Hof Arnhem-Leeuwarden, 07-05-2015, nr. 13/00503, nr. 13/00504, nr. 13/00505, nr. 13/00506, nr. 13/00507, nr. 13/00508, nr. 13/00509, nr. 13/00510, nr. 13/00511, nr. 13/00512, nr. 13/00513, nr. 13/00514, nr. 13/00515, nr. 13/00517

Belanghebbenden stellen dat de Inspecteur niet alle op de zaak betrekking hebbende stukken heeft overgelegd. Ter zitting van het Hof heeft de gemachtigde van belanghebbenden verklaard dat daarmee uitsluitend nog wordt gedoeld op het ontbreken van een verslag van het gesprek dat [I], tijdens het bezoek aan Brussel in 2001 – in formele dan wel informele sfeer – heeft gehad met [J] (2.4). Belanghebbenden stellen in dit kader – zakelijk weergegeven – met name dat [I] wetenschap had of had kunnen hebben omtrent de onrechtmatige wijze van verkrijging van de microfiches en de ontoelaatbare handelwijze van Belgische overheidsdienaren daarbij, en dat [I] ten onrechte heeft nagelaten daaromtrent informatie in te winnen, terwijl deze informatie hem wel ter beschikking had kunnen staan en dat hij daarom ten onrechte hierover geen verslag heeft gedaan en/of opgemaakt. Een dergelijk verslag zou, aldus belanghebbenden, tot de stukken van het geding hebben behoord. De Inspecteur heeft ontkend dat van dat gesprek een verslag is opgemaakt. Naar het oordeel van belanghebbenden behoren tot de stukken van het geding als bedoeld in artikel 8:42 Awb echter ook de stukken die er niet zijn maar die de Inspecteur had kunnen of moeten opmaken of kunnen verkrijgen.

Belanghebbenden bestrijden niet dat van het betreffende gesprek geen verslag is gemaakt. Anders dan belanghebbenden betogen behoren stukken die niet bestaan, niet tot de op de zaak betrekking hebbende stukken als bedoeld in artikel 8:42 Awb (vgl. HR 20 december 2013, 12/02985, ECLI:NL:HR:2013:1776, BNB 2014/58). Evenmin dwingt artikel 8:42 Awb de Inspecteur actief op zoek te gaan naar ontlastend materiaal.

Uit België verkregen informatie / onrechtmatig verkregen bewijs

Belanghebbenden stellen zich op het standpunt dat de Inspecteur (de gegevens op) de renseignementen op onrechtmatige wijze heeft verkregen en dat daarom de in geding zijnde navorderingsaanslagen niet hadden mogen worden opgelegd of in ieder geval dat deze informatie van bewijs voor de opgelegde navorderingsaanslagen dient te worden uitgesloten. Belanghebbenden betwisten dat de Nederlandse fiscus geen wetenschap had van een mogelijk niet (geheel) correcte verkrijging in het buitenland, dan wel dat hij van die omstandigheden bewust geen kennis heeft willen nemen. Verder wijzen belanghebbenden op uitspraken van de Rechtbank Brussel van 8 december 2009 en het Hof van Beroep van Brussel van 10 december 2010, waarin – kort gezegd – in de Belgische strafzaak tegen een aantal verdachten (niet erflaatster) werd geoordeeld dat de bewijsgaring in het kader van het KB-Lux project “vanaf de aanvang ernstig deloyaal was”, en de uitspraak van het Hof van Cassatie van België van 31 mei 2011 waarbij het cassatieberoep tegen de uitspraak van het Hof van Beroep is verworpen. Belanghebbenden stellen verder dat de Belgische autoriteiten ten onrechte hebben verzuimd uit eigen beweging de Nederlandse autoriteiten te informeren over de onrechtmatige verkrijging. Voormeld overheidsoptreden, dat van Nederland in het bijzonder, achten belanghebbenden strijdig met het recht van belanghebbenden op een eerlijk proces in de zin van artikel 6 EVRM en met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, meer specifiek: het zorgvuldigheidsbeginsel, het motiveringsbeginsel, het vertrouwensbeginsel en het beginsel van fair play. Voorts hadden de renseignementen volgens belanghebbenden niet mogen worden uitgewisseld op basis van de goede trouw in de zin van het Verdrag met Wenen, het internationale vertrouwensbeginsel, het Belastingverdrag met België en de zogeheten Bijstandsrichtlijn.

