HR, 05-10-2021, nr. 19/04963

De verdachte is bij arrest van 17 oktober 2019 door het gerechtshof Amsterdam wegens 1. “poging tot zware mishandeling” en 2. “mishandeling” veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf voor de duur van drie maanden met een proeftijd van twee jaren en tot een taakstraf voor de duur van 120 uren.1.Verder heeft het hof de vordering van de benadeelde partij [benadeelde] gedeeltelijk toegewezen en aan de verdachte een schadevergoedingsmaatregel opgelegd, een en ander zoals nader in het arrest omschreven.

Het cassatieberoep is ingesteld namens de verdachte en mr. M.M.P.M. Lousberg, advocaat te Amsterdam, heeft twee middelen van cassatie voorgesteld. Namens de benadeelde partij [benadeelde] heeft mr. R.C. Honig, advocaat te Amsterdam, hierop schriftelijk gereageerd.

Het middel klaagt dat het hof het door de verdediging gedane beroep op (putatief) noodweer(exces) heeft verworpen op gronden die de verwerping niet kunnen dragen, althans de verwerping ontoereikend is gemotiveerd.

Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard dat:

“1. subsidiair

zij op 22 maart 2017 te Amsterdam ter uitvoering van het door verdachte voorgenomen misdrijf om aan [benadeelde] opzettelijk zwaar lichamelijk letsel toe te brengen, [benadeelde] meermalen met een knuppel tegen het hoofd heeft geslagen, terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid.

2.

zij op 22 maart 2017 te Amsterdam haar echtgenoot, [benadeelde], heeft mishandeld door

- hem in zijn schouders te bijten en

- hem met een knuppel tegen zijn handen en heupen te slaan

als gevolg waarvan die [benadeelde] pijn en letsel heeft bekomen.”

Deze bewezenverklaring steunt, voor zover voor de beoordeling van het middel van belang, op de volgende bewijsmiddelen:

“Ten aanzien van feit 1 subsidiair:

1. De verklaring van de verdachte, afgelegd ter terechtzitting in eerste aanleg van 30 augustus 2018.

Deze verklaring houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven:

Op 22 maart 2017 heb ik na mijn werk de kinderen van school gehaald en naar de woning van hun vader, [benadeelde], gebracht. Op een gegeven moment ontstond er ruzie, waarbij hij onder meer tegen mij zei: “ik ben het zat, ga het huis uit”. Vervolgens heb ik hem tegen het hoofd geslagen met een honkbalknuppel van hout.

2. Een proces-verbaal aangifte met fotobijlagen met nummer PL1300-2017060728-1 van 23 maart 2017 in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaar [verbalisant 3] [doorgenummerde pagina’s 26 tot en met 34].

Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven, als de op 23 maart 2017 tegenover verbalisant afgelegde verklaring van [benadeelde]:

Op woensdag 22 maart 2017 bevond ik mij in mijn woning gelegen aan de [a-straat 1] te Amsterdam. Mijn vrouw is [verdachte]. Wij hebben samen twee kinderen. Sinds 27 december 2016 woont [verdachte] niet meer samen met mij. Gisteren, woensdag 22 maart 2017, had ik met [verdachte] afgesproken dat ze onze kinderen [betrokkene 1] en [betrokkene 2] van school zou halen. Uiteindelijk kwam ze ergens rond 14.00 uur bij mij aan. Ik rook op dat moment dat zij alcohol genuttigd had. Dat was tegen de afspraak in en ik was daar ook totaal niet blij mee, Omstreeks 16.15 uur had ik [verdachte] gevraagd weg te gaan. Uiteindelijk, nadat ik haar viermaal had verzocht weg te gaan, gaf ik [verdachte] aan dat ik de politie zou gaan bellen.

