Bevrijdende verweren (BPP nr. XXII) 2023/196c:196c Had het hof mogen aansturen op een tussenoplossing?

Bevrijdende verweren (BPP nr. XXII) 2023/196c

196c Had het hof mogen aansturen op een tussenoplossing?

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.

Treedt de rechter buiten de rechtsstrijd van partijen indien – ingeval van uitblijven van een ondubbelzinnige betwisting van een bevrijdend verweer – er redenen waren te bedenken dat eiser de stelling niet als een bevrijdend verweer had onderkend en de rechter vragen stelt aan verweerder? In casu werd het verweer gevoerd dat de betaling van Irving Trust aan Solvochem met zich bracht dat Solvochem van Rasheed niets meer te vorderen had; Solvochem had het bevrijdend verweer van Rasheed niet expliciet weersproken. De rechter mag ambtshalve binnen de grenzen van de rechtsstrijd punten aan de orde stellen die in het partijdebat besloten liggen. In het arrest Regiopolitie/Hovax werd die bevoegdheid aan de rechter toegekend.1 Het is de rechter niet verboden door te vragen over wat partijen over en weer te berde brengen.

Conclusie partijautonomie

Nu het een verweer van verweerder betreft waarbij niet klip en klaar duidelijk is óf en welk bevrijdend verweer wordt gevoerd (het gevoerde bevrijdende verweer is onderbelicht gebleven)2 en er geen reactie plaats vond op het bevrijdend verweer, is de rechter bevoegd vragen daaromtrent aan verweerder te stellen tijdens de mondelinge behandeling.3 De rechter betreedt niet het terrein van de partijautonomie. Het hof had Rasheed in de gelegenheid mogen stellen haar stelling ter zake van de betaling door Irving Trust nader toe te lichten en Solvochem in de gelegenheid te stellen daarop te reageren. Indien de wederpartij na de toelichting van verweerder nog niet reageert, dan kan de rechter met recht vaststellen dat bepaalde feiten niet zijn betwist. De Bock wil nog verder gaan en propageert dat de rechter navraag doet naar feiten of gegevens die relevant kunnen zijn voor de beslissing, maar die door partijen niet naar voren zijn gebracht.4

Terzijde

Stel dat het hof bij de pleidooien Rasheed in de gelegenheid had gesteld om zich nader over het gevoerde bevrijdende verweer uit te laten en stel dat Solvochem daarna ter zake wel verweer had gevoerd. Zou het hof in strijd met art. 24 Rv hebben gehandeld indien het hof op basis van dit debat tot een beslissing was gekomen?5 Had het hof acht mogen slaan op feiten die voor het eerst bij pleidooi werden aangevoerd? Indien het hof partijen die gelegenheid had geboden, had dat Solvochem alleen in zeer bepaalde gevallen kunnen baten. We komen hier op het terrein van de tweeconclusieregel (de concentratie van stellingen, gebaseerd op art. 347 lid 1 Rv), de in beginsel strakke regel (in een later stadium van het geding mogen geen nieuwe grieven worden geformuleerd, behoudens in uitzonderingsgevallen).6 Uitzonderingen zijn bijvoorbeeld indien sprake is van ‘eerst na de memorie van grieven of van antwoord voorgevallen of gebleken feiten en omstandigheden’ en indien voorkomen dient te worden dat het geschil aan de hand van inmiddels achterhaalde of onjuist gebleken gegevens zou moeten worden beslist, of dat een nieuwe procedure zou moeten worden aangespannen om het geschil alsnog aan de hand van de juiste en volledige gegevens te kunnen doen beslissen. Onder de ‘nova-uitzondering’ zouden de beantwoording van vragen en de reactie daarop kunnen worden gerangschikt;7 op grond van de goede procesorde kan een uitzondering op de tweeconclusieregel worden gemaakt.

Conclusie

M.i. zou het verweer van Solvochem niet in strijd zijn geweest met de tweeconclusieregel. De reactie van Solvochem bevat geen nieuwe gronden, maar is te zien als een reactie op het door Ra­sheed (nader) geformuleerde bevrijdend verweer. Het ging in casu niet om de grondslag van het bevrijdend verweer, maar om de niet gemotiveerde betwisting door Solvochem.8 Een dergelijk verweer mag niet betiteld worden als een nieuw verweer; het betreft een gemotiveerde betwisting. Bovendien kan geoordeeld worden dat het dan zou gaan om een nadere precisering van eerdere stellingen.9 Het novum mag niet in strijd komen met de eisen van een goede procesorde. Het verweer had Solvochem niet eerder kunnen aanvoeren omdat het vóór de verduidelijking van Rasheed van haar bevrijdend verweer niet op de hoogte was van de portée van diens verweer.

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.