In zijn arrest van 20 maart 2015, nr. 13/03959, ECLI:NL:HR:2015:643, overweegt de Hoge Raad onder meer:

“ 2.5.1 Ook in fiscale geschillen waarop artikel 6 EVRM van toepassing is, zoals geschillen over een fiscale bestuurlijke boete, dient het recht op een behoorlijk proces als bedoeld in dat verdragsartikel te zijn verzekerd. Dit kan meebrengen dat strafrechtelijk onrechtmatig verkregen bewijsmateriaal ook bij de beoordeling in dergelijke procedures buiten beschouwing moet blijven. (…)

Buiten deze categorie van gevallen waarin het recht van de belanghebbende op een behoorlijk proces op grond van artikel 6 EVRM noodzaakt tot bewijsuitsluiting, is de taak van de belastinginspecteur en de belastingrechter bij het vaststellen dan wel beoordelen van besluiten op grond van de belastingwetgeving niet vergelijkbaar met de taak van de strafrechter ten aanzien van strafrechtelijk onrechtmatig verkregen bewijsmateriaal. Uitsluiting van dergelijk bewijsmateriaal is in een belastingzaak immers in het algemeen geen aangewezen en evenredige maatregel om rechtmatig optreden van de met opsporing en vervolging van strafbare feiten belaste ambtenaren te stimuleren. Wel bestaat in uitzonderlijke gevallen de mogelijkheid dat uitsluiting van strafrechtelijk onrechtmatig verkregen bewijs ook in een belastingzaak geboden is als rechtsstatelijke waarborg, omdat een belangrijk (strafvorderlijk) voorschrift of rechtsbeginsel in zo aanzienlijke mate is geschonden, dat de uitkomst van dat onderzoek ook in een belastingzaak van het bewijs dient te worden uitgesloten. (…).

Deze zeer terughoudende uitsluiting van strafrechtelijk onrechtmatig verkregen bewijs in belastingzaken, in gevallen waarin artikel 6 EVRM daar niet toe dwingt, komt op een nog steeds adequate wijze tot uitdrukking in het ‘zozeer indruist’-criterium uit BNB 1992/306. De Hoge Raad ziet dan ook geen aanleiding om terug te komen van dit criterium en van de rechtspraak die aan de hand daarvan tot ontwikkeling is gekomen.

Het hiervoor in 2.5.2 en 2.5.3 overwogene geldt niet alleen indien het gaat om het bewijs met betrekking tot een belastingaanslag maar evenzeer indien het gaat om een bestuurlijke boete.”

Het Hof stelt vast dat er geen ten aanzien van erflaatster gegeven oordeel van een strafrechter is met betrekking tot de aanvaardbaarheid van het gebruik van de (gegevens op de) microfiches.

Uit de feiten (2.3) volgt dat de Nederlandse fiscus in het bezit van de fotokopieën is gekomen doordat de Belgische autoriteiten deze gegevens spontaan op basis van een EG-Richtlijn aan het Ministerie van Financiën hebben toegezonden. Belanghebbenden hebben niet aannemelijk gemaakt dat de verkrijging van de betreffende renseignementen op een jegens erflaatster/belanghebbenden onrechtmatige wijze heeft plaatsgevonden, als gevolg waarvan aan erflaatster/belanghebbenden het recht op een eerlijk proces zou worden onthouden. Belanghebbenden maken met name niet aannemelijk dat de Belastingdienst of de Belgische overheid, op enigerlei wijze direct of indirect betrokken is geweest bij de diefstal of de verduistering van microfiches van KB-Lux of op enige andere wijze frauduleus gedrag van ex-werknemers van KB-Lux heeft geïnitieerd of gefaciliteerd. Verder overweegt het Hof dat, indien al kan worden aangenomen dat de microfiches (in België) op strafrechtelijk onrechtmatige wijze zijn verkregen, die gegevens door de Nederlandse fiscus niet zijn verkregen op een wijze die zozeer indruiste tegen hetgeen van een behoorlijk handelende overheid mag worden verwacht dat het gebruik van die gegevens ontoelaatbaar moet worden geacht (HR 1 juli 1992, nr. 26 331, BNB 1992/306 en HR 21 maart 2008, nr. 43.050, ECLI:NL:HR:2008:BA8179, BNB 2008/159, r.o. 3.4.1. en HR 20 maart 2015, nr. 13/03959, ECLI:NL:HR:2015:643, r.o. 2.5.3.). Naar het oordeel van het Hof is niet aannemelijk geworden dat er voor de Nederlandse belastingautoriteiten redenen waren aan te nemen dat bij de verkrijging van de gegevens een zo fundamenteel recht van de daarin vermelde personen was geschonden dat eigen nader onderzoek daarnaar zou zijn geboden, en dat het instellen van een nader onderzoek naar de fiscale relevantie van die gegevens ontoelaatbaar moest worden geoordeeld. De omstandigheid dat het bewijsmateriaal door diefstal of verduistering, gepleegd door particulieren, zou zijn verkregen, staat evenmin in de weg aan het gebruik van dat bewijsmateriaal in een belastingzaak of een bestuurlijke boetezaak (vgl. HR (strafkamer) 14 november 2006, NJ 2007, 179).

