2.3 Consequenties voor de verdeling van de bewijslast

Voor de verdeling van de bewijslast betekent het voorgaande dat steeds zal moeten worden nagegaan wie van de partijen in een procedure welk rechtsgevolg inroept van welke rechtsregel.

Van de feiten die een partij stelt voor het door haar ingeroepen rechtsgevolg draagt zij de bewijslast. Maar ook alleen voor deze feiten. Doorgaans zullen in het kader van het partijdebat over en weer veel meer feiten worden aangevoerd dan de relevante feiten voor het ingeroepen rechtsgevolg. Zo zal de context waarin het geschil zich afspeelt door beide partijen vaak aan de hand van tal van feiten en omstandigheden worden geschilderd ter adstructie van het eigen standpunt en ter betwisting van dat van de ander. Indien een partij meer feiten stelt dan nodig zijn voor het ontstaan van het ingeroepen rechtsgevolg heeft zij daarvoor echter geen bewijslast, zoals in de rechtspraak van de Hoge Raad ook met zoveel woorden is uitgesproken.1 De partij die wordt aangesproken met een vordering zal de feiten die aan die vordering ten grondslag worden gelegd, gemotiveerd moeten weerspreken om te voorkomen dat die feiten als onbetwist komen vast te staan (art. 149 Rv). Daartoe zal die partij vaak harerzijds feiten (moeten) stellen ter betwisting van de door de wederpartij gestelde feiten. Die feiten worden dan niet gesteld om zelf een rechtsgevolg in te roepen, maar om zich te verweren tegen het door de wederpartij ingeroepen rechtsgevolg. Voor de feiten die een partij stelt ter motivering van haar betwisting van de feitelijke grondslag van het rechtsgevolg dat de wederpartij inroept, heeft die partij geen bewijslast, zoals de Hoge Raad herhaaldelijk met zoveel woorden heeft uitgesproken.2 Beide hiervoor weergegeven regels uit de rechtspraak van de Hoge Raad zijn gevolgtrekkingen die vanzelfsprekend uit het systeem van stelplicht en bewijslastverdeling voortvloeien. Een partij creëert dus voor zichzelf geen bewijslast door feiten te stellen. Hij heeft alleen bewijslast voor zover hij die objectief volgens het hiervoor uiteengezette systeem van bewijslastverdeling dat in art. 150 Rv is neergelegd, heeft.3 Het is om deze reden ten ene male onjuist de hoofdregel van art. 150 Rv te kenschetsen als ‘wie stelt, bewijst’.