Ik zag dat [verdachte] uit haar bruine tas een massieve houten knuppel pakte. Ik zag dat ze krachtig en opzettelijk een slaande beweging maakte met de knuppel in haar hand richting mijn hoofd. Hierop werd ik even heel duizelig. Ik schrok even want ik zag niets meer. Kennelijk omdat er bloed uit een pijnlijke wond op mijn hoofd in mijn ogen stroomde. Ik voelde veel pijn rechts boven op mijn hoofd.

Vervolgens zag ik dat [verdachte] met de knuppel weer voor mij stond. Ik zag dat ze de knuppel in haar linker hand hield en mij nu weer krachtig en opzettelijk sloeg op de linker zijde boven op mijn hoofd terwijl ik aan de politie probeerde door te geven wat er gebeurde en waar ik mij bevond.

Ik ben per ambulance naar het Boven IJ ziekenhuis vervoerd om daar gecontroleerd te worden. Ik heb daar een CT-scan gekregen vanwege de grote bulten die ik op mijn hoofd had. Ik voel op dit moment nog veel pijn op mijn hoofd.

(…)

4. Een proces-verbaal van bevindingen met fotobijlagen met nummer PL1300-2017060728-4 van 22 maart 2017, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaren [verbalisant 1] en [verbalisant 2] [doorgenummerde pagina’s 4 tot en met 22].

Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven, als mededeling van verbalisanten (of één van hen):

Op woensdag 22 maart 2017 kregen wij de melding om te gaan naar [a-straat 1] te Amsterdam, alwaar huiselijk geweld zou plaatsvinden.

Ter plaatse zagen wij dat de deur geopend werd door een man die later op gaf te zijn genaamd:

[benadeelde], geboren op [geboortedatum] 1969 te [geboorteplaats].

Hij verklaarde ons het volgende:

“Ik ben geslagen met een honkbalknuppel op mijn hoofd. Hier is de knuppel. Diegene is boven”.

Wij zagen dat [benadeelde] een knuppel in zijn handen had en deze op de grond neerlegde. Wij zagen dat [benadeelde] een grote bult op zijn hoofd had en dat zijn hoofd en shirt onder het bloed zat.

Hierop ben ik, verbalisant [verbalisant 1], direct naar boven gerend. Ik sprak een vrouw die later opgaf te zijn genaamd:

“[verdachte], geboren op [geboortedatum] 1975 te [geboorteplaats]”.

Ik, verbalisant [verbalisant 2], zag dat meneer [benadeelde] flinke verwondingen had. Ik zag dat hij een grote bult had op zijn voorhoofd. Ik zag dat hij bloed had op zijn hoofd en een bebloed shirt had. Ik zag dat hij een snee had op zijn hoofd.

Ten aanzien van feit 2:

5. Een proces-verbaal aangifte met fotobijlagen met nummer PL1300-2017060728-1 van 23 maart 2017 in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaar [verbalisant 3] [doorgenummerde pagina’s 26 tot en met 34].

Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven, als de op 23 maart 2017 tegenover verbalisant afgelegde verklaring van [benadeelde]:

Op woensdag 22 maart 2017 bevond ik mij in mijn woning gelegen aan de [a-straat 1] te Amsterdam. Mijn vrouw is [verdachte]. Wij hebben samen twee kinderen. Sinds 27 december 2016 woont [verdachte] niet meer samen met mij. Gisteren, woensdag 22 maart 2017, had ik met [verdachte] afgesproken dat ze onze kinderen [betrokkene 1] en [betrokkene 2] van school zou halen. Uiteindelijk kwam ze ergens rond 14.00 uur bij mij aan. Ik rook op dat moment dat zij alcohol genuttigd had. Dat was tegen de afspraak in en ik was daar ook totaal niet blij mee, Omstreeks 16.15 uur had ik [verdachte] gevraagd weg te gaan. Uiteindelijk, nadat ik haar viermaal had verzocht weg te gaan, gaf ik [verdachte] aan dat ik de politie zou gaan bellen.

Ik zag dat [verdachte] op mij afstapte terwijl ik 112 belde. Ik stond met mijn rug naar haar toe. Ik voelde hoe [verdachte] op dat moment krachtig en opzettelijk in mijn linkerschouder beet.