Op grond van het internationale vertrouwensbeginsel mag de Nederlandse belastingdienst ervan uitgaan dat in België de daar geldende voorschriften zijn nageleefd die het doorzenden van de door de Belgische belastingdienst verkregen informatie naar de Nederlandse belastingdienst regelen. Een schending van die voorschriften is overigens niet aannemelijk gemaakt en zou, zoals het Hof onder 4.6 heeft overwogen, ook niet tot gevolg hebben dat de door België verstrekte informatie in deze zaak niet als bewijs zou mogen worden gebruikt. Het Hof ziet evenmin aanleiding voor het oordeel dat het tussen Nederland en België geldende verdrag ter voorkoming van dubbele belasting of de goede verdragstrouw in de zin van het Verdrag van Wenen zich verzetten tegen gebruikmaking van de renseignementen in de onderhavige procedure.

Identificatie

Belanghebbenden bestrijden dat de vermelding op het microfiche “OU MME [X]” (2.5 en 2.14) duidt op erflaatster. Zij wijzen daarbij op het proces van de eerdere identificatie waarbij in eerste instantie [A] als rekeninghouder is aangemerkt (2.11), hetgeen naar de Inspecteur later heeft bevestigd, onjuist was (2.18). Verder wijzen belanghebbenden erop dat erflaatster, geboren in het oosten van Duitsland, haar voornaam zelf altijd schreef als “[X2]”, en dat er bij het openen van een rekening bij KB-Lux destijds niet werd verzocht om identificatie, zodat erflaatster zich alsdan zeker zou hebben laten registreren als “[X2]” en niet als “[X1]”. Tevens wijzen belanghebbenden nog op het proces-verbaal van identificatie (2.14) waarin staat vermeld dat slechts de combinatie [A] /Mw. [X] als enige rekeninghouder in aanmerking komt.

Het Hof stelt voorop dat de op de microfiches vermelde informatie omtrent de rekeninghouder zeer summier is. De informatie is zo summier dat naar het oordeel van de Hof extra zorgvuldigheid geboden is bij de identificatie van de vermelde rekeninghouders. Voorkomen moet immers worden dat personen, wier gegevens wel overeenkomen met de vermelde informatie maar die met KB-Lux niets van doen hebben, met aanslagen worden geconfronteerd.

De naam “[X]” is uniek. Dit vindt zijn bevestiging in het onder 2.14 genoemde proces-verbaal waaruit blijkt, dat slechts één hit voortkomt uit de vergelijking van het cliëntenbestand van KB-Lux met het BVR-bestand op naam van [X]. De Inspecteur heeft dan ook aannemelijk gemaakt, dat erflaatster (mede) rekeninghouder was van de KB-Lux rekening [000000]. Aan dit oordeel doet niet af, dat erflaatster haar naam in de regel als “[X2]” schreef, in afwijking van de naam “[X1]” die in haar identiteitsbewijs stond. Belanghebbenden stellen dat nieuwe rekeninghouders zich destijds bij KB-Lux niet hoefden te identificeren en dat erflaatster nooit de naam “[X1]” zou hebben opgegeven. Het Hof wijst in dat verband op een door de Inspecteur ingebrachte (geanonimiseerde) kopie van een “Aanvraag tot opening van een rekening” bij KB-Lux van 1 oktober 1991, alwaar een paspoortnummer of nummer van een identiteitskaart dient te worden vermeld, en op de brief van 26 augustus 1996 van KB-Lux aan [A] (2.7) waarbij een kopie van het paspoort van de rekeninghouder wordt gevraagd “Zwechs Vervollständigung unserer Unterlagen”, hetgeen naar het oordeel van het Hof op een bestaande praktijk bij KB-Lux duidt. Hiermee maakt de Inspecteur aannemelijk dat nieuwe rekeninghouders zich destijds bij KB-Lux moesten identificeren, dan wel dat KB-Lux op enig moment ten aanzien van (ook reeds bestaande rekeninghouders) tot identificatie is overgegaan. Anders dan belanghebbenden betogen, kan uit de constatering in het proces-verbaal van 1 mei 2003 dat slechts de combinatie [A] /mw [X] als enige rekeninghouder in aanmerking komt niet worden afgeleid dat indien [A] niet de houder van deze rekening is (geweest) zulks tevens heeft te gelden voor erflaatster. Het betreft immers een rekening met vermelding “OU” zodat voor deze tweede rekeninghouder een eigen identificatieprocedure dient te worden gevolgd.

