven (bewijsmiddel 4). [betrokkene 65] verklaart dat hij ‘samen met [betrokkene 49] en de vrouw van [betrokkene 49] naar de DSB bank gegaan’ is en dat hij ‘nog dezelfde dag met [betrokkene 49] naar een notaris gegaan’ is (bewijsmiddel 5).

50. Uit de bewijsmiddelen blijkt voorts dat het pand [x-straat 1] op 29 november 2006 is gekocht door de verdachte als gevolmachtigde van [betrokkene 8] , voor € 215.000 (bewijsmiddel 1). Uit de historische bankgegevens van bankrekening [020] van de verdachte blijkt dat op 17 november 2006 een bedrag van € 112.947,18 op deze rekening is bijgeschreven als overboeking van [E] met als omschrijving ‘Spoedoverdracht (…) [ac-straat 1] eindsaldo’. Op 27 november 2006 werd een bedrag van € 112.700 afgeschreven van deze rekening t.n.v. ‘[betrokkene 60] Nots’ met als omschrijving ‘Spoedoverdracht 7265 lening aan [betrokkene 8] inz aankoop [x-straat 1] te Den Haag. Levering 29/11/2006’ (bewijsmiddel 2).

51. Uit ’s hofs bewijsoverweging volgt dat het hof het van misdrijf afkomstig zijn van een deel van de aankoopsom van de panden aan de [x-straat 1] op 29 november 2006 afleidt uit de omstandigheid dat ongeveer de helft van de aankoopsom afkomstig is ‘van een rekening op naam van de verdachte, welke rekening gevoed is met de verkoop van het pand aan de [ac-straat 1] te Den Haag’ welke ‘verkoop is gepaard gegaan met de oplichting van de DSB bank, waarbij op grond van vals gebleken stukken een hypotheek aan [betrokkene 65] is verstrekt’.

52. Deze bewijsconstructie is niet begrijpelijk. Uit de bewijsmiddelen kan niet worden afgeleid dat de overdracht van het pand [ac-straat 1] aan [betrokkene 65], als gevolg van hypotheekfraude het bedrag heeft opgeleverd dat op 17 november 2006 op de rekening van de verdachte is bijgeschreven en waarmee het pand [x-straat 1] deels is bekostigd. Ik neem daarbij in aanmerking dat de DSB bank in juni 2011 aangifte heeft gedaan en dat daarbij is aangegeven dat [betrokkene 65] zou hebben verklaard sinds juni 2009 in vaste dienst te zijn terwijl de overschrijving in november 2006 plaatsvond.7.

53. Uit het arrest en de aanvulling met bewijsmiddelen in de samenhangende zaak tegen medeverdachte [betrokkene 49] kan worden afgeleid dat de verdachte het pand [ac-straat 1] twee keer heeft verkocht aan een koper die de aankoop financierde met door hypotheekfraude verkregen middelen. Onder het kopje ‘Feit 1 gewoontewitwassen: de panden [c-straat 1]’ is als bewijsmiddel 15 een ‘proces-verbaal d.d. 13 juni 2012, zijnde het relaas van deeldossier verdachte [verdachte] in het dossier Misbruik van Bankrekeningen’ opgenomen. Daarin is onder meer gerelateerd: ‘ [verdachte] : geld van misdrijf afkomstig Vanaf rekening [020] maakte zij op 27-11-2006 € 112.700 over naar notaris [betrokkene 60]. Dit bedrag is afkomstig van een eerdere verkoopopbrengst. Op 17-11-2006 ontvangt [verdachte] namelijk op rekening [020] € 112.947,18 van notaris [betrokkene 66], dit is de opbrengst van de [ac-straat 1], die [verdachte] eerder heeft verkocht aan [betrokkene 30]. [betrokkene 30] heeft bij de aankoop van de [ac-straat 1] hypotheekfraude gepleegd. De verkoopopbrengst is daarmee van misdrijf afkomstig. Met dit geld betaalt zij vervolgens 52% van de koopsom voor de [x-straat 1] ’. Tegen die achtergrond kan worden aangenomen dat het hof zich heeft vergist en de verkeerde hypotheekfraude ([betrokkene 65] in plaats van [betrokkene 30]) bij aankoop van hetzelfde pand ([ac-straat 1]) in de bewijsconstructie heeft verwerkt.8.