[verdachte] heeft mij proberen te slaan met de houten knuppel. Ik schat ongeveer vijfmaal. Deze klappen heb ik getracht af te weren met mijn handen. Ik heb daar nu nog steeds blauwe plekken van en pijn van aan mijn vingers en beide handen. Ze heeft mij ook geraakt op mijn heupen want daar voelde ik ook pijn die ik nu ook nog steeds voel.

Ik heb vervolgens weer getracht 112 te bellen. [verdachte] sprong daarbij op mijn rug. Ik voelde dat zij mij nu weer beet: Nu krachtens en opzettelijk in mijn rechter schouder. Ik voelde daarbij een hevige pijn in mijn schouder.

Ik zag dat [verdachte] tot driemaal toe in haar handen spuugde. Ik zag dat [verdachte] haar speeksel aan mij afveegde. In mijn bebloede gezicht:

6. De verklaring van de verdachte, afgelegd ter terechtzitting in eerste aanleg van 30 augustus 2018.

Deze verklaring houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven:

Op 22 maart 2017 heb ik na mijn werk de kinderen van school gehaald en naar de woning van hun vader, [benadeelde], gebracht. Ik was nog getrouwd met [benadeelde] maar wij woonden niet meer samen. Op een gegeven moment ontstond er ruzie, waarbij hij onder meer tegen mij zei: “ik ben het zat, ga het huis uit”. Wij hebben liggen rollen en vechten. Ik heb een keer gebeten. Het zou kunnen dat ik twee keer heb gebeten. De honkbalknuppel heeft [benadeelde] uiteindelijk van mij afgepakt. Ik heb om mij heen gezwiept.

(…)

8. Een proces-verbaal van bevindingen met fotobijlagen met nummer PL1300-2017060728-4 van 22 maart 2017, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaren [verbalisant 1] en [verbalisant 2] [doorgenummerde pagina’s 4 tot en met 22].

Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven, als mededeling van verbalisanten (of één van hen):

Op woensdag 22 maart 2017 kregen wij de melding om te gaan naar [a-straat 1] te Amsterdam, alwaar huiselijk geweld zou plaatsvinden.

Ter plaatse zagen wij dat de deur geopend werd door een man die later op gaf te zijn genaamd:

[benadeelde], geboren op [geboortedatum] 1969 te [geboorteplaats].

Ik, verbalisant [verbalisant 2], zag dat meneer [benadeelde] flinke verwondingen had. Ik zag dat hij meerdere krassen op zijn lichaam had. Ik zag dat hij een afdruk had van, mogelijk tanden, in zijn schouder”

Uit de aan het proces-verbaal van de terechtzitting van 3 oktober 2019 gehechte pleitnota blijkt dat door de raadsvrouw ten aanzien van het beroep op (putatief) noodweer(exces) het volgende is aangevoerd:2.

“5. Cliënte stelt dat haar een beroep op (putatief) noodweerexces) toekomt en dat zij dient te worden ontslagen van alle rechtsvervolging.

6. Hiervoor is enige context van belang. Aangever en cliënte zijn ex-partners. Die bewuste dag had cliënte de kinderen uit school gehaald, en was zij met hen en twee vriendjes naar de woning van aangever gegaan. Zij had daar de omgangsmomenten. Dit was de voormalige echtelijke woning.

7. Cliënte lag in scheiding met aangever, er speelde veel en de spanning was enorm hoog opgelopen tussen aangever en cliënte. De verstandhouding tussen hen was enorm verslechterd. Cliënte zelf mocht haar kinderen op dat moment zien bij aangever thuis. Dit deed haar pijn, en dit gaf aangever een rol waarbij cliënte zich vernederd voelde. Cliënte vond dat aangever haar ook, in bijzijn van haar kinderen, vernederde. Al met al was de situatie dus een andere dan de tijd dat aangever en cliënte samen waren.

