8.2.3 Het belang van hoor en wederhoor

Wenst een partij zich bijvoorbeeld op door haar ter griffie gedeponeerde geluidsbanden of ander bewijsmateriaal te beroepen, dan is de rechter gehouden genoegzame maatregelen te nemen om een adequate kennisneming van dat materiaal door hem en de wederpartij mogelijk te maken, 'teneinde de goede procesorde en in het bijzonder het beginsel van hoor en wederhoor te waarborgen'.3

Brengt een partij in een laat stadium van de procedure nieuwe stukken in het geding, dan verzetten de eisen van een goede procesorde zich er niet tegen dat de rechter met die stukken rekening houdt, mits het gaat om stukken waarvan de aard en omvang voor de wederpartij geen beletsel vormen om ter zitting van de inhoud daarvan kennis te nemen en daarop te reageren, en mits deze daartoe gelegenheid krijgt.4

Meent de appèlrechter dat de aard van het geschil rechtvaardigt dat een uitzondering moet worden aanvaard op de in beginsel strakke regel dat hij bij zijn beslissing geen rekening mag houden met feiten en omstandigheden waarop appellant pas na het formuleren van zijn grieven een beroep heeft gedaan, dan dient hij geïntimeerde wel genoegzaam gelegenheid te bieden om zijn verweer aan te vullen en, voor zover nodig, ook overigens zijn standpunt te herzien.5

Voorts staan de eisen van een goede procesorde er in de regel aan in de weg dat de rechter, indien hij ambtshalve rechtsgronden aanvult die ook een kwalificatie van feiten vergen, partijen in de gelegenheid stelt om zich over die gronden uit te laten.6

Voorts verzetten de eisen van een goede procesorde zich ertegen dat een partij stukken overlegt ter uitsluitende kennisname daarvan door de rechter is, indien de wederpartij daarin niet toestemt.8

Ten slotte mogen ook eisen worden gesteld aan de 'duidelijkheid' van de stellingname door partijen. Voor de wederpartij moet duidelijk zijn waartegen zij zich heeft te verweren. Mede daarom heeft de wetgever aan een verandering of vermeerdering van eis de voorwaarde verbonden dat dit schriftelijk geschiedt, bij akte of conclusie, en om die reden zal de Hoge Raad ook hebben overwogen dat ter wille van een goede procesorde ook in hoger beroep van een kort geding aan die eis moet worden vastgehouden.9 De Hoge Raad achtte het voorts in overeenstemming met de eisen van een goede rechtspleging, dat een beroep op het gezag van gewijsde zo duidelijk dient te geschieden, dat de wederpartij zich daartegen aan de hand van de inhoud van de ingeroepen uitspraak kan verweren.10 Ook heeft de Hoge Raad uitgesproken dat de partij die een beroep wil doen op feiten en omstandigheden die zijn vermeld in een door haar overgelegd dossier uit een andere procedure, dit op zodanige wijze dient te doen, dat voor verweerder duidelijk is waarop deze zijn verdediging dient af te stemmen.11 Schiet een partij in één van deze opzichten te kort, dan kan de rechter aan de betreffende stellingen voorbijgaan en loopt een partij, indien zij de verzoekende of vorderende partij is, zelfs het risico niet-ontvankelijk te worden verklaard. Het staat de rechter overigens vrij om een partij in de gelegenheid te stellen zich nader over haar, door de rechter voorshands onduidelijk geachte stellingen, uit te laten.12