HR, 10-09-2024, nr. 22/02313

PROCUREUR-GENERAAL

BIJ DE

HOGE RAAD DER NEDERLANDEN

Zitting 2 juli 2024

CONCLUSIE

M.E. van Wees

In de zaak

[verdachte],

geboren in [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1988,

hierna: de verdachte.

De verdachte is bij arrest van 13 juni 2022 door het gerechtshof 's-Hertogenbosch1.veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van vier maanden, met aftrek van voorarrest, wegens,

- in de zaak met parketnummer 02-018027-20: “diefstal”;

- in de zaak met parketnummer 02-019936-20: 1. subsidiair “bedreiging met enig misdrijf waardoor gevaar voor de algemene veiligheid van personen of goederen ontstaat, met enig misdrijf tegen het leven gericht en met zware mishandeling, meermalen gepleegd”, 2. “bedreiging met enig misdrijf tegen het leven gericht en met zware mishandeling”, 3. “eenvoudige belediging, terwijl de belediging wordt aangedaan aan een ambtenaar gedurende of ter zake van de rechtmatige uitoefening van zijn bediening, meermalen gepleegd” en 4. “handelen in strijd met artikel 26, eerste lid, van de Wet wapens en munitie”;

- in de zaak met parketnummer 02-207924-20: 1. “in het besloten lokaal bij een ander in gebruik, wederrechtelijk binnendringen” en 2. “opzettelijk en wederrechtelijk enig goed dat geheel of ten dele aan een ander toebehoort, vernielen” en

- in de zaak met parketnummer 02-236480-20: “opzettelijk handelen in strijd met het in artikel 2 onder C van de Opiumwet gegeven verbod”.

Het hof heeft voorts de vorderingen benadeelde partij toegewezen zoals in het arrest vermeld en daarbij een schadevergoedingsmaatregel opgelegd.

Het cassatieberoep is ingesteld2.namens de verdachte en P. van de Kerkhof, advocaat in Tilburg, heeft drie middelen van cassatie voorgesteld.

Het middel heeft betrekking op het onder parketnummer 02-019936-20 onder 3. bewezen verklaarde feit en klaagt dat het hof in strijd met artikel 342 lid 2 Sv de bewezenverklaring uitsluitend heeft doen steunen op de verklaringen van één getuige, te weten aangever [verbalisant 1]. Uit de overige bewijsmiddelen zou immers niet kunnen worden afgeleid dat de verdachte de bewezen verklaarde bewoordingen heeft geuit.

Ten laste van de verdachte is onder parketnummer 02-019936-20, onder 3., bewezenverklaard dat:

“hij op 22 januari 2020 te [plaats] opzettelijk een ambtenaar, te weten [verbalisant 1] (brigadier van politie Eenheid Zeeland-West-Brabant), en een ambtenaar, te weten [verbalisant 2] (brigadier van politie Eenheid Zeeland-West-Brabant), en een ambtenaar, te weten [verbalisant 3] (hoofdagent van politie Eenheid Zeeland-West-Brabant), gedurende of ter zake van de rechtmatige uitoefening van hun bediening in hun tegenwoordigheid mondeling heeft beledigd door hen de woorden toe te voegen: "pannenkoeken, mongolen, kanker”, althans woorden van gelijke beledigende aard en strekking”.

Deze bewezenverklaring berust – voor zover hier relevant – op de volgende bewijsmiddelen:

“Ten aanzien van de bewezenverklaring onder parketnummer 02-019936-20

Hierna wordt - tenzij anders vermeld - steeds verwezen naar het eindproces-verbaal van de politie-eenheid Zeeland-West-Brabant, district Hart van Brabant, basisteam Leijdal, opgemaakt door [verbalisant 4], brigadier van politie Eenheid Zeeland-West-Brabant, registratienummer PL2000-2020020372, gesloten d.d. 23 januari 2020, bevattende een verzameling op ambtseed dan wel ambtsbelofte opgemaakte processen-verbaal van politie met doorgenummerde dossierpagina’s 1-62. (…)

8. Proces-verbaal van aangifte d.d. 22 januari 2020, dossierpagina’s 23-25, voor zover inhoudende als verklaring van aangever [verbalisant 1]:

Ik ben werkzaam als brigadier bij de nationale politie binnen het district Hart van Brabant, Team Leijdal (het hof begrijpt: Eenheid Zeeland-West-Brabant: zie volgende bewijsmiddel). Op 22 januari (het hof begrijpt: 22 januari 2020) was ik samen met mijn collega wijkagent [verbalisant 2] werkzaam om te anticiperen op meldingen vanuit de meldkamer en werkzaamheden te verrichten in onze wijken als wijkagent. Ik hoorde van mijn collega [verbalisant 2] dat een inwoner van onze wijk mocht worden aangehouden voor onder andere vernieling. Het ging om [verdachte], welke woont op de [a-straat 1] te [plaats].

(...)

Samen met collega [verbalisant 2] ben ik naar het adres van [verdachte] gegaan. Na enkele seconden zag ik dat er kalende man in een onderbroek hard op ons af kwam gelopen. Ik hoorde dat de man schreeuwde. Ik zag dat hij een agressieve blik in zijn ogen had en versneld op ons af kwam lopen. Ik zag en hoorde dat mijn collega de man wilde aanspreken maar op dat moment zag ik de man een slaande/zwaaiende beweging maken met zijn linkerarm naar mijn collega [verbalisant 2]. Ik zag wat geduw en getrek tussen mijn collega, de deur en de wat later bleek [verdachte] was. Om aan deze dreigende situatie een einde te maken is er pepperspray ingezet tegen de verdachte. Naast collega [verbalisant 2] was ook collega [verbalisant 3] aangesloten vanwege de dreigende houding van de verdachte. De verdachte was continu aan het schreeuwen en hij riep beledigende teksten richting ons als politie. Hij riep woorden als pannenkoeken, mongolen en verschillende woorden met de ziekte kanker. Toen hij in de deuropening van de badkamer stond, keek [verdachte] mij aan en hij wees met zijn vinger naar mijn hoofd, terwijl hij mij aankeek, uitte hij de volgende bedreiging: "Jij bent de mijne, ik ga jou opzoeken en ik maak je kapot’, ‘jij gaat eraan, ik maak je dood'. Deze woorden heeft hij minuten lang herhaald terwijl hij mij aankeek en met zijn vinger telkens met gestrekte arm naar mijn hoofd wees. De gehele rit van ongeveer 10 minuten heeft [verdachte] mij bedreigd. Hij riep het volgende: ‘Jou ga ik niet vergeten, jij bent de mijne, ik zoek je thuis op en klim door je raam naar binnen. Ik snijd je ogen uit en maak je kapot. Ik ben steigerbouwer dus ik klim via je dak thuis naar binnen. Ik maak je vader en moeder dood. Ik zit dan wel geboeid maar ik trap je dadelijk helemaal in elkaar vuile tyfuslijer’. Om deze bedreigingen 25 minutenlang aan te horen gaat door merg en been. Aan niemand werd het recht of de toestemming gegeven tot het plegen van het feit. Ik voelde mij ernstig bedreigd door de woorden en bewegingen die [verdachte] richting mij uitte.

9. Proces-verbaal van bevindingen d.d. 22 januari 2020, dossierpagina 26, voor zover inhoudende als relaas van verbalisant [verbalisant 3]:

Op 22 januari 2020 was ik, [verbalisant 3], hoofdagent van politie Eenheid Zeeland-West-Brabant, belast met incident afhandeling. Op 22 januari 2020 hoorde ik portofonisch dat een verdachte zich onttrokken had aan zijn aanhouding. Aldaar waren politieambtenaren [verbalisant 2] en [verbalisant 1] ter plaatse. Ik ging vervolgens ter plaatse ter ondersteuning van de politieambtenaren. [verdachte] was de gehele tijd agressief in onze richting. Ik zag vervolgens dat [verdachte] naar politieambtenaar [verbalisant 1] keek en riep: "Ik maak jou af, ik weet jou wel te vinden!!" Hierbij wees hij in de richting van politieambtenaar [verbalisant 1].

