HR, 03-07-2012, nr. 11/04128

Verzoeker is bij arrest van 27 juli 2011 door het Gerechtshof te Leeuwarden wegens 1 primair "poging tot doodslag", 2 "poging tot zware mishandeling, begaan tegen zijn echtgenoot, meermalen gepleegd" en "mishandeling, begaan tegen zijn echtgenoot, meermalen gepleegd", 3 primair "poging tot zware mishandeling, begaan tegen zijn kind, meermalen gepleegd" en 4 primair "verkrachting, meermalen gepleegd", veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van tien jaren, met aftrek van voorarrest. Voorts heeft het Hof de terbeschikkingstelling van verzoeker gelast met bevel dat verzoeker van overheidswege zal worden verpleegd.

Namens verzoeker heeft mr. R.P. Snorn, advocaat te Heerenveen, vier middelen van cassatie voorgesteld.

Ten laste van verzoeker is, voor zover voor de beoordeling van het eerste en het tweede middel van belang, door het Hof bewezen verklaard dat:

Deze bewezenverklaringen berusten blijkens de aanvulling op het arrest op de navolgende bewijsmiddelen:

Het Hof heeft, voor zover hier van belang, met betrekking tot feit 1 primair en feit 2 wat betreft het voorwaardelijk opzet als 'aanvullende bewijsoverweging' het volgende overwogen:

Het eerste middel klaagt dat het onder 1 (primair) tenlastegelegde opzet op de dood niet zonder meer uit de gebezigde bewijsmiddelen kan volgen.

Bij de beoordeling van het middel moet gelet op HR 24 februari 2004, LJN AO1498, NJ 2004/375 m.nt. Mevis het volgende worden vooropgesteld. Voor het aannemen van een poging in de zin van art. 45 Sr is voorwaardelijk opzet voldoende. Voorwaardelijk opzet op een bepaald gevolg - zoals bijvoorbeeld de dood - is aanwezig indien de verdachte zich willens en wetens heeft blootgesteld aan de aanmerkelijke kans dat dit gevolg zal intreden.1. De beantwoording van de vraag of de gedraging de aanmerkelijke kans op een bepaald gevolg in het leven roept, is afhankelijk van de omstandigheden van het geval, waarbij betekenis toekomt aan de aard van de gedraging en de omstandigheden waaronder deze is verricht. Er is geen grond de inhoud van het begrip 'aanmerkelijke kans' afhankelijk te stellen van de aard van het gevolg. Het zal in alle gevallen moeten gaan om een kans die naar algemene ervaringsregelen aanmerkelijk is te achten. Bepaalde gedragingen kunnen naar haar uiterlijke verschijningsvorm worden aangemerkt als zo zeer gericht op een bepaald gevolg dat het - behoudens contra-indicaties - niet anders kan zijn dan dat de verdachte de aanmerkelijke kans op het desbetreffende gevolg heeft aanvaard.2.

Het Hof heeft in zijn bewijsconstructie met betrekking tot 'feit 1 primair' vastgesteld dat verzoeker het slachtoffer, zijn vrouw [slachtoffer], op 20 juli 2009 op de grond heeft gegooid waarbij [slachtoffer] op haar rug terechtkwam, en dat verzoeker vervolgens, terwijl hij zich vasthield aan het aanrecht, meermalen met beide voeten vol op de buik van [slachtoffer] is gesprongen.

Door op de hiervoor beschreven wijze te springen, is verzoeker met zijn hele lichaamsgewicht en derhalve met grote kracht meermalen op de buik van [slachtoffer] terechtgekomen. Zelfs al zou verzoeker een voor een man gering lichaamsgewicht hebben van bijvoorbeeld 65 kilo - hetgeen overigens niet is aangevoerd - dan nog kan het niet anders zijn dan dat door dat springen op een groot gedeelte van de zich in de buikholte van het slachtoffer bevindende vitale organen een enorme druk ontstaat, welke druk de naar algemene ervaringsregelen aanmerkelijk te achten kans op letsel zoals een miltscheuring of een darmperforatie in het leven roept3. en welk letsel zoals algemeen bekend is, onbehandeld levensbedreigend is.4. Daarbij wijs ik er op dat verzoeker heeft verklaard dat hem bekend is dat alleen al door te schoppen in de buikstreek van een ander persoon vitale organen kunnen worden geraakt (bewijsmiddel 4). Verzoeker heeft zich door dit risico echter niet laten weerhouden, maar heeft integendeel meermalen en dermate hard op de buik van [slachtoffer] gesprongen dat hij - zoals blijkt uit de bewijsmiddelen 6 en 7 - een levensbedreigende darmperforatie bij [slachtoffer] heeft veroorzaakt, waarvoor zij acuut geopereerd moest worden. Het oordeel van het Hof dat deze handeling naar haar uiterlijke verschijningsvorm zozeer was gericht op de dood van [slachtoffer] dat gezegd kan worden dat verzoeker de aanmerkelijke kans op dat gevolg heeft aanvaard, is dan ook niet onbegrijpelijk en geeft evenmin blijk van een onjuiste rechtsopvatting van het begrip voorwaardelijk opzet (zoals hiervoor onder 7 is uiteengezet). Uit hetgeen door het Hof in zijn bewijsvoering is vastgesteld kan het bewezenverklaarde opzet in pogingsvorm op de dood van [slachtoffer] worden afgeleid. Het middel faalt in zoverre.