8. Ook die dag was de sfeer niet goed. Aangever zei in bijzijn van de kinderen dat cliënte dronken zou zijn. Iets dat niet het geval was, en overigens ook door geen van de verbalisanten is geconcludeerd, of op enigerlei wijze uit het dossier volgt. De situatie begint dan als aangever vindt dat cliënte weg moet, en zij niet gaat, en er een ruzie ontstaat. Dit volgt uit het dossier.

9. Zo verklaart cliënte tegen verbalisanten, direct en uit eigener beweging als zij nog in de woonkamer zit: "We hebben ruzie gehad om de kinderen. (...) Ik mag van mijn man niet meer de woning in komen, maar ik heb alle recht om mijn kinderen te zien. We kregen hier ruzie over en mijn man wilde mij van de trap duwen. Toen heb ik hem geslagen met een honkbalknuppel.”'

10. Aangever zelf vertelt direct aan verbalisanten dat hij merkte dat cliënte gedronken zou hebben. Hij vertelt dan onder meer: “Het leek mij daarom ook niet verstandig dat zij de kinderen te zien kreeg in haar toestand. Ze mag de kinderen wel zien, maar niet wanneer ze alcohol op heeft. Hierop hebben wij een woordenwisseling gehad, ze wilde niet weggaan en begon mij toen te slaan."

11. De verdediging stelt dan ook dat de aanleiding is geweest dat cliënte niet weg wilde gaan en dat aangever cliënte weg wilde hebben en aangaf de politie te gaan bellen, en haar de woning uit heeft willen werken door te proberen haar van de trap te duwen dan wel in ieder geval richting de trap te duwen. Die trap was steil.

12. Cliënte stelt dat op dat moment sprake was van een ogenblikkelijke, wederrechtelijke aanranding van haar lijf die dit rechtvaardigde, namelijk dat aangever haar richting de trap duwde. Als cliënte daar vanaf zou vallen, zou zij ernstig letsel oplopen.

13. Op basis van het dossier kan niet worden uitgesloten dat aangever haar inderdaad in ieder geval richting de uitgang duwde, waarbij te gelden heeft dat er geen gang is, maar de trap direct in de woonkamer komt. Hoewel aangever dit duwen van cliënte niet bevestigd, meent de verdediging dat dit niet betekent dat dit niet gebeurd kan zijn.

14. Relevant hiervoor is dat cliënte dit meerdere malen vertelt, spontaan en zonder enige bijstand. In het bijzonder acht de verdediging de verklaring van cliënte direct als zij nog in de woonkamer zit en de eerste verbalisanten ter plaatste komen. Ik heb dat zojuist al geciteerd. Het feit dat zij dit meteen zegt, is een omstandigheid waar volgens de verdediging veel waarde aan moet worden gehecht en waardoor niet gezegd kan worden dat dit gebeurd zou kunnen zijn. Dit mede vanwege het feit dat er geen getuigen zijn. De enige twee mensen die hier uitgebreid over verklaard hebben zijn aangever en cliënte.

15. Bovendien blijft het voor cliënte niet bij die ene verklaring. Zij zegt dit namelijk ook nog in het OLVG, zoals volgt uit hun brief, in haar verhoor bij de politie en op zitting. Zij is daarin consistent. De verdediging meent dat er geen reden is om aan die verklaring te twijfelen. Dat de kinderen dit niet bevestigen, doet daar evenmin aan af: zij zijn daar niet expliciet over bevraagd. Het is ook niet gek dat het slaan hen meer is bijgebleven en dat zij hierover direct vertellen.

16. Op zitting geeft cliënte aan dat ze zichzelf in veiligheid wilde brengen. Cliënte was bang dat zij van de trap werd geduwd, en wilde zich daartegen verweren. Op dat moment is een ogenblikkelijke wederrechtelijke aanranding ontstaan: cliënte die in gevecht raakte met aangever toen hij haar richting trap duwde. Zij zijn op de grond geraakt en cliënte heeft op de grond gepakt wat zij voor handen had.