Met betrekking tot de jaren 1994 tot en met 2000 (IB/PVV 1994-2000 en VB 1995-2000); voortvarendheid

De in geding zijnde navorderingsaanslagen IB/PVV over de jaren 1994 tot en met 2000 en navorderingsaanslagen VB over de jaren 1995 tot en met 2000 zijn niet opgelegd binnen vijf jaren na het tijdstip waarop de belastingschuld is ontstaan. De Inspecteur heeft zich erop beroepen dat de navorderingsaanslagen betrekking hebben op inkomsten die zijn opgekomen, onderscheidenlijk op vermogen dat werd aangehouden in het buitenland, zodat de bevoegdheid tot navordering pas is vervallen door verloop van twaalf jaren na het tijdstip waarop de belastingschuld is ontstaan. Belanghebbenden stellen daartegenover dat de Inspecteur bij het vaststellen van de navorderingsaanslagen niet voortvarend heeft gehandeld, dat de verlengde navorderingstermijn in zoverre buiten toepassing moet blijven wegens strijd met het Europese recht en dat deze navorderingsaanslagen daarom moeten worden vernietigd.

Het Verdrag betreffende de Werking van de Europese Unie verzet zich er niet tegen dat een lidstaat die niet beschikt over aanwijzingen van het bestaan van spaartegoeden die worden aangehouden in een andere lidstaat, voor de belastingheffing over (inkomsten uit) dergelijke tegoeden een langere navorderingstermijn toepast dan de termijn die geldt voor de belastingheffing in verband met tegoeden in de eigen staat. Zijn die aanwijzingen er wel, en wordt naar aanleiding daarvan een navorderingsaanslag opgelegd na het verstrijken van de termijn die zou gelden met betrekking tot tegoeden die worden aangehouden in de eigen staat, dan moet de daaruit voortvloeiende beperking van het vrije verkeer worden aanvaard indien de navorderingsaanslag wordt opgelegd met inachtneming van het tijdsverloop dat na het opkomen van de bedoelde aanwijzingen noodzakelijkerwijs is gemoeid met (i) het verkrijgen van de inlichtingen die nodig zijn voor het bepalen van de verschuldigde belasting, en tevens (ii) het met redelijke voortvarendheid voorbereiden en vaststellen van een aanslag aan de hand van de gegevens die de inspecteur ter beschikking staan (HvJ 11 juni 2009, C-155/08 en C-157/08, X en E.H.A. Passenheim-van Schoot, ECLI:EU:C:2009:368, BNB 2009/222 en HR 26 februari 2010, nr. 43.050bis en 43670bis, ECLI:NL:HR:2010:BJ9092 en BJ9120, BNB 2010/199 en 200).

Aangenomen moet worden dat de Nederlandse belastingautoriteiten vanaf het moment van ontvangst door de FIOD-ECD van de gegevens van de Belgische autoriteiten, aan de hand van die gegevens een onderzoek konden instellen met het oog op de (eventuele) vaststelling van navorderingsaanslagen. Aan de hand van de renseignementen kon de FIOD-ECD nog niet met zekerheid vaststellen om welke individuele belastingplichtigen het ging. Het tijdsverloop dat noodzakelijkerwijs met het onderzoek daarnaar gemoeid is, moet tevens in aanmerking worden genomen bij het oordeel of de navorderingsaanslagen met de vereiste voortvarendheid zijn opgelegd (vgl. HR 28 maart 2014, nr. 13/03554, ECLI:NL:HR:2014:689, BNB 2014/137).