Gelet op het voorgaande faalt het middel eveneens voor zover in de daarop gegeven toelichting in het bijzonder wordt geklaagd dat het Hof "niet voldoende heeft vastgesteld op welke wijze verzoeker op de buik van [slachtoffer] heeft gesprongen en evenmin met welke kracht deze handelingen zijn geschied", en dat het oordeel van het Hof dat verzoeker willens en wetens de aanmerkelijke kans op de dood van [slachtoffer] heeft aanvaard daarom niet zonder meer begrijpelijk is.

Het middel faalt.

Het tweede middel behelst de klacht dat het onder 2 bewezen verklaarde niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan volgen. Het middel bevat in het bijzonder de klacht dat niet bewezen kan worden dat verzoeker in de bewezenverklaarde periode meermalen heeft geprobeerd [slachtoffer] zwaar lichamelijk letsel toe te brengen en dat zijn opzet daarop telkens was gericht.

Ter wille van de leesbaarheid geef ik hier nogmaals aan dat ten laste van verzoeker onder 2 'primair' is bewezen verklaard dat:

Blijkens bewijsmiddel 1 (zie hierboven onder 4) heeft het slachtoffer op 3 augustus 2009 eerst verklaard hoe zij door verzoeker op 20 juli 2009 werd toegetakeld en op welke wijze verzoeker die dag op haar buik sprong, waarna zij aldus vervolgt:

Uit deze verklaring kan naar mijn inzicht slechts volgen dat [slachtoffer] een paar maanden vóór 3 augustus 2009 "op dezelfde manier" als op 20 juli 2009 letsel is toegebracht. De toevoeging dat 'verzoeker "altijd" op haar buik springt als hij erg was', lijkt mij niet redengevend voor het bewezenverklaarde "meermalen" bij gebreke van daaraan ten grondslag gelegde concrete gebeurtenissen in de bewezenverklaarde periode. Nu noch uit deze verklaring, noch uit enig ander bewijsmiddel kan volgen dat, wanneer en op welke wijze verzoeker de onder 2 (primair) bewezenverklaarde handelingen heeft gepleegd - naast de door [slachtoffer] genoemde gebeurtenis die een paar maanden voor 3 augustus 2009 heeft plaatsgevonden -, kan het onder 2 (primair) bewezenverklaarde "meermalen" niet uit de gebezigde bewijsmiddelen volgen.

Het middel is terecht voorgesteld.

Het derde middel klaagt dat het onder '3 primair' bewezenverklaarde niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan volgen, nu uit deze bewijsmiddelen niet zonder meer kan worden afgeleid dat verzoeker opzet had op het toebrengen van zwaar lichamelijk letsel.

Ten laste van verdachte is onder 3 primair bewezenverklaard dat:

Deze bewezenverklaring berust op de navolgende bewijsmiddelen:

Het Hof heeft aan het onder 3 primair bewezenverklaarde opzet geen bijzondere bewijsoverweging gewijd. Daarom zal uit de bewijsmiddelen minst genomen moeten blijken dat verzoeker het voorwaardelijk opzet heeft gehad op het voorgenomen toebrengen van zwaar lichamelijk letsel.

Wat betreft het voorwaardelijk opzet bij een poging tot zware mishandeling geldt mutatis mutandis de reeds hiervoor onder 7 opgenomen vooropstelling omtrent het leerstuk van het voorwaardelijk opzet.