17. Cliënte geeft bij de Rechtbank ook aan dat het duwen al gaande was toen zij de eerste klap gaf. Deze verdediging was geboden ter noodzakelijke verdediging gezien het duwen bij de trap door aangever. Door het duwen kon zij zich niet aan de aanval onttrekken en was het niet mogelijk weg te lopen.

18. Cliënte heeft verklaard dat er over en weer geweld is toegepast. Dit vindt steun in het feit dat cliënte ook letsel heeft opgelopen aan haar hoofd, zoals volgt uit de brief van het OLVG van 22 maart 2017. Het handelen van cliënte was noodzakelijk en proportioneel. De verdediging stelt dat gezien het letsel van cliënte op haar hoofd, de lezing van cliënte aannemelijk is dat er een vechtpartij is ontstaan waarbij over en weer is geslagen.

19. Gezien het postuur van aangever en van cliënte was zij niet opgewassen tegen hem. Cliënte geeft bij de Rechtbank ook aan dat zij wist hoe sterk aangever was, en kon zij niet anders in de gegeven omstandigheden.

20. Dat de kinderen niet bevestigen dat cliënte zou zijn geslagen, doet daaraan niet af. De kinderen geven immers aan snel naar boven te zijn gegaan en hebben niet alles gezien. Zij hoorden echter nog wel klappen met de knuppel. Het valt daarmee bepaald niet uit te sluiten dat cliënte ook is geslagen, gelet op haar letsel.

21. De verdediging stelt dat het geweld dat cliënte toepaste ook de grenzen van proportionaliteit doorstaat. Zij was zelf niet opgewassen tegen aangever en heeft gepakt wat voorhanden was. Dit was een speelgoedknuppel. Voor de vraag waar die knuppel vandaan kwam, acht de verdediging het volgende van belang. Aangever heeft verklaard dat cliënte de knuppel uit haar tas zou hebben gehaald. Dit acht de verdediging onaannemelijk en dit vindt ook geen steun in het dossier. Het betreft hier speelgoed van de kinderen, waarvan de kinderen ook al aangaven dat dit boven in de kamer lag. Waarom zou cliënte dat in haar tas doen?

22. Cliënte ontkent dit en heeft aangeven dat na het spelen met de kinderen het speelgoed door het hele huis lag. De kinderen geven aan dat cliënte naar boven is gekomen en de knuppel gepakt heeft. Het slaan heeft echter beneden plaats gevonden en de kinderen waren beneden toen het gebeurde. Niet is gebleken dat cliënt tussentijds naar boven is gegaan, anders dan met aangever.

23. Daarbij zij opgemerkt dat de kinderen geshockeerd leken op het moment dat de verbalisanten arriveerden en dat het juist is dat die knuppel daar normaal ligt. Er hadden die middag twee vriendjes gespeeld. Niet kan worden uitgesloten dat die kinderen bijvoorbeeld de knuppel al beneden hebben gelegd.

24. Aangever geeft ook aan niet te hebben gezien dat cliënte de knuppel heeft gepakt toen zij boven waren. Nu de knuppel in een lade onder het bed lag en aangever en cliënte daar hebben gesproken waarna zij samen naar beneden zijn gegaan, is het niet aannemelijk dat aangever niet gezien zou hebben als cliënte de knuppel zou hebben gepakt en vast hebben gehouden. Ze had ook geen mogelijkheden om die knuppel dan weg te stoppen. Dit maakt dat niemand heeft gezien dat cliënte de knuppel heeft gepakt en uit het dossier niet volgt dat cliënte de knuppel in haar tas had.