In het laatstgenoemd arrest heeft de Hoge Raad voorts het volgende overwogen over de tijd die noodzakelijk is voor het door de Belastingdienst ingestelde onderzoek naar de door de Belgische autoriteiten verstrekte gegevens:

“3.4.2. De Hoge Raad neemt bij de beoordeling van dit middelonderdeel tot uitgangspunt dat in een geval als het onderhavige, waarin gegevens over in het buitenland ondergebracht vermogen zijn verkregen die een groot aantal in Nederland wonende personen betreffen, de Belastingdienst over voldoende tijd moet kunnen beschikken om met voldoende mate van zekerheid vast te stellen om welke individuele belastingplichtigen het gaat en vervolgens ten aanzien van de betrokken belastingplichtigen te beoordelen of, en zo ja, voor welk bedrag belasting van hen kan worden nagevorderd. (…)

De belastingautoriteiten hebben beoordelingsvrijheid bij de organisatie en inrichting van al deze werkzaamheden. Die vrijheid is echter niet onbegrensd. Gelet op de eisen die voortvloeien uit het recht van de Europese Unie mogen de werkzaamheden niet worden georganiseerd en ingericht op een zodanige wijze dat een voortvarende behandeling onvoldoende gewaarborgd is.

Opmerking verdient dat de vereiste voortvarendheid in ieder geval niet is betracht indien bij de werkzaamheden als vermeld in 3.4.2 een onverklaarbare vertraging is opgetreden van meer dan zes maanden (vgl. HR 27 september 2013, nr. 12/00738, ECLI:NL:HR:2013:717, BNB 2013/234).”

Alhoewel het in 4.13 en 4.14 vermelde arrest het zogenoemde “Project Bank Zonder Naam” betrof, heeft het bedoelde uitgangspunt vanwege de massaliteit van gegevens met betrekking tot in Luxemburg aangehouden vermogen ook te gelden voor het in dit geding aan de orde zijnde Rekeningenproject.

Voor de beoordeling van de voortvarendheid die de Inspecteur bij de voorbereiding en het opleggen van de onderwerpelijke navorderingsaanslagen aan de dag heeft gelegd is van belang wanneer en welke acties de Inspecteur bij het voorbereiden en opleggen van de onderwerpelijke navorderingsaanslagen heeft ondernomen.

Belanghebbenden hebben gesteld – hetgeen door de Inspecteur niet of onvoldoende is weersproken – dat de Inspecteur ten tijde van het gesprek met [A] op 10 september 2002 over aanwijzingen met betrekking tot de KB-Lux rekening [000000] beschikte en dat die rekening op naam zou staan van [F] en/of mevrouw [X]. In ieder geval beschikte de Inspecteur op 10 december 2002 over deze gegevens (2.11). [A] heeft steeds ontkend de rekeninghouder te zijn (2.8, 2.10 en 2.12). Uit de brief van de gemachtigde van [A] aan de Inspecteur van 18 september 2002 (2.9) blijkt dat de Inspecteur toen reeds rekening hield met de mogelijkheid dat de betreffende rekening van erflaatster was. In het – blijkbaar achteraf opgestelde – proces-verbaal van ambtshandeling van de FIOD-ECD van 1 mei 2003 is met betrekking tot rekening [000000] onder meer als conclusie opgenomen dat slechts de combinatie [A] / Mw. [X] als enige rekeninghouder in aanmerking komt (2.14). In het gesprek van 15 december 2004 uit de Inspecteur (wederom) het vermoeden dat de rekening van de ouders van [A] is geweest (2.18). In het licht van het voorgaande acht het Hof het niet verklaarbaar dat de Inspecteur niet aanstonds of kort na – ten laatste – 1 mei 2003, een nader onderzoek heeft gedaan naar de mogelijkheid dat erflaatster de rechthebbende van de rekening [000000] was. De zorgvuldigheid, die de Inspecteur moet betrachten bij het opleggen van de navorderingsaanslagen, brengt immers met zich dat hij een betwisting dient te onderzoeken. In plaats daarvan heeft de Inspecteur verder onderzoek tot december 2004 (2.15, 2.16 en 2.18, derhalve gedurende ruim 1,5 jaar, geheel achterwege gelaten en geen nadere activiteiten met betrekking tot de identificatie verricht hoewel daartoe naar het oordeel van het Hof, na de ontkenning van [A], zeker aanleiding bestond. Eerst op 15 en 18 juli 2006 zijn de navorderingsaanslagen IB/PVV over de jaren 1994 tot en met 2000 en navorderingsaanslagen VB over de jaren 1995 tot en met 2000 aan (de erven van) erflaatster opgelegd. Onder deze omstandigheden is naar het oordeel van het Hof met het voorbereiden en vaststellen van de betreffende navorderingsaanslagen aan (de erven van) erflaatster een langere termijn gemoeid geweest dan op grond van de hiervoor onder 4.12 en 4.13 vermelde rechtspraak kan worden aanvaard. De Inspecteur heeft derhalve de navorderingsaanslagen IB/PVV 1994 tot en met 2000 en VB 1995 tot en met 2000 in strijd met het evenredigheidsbeginsel opgelegd zodat ze dienen te worden vernietigd. Ditzelfde heeft te gelden voor de daarbij in rekening gebrachte heffingsrente.

Met betrekking tot de jaren 2001 en 2002 (IB/PVV 2001 en 2002)

Omkering bewijslast

Ter zitting van het Hof heeft de Inspecteur desgevraagd verklaard de door hem verdedigde omkering (en verzwaring) van de bewijslast uitsluitend te baseren op zijn stelling dat belanghebbenden niet hebben voldaan aan de op hen rustende informatieplicht als bedoeld in artikel 47 AWR.

Artikel 47, eerste lid, van de AWR luidt:

“Ieder is gehouden desgevraagd aan de inspecteur:

a. de gegevens en inlichtingen te verstrekken welke voor de belastingheffing te zijnen aanzien van belang kunnen zijn;

b. de boeken, bescheiden en andere gegevensdragers of de inhoud daarvan – zulks ter keuze van de inspecteur – waarvan de raadpleging van belang kan zijn voor de vaststelling van de feiten welke invloed kunnen uitoefenen op de belastingheffing te zijnen aanzien, voor dit doel beschikbaar te stellen.”

Artikel 49, eerste lid, van de AWR luidt:

“De gegevens en inlichtingen dienen duidelijk, stellig en zonder voorbehoud te worden verstrekt, mondeling, schriftelijk of op andere wijze – zulks ter keuze van de inspecteur – en binnen een door de inspecteur te stellen termijn.”

De Inspecteur heeft belanghebbenden bij verscheidene brieven, waarvan de eerste onder 2.20 is opgenomen, in de gelegenheid gesteld gegevens te verschaffen over de door erflaatster in het buitenland aangehouden bankrekeningen. De Inspecteur heeft belanghebbenden er daarbij op gewezen dat zij ingevolge artikel 47, eerste lid, AWR verplicht zijn de gevraagde gegevens te verstrekken, alsmede dat het niet voldoen aan deze verplichting leidt tot omkering van de bewijslast. De Inspecteur heeft zich in deze procedure wegens het door belanghebbenden niet voldoen aan die verplichting, op omkering en verzwaring van de bewijslast beroepen.

Zoals het Hof onder 4.10 heeft overwogen is aannemelijk dat erflaatster (mede) rekeninghouder was van de KB-Lux rekening [000000]. Niet in geschil is dat belanghebbenden de erfgenamen zijn van erflaatster. Op grond hiervan, en gezien artikel 72(4) van het Algemeen Reglement der verrichtingen van KB-Lux (2.32), acht het Hof het aannemelijk dat zij (hebben) kunnen beschikken over de op die rekening betrekking hebbende gegevens.

Vaststaat dat belanghebbenden de door de Inspecteur gevraagde gegevens niet dan wel niet volledig hebben verstrekt. Daarmee hebben zij niet aan de verplichtingen ingevolge artikel 47 AWR voldaan. Uitgaande van het oordeel dat belanghebbenden als erfgenamen na het overlijden van hun moeder rekeninghouder bij KB-Lux zijn geweest, hebben zij immers kunnen beschikken over op die rekening betrekking hebbende gegevens, waaronder rekeningafschriften, al dan niet na een daartoe aan KB-Lux gericht verzoek deze gegevens te verstrekken. Voor hun betwisting van de stelling van de Inspecteur dat KB-Lux op dergelijke – op de door KB-Lux vereiste wijze uitgevoerde – verzoeken van belanghebbenden altijd reageert, hebben belanghebbenden naar het oordeel van het Hof onvoldoende aangedragen. Ten overvloede overweegt het Hof nog dat, nu [A] bij uitsluiting bevoegd was de belangen van de nalatenschap te behartigen en bij uitsluiting bevoegd was gelden van de nalatenschap te ontvangen en daarvoor kwijting te verlenen (2.2), het op zijn weg had gelegen om KB-Lux, onder bijvoeging van een verklaring van erfrecht van erflaatster, om informatie met betrekking tot rekening [000000] te verzoeken en dit niet over te laten aan zijn broer [H] (2.24).

Hieruit vloeit voort dat het Hof het beroep met betrekking tot de over 2001 en 2002 nagevorderde belasting op grond van het bepaalde in artikel 27e, onder b, AWR ongegrond dient te verklaren, tenzij belanghebbenden doen blijken dat en in hoeverre de uitspraken op bezwaar onjuist zijn. Deze zogenoemde omkering en verzwaring van de bewijslast ontslaat de Inspecteur evenwel niet van zijn verplichting om door hem aangebrachte correcties niet naar willekeur vast te stellen. De belastingaanslagen dienen te berusten op een redelijke schatting (vgl. Hoge Raad 29 september 1993, nr. 28 202, ECLI:NL:HR:1993:ZC5446, BNB 1993/330).

Redelijke schatting

Belanghebbenden stellen dat de in geding zijnde navorderingsaanslagen niet berusten op een redelijke schatting omdat de opbrengsten van een spaarrekening met een saldo van ruim fl. 115.000, te hoog zijn ingeschat.

De Inspecteur heeft zich bij de redelijke schatting gebaseerd op de berekeningsmethode van het Rekeningenproject, waarbij in bezwaar de correctiefactor is verlaagd van 1,5 naar 1. Belanghebbenden hebben, buiten het hiervoor vermelde verweer, hiertegen geen concrete gronden aangevoerd. Het Hof acht de met deze methode gemaakte schattingen in het onderhavige geval niet onredelijk (vgl. HR 15 april 2011, nr. 09/03075, ECLI:NL:HR:2011:BN6324, BNB 2011/206).

Met hun blote stelling dat de opbrengsten van een spaarrekening met een saldo van ruim fl. 115.000, te hoog zijn ingeschat, acht het Hof belanghebbenden er niet in geslaagd te doen blijken dat en in hoeverre de uitspraken op bezwaar onjuist zijn.

Het hoger beroep wordt geacht mede betrekking te hebben op de heffingsrente. Belanghebbenden hebben geen zelfstandige gronden tegen de in rekening gebrachte heffingsrente aangevoerd. Nu het Hof ook overigens niet is gebleken dat de bepalingen met betrekking tot de heffingsrente onjuist zijn toegepast, is het beroep in zoverre ongegrond.

Redelijke termijn / vergoeding immateriële schade

De Hoge Raad heeft in zijn arrest van 10 juni 2011, nr. 09/02639, ECLI:NL:HR:2011:BO5046, BNB 2011/232, met betrekking tot de toekenning en vaststelling van een vergoeding voor geleden immateriële schade als gevolg van overschrijding van de redelijke termijn, geoordeeld dat voor de vraag of de redelijke termijn voor de beslechting van het geschil is overschreden, moet worden aangesloten bij de uitgangspunten die hij in zijn arrest van 22 april 2005, nr. 37984, ECLI:NL:HR:2005:AO9006, BNB 2005/337, heeft neergelegd voor de duur van de redelijke termijn in fiscale boetezaken. Daarbij hanteert de Hoge Raad als uitgangspunt dat de redelijke termijn voor de behandeling in de bezwaarfase en de beroepsfase tezamen niet meer dan twee jaar bedraagt. Zoals de Hoge Raad heeft geoordeeld in zijn arrest van 22 maart 2013 nr. 11/04270, ECLI:NL:HR:2013:BX6666, BNB 2013/152, heeft in belastingzaken waarin de bezwaar- en de beroepsfase tezamen onredelijk veel tijd in beslag hebben genomen als regel te gelden dat de bezwaarfase onredelijk lang heeft geduurd voor zover de duur daarvan een half jaar overschrijdt en de beroepsfase voor zover zij meer dan anderhalf jaar in beslag neemt.

In een geval als het onderhavige, waarin meerdere zaken van een belastingplichtige gezamenlijk zijn behandeld, dient in dit verband te worden beoordeeld of die zaken in hoofdzaak betrekking hebben op hetzelfde onderwerp. Indien hiervan sprake is, wordt per fase van de procedure waarin sprake is geweest van gezamenlijke behandeling, voor die zaken gezamenlijk slechts eenmaal het tarief van € 500 per halfjaar gehanteerd. Indien de rechtsmiddelen waarmee die fase van de procedure in de betrokken zaken is ingeleid niet tegelijkertijd zijn aangewend, dient daarbij ter bepaling van de mate van overschrijding van de redelijke termijn te worden gerekend vanaf het tijdstip van indiening van het eerst aangewende rechtsmiddel, in dit geval vanaf de ontvangst van het eerst ingediende bezwaarschrift (HR 21 maart 2014, nr. 12/04057, ECLI:NL:HR:2014:540, BNB 2014/117).

Gezien de samenhang tussen de navorderingsaanslagen – het betreft in alle gevallen navorderingsaanslagen in verband met het aanhouden door erflaatster van een bankrekening in Luxemburg welke niet in haar fiscale aangiften is verwerkt – gaat het Hof ervan uit dat de lange behandelingsduur éénmaal heeft geleid tot spanning en frustratie bij de erven van erflaatster waarvoor een vergoeding op zijn plaats is. Met de Rechtbank ziet het Hof ziet hierin aanleiding voor alle onderhavige zaken tezamen éénmaal een schadevergoeding toe te kennen wegens het overschrijden van de redelijke termijn.

Vast staat dat de eerste bezwaarschriften tegen de betreffende navorderingsaanslagen op 22 augustus 2006 door de Inspecteur zijn ontvangen en dat op 20 april 2012 en 9 juli 2012 uitspraak op bezwaar is gedaan. Voorts staat vast dat de tegen die uitspraken gerichte beroepschriften op 25 mei 2012 en 3 augustus 2012 door de Rechtbank zijn ontvangen en dat de beroepsfase is afgesloten met de uitspraak van de Rechtbank van 19 maart 2013. De behandeling van het bezwaar en het beroep heeft derhalve in totaal bijna zes jaar en zeven maanden geduurd. De redelijke termijn dient in het onderhavige geval te worden verlengd met 1 jaar en elf maanden in verband met de tijd die gemoeid is geweest met het afwachten van een prejudiciële beslissing van het Hof van Justitie op vragen gesteld door de Hoge Raad bij arresten van 21 maart 2008, nrs. 43050 en 43670, ECLI:NL:HR:2008:BA8179 en ECLI:NL:HR:2008:BC7249, BNB 2008/159 en 160 en uiteindelijke arresten van de Hoge Raad van 26 februari 2010, BNB 2010/199 en BNB 2010/200 (HR 9 april 2010, nr. 07/10306, ECLI:NL:HR:2010:BJ8465, BNB 2010/203). Met de Rechtbank is het Hof van oordeel dat de bewerkelijkheid van de onderhavige zaken daarnaast een verlenging van de termijn met zes maanden rechtvaardigt. Het voorgaande brengt een overschrijding van de redelijke termijn mee van bijna twee jaar en twee maanden, welke geheel aan de bezwaarfase is toe te rekenen.

Het bedrag van de vergoeding voor geleden immateriële schade is met inachtneming van het voorgaande door de Rechtbank terecht bepaald op 5 x € 500 x 1 = € 2.500.

Griffierechten

De Rechtbank heeft de Inspecteur gelast aan belanghebbenden het door hen betaalde griffierecht ten bedrage van € 42 te vergoeden. Uit stukken van het dossier van de Rechtbank blijkt echter dat belanghebbenden voor de onderhavige zaken driemaal € 42 hebben betaald, namelijk voor de zaken met nummers van de Rechtbank AWB 12/2569, 12/2579 en 12/3988. Belanghebbenden hebben derhalve ter zake van de bij de Rechtbank gevoerde procedures recht op teruggave van driemaal € 42 aan griffierecht. Het Hof zal dienovereenkomstig beslissen.

Slotsom

Op grond van het vorenstaande is het hoger beroep gegrond voor zover het is gericht tegen de navorderingsaanslagennavorderingsaanslagen IB/PVV 1994 tot en met 2000 en de navorderingsaanslagen VB 1995 tot en met 2000, en ongegrond voor zover het is gericht tegen de navorderingsaanslagen IB/PVV 2001 en 2002.