Om het (voorwaardelijk) opzet op het toebrengen van zwaar lichamelijk letsel te kunnen aannemen, is de vraag van belang wat onder zwaar lichamelijk letsel moet worden verstaan. Artikel 82 Sr noemt enkele gevallen die onder zwaar lichamelijk letsel zijn begrepen, maar definieert het begrip zelf niet. Blijkens vaste rechtspraak van de Hoge Raad laat die bepaling de rechter de vrijheid om ook buiten die gevallen het lichamelijk letsel als zwaar te beschouwen indien dat voldoende belangrijk is om naar gewoon spraakgebruik als zodanig te worden aangeduid.5. Van belang zijn bijvoorbeeld de aard van het letsel, de eventuele noodzaak en de aard van medisch ingrijpen en het uitzicht op (volledig) herstel.6. Omdat - aldus HR 14 februari 2006, LJN AU8055 - de beantwoording van de vraag of zeker letsel als zwaar lichamelijk letsel moet worden aangemerkt in belangrijke mate is voorbehouden aan de rechter die over de feiten oordeelt, kan zijn oordeel dienaangaande in cassatie slechts in beperkte mate worden getoetst. Zo zal de Hoge Raad als cassatierechter kunnen ingrijpen indien uit de bestreden beslissing niets blijkt omtrent de aard van het letsel, de eventuele noodzaak en aard van medisch ingrijpen en het uitzicht op (volledig) herstel.7. Hoewel deze rechtspraak voornamelijk ziet op een voltooide zware mishandeling, is, gelet op HR 26 februari 2002, LJN AD8877, deze vooropstelling ook van toepassing op een poging tot zware mishandeling, waarbij moet worden aangetekend dat het dan (uiteraard) gaat om het te verwachten en (ook) door de verdachte voorzienbare gevolg (letsel).

Ten aanzien van de bewezenverklaarde poging tot zware mishandeling van verzoekers zoon [betrokkene 2] heeft het Hof blijkens de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen het volgende vastgesteld. Verzoeker heeft op de oprit van zijn woning [betrokkene 2] onderhands met een schroevendraaier in zijn borst gestoken waardoor zijn zoon een bloedende wond opliep. Uit de op 1 augustus 2009 afgelegde verklaring van de dochter van verzoeker volgt dat het litteken van deze wond op het moment waarop zij haar verklaring aflegde (ruim 3,5 jaren na het bewezenverklaarde feit) nog steeds zichtbaar was en derhalve als een blijvend litteken kan worden beschouwd.

Het Hof heeft uit de inhoud van de bewijsmiddelen en in het bijzonder uit de voorgaande vaststellingen het bestreden voorwaardelijk opzet van verzoeker in relatie tot de bewezenverklaarde poging kunnen afleiden. Door [betrokkene 2] met een schroevendraaier, een hard en scherp voorwerp, met zodanige kracht in zijn bovenlichaam te steken dat er een bloedende wond ontstond, terwijl algemeen bekend is - en dus ook bij verzoeker bekend was - dat zich in het bovenlichaam vitale organen bevinden, bestond er naar algemene ervaringsregelen een aanmerkelijke kans dat dit steken zou resulteren in zwaar lichamelijk letsel en heeft verzoeker deze kans gelet op de uiterlijke verschijningsvorm van de stekende handeling eveneens aanvaard.8. Dit in de gebezigde bewijsmiddelen besloten liggend oordeel noopte mijns inziens niet tot een nadere motivering door het Hof.

Ten aanzien van de bewezenverklaarde tweevoudige poging tot het zwaar mishandelen van verzoekers dochter [betrokkene 1] heeft het Hof gezien de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen het volgende vastgesteld. Verzoeker heeft - nadat [betrokkene 1] ontdekte dat in haar administratie enkele stukken ontbraken die verzoeker in zijn bezit had en zij verzoeker vertelde dat hij daar niets mee te maken had - [betrokkene 1] bij haar keel vastgegrepen en met kracht met zijn hand haar mond en neus dichtgedrukt waardoor zij in ademnood kwam. Voorts heeft verzoeker [betrokkene 1] in hun woning met een skistok tegen haar gezicht geslagen waardoor haar neus hevig bloedde en een blijvend litteken op haar rechter neusvleugel is ontstaan.

Door [betrokkene 1] bij haar keel vast te grijpen en met kracht met zijn hand haar mond en neus dicht te drukken, een en ander zodanig lang waardoor zijn dochter in ademnood kwam, bestond de naar algemene ervaringsregelen aanmerkelijk te achten kans dat [betrokkene 1] zwaar lichamelijk letsel zou kunnen oplopen.9. Uit deze gedragingen en uit de tot het bewijs gebezigde verklaring van verzoeker voor zover inhoudende: "In die greep heeft zij ademnood gekregen. Ik merkte wel dat zij ademnood kreeg", kan worden afgeleid dat verzoeker deze kans eveneens heeft aanvaard.

Door [betrokkene 1] met een skistok dermate hard tegen haar gezicht en dus hoofd - een bijzonder kwetsbaar deel van het menselijk lichaam - te slaan dat haar neus hevig begon te bloeden en op haar neus een litteken is achtergebleven, is voorts de naar algemene ervaringsregelen aanmerkelijk te achten kans ontstaan dat [betrokkene 1] ernstig letsel aan haar gezicht of hoofd zou kunnen oplopen, welke aanmerkelijke kans verzoeker blijkens de uiterlijke verschijningsvorm van deze handeling eveneens heeft aanvaard.10.

Gelet op het voorgaande heeft het Hof uit de hiervoor onder 25 weergegeven vaststellingen het voorwaardelijk opzet van verzoeker op de tweevoudige poging tot zware mishandeling van zijn dochter [betrokkene 1] kunnen afleiden, welk oordeel mijns inziens geen nadere motivering behoefde.

Het middel faalt.

Het vierde middel, bezien in samenhang met de toelichting daarop, klaagt dat het Hof zowel het tweede als het zesde en het zevende lid van art. 359 Sv heeft geschonden. Het middel bestaat uit de volgende drie klachten. Ten eerste heeft het Hof niet in het bijzonder de redenen opgegeven die hebben geleid tot oplegging van de maatregel van terbeschikkingstelling met verpleging. Ten tweede heeft het Hof door deze maatregel op te leggen verzuimd in het bijzonder de redenen op te geven die hebben geleid tot afwijking van een ter terechtzitting in hoger beroep uitdrukkelijk namens de verdachte onderbouwd standpunt inzake de oplegging van de maatregel van terbeschikkingstelling met verpleging. En ten derde blijkt uit het arrest niet dat het Hof de redenen heeft opgegeven dat de terbeschikkingstelling met verpleging is opgelegd ter zake van een misdrijf dat gericht is tegen of gevaar veroorzaakt voor de onaantastbaarheid van het lichaam van een of meer personen. Deze klachten lenen zich voor gezamenlijke bespreking.

Op de terechtzitting in hoger beroep van 13 juli 2011 heeft de Advocaat-Generaal onder meer gevorderd dat aan verzoeker de maatregel van terbeschikkingstelling met dwangverpleging (verder: TBS met dwangverpleging) zal worden opgelegd. Blijkens zijn op die zitting overgelegde pleitnota heeft de raadsman van verzoeker over de eventueel op te leggen maatregel van de terbeschikkingstelling het volgende aangevoerd:

De bestreden uitspraak houdt, voor zover voor de beoordeling van het middel van belang, omtrent de strafbaarheid van het bewezen verklaarde en de oplegging van de sancties in:

In de zich bij de stukken van het geding bevindende rapportage van het Pieter Baan Centrum, opgemaakt op 6 april 2010, kan men onder meer het volgende lezen11.:

Bij de beoordeling van het middel dient allereerst te worden vooropgesteld dat de rechter ingevolge art. 37a, derde lid, Sr in verbinding met art. 37, tweede lid, Sr slechts een terbeschikkingstelling kan gelasten (en een TBS met dwangverpleging als bedoeld in art. 37b Sr kan bevelen) nadat hij zich een advies heeft doen overleggen van ten minste twee gedragsdeskundigen, waaronder een psychiater, die de betrokkene hebben onderzocht. De rechter is niet gebonden aan dat advies, zij het onder nadere motivering.12. De waardering van de rapporten en adviezen die over de persoonlijkheid van de verdachte zijn uitgebracht zoals bedoeld in art. 37a, derde lid, Sr in verbinding met art. 37, tweede lid, Sr is immers voorbehouden aan de rechter in feitelijke aanleg.13. Het is voorts aan diezelfde feitenrechter om te beoordelen of de veiligheid van anderen, dan wel de algemene veiligheid van personen of goederen het opleggen van terbeschikkingstelling (met dwangverpleging) eist. Die beoordeling is zozeer verweven met waarderingen van feitelijke aard dat zij in cassatie slechts in beperkte mate kan worden getoetst.14.

Op grond van het rapport van het Pieter Baan Centrum en de daarin neergelegde bevindingen en conclusies van J.M.J.F. Offermans, psychiater, en J. Heerschop, psycholoog, is het Hof tot het oordeel gekomen dat ten aanzien van verzoeker sprake is van een ziekelijke stoornis van de geestvermogens en gevaar voor herhaling, en dat een TBS noodzakelijk wordt geacht om dat recidivegevaar terug te brengen. De beide gedragsdeskundigen en het Hof verschillen echter van inzicht met betrekking tot de modaliteit van de TBS. Naar inschatting van de gedragsdeskundigen kan met ambulante behandeling in het kader van de TBS met voorwaarden worden volstaan. Het Hof denkt daar anders over, en is van oordeel dat de veiligheid van anderen, dan wel de algemene veiligheid van personen het opleggen van de TBS met dwangverpleging eist. Met verwijzing naar hetgeen ik hierboven onder 32 heb opgemerkt over de vrijheid van de feitenrechter in relatie tot de waardering van het rapport en het advies van de gedragsdeskundigen en de beperkte toetsingsruimte in cassatie, merk ik op dat het Hof van het advies van de gedragsdeskundigen mocht afwijken en meen ik, mede gelet op de door het Hof verwoorde motivering (zie hierboven onder 30), dat de keuze van het Hof voor de TBS met dwangverpleging al met al toereikend is gemotiveerd.15. Daarbij heb ik in aanmerking genomen dat het Hof de oplegging van de TBS met dwangverpleging heeft gegrond op: (i) de aard en de ernst van de misdrijven, waarop naar de wettelijke omschrijving een gevangenisstraf van meer dan vier jaren is gesteld, (ii) de aard van de psychische stoornis van verzoeker en al hetgeen over zijn persoon is vastgesteld, en (iii) het recidivegevaar. Naar mijn mening heeft het Hof dus voldaan aan de motiveringsplicht als bedoeld in art. 359, zesde lid, Sv en ook voldoende gemotiveerd waarom het is afgeweken van het advies van de gedragsdeskundigen.

In het hoofd "Strafbaarheid van het bewezenverklaarde", waaronder de kwalificaties van de bewezenverklaarde feiten zijn opgenomen, en de motivering van het Hof (een en ander zoals hierboven onder 30 weergegeven) ligt naar het mij voorkomt voldoende duidelijk besloten dat de TBS met dwangverpleging is opgelegd ter zake van misdrijven die gericht zijn tegen of gevaar veroorzaken voor de onaantastbaarheid van het lichaam van een of meer personen. Het Hof overweegt onder het hoofd "Oplegging van straf" in zoveel woorden dat verzoeker meermalen op zeer ernstige en grove wijze inbreuk heeft gemaakt op de lichamelijke integriteit van zijn vrouw en kinderen. Aldus heeft het Hof het in art. 359, zevende lid, Sv gestelde voorschrift voldoende in acht genomen. Ik wijs er daarbij op dat dit voorschrift enkel beoogt te voorkomen dat er later bij de verlenging van de TBS-termijn onzekerheid ontstaat over de vraag of sprake is van een geweldsmisdrijf als bedoeld in art. 38e, eerste lid, Sr en, in samenhang daarmee, of de TBS met dwangverpleging wel of niet is gemaximeerd tot vier jaren. Wanneer, zoals in het onderhavige geval, uit de door de feitenrechter gekwalificeerde misdrijven evident blijkt dat het om ernstige geweldsdelicten tegen personen gaat, lijkt mij dat de motiveringslat niet al te hoog hoeft te worden gelegd.16.

Wat betreft de klacht dat het Hof in strijd met art. 359, tweede lid, Sv is afgeweken van het uitdrukkelijk onderbouwd standpunt van de verdediging met betrekking tot de oplegging van terbeschikkingstelling met dwangverpleging, zonder de redenen te geven die daartoe hebben geleid, heeft het volgende te gelden.

Voor zover - kort gezegd - is aangevoerd dat niet gesteld kan worden dat de veiligheid van anderen de oplegging van de maatregel van terbeschikkingstelling eist, kan het aangevoerde bezwaarlijk anders worden verstaan dan als een standpunt dat duidelijk, door argumenten geschraagd en voorzien van een ondubbelzinnige conclusie ten overstaan van het Hof naar voren is gebracht. Het Hof heeft niet in zoveel woorden op dit verweer gereageerd. Ik meen echter dat de strekking van het uitdrukkelijk onderbouwd standpunt in het door het Hof geciteerde gedeelte van de rapportage van het Pieter Baan Centrum wordt weerlegd. Nu het Hof in zijn motivering van de oplegging van de maatregel heeft aangegeven de in dit citaat weergegeven bevindingen en conclusies in zoverre over te nemen en tot de zijne te maken, heeft het Hof het door de verdediging aangevoerde in zoverre zonder miskenning van het voorschrift van art. 359, tweede lid, Sv voldoende gemotiveerd weerlegd. Hetgeen voorts nog door de steller van het middel in dit verband is aangevoerd acht ik dermate ondeugdelijk onderbouwd dat dit niet als een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt in de zin van art. 359, tweede lid, Sv kan worden aangemerkt.

Het middel faalt in al zijn onderdelen.

Het eerste, het derde en het vierde middel falen en kunnen worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering. Het tweede middel slaagt.

Ambtshalve wijs ik nog op het volgende. Aan verzoeker is onder 2 ten laste gelegd dat:

Zoals uit de hiervoor onder 3 weergegeven bewezenverklaringen blijkt, heeft het Hof met betrekking tot dit feit zowel het eerste onderdeel als het tweede onderdeel van de tenlastelegging - zij het beide gedeeltelijk en met betrekking tot andere handelingen - bewezen verklaard.

Hoewel de feitenrechter een grote vrijheid heeft bij de interpretatie van de tenlastelegging en het deze rechter is die de juiste inhoud van de tenlastelegging vaststelt en vrij is bij de uitleg van feitelijke onderdelen van de tenlastelegging, mits die uitleg niet in strijd is met de bewoordingen van de tenlastelegging17., meen ik dat, gelet op het hierna volgende - waarbij ik de conclusie van mijn ambtgenoot Knigge van 8 mei 2012 onderschrijf en nagenoeg letterlijk volg18. - het Hof door beide onderdelen van het onder 2 ten laste gelegde bewezen te verklaren, de grondslag van de tenlastelegging heeft verlaten.

De in de tenlastelegging onder 2 opgenomen onderdelen zijn van elkaar onderscheiden door de woorden "subsidiair zo het vorenstaande niet mocht leiden tot schuldigverklaring van en strafoplegging aan verdachte". Het gaat hier derhalve om bewoordingen waarmee gewoonlijk wordt uitgedrukt dat sprake is van een zogenoemde 'primaire/subsidiaire' tenlastelegging. Bij een dergelijke tenlastelegging dient de rechter eerst te oordelen over het primaire onderdeel van de tenlastelegging voordat hij mag toekomen aan de behandeling van het subsidiaire onderdeel daarvan. Leidt het onderzoek naar het primaire verwijt tot een schuldigverklaring, dan blijft de subsidiaire beschuldiging verder buiten beschouwing.19.

Het Hof heeft de bedoelde bewoordingen kennelijk gelezen alsof daar staat: "subsidiair, indien en voor zover het vorenstaande niet mocht leiden tot schuldigverklaring van en strafoplegging aan verdachte voor alle daarin omschreven feiten". Mijns inziens wijkt die uitleg echter zover af van het geijkte juridische spraakgebruik dat de conclusie moet zijn dat die uitleg in strijd is met de bewoordingen van de tenlastelegging. Daarbij hoefde de verdediging niet op deze ongebruikelijke uitleg bedacht te zijn nu uit het proces-verbaal van de terechtzittingen niet blijkt dat het Hof die uitleg met de procespartijen heeft besproken, laat staan dat de procespartijen met die uitleg hebben ingestemd.

Het is de vraag wat hiervan de consequentie moet zijn. Nu uit hetgeen ik hiervoor onder 14-16 omtrent het tweede middel heb geconcludeerd volgt dat het bestreden arrest moet worden vernietigd wat betreft de beslissingen ten aanzien van het onder 2 'primair' ten laste gelegde, meen ik na deze ambtshalve constatering dat voor het gehele onder 2 bewezenverklaarde feit vernietiging dient te volgen.

Andere gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van het bestreden arrest wat betreft de veroordeling ten aanzien van het onder 2 tenlastegelegde feit en de strafoplegging20., tot terugwijzing van de zaak naar het Hof om in zoverre op het bestaande hoger beroep opnieuw te worden berecht en afgedaan, en tot verwerping van het beroep voor het overige.