25. De Rechtbank heeft overwogen dat er geen noodweersituatie was en heeft onder meer van belang gehad dat aangever niet eerder agressief tegen cliënte was. Bovendien was het volgens de Rechtbank zo dat cliënte pas ging slaan toen aangever de politie belde. Dat verklaart cliënte niet. Zij stelt niet dat ze is gaan slaan omdat aangever de politie ging bellen, maar wel geeft zij aan dat zij de telefoon wilde afpakken. Daarnaast heeft zij hem geslagen. Zoals zij ook aangeeft, was het overigens geweld over en weer. Cliënte geeft immers ook aan dat daarvoor al werd geduwd en dat ze letterlijk hebben liggen rollen.

26. Voor zover uw Hof van oordeel zou zijn dat doordat aangever niet eerder agressief was geweest dan wel dat cliënte niet voldoende bovenaan de trap stond en er geen noodweersituatie zou zijn, doet cliënte een beroep op putatief noodweer.

27. Er waren namelijk omstandigheden die cliënte redelijkerwijs aanleiding gaven te veronderstellen dat zij werd aangevallen dan wel dat zij dreigde te worden aangevallen. Die omstandigheden waren gelegen in de situatie zoals hiervoor geschetst in de veranderde situatie tussen beiden. Cliënte geeft bij de Rechtbank ook aan dat aangever niet het type is om haar in elkaar te beuken, maar dat hij zo boos was dat zij bang werd. Bovendien was hij cliënte richting de trap aan het duwen.

28. Aangever was bovendien kort daarvoor ontslagen, terwijl hij volgens cliënte juist gevoelig was voor aanzien en een grote prestatiedrang had. Zij merkte dat het gedrag van aangever veranderde. Dit maakte dat zij hem onberekenbaar en anders vond. Dit maakt dat cliënte bang was dat aangever haar inderdaad naar beneden zou duwen, en dat voor haar gevoel een noodweersituatie ontstond, hetgeen zij meerdere malen heeft aangegeven.

29. Cliënte wordt verweten dat zij meerdere geweldshandelingen heeft toegepast. Aangever heeft divers letsel. Cliënte heeft al aangegeven dat zij niet kan uitsluiten dat zij meerdere malen met de knuppel heeft geslagen en heeft gebeten. Aangever beschrijft dat cliënte als een dolle hond doorging. Mogelijk dat de mate van geweld niet in verhouding staat en mogelijk kan gesteld worden cliënte hierin te ver is gegaan.

30. De verdediging is van oordeel dat aan cliënte in dat geval een gerechtvaardigd beroep op noodweerexces toekomt. Uit het dossier en ook de pro justitia rapportage volgt genoegzaam dat cliënte veel last had van het feit dat zij haar kinderen niet mocht zien zonder bijzijn van aangever en van het feit dat aangever haar vernederde in bijzijn van haar kinderen. Zij voelde zich machteloos en was bang haar kinderen kwijt te raken.

31. Zij heeft bij de Rechtbank ook aangegeven dat het voor haar de druppel was die middag, dat ze het verdrietig en gemeen vond. Door hetgeen gebeurde, ontstond een zodanig hevige gemoedsbeweging bij cliënte dat zij langer is doorgegaan dan noodzakelijk was om zichzelf te verdedigen.

32. Gezien al het voorgaande is de verdediging van oordeel dat de uitleg van cliënte dat zij werd aangevallen en zij zich heeft verdedigd aannemelijk en verzoekt zij uw Hof cliënte te ontslaan van alle rechtsvervolging.”

Het hof heeft het verweer als volgt verworpen:

“De raadsvrouw heeft gesteld dat de verdachte dient te worden ontslagen van alle rechtsvervolging omdat zij heeft gehandeld uit noodweer, dan wel putatief noodweer, dan wel noodweerexces. Daartoe is aangevoerd dat over en weer geweld is toegepast. De aangever heeft daarbij geprobeerd de verdachte van een steile trap te duwen dan wel haar in ieder geval richting die trap te duwen. De verdachte wilde zichzelf in veiligheid brengen en heeft, omdat zij anders niet zou zijn opgewassen tegen de verdachte, een speelgoedknuppel gepakt om zich te verweren en daarmee de aangever geslagen. Het hof stelt op grond van de processtukken en het onderzoek ter terechtzitting de volgende feiten en omstandigheden vast.

De verdachte en [benadeelde] waren ten tijde van de ten laste gelegde feiten getrouwd. Echter was hun relatie gebrouilleerd en woonden zij al enige tijd niet meer samen. Samen hebben zij twee kinderen, die bij [benadeelde] woonden. De verdachte is op 22 maart 2017 bij [benadeelde] langsgekomen om de kinderen te zien. [benadeelde] bemerkte dat de verdachte had gedronken en dat zij zich zeer vervelend gedroeg tegen hem en de kinderen. [benadeelde] verzocht de verdachte weg te gaan. Toen de verdachte hieraan geen gevolg gaf heeft [benadeelde] de politie gebeld. De verdachte probeerde de telefoon uit de handen van [benadeelde] te trekken en beet hem in zijn linker schouder. Vervolgens heeft de verdachte uit haar tas een houten (speelgoed)knuppel gepakt en daarmee op het hoofd van [benadeelde] geslagen. Kort daarna heeft de verdachte nogmaals met de knuppel tegen het hoofd van [benadeelde] geslagen, alsook tegen diens handen en heupen en heeft de verdachte hem nogmaals gebeten in een schouder. [benadeelde] heeft ten gevolge van het gebeuren een drietal bulten en een snee op zijn hoofd en bijtafdrukken in zijn beide schouders opgelopen.

Het hof overweegt hieromtrent als volgt.

Op basis van bovengenoemde feiten en omstandigheden is niet aannemelijk geworden dat sprake was van een ogenblikkelijke wederrechtelijke aanranding van de zijde van [benadeelde] waartegen de verdachte zich mocht verdedigen. Verdachtes verklaring dat [benadeelde] haar van de trap zou gaan duwen, vindt geen ondersteuning in het dossier. Ook overigens acht het hof niet aannemelijk geworden dat de verdachte (abusievelijk) in de veronderstelling verkeerde dat zij zich in een noodweersituatie bevond.

Nu op geen enkel moment sprake is geweest van een noodweersituatie kan ook geen sprake zijn van een geslaagd beroep op noodweerexces.

Derhalve verwerpt het hof het verweer in al zijn onderdelen.”

Aan het middel is allereerst ten grondslag gelegd dat het hof ten onrechte heeft overwogen dat er geen sprake was van een ogenblikkelijke wederrechtelijke aanranding van de zijde van [benadeelde] waartegen de verdachte zich moest verdedigen, aangezien het dossier volgens de steller van het middel ondersteuning biedt voor de verklaring van de verdachte dat [benadeelde] haar van de trap zou gaan duwen. Verder had het hof volgens de steller van het middel niet zonder nadere motivering voorbij mogen gaan aan het verweer dat op basis van het dossier niet kan worden uitgesloten dat het zo is gegaan zoals door de verdachte is verklaard en niet mogen volstaan met de enkele overweging dat niet aannemelijk zou zijn geworden dat [benadeelde] de verdachte van de trap zou willen duwen. Ten slotte is aan het middel ten grondslag gelegd dat, gelet op het verweer van de verdediging dat aan de verklaring van [benadeelde] het nodige schort, het onbegrijpelijk is dat het hof tot de conclusie is gekomen dat niet aannemelijk is geworden dat [benadeelde] de verdachte van de trap zou willen duwen.

