Einde inhoudsopgave
Bevrijdende verweren (BPP nr. XXII) 2023/379
379 Feiten van algemene bekendheid of algemene ervaringsregels
H.W.B. thoe Schwartzenberg, datum 27-01-2023
- Datum
27-01-2023
- Auteur
H.W.B. thoe Schwartzenberg
- JCDI
JCDI:ADS691783:1
- Vakgebied(en)
Burgerlijk procesrecht (V)
Voetnoten
Voetnoten
Snijders (red.), Klaassen, Krans & Meijer 2022/45 en 206; Asser Procesrecht/Asser 3 2023/96 e.v.; de conclusie van A-G R.H. de Bock ECLI:NL:PHR:2018:1457 randnr. 3.25 vóór HR 25 januari 2019: ECLI:NL:HR:2019:96, NJ 2019/58. Zie ook Van Boom, Tuil & Van der Zalm 2010 en Van Boom, Pluut & Van der Rest 2017.
HR 18 december 1987, ECLI:NL:HR:1987:AD0115, NJ 1988/679 met nt. WHH (Schook/Vergeer; niet-officiële bezichtiging).
HR 15 april 2011, ECLI:NL:HR:2011:BP5612, NJ 2011/180 (Van Donkersgoed/Jansen). Vgl. Asser Procesrecht/Asser 3 2023/93-94. Zie ook HR 25 januari 2019, ECLI:NL:HR:2019:96, NJ 2019/58, JBPr 2019/18 met nt. L.V. Gardingen en B.T.M. van der Wiel.
HR 9 september 2011, ECLI:NL:HR:2011:BR1654, NJ 2011/409 (Budgetbeheer Limburg).
HR 15 april 2011, ECLI:NL:HR:2011:BP5612, NJ 2011/180 (Van Donkersgoed/Jansen).
H.J. Snijders in zijn noot bij HR 24 november 2006, ECLI:NL:HR:2006:AY7929, NJ 2007/539 (MSM/Kostelijk).
HR 8 februari 2008, ECLI:NL:HR:2008:BB6196, NJ 2008/92 (Bruns/Golden Anchor Club).
Parl. Gesch. Bewijsrecht (1988) p. 85 en conclusie A-G W.D.H. Asser randnr. 2.3 vóór HR 30 juni 1989, ECLI:NL:HR:1989: AD0844, NJ 1989/805. Zie ook HR 4 september 1998, ECLI:NL:HR:1998:ZC2694, NJ 1998/828.
HR 17 november 2006, ECLI:NL:HR:2006:AY9712, NJ 2006/621.
Nu vaststond dat geprobeerd was de fles op een normale manier te openen en de fles ontplofte, wordt een vermoeden uitgesproken dat de oorzaak van de ontploffing een gebrekkige fles was (HR 24 december 1993, ECLI:NL:HR:1993:ZC1197, NJ 1994/214 (Leebeek/Vrumona)).
Van Boom, Tuil & Van der Zalm 2010.
De rechter mag binnen de grenzen van de rechtsstrijd ambtshalve feiten van algemene bekendheid of algemene ervaringsregels aan zijn beslissing (mede) ten grondslag leggen (art. 149 lid 2 Rv).1 Niet van belang is of feiten van algemene bekendheid of algemene ervaringsregels zijn gesteld; zij behoeven evenmin bewijs. De eigen wetenschap van de rechter valt niet onder de notoire feiten of algemene ervaringsregels. Mocht de rechter gebruik willen maken van uit eigen wetenschap bekende gegevens2 of gaat de rechter ertoe over om informatie van internet te halen 3 en wil hij deze informatie mede ten grondslag te leggen aan zijn beslissing, dan dient hij partijen in de gelegenheid te stellen zich daarover uit te laten. De rechter mag zijn beslissing niet baseren op gegevens waarover partijen zich niet hebben kunnen uitlaten.4 Laat hij dat na dan is sprake van een verrassingsbeslissing.5
Feiten van algemene bekendheid zijn notoire feiten, feiten die ieder normaal ontwikkeld mens kent of uit voor ieder toegankelijke bronnen kan kennen.6 Wil iets aangeduid kunnen worden als een feit van algemene bekendheid, dan kent een dergelijk feit geen uitzonderingen.7 De rechter moet terughoudend zijn met het aannemen dat een feit van algemene bekendheid is; hij dient dit begrip beperkt uit te leggen. De omstandigheid dat een feit uit een algemeen kenbare bron, zoals een krantenartikel afkomstig is, maakt het nog niet tot een feit van algemene bekendheid.8 De beslissing van de rechter dat een bepaald feit van algemene bekendheid is, is een feitelijke beslissing die in cassatie slechts beperkt kan worden getoetst.
Bij algemene ervaringsregels gaat het om een algemeen weten; de regels vormen geen rechtsregels in de zin van art. 79 RO. Algemene ervaringsregels zijn wetmatigheden op grond waarvan zich in het algemeen gesproken bepaalde feiten zullen voordoen.9 De rechter is verplicht om het gebruik van algemene ervaringsregels te motiveren, zodat de feiten zowel voor derden als voor partijen aanvaardbaar en controleerbaar zijn.10 Bij de vaststelling van causaliteit kan het begrip ‘res ipsa loquitur’ behulpzaam zijn: op grond van ervaringsregels wordt een aansprakelijkheidsvermoeden afgeleid.11
De grens tussen feiten van algemene bekendheid en algemene ervaringsregels is vloeiend.12