54. Het middel klaagt hier evenwel niet over. Als gezegd klagen de stellers van het middel dat het handelen van de verdachte ter ver afstaat van een eventueel gronddelict om haar dit middellijk of onmiddellijk aan te rekenen. En het zou gaan ‘om een zodanige vermenging van vermogens dat de criminele herkomst daarvan nauwelijks is terug te traceren’. Dat de door het hof bedoelde verkoop van [ac-straat 1] aan [betrokkene 65] later plaatsvindt dan de aankoop van [x-straat 1] , wordt niet opgemerkt. Over de vaststelling van het hof dat er sprake is geweest van hypotheekfraude bij een eerdere transactie waarvan de opbrengst op de rekening is gestort waarvan het pand [x-straat 1] is betaald, wordt slechts opgemerkt: ‘Bij deze vaststelling van het hof blijft het’. Dat die vaststelling niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan volgen of anderszins niet begrijpelijk is, wordt niet gesteld. Tegen die achtergrond meen ik dat aan het gesignaleerde gebrek in de bewijsvoering kan worden voorbijgegaan. Als klacht tegen een bewijsconstructie waarin de hypotheekfraude van [betrokkene 30] voor die van [betrokkene 65] in de plaats zou zijn gesteld, faalt het middel ondertussen. Het bedrag van € 112.947,18, de opbrengst van de verkoop aan [betrokkene 30], is op 17 november 2006 op rekening [020] van de verdachte terechtgekomen, vervolgens is tien dagen later een bedrag van € 112.700 van die rekening overgeboekt naar de rekening van de notaris ten behoeve van de aankoop van het pand [x-straat 1] , waarna dit pand twee dagen later door de verdachte als gevolmachtigde van [betrokkene 8] is gekocht voor een bedrag van € 215.000. In ’s hofs vaststelling dat een aanzienlijk deel van de aankoopsom (ongeveer de helft) afkomstig is van de genoemde rekening van de verdachte, die ‘gevoed is met de verkoop van het pand aan de [ac-straat 1]’ ligt besloten dat naar ’s hofs oordeel geen sprake is van een zodanige vermenging van vermogens dat de criminele herkomst nauwelijks is te traceren. Dat oordeel is niet onbegrijpelijk en behoefde geen nadere motivering. Van aanrekenen van het gronddelict is bij een bewezenverklaring van witwassen voorts geen sprake.

55. Voor zover Uw Raad van oordeel zou zijn dat het gesignaleerde gebrek in de bewijsvoering met zich brengt dat het middel in zoverre slaagt, meen ik dat het verhandelde ter terechtzitting aanleiding geeft tot het oordeel dat een hernieuwde behandeling van de zaak niet tot een andere uitkomst ten aanzien van de bewezenverklaring zal leiden.9.Dat brengt mee dat de verdachte in cassatie niet een voldoende in rechte te respecteren belang heeft bij deze klacht over de toereikendheid van de bewijsvoering.

56. Voor het geval Uw Raad dat anders ziet, merk ik op dat de bewezenverklaring op vier panden en een geldbedrag van ruim € 197.000 ziet. In dat licht meen ik dat het slagen van de klacht met betrekking tot de bewijsmotivering betreffende één van die panden geen grond voor cassatie vormt. Aard en ernst van het bewezenverklaarde zouden door een partiële vrijspraak van witwassen inzake dit pand niet worden aangetast, terwijl ook de kwalificatie van het bewezenverklaarde ongewijzigd blijft.10.

57. Wat de in de bewezenverklaring genoemde geldbedragen betreft, leiden de stellers van het middel uit de bewezenverklaring af dat het hof wetenschap bij de mededader afdoende zou hebben geacht om medeplegen ten laste van de verdachte bewezen te verklaren. Voorts zou het enkele feit dat het hof de verklaring van de verdachte voor de herkomst van de gelden (een erfenis van de vader van haar echtgenoot) als hoogst onwaarschijnlijk afdoet, nog niet meebrengen – zo begrijp ik – dat de verdachte opzet heeft op de omstandigheid dat de naar de op haar naam staande rekening overgeboekte gelden uit misdrijf afkomstig zijn.

58. Het hof heeft bij de geldbedragen bewezenverklaard dat ‘zij en/of haar mededader wist, dat die voorwerpen – onmiddellijk of middellijk – (deels) afkomstig waren uit enig misdrijf’. In zoverre het hof in deze passage ‘/of’ niet heeft doorgestreept, is van een kennelijke misslag sprake. Uit de bewijsmotivering vloeit voort dat het hof bewezen heeft geacht dat de verdachte en haar mededader met het vereiste opzet hebben gehandeld. Uw Raad kan de bewezenverklaring in zoverre verbeterd lezen.11.

59. De vaststelling dat de verdachte met het vereiste opzet heeft gehandeld is voorts niet gebaseerd op de omstandigheid dat het hof de verklaring die de verdachte voor de herkomst van de gelden heeft gegeven (een erfenis van haar schoonvader) als hoogst onwaarschijnlijk heeft afgedaan. Het hof heeft onder het kopje ‘1. Overboekingen naar rekening [020] ’ uiteengezet waarom het de betreffende verklaring als ‘onvoldoende concreet, mede daardoor niet verifieerbaar en overigens op voorhand hoogst onwaarschijnlijk’ heeft aangemerkt. Op die argumentatie wordt in het vervolg van de bewijsoverweging teruggegrepen (onder de kopjes genummerd 2 en 3). Aan het slot van de bewijsoverweging gaat het hof pas in op de ‘Rol en wetenschap van de verdachte’. In die overwegingen speelt de onwaarschijnlijkheid van de herkomst uit een erfenis geen rol.

60. De stellers van het middel menen voorts, zo begrijp ik, dat de overwegingen die het hof ten grondslag heeft gelegd aan de vrijspraak inzake de panden [g-straat 2] , [ae-straat 1] en [af-straat 1] ook tot een vrijspraak van witwassen ten aanzien van de in de bewezenverklaring genoemde panden [w-straat 1] en [x-straat 1] hadden moeten leiden. Dat de verdachte bij deze appartementen op de hoogte was van de onderliggende hypotheekfraude zou op geen enkele wijze zijn gebleken.

61. Voorafgaand aan de bespreking van deze klacht merk ik op dat de (partiële) vrijspraken niet van het cassatieberoep zijn uitgesloten.12.En dat Uw Raad is teruggekomen van de gewoonteregel ‘dat in zaken met meerdere, cumulatief tenlastegelegde feiten het door de verdachte zonder enige beperking ingestelde beroep in cassatie pleegt te worden opgevat als niet te zijn gericht tegen (bijvoorbeeld) de vrijspraak van het cumulatief tenlastegelegde feit’.13.De verdachte kan zich tegen die achtergrond op tegenstrijdigheden tussen de motivering van een vrijspraak en een bewezenverklaring beroepen.

62. Het hof heeft de verdachte vrijgesproken van het (medeplegen van) witwassen van de panden aan de [g-straat 2] , de [ae-straat 1] en de [af-straat 1]. Daarbij heeft het hof overwogen:

‘Wat betreft de vraag of de panden aan de [g-straat 2] en de [ae-straat 1] op enige wijze gerelateerd kunnen worden aan middelen die van misdrijf afkomstig zijn, kan in dit verband slechts worden vastgesteld dat de opbrengst van de doorverkoop daarvan als zodanig kan worden aangemerkt, omdat in beide gevallen sprake is van een bij de doorverkoop gepleegde hypotheekfraude. Weliswaar was de echtgenoot van de verdachte, de medeverdachte [betrokkene 49] , betrokken bij deze hypotheekfraudes, maar het is niet gebleken dat de verdachte van die fraude wetenschap had. De enkele omstandigheid dat de verdachte op grond van een doorlopende notariële volmacht, als verkoper bij die transacties was betrokken, maakt niet dat de verdachte wist dat de opbrengst van de doorverkoop van misdrijf afkomstig is, terwijl het hof ook van (wetenschap bij de verdachte van) een eerdere criminele herkomst van de gelden waarmee deze panden zijn aangekocht niet gebleken is.

Ten aanzien van het pand aan de [af-straat 1] overweegt het hof dat dit pand weliswaar is verkocht binnen een ABC-constructie, waarbij een grote waardestijging onverklaard is gebleven, doch dat de criminele herkomst van de opbrengst van dit pand die in deze zaak kan worden vastgesteld, is gelegen in een hypotheekfraude gepleegd door de uiteindelijke koper van het pand. Dat de verdachte van deze fraude op de hoogte is geweest is naar het oordeel van het hof niet gebleken. Het hof zal de verdachte dan ook vrijspreken van het (medeplegen van) witwassen van voornoemde panden.’

63. In het voorgaande heb ik aangegeven dat de bewijsmotivering wat het pand [x-straat 1] betreft naar het mij voorkomt tekortschiet, doch dat dit gebrek niet tot cassatie behoeft te leiden. Ik attendeerde er daarbij op dat het hof uit de in de zaak tegen medeverdachte [betrokkene 49] gebruikte bewijsmiddelen had kunnen afleiden dat de € 112.700 waar in de bewijsmiddelen bij het bestreden arrest over gesproken wordt uit misdrijf (door [betrokkene 30] gepleegde hypotheekfraude) afkomstig is. Ik zal de onderhavige klacht in dat licht bespreken

64. Bij het pand [w-straat 1] is net als bij de panden aan de [g-straat 2] en de [ae-straat 1] sprake van ‘bij de doorverkoop gepleegde hypotheekfraude’. Bij het pand [g-straat 2] werd de hypotheekfraude bij doorverkoop gepleegd door [betrokkene 55] , bij het pand [w-straat 1] door [betrokkene 52] . Anders dan bij het pand [g-straat 2] was bij het pand [w-straat 1] evenwel niet alleen sprake van bij doorverkoop gepleegde hypotheekfraude. Ook de aankoop werd bekostigd uit middelen die uit (door [betrokkene 55] gepleegde) hypotheekfraude verkregen waren. Van identieke omstandigheden is derhalve geen sprake.

65. Bij het pand [x-straat 1] heeft het hof niets vastgesteld inzake hypotheekfraude bij doorverkoop van het pand. Wel volgt, zo bleek, uit een in de zaak tegen medeverdachte [betrokkene 49] gebezigd bewijsmiddel dat de middelen die zijn aangewend voor de aankoop van dit pand in belangrijke mate zijn gegenereerd door een in 2006 gepleegde hypotheekfraude door [betrokkene 30]. Daarmee is ook in deze zaak geen sprake van identieke omstandigheden als bij de panden waarbij de verdachte van witwassen is vrijgesproken.

66. Dat het hof in het licht van het verschil in omstandigheden tot een ander oordeel is gekomen is niet onbegrijpelijk. Ik neem daarbij in aanmerking dat het hof bewezen heeft verklaard dat de ‘onroerende zaken (deels) – middellijk of onmiddellijk – afkomstig waren van enig misdrijf’ en dat de verdachte ‘wist dat (de opbrengst van)’ deze onroerende zaken van misdrijf afkomstig waren. De bewezenverklaring ziet derhalve niet (alleen) op de criminele herkomst van de opbrengst. Daar komt bij dat het hof het opzet van de verdachte onder meer heeft afgeleid uit een aantal omstandigheden die met de aankoop verband houden. De vaststelling van opzet is onder meer gebaseerd op het aankopen van het pand uit naam van [betrokkene 6] respectievelijk [betrokkene 8] , die het pand niet bewoonden of zouden gaan bewonen, de aanwezigheid van de verdachte bij de notaris bij die aankopen en de wetenschap dat [betrokkene 6] en [betrokkene 8] onmogelijk over de financiële middelen konden beschikken om het pand aan te schaffen. Daarnaast wijst het hof op het handelen in opdracht van haar echtgenoot, en op de wetenschap van de eerdere veroordeling van haar echtgenoot ter zake van oplichting en fraude met betrekking tot onroerend goed. De verdachte had in het licht van de door het hof genoemde omstandigheden bij de aankopen (in opdracht van de medeverdachte) wetenschap van meer relevante omstandigheden dan bij verkopen aan derden.

67. Ik attendeer er voorts op dat het hof in het kader van de motivering van de vrijspraken slechts vaststelt dat niet is gebleken dat de verdachte van de betreffende hypotheekfraudes ‘wetenschap had’. In het voorgaande is reeds aangegeven dat in de bewijsvoering besloten ligt dat de verdachte er wel in zijn algemeenheid van op de hoogte was dat de medeverdachte in een deel van de gevallen panden liet aankopen door derden die hypotheekfraude pleegden. Ik wijs in dit verband op de betrokkenheid van de verdachte bij de lening die de DSB bank in 2009 aan [betrokkene 65] verstrekte.14.

68. De stellers van het middel klagen ten slotte dat het zonder enige nadere motivering onbegrijpelijk is dat het hof het voorwaardelijk opzet van de verdachte (mede) heeft gebaseerd op de eerdere veroordeling van haar echtgenoot in de AMFI-zaak. Daarbij wordt aangevoerd dat het verwijt richting de verdachte in die zaak een ander was dan in de onderhavige zaak.

69. Het hof heeft overwogen dat de verdachte als geen ander ervan op de hoogte was dat haar echtgenoot ‘eerder was veroordeeld ter zake van oplichting en fraude met betrekking tot onroerend goed’. Dat het verwijt dat haar echtgenoot in die zaak gemaakt is, identiek zou zijn aan het verwijt dat haar echtgenoot (en de verdachte) in de onderhavige zaak gemaakt wordt, heeft het hof niet overwogen. Dat oplichting en fraude in de onderhavige zaak eveneens een rol spelen, heeft het hof uit de bewijsmiddelen kunnen afleiden. Daarin komen diverse gevallen van hypotheekfraude naar voren, en uit die bewijsmiddelen blijkt ook van de rol die de echtgenoot van de verdachte en de verdachte zelf daarin speelden. Het is al met al dan ook niet onbegrijpelijk dat het hof de vaststelling van het voorwaardelijk opzet van de verdachte mede heeft gebaseerd op haar bekendheid met de eerdere veroordeling van haar echtgenoot.

70. Het tweede middel faalt.

Het derde middel

71. Het derde middel houdt in dat het bewezenverklaarde medeplegen van witwassen niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan worden afgeleid en dat de bewezenverklaring tevens onvoldoende gemotiveerd is. Uit de toelichting kan worden afgeleid dat dit middel ziet op de verklaring van de verdachte dat het geld uit de erfenis van haar schoonvader afkomstig was.

72. De stellers van het middel klagen dat het hof slechts heeft overwogen dat de verklaring onvoldoende concreet en mede daardoor niet verifieerbaar is, en dat een onvoldoende concrete verklaring een verklaring nog niet hoogst onwaarschijnlijk maakt. De verdachte zou het OM en het hof verzocht hebben om nader onderzoek te doen om haar verklaring voldoende concreet en verifieerbaar te maken. Het zou op de weg van het OM hebben gelegen om nader onderzoek te doen naar de verklaring van de verdachte. ’s Hofs oordeel dat de verdachte geen concrete, verifieerbare en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijke verklaring heeft gegeven over de herkomst van de geldbedragen zou niet zonder meer begrijpelijk zijn.

73. Uit hetgeen het hof onder het kopje ‘1. Overboekingen naar rekening [020] ’ (zoals gecorrigeerd in de nadere bewijsoverweging) en onder de kopjes ‘2. [a-straat 1] te Den Haag’ en ‘3. [d-straat 1] te Barendrecht’ heeft overwogen kan worden afgeleid dat de verdachte ten aanzien van de herkomst van de geldbedragen waar het bij deze rekening en panden om gaat heeft verklaard dat deze gelden onderdeel uitmaken van de onverdeelde nalatenschap van haar in 1999 overleden schoonvader, welke boedel door haar echtgenoot werd beheerd. Het hof leidt (onder het eerste kopje) uit het dossier af dat de schoonvader van de verdachte over enkele percelen grond in Suriname beschikte en een bescheiden inkomen heeft genoten uit landbouwwerkzaamheden. Niets in het dossier zou wijzen op een groot legaal verworven inkomen uit concreet aangeduide legale bronnen of van te gelde gemaakt vermogen waaruit (zo begrijp ik) deze geldbedragen verklaard kunnen worden. En de verdediging heeft niet concreet toegelicht en met geen enkel schriftelijk stuk onderbouwd hoe de schoonouders van de verdachte vermogen hebben opgebouwd, hoe en wanneer dat vermogen te gelde is gemaakt en op welke wijze de aldus verkregen gelden bij de verdachte terecht zijn gekomen. Nadat het hof vervolgens nog is ingegaan op de relevantie van een taxatierapport en op verklaringen van familieleden van de verdachte concludeert het dat de verklaring van de verdediging ‘met het oog op het vorenoverwogene onvoldoende concreet, mede daardoor niet verifieerbaar en overigens op voorhand hoogst onwaarschijnlijk’ is.

74. Uit deze overweging volgt dat het hof niet slechts heeft overwogen dat de verklaring onvoldoende concreet en mede daardoor niet verifieerbaar is. Het hof heeft uit het overwogene eveneens afgeleid dat de verklaring ‘op voorhand hoogst onwaarschijnlijk’ is. Die onwaarschijnlijkheid heeft het hof, getuige het woord ‘overigens’, daarbij niet (enkel) afgeleid uit het onvoldoende concreet en niet verifieerbaar zijn van de verklaring.

75. ’s Hofs oordeel dat de verklaring die de verdachte heeft gegeven voor de herkomst van de geldbedragen op voorhand hoogst onwaarschijnlijk is, is in de kern gebaseerd op de vaststelling dat de verdediging niet concreet heeft toegelicht en met geen enkel schriftelijk stuk heeft onderbouwd hoe de schoonouders van de verdachte vermogen hebben opgebouwd. Die vaststelling, die in ’s hofs overweging nader is toegelicht, kan het oordeel dat de verklaring op voorhand hoogst onwaarschijnlijk is, zodat nader onderzoek daarnaar van de kant van het OM niet aan de orde is, dragen.

76 Het derde middel faalt.

Het vierde middel

77. Het vierde middel bevat de klacht dat het hof ten onrechte, althans onvoldoende gemotiveerd, althans onbegrijpelijk verzoeken tot het doen van nader onderzoek heeft afgewezen. Dat zou een schending van (onder meer) art. 6 EVRM opleveren. Uit de toelichting op het middel begrijp ik dat de stellers van het middel bij deze klacht enkel het oog hebben op de afwijzing van verzoeken tot het opvragen van bankstukken bij de banken BNP Paribas Fortis, KBC België, Commerzbank en BLG Paribas Luxemburg alsmede op de afwijzingen van verzoeken tot het horen van medewerkers van buitenlandse en Nederlandse banken als getuige.15.

78. Verzoeken tot het opvragen van bankstukken en verzoeken tot het horen van bankmedewerkers zijn ook namens medeverdachte [betrokkene 49] gedaan. Op 11 mei 2017 heeft het hof (onder meer) op door de verdachte en deze medeverdachte ingediende onderzoekwensen beslist; daarbij zijn de verzoeken die namens de verdachte zijn gedaan afgewezen. Aan het proces-verbaal van de betreffende zitting kan het volgende worden ontleend:

‘1. [betrokkene 49]De voorzitter deelt mede dat het hof in de zaak tegen de verdachte [betrokkene 49] op de gedane onderzoekswensen als volgt heeft beslist.

(…)