10. Proces-verbaal van bevindingen d.d. 22 januari 2020, dossierpagina’s 27-29, voor zover inhoudende als relaas van verbalisanten [verbalisant 2] en [verbalisant 1]:

Wij, verbalisanten, [verbalisant 2], brigadier van politie Eenheid Zeeland-West-Brabant en [verbalisant 1], brigadier van politie Eenheid Zeeland-West-Brabant, verklaren het volgende:

Wij zijn op 22 januari 2020 naar het woonadres van de verdachte, de [a-straat 1] te [plaats], gegaan om te kijken of verdachte daar aanwezig was.

(...)

Ik, [verbalisant 2], heb gezegd dat wij de deur van de woning open wilde houden om zicht te houden. Op enig moment zag ik een manspersoon die ik direct als [verdachte] herkende met versnelde pas richting de voordeur lopen.

(...)

Op de locatie is de machtiging ter aanhouding opgemaakt en hebben wij de woning betreden. In afwachting tot verdachte onder de douche vandaan kwam hebben wij, verbalisanten, ons opgehouden in de woonkamer. Aldaar zag ik, [verbalisant 1], een voorwerp liggen welke ik ambtshalve herkende als een verborgen wapen, het was een stroomstootwapen in de vorm van een zaklamp. Ik heb deze verborgen wapens al vaker gezien. Ik, verbalisant, heb het voorwerp in beslag genomen, wat afzonderlijk via een proces-verbaal wordt afgewerkt. Verdachte beledigde vervolgens zowel mij, [verbalisant 1] als [verbalisant 3]. Vervolgens begon verdachte [verbalisant 1] te bedreigen. Wij hoorden de verdachte meerdere malen zeggen dat hij mij [verbalisant 1] kapot zou maken en dat hij mij op zou gaan zoeken. Hij zou mijn woning binnen gaan en mij hier kapot maken. Hierbij wees hij met zijn vinger richting mij, [verbalisant 1]. Wij, verbalisanten, hoorden verdachte zeggen dat hij de ogen van [verbalisant 1] zou uitsnijden en deze hemzelf zou laten opeten. Ook zei hij dat hij via het raam de woning van mij [verbalisant 1] zou binnenklimmen en mij daar dan kapot zou maken.”

Het middel faalt, nu de door aangever [verbalisant 1] gerelateerde feiten en omstandigheden (bewijsmiddel 8) voldoende steun vinden in het als bewijsmiddel 10 gebezigde proces-verbaal van bevindingen dat als relaas van verbalisanten [verbalisant 2] en [verbalisant 1] onder meer inhoudt dat de verdachte “zowel mij, [verbalisant 1] als [verbalisant 3] [beledigde]”. Hoewel uit dit – op ambtseed dan wel -belofte opgemaakte – proces-verbaal inderdaad niet blijkt welke precieze bewoordingen door de verdachte zijn geuit, kan daaruit wel worden afgeleid dat de verdachte – zo kennelijk door beide verbalisanten is waargenomen – zich beledigend naar hen heeft uitgelaten. Reeds daarmee kan niet worden gezegd dat de door aangever [verbalisant 1] gerelateerde feiten en omstandigheden op zichzelf staan en onvoldoende steun vinden in ander bewijsmateriaal,3.terwijl deze voorts steun vinden in het (overige) door collega’s [verbalisant 2] (bewijsmiddel 10) en [verbalisant 3] (bewijsmiddel 9) waargenomen (agressieve) gedrag van de verdachte en de door hen wel waargenomen bewoordingen.4.Voor zover het middel berust op de opvatting dat het door art. 342 lid 2 Sv vereiste steunbewijs betrekking dient te hebben op de precieze inhoud van de bewezenverklaarde belediging stelt het een eis die het recht niet kent.

Het middel heeft betrekking op het onder parketnummer 02-019936-20 onder 1. subsidiair bewezenverklaarde feit en klaagt over de toewijzing door het hof van de vordering van de benadeelde partij [slachtoffer 1] en de oplegging van de schadevergoedingsmaatregel, in het bijzonder wat betreft het oordeel van het hof dat de benadeelde partij recht heeft op vergoeding van immateriële schade.

Ten laste van de verdachte is onder parketnummer 02-019936-20, onder 1. subsidiair, bewezenverklaard dat:

“hij op 21 januari 2020 te [plaats] [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] en bewoners van de [opvang] (aan de [b-straat 1]) en een of meer andere perso(o)n(en) heeft bedreigd met - enig misdrijf waardoor gevaar voor de algemene veiligheid van personen en goederen ontstaat, en

- enig misdrijf tegen het leven gericht, en

- zware mishandeling,

door met een auto op een pui, muur en ruit in te rijden, terwijl er zich achter deze pui, muur en ruit personen bevonden”.

Deze bewezenverklaring berust onder meer op de volgende bewijsmiddelen:

1.

Proces-verbaal van aangifte d.d. 21 januari 2020, dossierpagina’s 6-7, voor zover inhoudende als verklaring van aangever [slachtoffer 1] namens [opvang]:

Ik ben als leefcoach werkzaam bij [opvang], locatie [b-straat 1] [plaats].

Vandaag, 21 januari 2020, kwam een mij onbekende man aan de toegangsdeur. Ik liet hem binnen en hij zei voor een cliënt te komen, [betrokkene 1]. Ik trachtte [betrokkene 1] te bereiken via de intercom, maar inmiddels had de man haar telefonisch te pakken gekregen en zij kwam naar beneden. Ik moest toen even iets doen voor een andere cliënt toen ik opeens geschreeuw hoorde. Ik zag toen dat de man onderweg was naar boven. [betrokkene 1] wist hem de hal weer in te krijgen. De man was erg opgefokt. (...)

[betrokkene 1] en een andere cliënt pakten hem toen vast en brachten hem naar buiten. Na een paar minuten hoorde ik cliënten die in de huiskamer zaten, roepen: "hij rijdt met een auto de pui er uit!!". Toen ik in de huiskamer kwam, zag ik dat de glazen pui aan de zijde van de [b-straat] zwaar beschadigd was. Pal achter die pui staat een bank, waarop op het moment van die aanrijding mensen voetbal zaten te kijken. Ik vreesde toen ernstig voor het leven van cliënten en mezelf en we hebben ons teruggetrokken in de postkamer en de politie gebeld.

Aan niemand werd het recht of de toestemming gegeven tot het plegen van het feit.

2. Proces-verbaal van verhoor getuige d.d. 21 januari 2020, dossierpagina’s 11-12, voor zover inhoudende als verklaring van getuige [slachtoffer 2]:

Ik woon aan de [b-straat 1] (het hof begrijpt: [b-straat 1] te [plaats]). Ik zat samen met medebewoners in de gezamenlijke woonkamer. Ik hoorde een auto hard aan komen rijden en zag dat hij op de oprit stopte. Ik zag dat het een donkerblauwe auto was. Ik hoorde een man ruzie maken en iets schreeuwen over een hond. Ik zag dat de man op een gegeven moment weer naar buiten ging en in zijn auto stapte. Ik zag dat hij hard achteruit de oprit afreed. Ik zag dat de auto hard op de voorzijde van het gebouw afreed en tegen het raam aanreed. Ik zag dat de auto hierna meteen wegreed. Ik zag dat het raam gebarsten was.

3. Proces-verbaal van verhoor getuige d.d. 21 januari 2020, dossierpagina’s 16-17, voor zover inhoudende als verklaring van [getuige 1]:

Ik ben een bewoner bij [opvang] aan de [b-straat 1] te [plaats]. Op 21 januari 2020 stond ik beneden in de gezamenlijke keuken. Ik zag dat er een man binnen stond die ruzie aan het maken was met andere mensen. Ik zag dat deze man vervolgens binnen tegen de deuren aan het trappen was. Een moment later zag ik dat er een auto langs het gebouw achteruit reed. Ik zag dat deze auto vervolgens voor het gebouw stopte. Ik zag dat de auto tegen de gevel aan reed. Ik hoorde een flinke klap. Ik zag vervolgens dat de auto omdraaide en wegreed.

4. Proces-verbaal van verhoor getuige d.d. 23 januari 2020, dossierpagina‘s 18-19, voor zover inhoudende als verklaring van [getuige 2]:

Op 21 januari 2020 was ik bij een soort opvang voorjunks en zwervers in [plaats] (het hof begrijpt: [opvang]). Op 21 januari 2020 belde [verdachte] (het hof begrijpt hier en telkens hierna: de verdachte), mijn vriend die woont aan de [a-straat 1] te [plaats], mij en zei dat hij mij kwam ophalen met de auto. [verdachte] zei tegen mij dat dit geen goede plek was om te verblijven. Ik was bij [betrokkene 1] en zij verblijft bij deze opvang. Op 21 januari 2020 belde [verdachte] mij op dat hij bij de opvang was. Ik zei tegen [verdachte] dat hij naar de auto moest gaan. Ik zag dat [verdachte] naar de auto liep en ik liep met hem mee. De auto van [verdachte] stond met de voorkant richting de ingang van de opvang. Ik ben in de auto gaan zitten en deed mijn gordel aan. Hierna sloot ik mijn ogen. Ik hoorde en voelde dat we gingen rijden. Ik hoorde [verdachte] ergens tegenaan reed en ik voelde dit ook, want ik ging naar voren. Ik hoorde ook: "klinkel, klinkel" of zo iets.

5. Proces-verbaal van bevindingen d.d. 23 januari 2020, dossierpagina’s 20-22, voor zover inhoudende als relaas van [verbalisant 5]:

Op 21 januari 2020 was ik belast met noodhulp in het district Hart van Brabant, basisteam Leijdal. Die dag werd door de centralist van het Operationeel Centrum de melding uitgegeven dat in het pand van [opvang] aan de [b-straat 1] te [plaats] 'ene [verdachte] binnen was', gevolgd door de toevoegingen 'hoop geschreeuw op de achtergrond', 'staat nu buiten op het terrein' en 'rijdt nu met auto de pui er uit'. Diverse eenheden van politie, waaronder ik, verbalisant en genoemde collega [verbalisant 6], gingen onmiddellijk ter plaatse.

Ik zag dat op de zuidwestelijke hoek van het hoofdgebouw aan de zijde van de [b-straat] op de begane grond een grote ruit zwaar beschadigd was, met name aan de onderzijde die dicht bij de begane grond gesitueerd is. Ik zag dat in het pand, op ongeveer een meter afstand, een grote hoekbank stond. Ik zag dat in deze ruimte, naar bleek de 'huiskamer', diverse personen aanwezig waren. Ook zag ik dat er 'verse' bandensporen van een personenauto in het gras zichtbaar waren. Ik zag dat die sporen vanaf de oprit naar genoemde ruit leidden.

(…)

Gezien de schade moet de auto er met aanzienlijke snelheid enigszins schuin tegen aan zijn gereden.”

Als bewijsoverweging is in het arrest opgenomen:

“Getuige [slachtoffer 2] heeft verklaard dat hij op 21 januari 2020 in de woonkamer van het wooncomplex [opvang] aan de [b-straat 1] te [plaats] aanwezig was. Getuige [slachtoffer 2] zag een donkerblauwe auto met forse snelheid aan komen rijden en stoppen voor de betonblokken, nabij het gebouw. De bestuurder van deze auto is vervolgens uitgestapt en naar de hal gelopen. In de hal zag de getuige de bestuurder boos praten met een medewerker van [opvang]. De bestuurder riep met luide en boze stem. Even later zag de getuige de bestuurder diverse malen tegen de twee deuren van de in- en uitgang trappen. Getuige [slachtoffer 2] heeft verklaard dat hij de betreffende bestuurder vervolgens terug naar de donkerblauwe auto zag lopen, waarna hij de auto eerst achteruit zag rijden en vervolgens hoorde en zag dat de auto met volle vaart tegen de pui van het woonkamergedeelte aanreed, wat een behoorlijke klap gaf. Hierna zag de getuige de auto weer achteruitrijden en wegrijden.

Het hof stelt vast dat de betreffende bestuurder in de donkerblauwe auto de verdachte betreft. Het hof is, anders dan de verdediging, van oordeel dat de verdachte wel degelijk opzettelijk en niet per ongeluk heeft gehandeld. Uit de verklaring van getuige [slachtoffer 2] volgt immers dat de verdachte boos en agressief was en dat de auto waar de verdachte zich als bestuurder in bevond eerst achteruitreed om vervolgens met volle vaart tegen de pui van het woonkamergedeelte aan te rijden, waarna de verdachte weer achteruit is gereden en weg is gereden. Dat verdachte zich binnen boos/agressief gedroeg volgt overigens eveneens uit de verklaring van aangever [slachtoffer 1] en getuigen [getuige 1] en [getuige 2]. (…)”

In de strafmotivering overweegt het hof:

“De verdachte is op 21 januari 2020 met een auto ingereden op een pui van een daklozenopvang en heeft daardoor zeer angstige gevoelens teweeggebracht bij de personen die zich in de ruimte achter deze pui bevonden.”

Het hof heeft de verdachte veroordeeld tot betaling van € 250,- ter zake van immateriële schade aan de benadeelde partij [slachtoffer 1]. Het hof heeft daartoe het volgende overwogen:

“De benadeelde partij [slachtoffer 1] heeft in eerste aanleg een vordering ingesteld, strekkende tot schadevergoeding tot een bedrag van € 250,00 aan immateriële schade, te vermeerderen met de wettelijke rente.

De politierechter heeft bij vonnis waarvan beroep de vordering integraal toegewezen tot een bedrag van € 250,00, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf 21 januari 2020 tot aan de dag der algehele voldoening.

De benadeelde partij heeft niet te kennen gegeven de vordering in hoger beroep te handhaven. Op grond van artikel 421, tweede lid, van het Wetboek van Strafvordering, duurt een voeging van een benadeelde partij in het strafgeding van rechtswege voort in hoger beroep voor wat betreft de toegewezen schadevergoeding. Het hof zal daarom de vordering in volle omvang beoordelen.

De verdediging heeft het hof verzocht de vordering van de benadeelde partij af te wijzen dan wel niet-ontvankelijk te verklaren gelet op de bepleite vrijspraak en heeft over die vordering inhoudelijk voorts geen opmerkingen gemaakt.

Het hof is uit het onderzoek ter terechtzitting gebleken dat de benadeelde partij [slachtoffer 1] als gevolg van het bewezenverklaarde handelen onder feit 1 subsidiair onder parketnummer 02-019936-20 rechtstreeks immateriële schade heeft geleden. Daartoe overweegt het hof als volgt.

De benadeelde partij heeft te kennen gegeven dat hij erg geschrokken en angstig is sinds het incident. Daarbij is eveneens gesteld dat de benadeelde partij sinds het feit bang is voor zijn collega's en cliënten, dat hij moeite heeft om te gaan werken en veel spanning voelt.

Voor wat betreft de gevorderde immateriële schadevergoeding overweegt het hof als volgt.

De benadeelde partij heeft immateriële schadevergoeding gevorderd, zijnde ander nadeel dan vermogensschade dat voor vergoeding in aanmerking komt ingevolge artikel 6:106 van het Burgerlijk Wetboek. Voormeld artikel geeft een limitatieve opsomming van de gevallen waarin deze bepaling recht geeft op vergoeding van immateriële schade als gevolg van onrechtmatig handelen, waaronder ingeval de benadeelde lichamelijk letsel heeft opgelopen, in zijn eer of goede naam is geschaad, of op andere wijze in zijn persoon is aangetast. In het onderhavige geval komt slechts vergoeding van ander nadeel dan vermogensschade in aanmerking bij aantasting in de persoon op andere wijze, nu van lichamelijk letsel of aantasting in eer of goede naam geen sprake is.

Uit vaste jurisprudentie van de Hoge Raad volgt dat van de bedoelde aantasting in de persoon ‘op andere wijze’ in ieder geval sprake is indien de benadeelde partij geestelijk letsel heeft opgelopen. Degene die zich hierop beroept, zal voldoende concrete gegevens moeten aanvoeren waaruit kan volgen dat in verband met de omstandigheden van het geval psychische schade is ontstaan. Daartoe is vereist dat naar objectieve maatstaven het bestaan van geestelijk letsel kan worden vastgesteld. Ook als het bestaan van geestelijk letsel in voornoemde zin niet kan wordén aangenomen, is niet uitgesloten dat de aard en de ernst van de normschending en van de gevolgen daarvan voor de benadeelde meebrengen dat van de bedoelde aantasting in zijn persoon ‘op andere wijze’ sprake is. In zo een geval zal degene die zich hierop beroept de aantasting in zijn persoon met concrete gegevens moeten onderbouwen. Dat is slechts anders indien de aard en de ernst van de normschending meebrengen dat de in dit verband relevante nadelige gevolgen daarvan voor de benadeelde zo voor de hand liggen, dat een aantasting in de persoon kan worden aangenomen.

Het hof is van oordeel dat de aard en de ernst van de normschending in het onderhavige geval meebrengen dat de in dit verband door de benadeelde ondervonden nadelige gevolgen zo voor de hand liggen, getuige ook de situatie waarin de benadeelde en de overige aanwezige personen zich ten tijde van (en ook nog na) de bedreiging hebben bevonden, dat een aantasting in de persoon kan worden aangenomen. Het hof begroot deze immateriële schade naar billijkheid op het gevorderde bedrag van € 250,00.

Het toe te wijzen bedrag zal, zoals gevorderd, worden vermeerderd met de wettelijke rente vanaf 21 januari 2020, zijnde het moment waarop de schade is ontstaan, tot aan de dag der algehele voldoening.”

Art. 6:106 BW luidt, voor zover hier van belang, als volgt:

“Voor nadeel dat niet in vermogensschade bestaat, heeft de benadeelde recht op een naar billijkheid vast te stellen schadevergoeding:

(...)

b. indien de benadeelde lichamelijk letsel heeft opgelopen, in zijn eer of goede naam is geschaad of op andere wijze in zijn persoon is aangetast.”

In zijn arrest van 28 mei 2019, ECLI:NL:HR:2019:793, heeft de Hoge Raad, onder verwijzing naar HR 15 maart 2019, ECLI:NL:HR:2019:376, het volgende overwogen:

“Van de [in art. 6:106, aanhef en onder b, BW] bedoelde aantasting in de persoon ‘op andere wijze’ is in ieder geval sprake indien de benadeelde partij geestelijk letsel heeft opgelopen. Degene die zich hierop beroept, zal voldoende concrete gegevens moeten aanvoeren waaruit kan volgen dat in verband met de omstandigheden van het geval psychische schade is ontstaan. Daartoe is vereist dat naar objectieve maatstaven het bestaan van geestelijk letsel kan worden vastgesteld. Ook als het bestaan van geestelijk letsel in voornoemde zin niet kan worden aangenomen, is niet uitgesloten dat de aard en de ernst van de normschending en van de gevolgen daarvan voor de benadeelde, meebrengen dat van de in art. 6:106, aanhef en onder b, BW bedoelde aantasting in zijn persoon ‘op andere wijze’ sprake is. In zo een geval zal degene die zich hierop beroept de aantasting in zijn persoon met concrete gegevens moeten onderbouwen. Dat is slechts anders indien de aard en de ernst van de normschending meebrengen dat de in dit verband relevante nadelige gevolgen daarvan voor de benadeelde zo voor de hand liggen, dat een aantasting in de persoon kan worden aangenomen. Van een aantasting in de persoon ‘op andere wijze’ als bedoeld in art. 6:106, aanhef en onder b, BW is niet reeds sprake bij de enkele schending van een fundamenteel recht.”

Ook in gevallen waarin geen sprake is van naar objectieve maatstaven vast te stellen geestelijk letsel kan dus sprake zijn van aantasting in de persoon ‘op andere wijze’ als bedoeld in art. 6:106, aanhef en onder b, BW. Het betreft dan (uitzonderings)gevallen waarin de aard en ernst van de normschending en van de gevolgen daarvan voor de benadeelde meebrengen dat van een dergelijke aantasting in de persoon sprake is. Die aard en ernst moeten dan wel met concrete gegevens worden onderbouwd. De onderbouwing van de aard en ernst van de gevolgen voor de benadeelde mag alleen achterwege blijven als die gevolgen genoegzaam uit de aard en ernst van de normschending voortvloeien.5.Dat was bijvoorbeeld het geval in HR 2 november 2021, ECLI:NL:HR:2021:1496, waarin de verdachte zich binnen de huiselijke sfeer schuldig had gemaakt aan de verkrachting van de benadeelde, waarbij hij haar tijdens die verkrachting had mishandeld. De Hoge Raad oordeelde dat ’s hofs oordeel dat de aard en ernst van de bewezenverklaarde verkrachting meebrengen dat de nadelige gevolgen voor de benadeelde partij zozeer voor de hand liggen, dat van een aantasting in de persoon ‘op andere wijze’ sprake is, niet van een onjuiste rechtsopvatting getuigt en toereikend is gemotiveerd.6.In HR 15 december 2020, ECLI:NL:HR:2020:2012, werd verder het oordeel van het hof dat (kennelijk) sprake was van aantasting in de persoon op andere wijze mede begrijpelijk geacht op grond van de bewezenverklaring en de strafmotivering van het hof en op grond van omstandigheden die op het onderzoek ter zitting van het hof waren gebleken, zoals de inhoud van het schadeonderbouwingsformulier en de schriftelijke slachtofferverklaring.

Het hof heeft in de onderhavige zaak geoordeeld dat uit het onderzoek ter terechtzitting is gebleken dat de aard en de ernst van de normschending en de gevolgen daarvan voor de benadeelde partij meebrengen dat van aantasting in de persoon op andere wijze als bedoeld in art. 6:106, aanhef en onder b, BW sprake is. Over de bewezenverklaarde bedreiging heeft hof vastgesteld dat de verdachte zich binnen het gebouw waar de benadeelde aanwezig was boos en agressief had gedragen en daarna met een auto is ingereden op een pui van een daklozenopvang waar de benadeelde werkzaam was, terwijl zich achter die pui personen bevonden. Dit gaf “een behoorlijke klap” en heeft bij de aanwezigen zeer angstige gevoelens opgeroepen. De benadeelde heeft zich als gevolg daarvan met cliënten in de postkamer teruggetrokken. Het hof heeft dit laatste benadrukt waar het verwijst naar de situatie waarin de benadeelde zich ook nog na de bedreiging heeft bevonden. Gelet op deze aard en ernst van de normschending en gelet op deze en ook overigens nog door het hof vastgestelde gevolgen daarvan voor de benadeelde, namelijk dat deze voor zijn leven (en dat van diens clienten) heeft gevreesd en ook na het incident nog angst tegenover zijn collega’s en cliënten ervaart en moeite heeft om te gaan werken, acht ik dat oordeel niet onbegrijpelijk en toereikend gemotiveerd.

Het middel faalt.

Het middel klaagt dat de inzendtermijn in cassatie is overschreden.

Het middel slaagt. Namens de verdachte is op 24 juni 2022 cassatie ingesteld. De stukken van het geding zijn op 3 mei 2023 ter griffie van de Hoge Raad ontvangen. Daarmee is de inzendtermijn met ruim twee maanden overschreden. Deze overschrijding kan niet meer worden gecompenseerd door een voortvarende afdoening. Aldus komt deze zaak in aanmerking voor strafvermindering.

Het eerste en tweede middel falen en kunnen worden afgedaan met de aan art. 81 lid 1 RO ontleende motivering. Het derde middel slaagt.

Ambtshalve merk ik op dat de Hoge Raad uitspraak zal doen nadat meer dan twee jaar sinds het instellen van het cassatieberoep is verstreken. Ook in dat opzicht is de redelijke termijn als bedoeld in art. 6 lid 1 EVRM overschreden.

Verder heb ik ambtshalve geen gronden aangetroffen die tot vernietiging van de bestreden uitspraak aanleiding behoren te geven.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak, maar uitsluitend wat betreft de duur van de opgelegde gevangenisstraf, tot vermindering daarvan naar de gebruikelijke maatstaf en tot verwerping van het beroep voor het overige.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

plv. AG