Bij de beoordeling van het middel moet het volgende worden vooropgesteld. Indien door of namens de verdachte een beroep op noodweer, noodweerexces of putatieve noodweer is gedaan, moet de rechter een gemotiveerde beslissing geven op dat verweer. Dan zal hij moeten onderzoeken of aan de voorwaarden voor de aanvaarding van dat verweer is voldaan. Als de rechter het beroep verwerpt, dient hij duidelijk te maken of hij de door of namens de verdachte aan het verweer ten grondslag gelegde feitelijke toedracht niet aannemelijk geworden acht, dan wel of die toedracht het beroep niet kan doen slagen. Voor een geslaagd beroep op noodweer of noodweerexces is vereist dat de verdediging is gericht tegen een “ogenblikkelijke, wederrechtelijke aanranding”. Daarbij kan van een “ogenblikkelijke” aanranding ook sprake zijn bij een onmiddellijk dreigend gevaar voor een aanranding, maar de enkele vrees is daartoe echter niet voldoende. Verder zal de rechter, indien door of namens de verdachte een beroep is gedaan op zogenoemde putatieve noodweer, moeten onderzoeken of sprake was van verontschuldigbare dwaling aan de kant van de verdachte, bijvoorbeeld omdat hij niet alleen kon, maar redelijkerwijs ook mocht menen dat hij zich moest verdedigen op de wijze als hij heeft gedaan omdat hij verontschuldigbaar zich het dreigende gevaar heeft ingebeeld dan wel de aard van de dreiging verkeerd heeft beoordeeld.3.

In deze zaak heeft het hof geoordeeld dat niet aannemelijk is dat sprake was van een ogenblikkelijke wederrechtelijke aanranding waartegen de verdachte zich mocht verdedigen. Daartoe heeft het hof aan de hand van de processtukken en het onderzoek ter terechtzitting de feitelijke toedracht vastgesteld. Daarbij heeft het hof vastgesteld dat [benadeelde] de politie heeft gebeld toen de verdachte geen gevolg gaf aan zijn verzoek om weg te gaan, dat de verdachte probeerde de telefoon uit de handen van [benadeelde] te trekken en hem in zijn schouder heeft gebeten, dat de verdachte [benadeelde] vervolgens meermaals met een houten (speelgoed)knuppel heeft geslagen en dat de verdachte [benadeelde] nogmaals in een schouder heeft gebeten. Verder heeft het hof overwogen dat de verklaring van de verdachte dat [benadeelde] haar van de trap zou gaan duwen geen ondersteuning vindt in het dossier. Ten slotte heeft het hof in aanmerking genomen dat niet aannemelijk is geworden dat de verdachte (abusievelijk) in de veronderstelling verkeerde dat zij zich in een noodweersituatie bevond.

Het hof heeft aldus tot uitdrukking gebracht dat het de aan het verweer ten grondslag gelegde feitelijke toedracht, die er kort gezegd op neerkomt dat [benadeelde] de verdachte van de trap zou gaan duwen althans dat de verdachte in die veronderstelling verkeerde, niet aannemelijk is geworden. Dat oordeel berust enerzijds op de door het hof vastgestelde feitelijke toedracht, die er in de kern op neerkomt dat de verdachte [benadeelde] heeft aangevallen toen hij de politie trachtte te bellen, en anderzijds op de vaststelling van het hof dat de verklaring van de verdachte geen steun vindt in het dossier. In dat licht bezien acht ik het oordeel van het hof dat niet aannemelijk is geworden dat sprake was van een ogenblikkelijke wederrechtelijke aanranding van de zijde van [benadeelde] waartegen de verdachte zich mocht verdedigen dan wel dat de verdachte in de veronderstelling verkeerde dat zij zich in een noodweersituatie bevond niet onbegrijpelijk, ook niet in het licht van hetgeen namens de verdachte is aangevoerd. Aldus heeft het hof het beroep op (putatief) noodweer(exces) op goede gronden en toereikend gemotiveerd verworpen.

Het middel faalt.

Het tweede middel slaagt. Het eerste middel faalt en kan worden afgedaan met de aan art. 81 lid 1 RO ontleende motivering.

Ambtshalve heb ik geen gronden aangetroffen die tot vernietiging van de bestreden uitspraak aanleiding behoren te geven.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak, maar uitsluitend wat betreft de beslissing ten aanzien van de proceskosten, in zoverre tot zodanige op art. 440 Sv gebaseerde beslissing als de Hoge Raad gepast zal voorkomen en tot verwerping van het beroep voor het overige.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG