HR, 05-10-2010, nr. 08/03813

Verdachte is door het Gerechtshof te 's‑Hertogenbosch bij arrest van 26 februari 2008 wegens 1. ‘handelen in strijd met artikel 14, eerste lid, van de Wet wapens en munitie, en het feit begaan met betrekking tot een vuurwapen van categorie III, meermalen gepleegd’, 2. ‘handelen in strijd met artikel 13, eerste lid, van de Wet wapens en munitie’ en 3. ‘handelen in strijd met artikel 26, eerste lid, van de Wet wapens en munitie, en het feit begaan met betrekking tot een vuurwapen van categorie III, meermalen gepleegd’, veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van 6 maanden voorwaardelijk met een proeftijd van 2 jaren, alsmede tot een geldboete van € 10.000, --, subsidiair 185 dagen hechtenis. Voorts heeft het Hof de onttrekking aan het verkeer bevolen van inbeslaggenomen voorwerpen op de wijze als weergegeven in het arrest.

Namens verdachte heeft mr. E.P. Vroegh, advocaat te Haarlem, vijftien middelen van cassatie voorgesteld.

Het eerste tot en met het negende middel richten zich tegen de verwerping door het Hof van een zestal door de raadsvrouw van de verdachte in hoger beroep gevoerde verweren strekkende tot niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie in de vervolging dan wel tot bewijsuitsluiting. De middelen lenen zich voor een gezamenlijke bespreking op hoofdlijnen. Na die gezamenlijke bespreking ga ik nog kort op de afzonderlijke middelen in.

Voor zover voor de beoordeling van de middelen relevant, houdt het bestreden arrest in:

‘Er zijn inmiddels zoveel verdragen die grondslag bieden voor het uitwisselen van informatie’, schrijven Reijntjes, Mos en Sjöcrona1., ‘dat niemand daar nog zicht op heeft. Het is daarom onaannemelijk dat zij de praktijk maar bij benadering weerspiegelen. Het is in elk geval zo, dat politiediensten op grote schaal informatie uitwisselen; vaak zal pas wanneer het voornemen rijst om deze informatie in een strafproces te gebruiken, worden nagegaan of daarvoor een juridische grondslag te vinden is.’ Iets daarvan schemert door in de onderhavige strafzaak. Het gaat, zoals het Hof vaststelt, om ‘een, lang voorbereide, gezamenlijke actie van de politie in onder meer België en Nederland’. Tot die lange voorbereiding lijkt zorg voor een deugdelijke juridische grondslag niet te hebben behoort. De betrokken politieambtenaren baseerden zich volgens het Hof op art. 46 SUO. Ook de OvJ beriep zich in eerste aanleg op dat artikel. Het Hof evenwel toetste aan art. 39 SUO.

Dat opsporingsambtenaren een onjuiste voorstelling van zaken hebben als het om de grondslag van hun bevoegdheid gaat, doet aan de rechtmatigheid van hun optreden niet af. Voldoende is dat een dergelijke grondslag, naar achteraf kan worden vastgesteld, er was. De vraag is daarom of er geen andere verdragsbepalingen zijn (dan art. 39 SUO) waarop het optreden van de opsporingsambtenaren (mede) kan worden gebaseerd. De daaraan voorafgaande, prealabele vraag is evenwel of er een verdragsgrondslag dient te zijn. Ik zal die vraag eerst bespreken.

Koers stelt dat voor het doen van een rechtshulpverzoek in beginsel geen verdragsbasis noodzakelijk is.2. Hij wijst daarbij op art. 552k Sv dat betrekking heeft op inkomende verzoeken om rechtshulp. Het eerste lid van het artikel bepaalt dat ‘voorzover het verzoek gegrond is op een verdrag’ daaraan zoveel mogelijk het verlangde gevolg wordt gegeven. Het tweede lid heeft betrekking op redelijke verzoeken die niet op een verdrag zijn gegegrond en op verzoeken gedaan in gevallen waarin het toepasselijke verdrag niet tot inwilliging verplicht. Voor die verzoeken geldt dat aan het verzoek wordt voldaan, ‘tenzij de inwilliging in strijd is met een wettelijk voorschrift of met een aanwijzing van de Minister van Justitie’. Een verdrag is dus geen conditio sine qua non. Iets anders is dat het nationale recht zich tegen inwilliging van het verzoek kan verzetten. Dat is bijvoorbeeld het geval als voldoening aan het verzoek de toepassing van dwangmiddelen of bepaalde bijzondere opsporingsbevoegdheden vergt. Voor die toepassing is namelijk wel een verdrag vereist (artt. 552n e.v. Sv).

Het lijkt mij dat hetzelfde uitgangspunt geldt bij uitgaande verzoeken om rechtshulp. Nederland kan een andere staat een verzoek om rechtshulp doen dat geen basis heeft in een verdrag. Of en in hoeverre de aangezochte staat (vrijwillig) aan een dergelijk verzoek mag voldoen, hangt af van het nationale recht van de aangezochte staat.

Ook voor het optreden van Nederlandse opsporingsambtenaren op buitenlands grondgebied is een verdrag niet altijd noodzakelijk. Art. 539a Sv biedt voor dergelijk optreden de wettelijke basis. Het derde lid van het artikel stelt daarbij als grens dat het volkenrecht en het interregionale recht de bevoegdheidsuitoefening moeten toelaten. Van strijd met het volkenrecht (het interregionale recht kan hier buiten beschouwing blijven) zal als regel geen sprake zijn als de bevoegde autoriteiten van de desbetreffende staat toestemming hebben gegeven voor de opsporing op hun grondgebied. Aandacht in dit verband verdient HR 16 april 1985, LJN: AC8840, NJ 1986, 769. Nederlandse opsporingsambtenaren hadden in Duitsland een getuige gehoord en daarvan proces-verbaal opgemaakt. Volgens de Hoge Raad had het Hof gelet op het bepaalde in art. 539a Sv van de rechtmatigheid van dit optreden mogen uitgaan. Het derde lid van dit artikel maakte dat niet anders, aangezien, zoals het Hof kennelijk had aangenomen, het verhoor van de getuige was ‘geschied met toestemming van de bevoegde buitenlandse autoriteiten en dat het volkenrecht een onderzoek door buitenlandse ambtenaren in een vreemde Staat onder die omstandigheden toelaat’.

Wordt dit anders als tussen de betrokken staten verdragen van kracht zijn met betrekking tot het verlenen van rechtshulp? Reijntjes, Mos en Sjöcrona lijken die vraag bevestigend te beantwoorden als het gaat om politiële rechtshulp. Zij wijzen op art. 39 SUO en op andere verdragsbepalingen met betrekking tot politiële rechtshulp en schrijven dan: ‘Wanneer een dergelijk verdrag van toepassing is, lijkt te moeten worden aangenomen dat daarin niet geregelde politiële rechtshulp niet (meer) mag worden verleend’.3. De Hoge Raad was in het zojuist genoemde arrest (NJ 1986, 769) een ander opvatting toegedaan. In het cassatiemiddel werd een beroep gedaan op art. 4 Europees Verdrag aangaande wederzijdse rechtshulp in strafzaken (hierna: ERV) en art. 5 van het tussen Nederland en Duitsland gesloten aanvullende Verdrag van Wittem. Art. 4ERV luidt:

Art. 5 Verdrag van Wittem luidt:

Betoogd werd dat het op grond van deze verdragsbepalingen aan functionarissen van de verzoekende staat ‘slechts’ was toegestaan om bij de uitvoering van een rogatoire commissie door de aangezochte staat aanwezig te zijn. Het meerdere — zelf op onderzoek uitgaan — zou dus niet zijn toegestaan. De Hoge Raad ging daarin evenwel niet mee. Hij overwoog:

In de ogen van de Hoge Raad hadden de betrokken verdragsbepalingen dus toegevoegde waarde en maakten zij geen einde aan hetgeen daarzonder reeds mogelijk was. Die toegevoegde waarde bestaat hierin dat de verdragsbepalingen voor de verzoekende staat een recht schiepen en dus voor de aangezochte staat een daarmee corresponderende plicht. Aldus wordt bereikt dat de verzoekende staat op dit specifieke punt niet langer afhankelijk is van de bereidwilligheid van de bevoegde autoriteiten van de aangezochte staat. Op andere — niet geregelde punten — blijft alles zogezien bij het oude. Aan rechtshulpverlening op basis van vrijwilligheid maken de verdragsbepalingen geen einde.

Het komt mij voor dat deze gedachtegang ook tot uitgangspunt dient te worden genomen als het gaat om andere verdragen inzake (politiële) rechtshulp. De strekking van die verdragen is, althans in de regel, om het verlenen van wederzijdse rechtshulp te bevorderen. Die bevordering wordt daarbij gezocht in het scheppen van verplichtingen over en weer. Het accent ligt daarbij niet op de mogelijkheid om in concrete gevallen met het verdrag in de hand verlening van rechtshulp af te dwingen. Ook op dit terrein zal gelden dat het met onwillige honden kwaad hazen vangen is. Het accent ligt veeleer op de verplichting van de verdragsluitende partijen om hun wetgeving zodanig aan te passen dat de aanwezige bereidheid om rechtshulp te verlenen door de autoriteiten in daden kan worden omgezet omdat de eigen nationale wet daartoe de mogelijkheid biedt. Het gaat zogezien meer om de bevordering van de op vrijwillige basis verleende rechtshulp. Maar hoe dan ook, bij de genoemde strekking — bevordering van rechtshulp — past niet dat een einde wordt gemaakt aan rechtshulpverlening die niet op een verdragsverplichting is gebaseerd.4.

Hoewel daarop als gezegd niet het accent zal liggen, scheppen de bedoelde verdragen in concrete gevallen wel degelijk een aanspraak op de verlening van rechtshulp en dus ook een daarmee corresponderende verplichting. Ik merk daarbij op dat bij het aangaan van verplichtingen doorgaans een zekere terughoudendheid wordt betracht. Een staat zal zich niet in het algemeen willen verplichten tot alle vormen van medewerking waartoe hij soms in incidentele gevallen bereid blijkt te zijn. Verplichtingen hebben dus bijna uit de aard der zaak een beperkt karakter. Bij dat beperkte karakter van de aangegane verplichtingen past dat de rechtshulpverdragen een zekere formalisering te zien geven. Er worden eisen gesteld aan de vorm (schriftelijk) en aan de inhoud van het verzoek. Vastgelegd wordt welke autoriteiten bevoegd zijn het verzoek te doen. Onzekerheid over de vraag of en zo ja in hoeverre de aangezochte staat daadwerkelijk verplicht is om aan het verzoek te voldoen, wordt aldus zoveel mogelijk vermeden.

In het verlengde van het voorgaande ligt mijns inziens dat gebreken in de formaliteiten aan de rechtmatigheid van de desondanks verleende rechtshulp en aan de bruikbaarheid van het aldus verkregen bewijsmateriaal niet snel in de weg zullen staan. Dat de aangezochte staat als gevolg van dergelijke gebreken wellicht niet verplicht is om uitvoering aan het verzoek te geven, neemt immers niet weg dat hij daartoe wel bereid kan zijn. Die vrijwillig verleende rechtshulp is dan niet onrechtmatig.5.

Bij dit alles past een niet onbelangrijke kanttekening. Toestemming van de bevoegde autoriteiten neemt, zo zagen wij, de eventuele strijd met het volkenrecht van optreden van opsporingsambtenaren op buitenlands grondgebied weg. Daarmee is niet gezegd dat de bevoegde autoriteiten van het desbetreffende buitenland in alle gevallen vrij zijn om hun toestemming te verlenen. Of toestemming gegeven mag worden, is een vraag die beheerst wordt door het nationale recht van het betrokken buitenland. Ik wijs in dit verband nogmaals op de artt. 552n e.v. Sv, waarin besloten ligt dat aan niet op een verdrag gebaseerde verzoeken geen gevolg mag worden gegeven als dat zou betekenen dat dwangmiddelen of bepaalde bijzondere opsporingsbevoegdheden moeten worden toegepast. Daarmee is niet te verenigen dat in dergelijke gevallen aan buitenlandse opsporingsambtenaren toestemming wordt gegeven om dan maar zelf op basis van hun eigen bevoegdheden inbreuk te maken op de grondrechten van personen die op Nederlands grondgebied verblijven. Voor het geven van dergelijke toestemming is een wettelijke grondslag vereist.

Het gaat hier niet om een eigenaardig trekje van het Nederlandse recht. De toestemming die de strijd met het volkenrecht kan wegnemen, heeft betrekking op de inbreuk die door het optreden van buitenlandse opsporingsambtenaren wordt gemaakt op de soevereiniteit van de betrokken staat. Naast de inbreuk op de soevereiniteit staat echter de inbreuk op de rechten van de burger die mogelijk door de buitenlandse opsporingsambtenaren worden gemaakt. De gegeven toestemming kan die laatste inbreuk niet rechtvaardigen. Net zo min als functionarissen van de staat niet zelf zonder wettelijke bevoegdheid inbreuk mogen maken op de rechten van de burger, mogen zij zonder wettelijke grondslag functionarissen van andere staten toestemming geven dat te doen. De verplichting die op de staat rust om de eerbiediging van de grondrechten van de burgers op zijn grondgebied te verzekeren, staat er met andere woorden aan in de weg dat toestemming wordt verleend aan buitenlandse opsporingsambtenaren om tegen de burgers op zijn grondgebied dwangmiddelen toe te passen als een wettelijke basis voor het geven van die toestemming ontbreekt.

Of de door de buitenlandse autoriteiten verleende toestemming in overeenstemming was met het recht van de aangezochte staat, is intussen een vraag die de Nederlandse rechter in het algemeen niet, of althans niet diepgaand, behoeft te onderzoeken.6. De verklaring daarvoor lijkt te zijn dat de functionarissen van de verzoekende staat in beginsel niet verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor onregelmatigheden op dit punt. Fouten met betrekking tot de verleende toestemming leiden dan ook als regel niet tot bewijsuitsluiting.7.

Anders ligt het uiteraard als voor de opsporingsactiviteiten op buitenlands grondgebied geen toestemming is gegeven door de bevoegde autoriteiten van de desbetreffende staat. Voor de inbreuk die is gemaakt op de soevereiniteit van die staat zijn de autoriteiten van de staat waarvan het eigenmachtig optreden is uitgegaan, wel volledig verantwoordelijk. Toch is er geen reden voor bewijsuitsluiting als de buitenlandse autoriteiten achteraf akkoord zijn gegaan met de opsporingsactiviteiten op hun grondgebied.8. Bovendien behoeft niet zonder meer bewijsuitsluiting te volgen als die achteraf gegeven goedkeuring ontbreekt. Daarvoor lijkt tevens vereist te zijn dat door de opsporingsactiviteiten inbreuk is gemaakt op de rechten van de verdachte.9.

Na deze inleidende opmerkingen van algemene aard keer ik terug naar de overwegingen van het Hof in de onderhavige zaak. Het Hof heeft vastgesteld dat door het optreden van de Nederlandse opsporingsambtenaren geen inbreuk is gemaakt op de Belgische soevereiniteit en dat de voorgenomen actie de instemming had van de centrale autoriteiten in beide landen. Het komt mij voor dat die vaststellingen de verwerping van de gevoerde verweren zelfstandig kunnen dragen, zeker als daarbij in aanmerking wordt genomen dat — naar het Hof vaststelde — in Ciney geen dwangmiddelen zijn toegepast en dat in Hazeldonk evenmin een noemenswaardige inbreuk is gemaakt op de rechten van de verdachte.10. De opvatting van het Hof dat de door de Nederlandse opsporingsambtenaren ontplooide opsporingsactiviteiten, hoewel daardoor geen inbreuk werd gemaakt op de Belgische soevereiniteit, niet op art. 539a Sv kan worden gebaseerd omdat voor dergelijk optreden een verdragsgrondslag is vereist (zodat ‘louter gedogen’ daarvoor onvoldoende is), komt mij onjuist voor. De vraag of er een verdragsgrondslag is, is van belang voor de vraag of de Belgische autoriteiten verplicht waren om te gedogen en verplicht waren om hun medewerking te verlenen. Die vraag is weinig relevant als de Belgische autoriteiten, zoals in casu het geval was, van ganser harte bereid waren hun medewerking te verlenen. Kortheidshalve verwijs ik hier naar de inleidende opmerkingen. Ik voeg daaraan nog toe dat de politiediensten zich bij het verlenen van de bijstand waartoe art. 39 lid 1 SUO verplicht, het eigen nationale recht in acht moeten nemen en moeten blijven binnen de grenzen van hun bevoegdheden. Nieuwe bevoegdheden schept art. 39 SUO dus niet voor de politiediensten. Als de Belgische politie op basis van art. 39 SUO gehouden was haar medewerking te verlenen aan de onderhavige actie (omdat die medewerking bleef binnen de perken van hun bevoegdheden), dan kon zij daaraan naar Belgisch recht ook vrijwillig meewerken.

Min of meer ten overvloede maak ik nog een enkele opmerking over de zoektocht van het Hof naar een verdragsrechtelijke grondslag. Het Hof heeft geoordeeld dat art. 39 SUO een basis biedt voor gezamenlijke acties van politiediensten en dat voor dergelijke acties nodig is dat over en weer verzoeken om bijstand worden gedaan. De gedachte daarbij is klaarblijkelijk dat de inzet van de Nederlandse opsporingsambtenaren gezien moet worden als het verlenen van bijstand (in de zin van art. 39 SUO) aan de Belgische politie. Ik betwijfel of die gedachte juist is. Een verzoek om rechtshulp vooronderstelt een in de verzoekende staat lopend onderzoek dat gericht is op het in die staat nemen van beslissingen met betrekking tot de vervolging van strafbare feiten of de voorkoming daarvan.11. De ‘bijstand’ die de Nederlandse politie in casu verleende was evenwel niet gericht op de vervolging en bestraffing van strafbare feiten in België noch op door de Belgische autoriteiten te ondernemen acties ter voorkoming van strafbare feiten. Van het verlenen van rechtshulp aan België kan dan ook bezwaarlijk worden gesproken. Zoekt men naar een verdragsrechtelijke grondslag voor de inzet van Nederlandse kant, dan kan die dus niet, of althans niet direct, gevonden worden in art. 39 SUO.

De vraag is hoe de Nederlandse inzet dan wel geduid moet worden. Van een gemeenschappelijk onderzoeksteam in de zin van art. 13 EU-rechtshulpverdrag (Trb. 2000, 96) lijkt in casu niet gesproken te kunnen worden.12. Van een schriftelijke overeenkomst door een officier van justitie is in elk geval geen sprake (art. 552qa Sv). Meer voor de hand ligt om aansluiting te zoeken bij art. 4 ERV, waarin zoals onder punt 10 reeds ter sprake kwam het recht wordt geregeld van de autoriteiten van de verzoekende staat om aanwezig te zijn bij de uitvoering van het rechtshulpverzoek. Het gaat daarbij om meer dan een recht op lijfelijke aanwezigheid alleen. Het karakter van die aanwezigheid komt in art. 26 van het Verdrag aangaande de uitlevering en de rechtshulp in strafzaken tussen het Koninkrijk België, het Groothertogdom Luxemburg en het Koninkrijk der Nederlanden (Trb. 1962, 97) beter uit de verf. Genoemd artikel luidt:

Hoewel dit verdragsartikel niet van toepassing is (van afvaardiging door rechterlijke autoriteiten is geen sprake), maakt het wel duidelijk wat het karakter van de Nederlandse inzet in deze zaak is. Het gaat om het verlenen van assistentie bij de uitvoering van een door Nederland aan België gedaan rechtshulpverzoek. Voor die assistentie (die als gezegd niet als rechtshulp kan worden getypeerd) geldt mijns inziens eveneens dat een grondslag in een verdrag niet noodzakelijk is. Het is in beginsel aan de Belgische autoriteiten om te bepalen hoe met inachtneming van het eigen nationale recht uitvoering wordt gegeven aan het Nederlandse verzoek. Zij kunnen — en misschien wel moeten13. — daarbij rekening houden met de wensen die op dit punt van Nederlandse zijde zijn geuit. Dat geldt ook voor de wens om actief betrokken te worden bij de uitvoering van het verzoek. Als het Belgische recht die actieve betrokkenheid toelaat, is de honorering van de wens niet in strijd met het verdrag. Strijd met het Nederlandse recht is er evenmin, aangezien art. 539a Sv het optreden op Belgisch grondgebied legitimeert.

Indirect zou de Nederlandse assistentie dus wel op art. 39 SUO gebaseerd kunnen worden. Het gaat immers om de rechtmatige uitvoering van een door Nederland aan België gedaan verzoek (even daargelaten dat een verzoek dat aan de daaraan te stellen eisen voldoet, niet is uitgegaan). Op art. 4 ERV zou daarbij een aanvullend beroep kunnen worden gedaan als de Belgen onwillig waren geweest om zich door hun Nederlandse collega's te laten assisteren. Dan ook was de vraag actueel geworden welke mate van betrokkenheid op basis van dat artikellid afgedwongen zou kunnen worden. Die vraag speelt nu niet.

De door de Belgische politie verleende rechtshulp bestond mede uit het verstrekken van kentekeninformatie. De Belgische autoriteiten hebben die kentekeninformatie verzameld in het kader van de, door het Hof als zodanig aangeduide, ‘actie te Ciney’. Voor die actie was door de Nederlandse politie een Catch-Ken voertuig met bemanning ter beschikking gesteld. Bovendien hielpen Nederlandse politieambtenaren mee met het noteren van kentekens. Dat deze betrokkenheid het karakter had van assistentie bij de uitvoering van de verzochte rechtshulp, wordt onderstreept door het feit dat de kentekens die in Ciney door Nederlandse opsporingsambtenaren waren genoteerd niet rechtstreeks, maar via de Belgische autoriteiten aan Nederland ter beschikking werden gesteld. Dat het optreden van de Nederlandse politie bij de ‘actie te Hazeldonk’ kan worden gekarakteriseerd als betrokkenheid bij de uitvoering van een rechtshulpverzoek ligt minder voor de hand, zeker als die actie met het Hof als een afzonderlijke actie wordt gezien en daarbij wordt weggedacht dat het wel de bedoeling was geweest dat bij die actie gezamenlijk zou worden opgetreden. Het door de Belgische autoriteiten verlenen van toestemming voor de opsporingsactiviteiten op Belgisch grondgebied kan evenwel gezien worden als een vorm van rechtshulp als zodanig.14. Die rechtshulp kan, aangenomen dat het Belgische recht zich niet tegen het verlenen van die toestemming verzet, gebaseerd worden op art. 39 SUO. De vraag of het Nederlandse optreden moet worden gekarakteriseerd als uitvoering van door België verleende rechtshulp dan wel als zelfstandige uitvoering van de eigen opsporingstaak is in dat licht nog slechts een kwestie van haarkloverij. Meer in het algemeen lijkt te kunnen worden geconcludeerd dat verdragsbepalingen als art. 39 SUO een basis bieden voor intensieve grensoverschrijdende politiesamenwerking.

Bij wijze van korte samenvatting het volgende. Voor politiële rechtshulp is een verdragsbasis niet noodzakelijk. Die hulp kan op basis van vrijwilligheid verleend worden indien en voor zover het nationale recht dat toelaat. Rechtshulpverdragen staan daar als regel niet aan in de weg omdat zij er juist toe strekken wederzijdse rechtshulp te bevorderen. Bij die strekking past niet een verbod om rechtshulp te verlenen waarin de verdragen niet voorzien en evenmin een verbod om aan een verzoek om rechtshulp te voldoen als aan de procedurele voorschriften niet is voldaan. Die stand van zaken maakt intussen ook een iets andere benadering mogelijk, die per saldo op hetzelfde neerkomt. Rechtshulpverdragen strekken er ook toe om de vrijwillig verleende rechtshulp mogelijk te maken en wel door zodanige aanpassingen van de nationale wetgevingen dat dergelijke rechtshulp ook daadwerkelijk verleend kan worden. Rechtshulp die vervolgens vrijwillig op basis van de aangepaste wetgevingen wordt verleend en ontvangen, kan daarom gezien worden als rechtshulp waarin het verdrag voorziet, ook als de in dat verdrag neergelegde procedurele voorschriften niet zijn nageleefd. Dat geldt in het bijzonder in gevallen als de onderhavige, waarin het Hof oordeelde dat ‘in essentie’ aan de eisen van art. 39 SUO is voldaan.

In het navolgende zal ik eerst de middelen een, vier, vijf, zes en negen bespreken die zich richten tegen 's Hofs oordeel betreffende de actie te Ciney. De middelen twee, drie, zeven en acht — gericht tegen het oordeel van het Hof betreffende de actie in Hazeldonk — komen daarna aan de orde. Vanaf punt 43 worden de middelen tien tot en met vijftien behandeld.

Het eerste, vierde, vijfde en zesde middel — welke klagen over de begrijpelijkheid van de verwerping door het Hof van de verweren van de raadsvrouw van de verdachte dat de Nederlandse ondersteuning aan de actie te Ciney niet voldeed aan het bepaalde in artikel 39 SUO — richten zich als ik het goed begrijp zowel tegen de verwerping van het beroep op de niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie als tegen het beroep op bewijsuitsluiting. Voor zover de middelen zich keren tegen de verwerping van het beroep op niet-ontvankelijkheid falen zij reeds omdat het Hof de desbetreffende verweren slechts had kunnen verwerpen. Door de verdediging is niet gesteld — laat staan beargumenteerd — dat in casu aan het zogenaamde Zwolsmancriterium is voldaan, terwijl het aangevoerde ook geen feiten en omstandigheden inhoudt die erop wijzen dat aan genoemd criterium is voldaan.

Voor zover de middelen zich keren tegen de verwerping van het beroep op bewijsuitsluiting verdient opmerking dat de verdediging niet aan de hand van de door de Hoge Raad geformuleerde criteria heeft beargumenteerd waarom de beweerdelijke onregelmatigheden tot bewijsuitsluiting zouden moeten leiden.15. Meer in het bijzonder geldt dat onduidelijk is gebleven in welk rechtens te respecteren belang de verdachte door die onregelmatigheden zou zijn getroffen. Gelet daarop en in aanmerking genomen het bepaalde in art. 539a Sv, geldt dat 's Hofs vaststellingen dat door het optreden van de Nederlandse opsporingsambtenaren geen inbreuk is gemaakt op de Belgische soevereiniteit, dat de actie de instemming had van de centrale Belgische autoriteiten en dat geen dwangmiddelen zijn toegepast, de verwerping van de verweren zelfstandig dragen (vgl. punt 18). Weliswaar klaagt het vijfde middel erover dat het Hof niet heeft vastgesteld welke instantie aan Belgische zijde als centrale autoriteit heeft te gelden, maar het komt mij voor dat het Hof niet gehouden was daarnaar een onderzoek in te stellen (vgl. punt 16). Ik laat daarbij nog daar dat van Nederlandse rechtshulp aan België geen sprake was, zodat het ontbreken van een door de centrale autoriteiten van België gedaan verzoek niet kan maken dat niet aan art. 39 SUO is voldaan. Nu de genoemde vaststellingen van het Hof de verwerping van de verweren zelfstandig dragen, behoeven de in de middelen geuite motiveringsklachten geen bespreking meer.

Het negende middel klaagt over de verwerping van het verweer dat processuele consequenties dienen te worden verbonden aan het nalaten van de te Ciney ingezette politieambtenaren ex artikel 152 Sv een proces-verbaal op te maken van hetgeen door hen ter opsporing werd gedaan of bevonden. Het Hof heeft dit verweer — zoals onder punt 4 reeds is weergegeven — als volgt verworpen:

Ik stel voorop dat de gedachte die aan verweer en middel ten grondslag ligt, namelijk dat de Nederlandse opsporingsambtenaren te Ciney hun opsporingstaak uitoefenden, zodat zij van hetgeen zij aldaar verrichtten proces-verbaal hadden moeten opmaken mij — mede gelet op het bepaalde in art. 539a Sv — juist voorkomt. Dat bedoelde verrichtingen de assistentie bij de uitvoering van een aan België gedaan rechtshulpverzoek betroffen, doet daaraan niet af. In aanmerking genomen dat in feitelijke aanleg niet is onderbouwd waarom het beweerdelijke verzuim tot de niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie dan wel tot bewijsuitsluiting zou moeten leiden, komt de verwerping van het verweer op de aangegeven grond, die niet getuigt van een onjuiste rechtsopvatting, mij niet onbegrijpelijk voor.

Het tweede, derde, zevende en achtste middel hebben als gezegd betrekking op de actie te Hazeldonk. Voor zover de middelen berusten op de opvatting dat de Nederlandse ambtenaren niet bevoegd waren om op Belgisch grondgebied opsporingshandelingen te verrichten en dat die onbevoegdheid grond oplevert om het openbaar ministerie niet-ontvankelijk te verklaren dan wel om het bewijsmateriaal uit te sluiten van het bewijs, falen zij om redenen die soortgelijk zijn aan de redenen op grond waarvan de het eerste, vierde, vijfde en zesde middel falen. Kortheidshalve meen ik te mogen volstaan met een verwijzing naar de punten 24 en 25.

Het derde, zevende en achtste middel hebben mede betrekking op een aspect dat tot dusver buiten beschouwing is gebleven. In feitelijke aanleg is als ik het goed begrijp ook aangevoerd dat de opsporingsambtenaren opsporingshandelingen hebben verricht die onrechtmatig waren, niet omdat zij hun bevoegdheden niet op Belgisch grondgebied mochten uitoefenen, maar omdat zij op dat moment de bevoegdheid tot het verrichten van die handelingen misten. Dit omdat op dat moment jegens de inzittenden (waaronder de verdachte) van de desbetreffende personenauto nog geen verdenking van een strafbaar feit bestond.

De middelen hebben het oog op het volgende verweer, dat blijkens het proces-verbaal van de zitting van het Hof en de door de raadsvrouw van de verdachte aldaar overgelegde pleitnotitie, aanvankelijk als preliminair verweer is gevoerd en nadien bij pleidooi is herhaald:

Het Hof heeft het preliminaire verweer bij wege van een (in het proces-verbaal van 12 februari 2008 opgenomen) tussenbeslissing verworpen en met betrekking tot het bij pleidooi herhaalde — en met een beroep op bewijsuitsluiting aangevulde — verweer overwogen zoals hiervoor, onder punt 4 is weergegeven.

Het derde middel klaagt dat het oordeel van het Hof dat de verdachte door de handelingen van de motoragent niet gebracht is tot iets waarop zijn voornemen niet reeds gericht was, getuigt van een onjuiste rechtsopvatting omtrent de reikwijdte van het instigatieverbod. Daartoe wordt aangevoerd dat de redenering van het Hof lijkt te zijn afgeleid uit het Tallon-arrest (HR 4 december 1979, NJ 1980, 356), doch dat het Hof heeft miskend dat de vergelijking met een pseudo-koper in de in dat arrest bedoelde situatie niet opgaat, omdat de verdachte door het optreden van de motoragent de mogelijkheid is ontnomen om tot op het laatste moment van het strafbare feit af te zien.

Anders dan het middel kennelijk meent, geeft het Hof in de in het middel bedoelde overweging geen antwoord op de vraag of het handelen van de motoragent rechtmatig was. Daarin schuilt een verschil met de vraag die in het in het middel genoemde arrest aan de orde was. Het Hof gaat uit van de onrechtmatigheid van het handelen van de motoragent en onderzoekt daarom of aan het geconstateerde vormverzuim — het onrechtmatig gegeven volgteken — processuele consequenties moeten worden verbonden. In het kader van dat onderzoek stelt het Hof — zoals het in de bedoelde overweging kennelijk tot uitdrukking heeft willen brengen — feitelijk vast dat niet aannemelijk is geworden dat de bestuurder van de personenauto waarin de verdachte zich bevond, niet naar Nederland zou zijn gereden (maar in plaats daarvan de afslag naar het industrieterrein zou hebben gereden of vóór de grens zou zijn gestopt) als het gewraakte optreden van de motoragent achterwege was gebleven. Voor zover de steller van het middel iets anders in de overweging van het Hof leest, mist het feitelijke grondslag.

Ik merk nog op dat het oordeel van het Hof dat betekenis moet worden toegekend aan het nadeel dat door het verzuim is veroorzaakt, gelet op artikel 359a Sv, niet van een onjuiste rechtsopvatting getuigt. De feitelijke vaststelling van het Hof is evenmin onbegrijpelijk, in aanmerking genomen dat uit de als bewijsmiddel 4 voor het bewijs gebezigde verklaring van de verdachte kan worden afgeleid dat de verdachte voornemens was de grens met Nederland over te gaan. Voor zover voor de beoordeling van het middel relevant houdt die verklaring immers in:

Het zevende middel klaagt dat het Hof een verweer van de raadsvrouw van de verdachte strekkende tot niet-ontvankelijk verklaring van het openbaar ministerie niet of onjuist heeft gereageerd. Daartoe wordt aangevoerd dat het Hof met zijn samenvatting van het gevoerde verweer is voorbijgegaan aan het ‘wezen’ van hetgeen de raadsvrouw heeft aangevoerd, namelijk dat de ‘opeenstapeling van onrechtmatigheden’ uitmondden in een of meer schendingen van het EVRM. Derhalve is volgens de steller van het middel sprake van een ernstige inbreuk op beginselen van een behoorlijke procesorde waardoor doelbewust of met grove veronachtzaming van de belangen van de verdachte aan diens rechts op een eerlijke behandeling van zijn zaak te kort is gedaan.

De toelichting op het middel getuigt van een miskenning van de betekenis van het hier aan te leggen — en door het Hof aangelegde — Zwolsmancriterium. Meer hoef ik er meen ik niet over te zeggen.

Het middel faalt.

Het achtste middel klaagt dat het Hof een verweer strekkende tot bewijsuitsluiting onbesproken heeft gelaten.

In het bestreden arrest heeft het Hof het bij pleidooi herhaalde preliminaire verweer van de raadsvrouw betreffende de niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie naar wij zagen verworpen omdat niet aan het Zwolsmancriterium is voldaan. In zijn overwegingen ten aanzien van het bewijs, zoals die hiervoor onder punt 4 zijn weergegeven, heeft het Hof het herhaalde preliminaire verweer onbesproken gelaten.

Kennelijk heeft het Hof het door de raadsvrouw aangevoerde niet aldus begrepen dat op basis van hetgeen aan het herhaalde preliminaire verweer ten grondslag was gelegd tevens een beroep op bewijsuitsluiting werd gedaan. Onbegrijpelijk is die aan het Hof voorbehouden uitleg van het aangevoerde mijns inziens niet. De raadsvrouw van de verdachte begon haar pleidooi met een herhaling van het preliminaire verweer (dat alleen strekte tot niet-ontvankelijkheid) en stelde vervolgens dat ‘ook nog de navolgende fouten zijn gemaakt danwel onrechtmatigheden zijn begaan waarop eveneens verweren zijn gebaseerd’. In de opsomming van ‘navolgende fouten’ wordt geen melding gemaakt van het onbevoegd over de grens ‘duwen’ van verdachte. Het Hof hoefde derhalve niet te begrijpen dat het beroep op bewijsuitsluiting mede daarop was gebaseerd.

Ik wil er bovendien op wijzen dat in de overwegingen die het Hof aan de wél gevoerde verweren heeft gewijd, de weerlegging van het in het middel bedoelde verweer besloten ligt. Het Hof heeft immers met betrekking tot het gegeven volgteken overwogen:

Dat het Hof de onrechtmatigheid van het politieoptreden waarvan het in deze overweging gewag maakt, zocht in de onverenigbaarheid van dat optreden met art. 39 SUO, doet hier niet terzake. Immers ook als het Hof die onrechtmatigheid had gebaseerd op de aangevoerde omstandigheid dat met de staandehouding of de aanhouding van de verdachte een begin was gemaakt op een moment dat er jegens de verdachte nog geen sprake was van een redelijk vermoeden van schuld, geldt dat het onrechtmatige optreden, naar het Hof vaststelde, geen negatieve gevolgen voor de verdachte heeft gehad. Die vaststelling, die niet onbegrijpelijk is (punt 34), kan het oordeel van het Hof dat daaraan geen processuele consequenties behoeven te worden verbonden, dragen.

Het middel faalt.

Het tiende tot en met het dertiende middel klagen over de verwerping van het verweer van de raadsvrouw van de verdachte dat de doorzoeking van de woning in [plaats] onrechtmatig was.

Voor zover voor de beoordeling van de middelen relevant, houdt het bestreden arrest in:

Voor zover voor de beoordeling van de middelen relevant, houdt het proces-verbaal van de op 28 maart 2007 door de dochter van de verdachte ten overstaan van de Rechter-Commissaris afgelegde verklaring in:

Voor zover voor de beoordeling van het middel relevant houdt het proces-verbaal van binnentreden in woning [a-straat 1] [plaats] van 2 mei 2006 in:

Het tiende middel klaagt dat 's Hofs oordeel dat de doorzoeking rechtmatig was, nu met toestemming van de dochter van de verdachte is binnengetreden onbegrijpelijk is. Daartoe wordt gewezen op de door de dochter ten overstaan van de Rechter-Commissaris afgelegde verklaring voor zover deze inhoudt: ‘Ik heb geen toestemming gegeven voor het betreden van de woning door de politie, dus ook niet namens mijn vader’.

Ik stel voorop dat het Hof zijn oordeel dat met toestemming van de dochter is binnengetreden niet heeft gebaseerd op de in het middel bedoelde verklaring van die dochter, maar op het ambtsedig proces-verbaal van binnentreden. Bij zijn oordeel dat er geen reden is om aan de juistheid van dat proces-verbaal te twijfelen, heeft het Hof mede gelet op de door de dochter bij de Rechter-Commissaris afgelegde verklaring. Dat zal aldus begrepen moeten worden dat gegronde redenen tot twijfel naar het oordeel van het Hof ook niet aan de verklaring van de dochter kunnen worden ontleend.

De in het middel bedoelde verklaring van de dochter van de verdachte bevestigt het relaas van de opsporingsambtenaren in elk geval in zoverre dat zij hen, na de vraag of zij binnen mochten komen, in de woning heeft toegelaten. Tevens blijkt uit die verklaring dat de opsporingsambtenaren niet op vertoon van een machtiging tot de woning werden toegelaten. De machtiging binnentreden is immers pas daarna — toen de opsporingsambtenaren al in de woonkamer stonden — getoond. Dat de dochter mogelijk liever niet wilde dat werd binnengetreden, heeft zij in elk geval niet kenbaar gemaakt nu dat haar ‘niet nuttig leek’. In aanmerking genomen dat toestemming ook met enige tegenzin kan worden gegeven, alsmede dat toestemming tot binnentreden ook stilzwijgend kan worden gegeven16., acht ik het oordeel van het Hof dat er, zoals in het proces-verbaal van binnentreden is vermeld, met toestemming werd binnengetreden en de doorzoeking in zoverre niet onrechtmatig was, alsmede dat de verklaring van de dochter daaraan niet af doet, niet onbegrijpelijk.

Het middel faalt.

Het elfde middel klaagt, als ik het goed begrijp, dat 's Hofs oordeel dat ‘met toestemming van de dochter van de verdachte’ werd binnengetreden getuigt van een onjuiste rechtsopvatting, dan wel onbegrijpelijk is. Daartoe wordt aangevoerd dat uit het proces-verbaal van binnentreden kan worden afgeleid dat de dochter ‘namens de verdachte’ toestemming heeft gegeven, en dat op grond van de Algemene wet op het binnentreden andere personen dan de bewoner slechts namens de bewoner en niet zelfstandig toestemming kunnen geven om binnen te treden.

Zoals in de toelichting op het middel terecht wordt opgemerkt, kan op grond van artikel 2 Algemene wet op het binnentreden zonder een machtiging slechts met toestemming van de bewoner in een woning worden binnengetreden, en kan een ander dan de bewoner die toestemming slechts namens de bewoner geven. Anders dan het middel kennelijk meent, behoeft dat optreden ‘namens de bewoner’ echter niet expliciet tot uitdrukking te worden gebracht. Van de ambtenaar die wenst binnen te treden, kan niet steeds worden verwacht dat hij onderzoekt of degene die hem te woord staat bevoegd is hem binnen te laten. De ambtenaar mag er in de regel vanuit gaan dat degene die hem te woord staat hetzij bewoner is hetzij namens deze kan spreken.17. 's Hofs oordeel dat in het onderhavige geval de ‘toestemming van de dochter’ meebrengt dat ‘toestemming namens de verdachte’ is gegeven, getuigt derhalve niet van een onjuiste rechtsopvatting, en is — mede gelet op het feit dat, zoals de gedingstukken leren, de dochter destijds 23 jaar oud was — evenmin onbegrijpelijk.

Het middel faalt.

Het twaalfde en dertiende middel richten tegen de hiervoor weergegeven overweging die begint met ‘ten overvloede’. Nu het oordeel van het Hof dat rechtmatig werd binnengetreden zelfstandig wordt gedragen door hetgeen het Hof voorafgaand aan deze overweging ten aanzien van de toestemming heeft overwogen, kunnen deze middelen niet tot cassatie leiden. Van bespreking van de klachten zie ik daarom af. Ik merk alleen nog op dat het bedoelde, abusievelijk begane verzuim noch reden kan opleveren tot niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie, noch tot bewijsuitsluiting, in aanmerking genomen dat — naar een blik achter de papieren muur leert — de hulpofficier die de machtiging afgaf, de binnentredende opsporingsambtenaar bij het binnentreden vergezelde.

De middelen kunnen niet tot cassatie leiden.

Het veertiende middel klaagt over 's Hofs oordeel dat met artikel 13 van de Wet wapens en munitie (WWM) is voorzien in de strafbaarheid van het onder 2 bewezenverklaarde.

Voor zover voor de beoordeling van het middel relevant, heeft het onder 2 ten laste van verdachte bewezenverklaard dat:

In de toelichting op het middel wordt ten eerste geklaagd dat het bij het lezen van de tenlastelegging onduidelijk is welk voorwerp met de aanduiding ‘loopgraafdolk’ wordt bedoeld, nu een dergelijke dolk niet in de WWM voorkomt.

Een dergelijk, kennelijk tot nietigheid van de dagvaarding strekkend verweer kan niet voor het eerst in cassatie worden gevoerd. De beoordeling van een dergelijk verweer hangt immers samen met waarderingen van feitelijke aard, zoals met betrekking tot de vraag of en in hoeverre bij de verdachte onduidelijkheid heeft bestaan over hetgeen hem wordt verweten.18.

In zoverre kan het middel dan ook niet tot cassatie kan leiden.

Voorts wordt in de toelichting op het middel geklaagd dat onbegrijpelijk is dat het Hof het onder 2 bewezenverklaarde heeft gekwalificeerd als hiervoor onder 1 is weergegeven, nu een loopgraafdolk geen wapen van de categorie I als bedoeld in artikel 13, eerste lid, WWM is.

Ten tijde van het tenlastegelegde en bewezenverklaarde feit luidden de artikelen 2 en 13 van de WWM, voor zover voor de beoordeling van het middel relevant:

Voor zover voor de beoordeling van het middel relevant, houden de door het Hof gebezigde bewijsmiddelen in:

Voor zover voor de beoordeling van het middel relevant, houdt het bestreden arrest in:

Het in het middel bedoelde oordeel van het Hof getuigt niet van een onjuiste rechtsopvatting en is geenszins onbegrijpelijk.

Het middel faalt in al zijn onderdelen.

Het vijftiende middel klaagt over de onttrekking aan het verkeer van inbeslaggenomen voorwerpen.

Voor zover voor de beoordeling van het middel relevant, houdt het bestreden arrest in:

De toelichting op het middel bevat ten eerste de klacht dat onbegrijpelijk is dat het Hof heeft overwogen dat de door het Hof als ‘overige voorwerpen’ aangeduide inbeslaggenomen voorwerpen aan de verdachte toebehoren. Daartoe wordt aangevoerd dat de vuurwapens weliswaar waren vermeld op de draagmachtiging ten name van de verdachte, maar dat dit nog niets zegt over de eigendom, alsmede dat ten aanzien van het pistool 6A19 met wapennummer 65450 uit pagina 161 van het politieproces-verbaal kan worden afgeleid dat dat aan een ander dan de verdachte toebehoorde.

De in het middel bedoelde ‘overige voorwerpen’ zijn opgenomen op een lijst van inbeslaggenomen voorwerpen die aan het arrest is gehecht, en zijn door middel van een nummer te herleiden tot de in het dossier opgenomen kennisgevingen met daaraan gehechte lijsten van de inbeslagnemingen die hebben plaatsgevonden op de adressen van de verdachte [b-straat 1] te [plaats] en [a-straat 1] te [plaats]. Uit de omstandigheid dat bedoelde voorwerpen bij deze huiszoekingen in de woningen van de verdachte zijn aangetroffen, kon het Hof afleiden dat de voorwerpen aan de verdachte toebehoren. In aanmerking genomen dat noch door de verdachte noch door zijn raadsvrouw ten aanzien van enig voorwerp is aangevoerd dat geen sprake was van toebehoren, was het Hof, anders dan het middel meent, niet gehouden dit toebehoren uitdrukkelijk per voorwerp vast te stellen.19.

Voorts wordt in de toelichting op het middel geklaagd dat onbegrijpelijk is dat het Hof ten aanzien van dertien in de toelichting genoemde voorwerpen heeft geoordeeld dat het ongecontroleerde bezit daarvan in strijd is met de wet, alsmede dat deze voorwerpen kunnen dienen tot het begaan of voorbereiden van soortgelijke feiten.

Het middel heeft het oog op de navolgende voorwerpen:

Ten aanzien van alle inbeslaggenomen voorwerpen heeft de Advocaat-Generaal ter zitting van het Hof de onttrekking aan het verkeer gevorderd. Daartegen is op geen enkele wijze verweer gevoerd, hetgeen meebrengt dat aan de door het Hof gegeven motivering geen hoge eisen kunnen worden gesteld. Desalniettemin valt ten aanzien van de inbeslaggenomen documenten a, b, c, e, f en h niet zonder meer in te zien waarom deze van zodanige aard zijn dat het ongecontroleerd bezit daarvan in strijd is met de wet. 20. Ook de onttrekking van de onder j, l en m genoemde voorwerpen is zonder nadere motivering niet begrijpelijk. Aarzelen kan men over de overige voorwerpen, in aanmerking genomen dat niet is aangevoerd dat het voorhanden hebben van de desbetreffende buks en munitie is toegestaan. Nu de beslissing in elk geval met betrekking tot een aantal voorwerpen onvoldoende met redenen is omkleed — zodat de vraag is hoe grondig het Hof de lange lijst inbeslaggenomen voorwerpen heeft doorgenomen — zou ik de verdachte hier het voordeel van de twijfel willen geven. Het middel is dus in zoverre gegrond.

Het bestreden arrest kan in zoverre niet in stand blijven. In aanmerking genomen dat nader onderzoek zal dienen plaats te vinden naar de aard, inhoud en/of opschriften van de hiervoor bedoelde voorwerpen, zie ik geen mogelijkheid voor de Hoge Raad zelf een beslissing over de vordering tot onttrekking aan het verkeer te nemen.

Tot slot wordt in de toelichting op het middel (onder 3 en 4) geklaagd dat onbegrijpelijk is dat het Hof ten aanzien van twee in de toelichting genoemde vuurwapens, als ook van op een aan de schriftuur gehechte lijst opgenomen voorwerpen heeft geoordeeld dat sprake is van ongecontroleerd bezit. Daartoe wordt aangevoerd dat ten aanzien van die voorwerpen een vrijstelling ex artikel 18 WWM is verleend, dan wel dat de verdachte ten aanzien van die voorwerpen over een machtiging of verlof tot voorhanden hebben beschikt.

In aanmerking genomen dat het Hof, zoals hiervoor is weergegeven, heeft geoordeeld dat de aan de verdachte verleende wapenverloven zijn vervallen of verlopen, of zijn ingetrokken, acht ik 's Hofs oordeel niet onbegrijpelijk en kan het middel derhalve niet tot cassatie leiden.

Voor zover het middel bedoelt te klagen dat het oordeel van het Hof onbegrijpelijk is, omdat de verdachte over andere vrijstellingen, vergunningen of verloven beschikt dan de in het bestreden arrest bedoelde verloven, kan het middel evenmin tot cassatie leiden. Een dergelijke stelling vergt onderzoek van feitelijke aard en kan daarom niet voor het eerst in cassatie worden betrokken.

Het middel is terecht voorgesteld, voor zover het klaagt over de onttrekking aan het verkeer van de hiervoor onder a tot en met m opgenomen voorwerpen.

Het vijftiende middel slaagt ten dele. Voor het overige geldt dat de middelen falen. De middelen 7 t/m 14, alsmede middel 15 voor zover het faalt, kunnen worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van het bestreden arrest, doch alleen voor wat betreft de onttrekking aan het verkeer van de hiervoor in punt 72 onder a tot en met m genoemde voorwerpen, te dien aanzien tot zodanige op art. 440 Sv gebaseerde beslissing als de Hoge Raad gepast zal voorkomen, en tot verwerping van het beroep voor het overige.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG