Hof Arnhem-Leeuwarden, 06-07-2021, nr. 19/00830

Belanghebbende klaagt erover dat hij ten onrechte het griffierecht voor het (hoger) beroep eerst volledig moet betalen om het onderhavige belastinggeschil door de Rechtbank en het Hof te laten beoordelen. Dit Nederlandse systeem van het vooraf heffen van griffierecht is volgens belanghebbende in strijd met het Unierecht. Bovendien moet bij de bepaling van de hoogte van het griffierecht rekening worden gehouden met de hoogte van de onderliggende vordering en zijn de mogelijkheden om ontheffing van betaling van het griffierecht te krijgen te beperkt.

Deze klachten treffen naar het oordeel van het Hof, gelet op het arrest van de Hoge Raad van 11 oktober 2019, nr. 18/04973, ECLI:NL:HR:2019:1579, geen doel. In dat arrest heeft de Hoge Raad onder meer geoordeeld:

“3.1.3 (…) Uit het arrest Kantarev (Hof: Hof van Justitie van de Europese Unie van 4 oktober 2018, N. Kantarev, C-571/16, ECLI:EU:C:2018:807), kan niet als algemene regel worden afgeleid dat de toegang tot de nationale rechter alleen dan wordt gewaarborgd indien niet meer dan 4 procent van de in geding zijnde vordering aan griffierechten wordt geheven. Evenmin volgt uit dat arrest dat altijd een vermindering of ontheffing van griffierecht moet worden verleend wanneer het (financiële) belang van de zaak gering is. Of het griffierecht de uitoefening van de door de rechtsorde van de Unie aan particulieren toegekende rechten praktisch onmogelijk of uiterst moeilijk maakt en daarom in strijd is met het Unierechtelijke beginsel van doeltreffendheid, is afhankelijk van het antwoord op de vraag of de hoogte van het verschuldigde recht al dan niet een onoverkomelijk obstakel voor de toegang tot de rechter vormt en of er ontheffingsmogelijkheden bestaan (vgl. punten 134 en 135 van het arrest Kantarev).

In het algemeen kan worden aangenomen dat de in Nederland bestaande regeling in het bestuursrecht over heffing van griffierecht van dien aard is dat rechtzoekenden daarmee de toegang tot de rechter niet wordt ontnomen. Verder kan een rechtzoekende bij de rechter een beroep op betalingsonmacht doen indien heffing van het ingevolge de wet verschuldigde bedrag aan griffierecht het voor hem onmogelijk, althans uiterst moeilijk, maakt om gebruik te maken van een door de wet opengestelde bestuursrechtelijke rechtsgang (vgl. HR 28 maart 2014, ECLI:NL:HR:2014:699). Het is niet voor redelijke twijfel vatbaar dat met deze voorziening wordt voldaan aan het in het arrest Kantarev bedoelde Unierechtelijke doeltreffendheidsbeginsel.”

Het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna: HvJ) van 6 oktober 2015, nr. C-61/14, Orizzonte Salute, ECLI:EU:C:2015:655, leidt niet tot een ander oordeel.

Voorts acht het Hof de van belanghebbende vooraf geheven bedragen – door de Rechtbank een griffierecht van € 170 en door het Hof een griffierecht van € 259 – in het onderhavige geval geen onoverkomelijk obstakel voor de toegang tot de rechter. Het Hof neemt daarbij in aanmerking dat belanghebbende de verschuldigde griffierechten heeft voldaan en geen beroep heeft gedaan op betalingsonmacht.

Schending hoorplicht?

Belanghebbende betoogt dat de Inspecteur hem ten onrechte niet heeft gehoord en verbindt daaraan de conclusie dat de Inspecteur het Unierechtelijke verdedigingsbeginsel heeft geschonden. De Inspecteur heeft onweersproken gesteld dat de gemachtigde van belanghebbende en, naar het Hof begrijpt, de heer [naam1] (hierna: [naam1] ) verschillende keren zijn uitgenodigd voor een hoorgesprek en dat zij, voornamelijk wegens verklaarde verhindering van [naam1] , geen van die uitnodigingen hebben geaccepteerd. Gemachtigde en [naam1] zijn op 19 februari 2018 niettemin verschenen op de plaats en het tijdstip van een eerder afgewezen uitnodiging voor een hoorgesprek. Bij die gelegenheid heeft de gemachtigde, eveneens onweersproken gesteld door de Inspecteur, geweigerd inzage te nemen in het dossier van belanghebbende en aansluitend het bezwaar te bespreken. Onder deze omstandigheden kan naar het oordeel van het Hof niet worden geoordeeld dat de Inspecteur de hoorplicht heeft geschonden.

Gelet op het voorgaande is belanghebbende voldoende in de gelegenheid gesteld zijn zienswijze met betrekking tot de voorgenomen uitspraak op bezwaar kenbaar te maken, zodat ook het Unierechtelijke verdedigingsbeginsel niet is geschonden.

Betaling vooraf

Belanghebbende heeft zich op het standpunt gesteld dat voor geïmporteerde auto’s ten opzichte van binnenlandse gebruikte auto’s zwaardere, nadelige heffings- en betalingsmodaliteiten gelden. Immers, er moet eerst aangifte worden gedaan, de BPM moet worden betaald, de RDW moet het kenteken uitreiken, waarna tenaamstelling – het belastbare feit – kan plaatsvinden. Bij binnenlandse gebruikte auto’s wordt de restant-BPM vastgesteld op het moment van de tenaamstelling. Verder moet er altijd bezwaar worden gemaakt, aldus belanghebbende. Het Unierecht brengt volgens belanghebbende mee dat de BPM voor geïmporteerde auto’s pas kan worden geheven op het moment van de tenaamstelling.

De Inspecteur heeft betoogd dat de heffing van BPM niet aansluit bij de invoer van een buitenlands voertuig, maar bij de tenaamstelling ervan, net zoals dit het geval is bij binnenlandse voertuigen. Van enige discriminatie is naar zijn mening geen sprake. Daarbij is volgens de Inspecteur van belang dat er standaard (op basis van het goedkeurend beleid in paragraaf 6.1 van het Kaderbesluit bpm, nr. BLKB2015/1382M) rekening wordt gehouden met een termijn van vijf werkdagen tussen de aangifte en de tenaamstelling. Deze termijn is in het overgrote deel van de gevallen genoeg om de tenaamstelling af te ronden. Mocht dat in een individueel geval niet lukken dan bestaat er recht op leeftijdskorting. Deze moet naar de mening van de Inspecteur als onderdeel van de heffingsmodaliteit worden beschouwd.

Het Hof stelt voorop dat het niet in strijd is met het Unierecht om belastingplichtigen te verplichten een registratiebelasting te voldoen voordat de registratie plaatsvindt (HR 26 maart 2021, nr. 20/00706, ECLI:NL:HR:2021:415).

Uit de systematiek van heffing van BPM ter zake van de registratie van een auto in het Nederlandse kentekenregister – in het bijzonder het voorschrift dat de aangifte gepaard moet gaan met het betalen van het verschuldigde bedrag aan BPM – vloeit voort dat de BPM voor de registratie van een voertuig wordt verschuldigd bij het doen van aangifte en het gelijktijdig daarmee betalen van het aangegeven bedrag. Daaraan doet niet af dat het belastbare feit (de tenaamstelling) waarop de aangifte ziet, zich eerst nadien voordoet (HR 28 juni 2013, nr. 12/00400, ECLI:NL:HR:2013:64). Indien in de periode tussen het doen van aangifte en de tenaamstelling sprake is van een waardedaling van de auto wordt hiermee rekening gehouden door de toekenning van een vermindering van de verschuldigde BPM, de zogenoemde leeftijdskorting. Dat er volgens belanghebbende altijd bezwaar moet worden gemaakt om in aanmerking te komen voor de leeftijdskorting vloeit naar het oordeel van het Hof voort uit de keuze om de periode tussen het doen van aangifte en de tenaamstelling langer dan vijf werkdagen te laten duren.

Ex-rental

Belanghebbende heeft betoogd dat op grond van artikel 110 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (hierna: VWEU) voor de bepaling van de afschrijving dient te worden uitgegaan van de waarde van een personenauto die een verhuurverleden heeft (‘ex-rental’), ook als de betreffende auto niet als huurauto is gebruikt, omdat dit de laagst mogelijke waarde is. Voor de auto is gesteld noch gebleken dat deze een verhuurverleden heeft, zodat dit betoog niet slaagt op de gronden als vermeld in het arrest van de Hoge Raad van 28 februari 2020, nr. 19/00619, ECLI:NL:HR:2020:331.

Bewijslast

Belanghebbende heeft zich in hoger beroep op het standpunt gesteld dat de Inspecteur gegevens moet aanleveren zodat kan worden gecontroleerd of er niet te veel BPM is voldaan. De Inspecteur heeft in dat verband gesteld dat de bewijslast voor een vermindering van de verschuldigde BPM op belanghebbende rust.

Nu belanghebbende, op wie te dezen de bewijslast rust (HR 17 januari 2020, nr. 18/03802, ECLI:NL:HR:2020:63, r.o 2.3.3) – behoudens het hierna overwogene – geen gegevens heeft verstrekt, kan de aanspraak op een vermindering van de verschuldigde BPM niet worden gehonoreerd. Gesteld noch gebleken is dat artikel 8:42 van de Algemene wet bestuursrecht is geschonden.

Inhoud taxatierapport

Belanghebbende heeft zich ter zitting van het Hof op het standpunt gesteld dat de verschuldigde BPM moet worden verminderd omdat in het taxatierapport het volgende is vermeld:

‘Rest BPM binnenlands voertuig volgens tabel € 680,00. Dit bedrag kan een handelaar bij export recupereren. Als onderhavig voertuig wordt geëxporteerd Is de terugvorderende rest BPM € 140,00

Het verschil tussen beide voertuigen Qua rest BPM is € 540,00 dit bedrag zal door een binnenlandse handelaar in mindering worden gebracht op de handels inkoopwaarde.’

De Inspecteur heeft ter zitting van het Hof gesteld dat dit betoog tardief moet worden verklaard. Dit betoog hoeft naar het oordeel van het Hof niet als tardief te worden aangemerkt omdat deze tekst deel uitmaakt van het taxatierapport en dus al tot de stukken van het geding behoort.

Het Hof is van oordeel dat het betoog niet tot een vermindering van de verschuldigde BPM kan leiden omdat de taxateur bij de vaststelling van de handelsinkoopwaarde hiermee rekening heeft gehouden.

AutotelexPro

Belanghebbende heeft zich op het standpunt gesteld dat de verschuldigde BPM moet worden verminderd omdat uit de koerslijst AutotelexPro, met een correctie van 5% wegens BTW/marge, blijkt dat de handelsinkoopwaarde zonder rekening te houden met de schade kan worden vastgesteld op € 4.578. De verschuldigde BPM dient volgens belanghebbende te worden vastgesteld op nihil. Dit standpunt kan, gelet op het hierna onder 4.18 tot en met 4.23 overwogene, niet leiden tot vermindering van de verschuldigde BPM.

Referentiemotorrijtuigen

Belanghebbende heeft betoogd dat niet mag worden uitgegaan van de gemiddelde waarde van de referentiemotorrijtuigen, maar moet worden uitgegaan van de laagste waarde. Volgens paragraaf 3.4 van bijlage I bij de Uitvoeringsregeling belasting van personenauto’s en motorrijwielen 1992 (hierna: de Uitvoeringsregeling BPM) wordt indien geen van de referentiemotorrijtuigen 100% overeenkomt met het te taxeren motorrijtuig een gemiddelde waarde van de 3 tot 5 referentiemotorrijtuigen aangemerkt als handelsinkoopwaarde die gebruikt wordt bij het te taxeren motorrijtuig. Uit het taxatierapport blijkt dat de laagste waarde van de gebruikte referentiemotorrijtuigen € 5.750 is, waarvan 80% € 4.600 is. Ook hieruit volgt volgens belanghebbende dat de verschuldigde BPM moet worden verminderd tot nihil. Dit standpunt kan, gelet op het hierna onder 4.18 tot en met 4.23 overwogene, evenmin leiden tot vermindering van de verschuldigde BPM.

Interne compensatie

De Inspecteur heeft zich op het standpunt gesteld dat door interne compensatie belanghebbende niet in aanmerking komt voor een vermindering van de verschuldigde BPM. Volgens de Inspecteur heeft belanghebbende namelijk ten onrechte 100% van het schadebedrag als waardevermindering in aanmerking genomen. Dat moet volgens de Inspecteur – conform paragraaf 3.5 van bijlage I bij de Uitvoeringsregeling BPM – 72% zijn. Alsdan heeft belanghebbende volgens de Inspecteur eerder te weinig dan teveel BPM op aangifte voldaan.

Belanghebbende heeft daartegen ingebracht dat de interne compensatie zoals de Inspecteur voor ogen staat, in strijd is met het arrest van het HvJ van 15 oktober 2014, nr. C-331/13, Nicula, ECLI:EU:C:2014:2285. Belanghebbende stelt verder dat de BPM moet worden berekend door uit te gaan van 100% van het schadebedrag. Alleen een aftrek van 100% van het schadebedrag voldoet volgens belanghebbende aan artikel 110 van het VWEU.

Het Hof volgt belanghebbende niet in zijn stelling dat de interne compensatie is verboden op grond van het arrest Nicula. Dit arrest handelt immers over een zaak waarin een lidstaat - Roemenië - de terugbetaling van de in strijd met het Unierecht geheven ‘oude’ belasting (vervuilingsheffing) met rente weigert door de invoering van een ‘nieuwe’ heffing (milieuheffing) die de Roemeense fiscus in staat stelt de in strijd met het Unierecht geheven vervuilingsheffing te verrekenen met de nieuwe milieuheffing. Op deze wijze zou worden voorkomen dat Roemenië wordt vrijgesteld van de verplichting om rente te vergoeden over de periode tussen de ten onrechte verrichte inning en de terugbetaling daarvan. Een dergelijke compensatie van verschillende heffingen is in de onderhavige zaak niet aan de orde. Het betoog van belanghebbende op dit punt faalt.

Paragraaf 3.5 van bijlage I bij de Uitvoeringsregeling BPM luidt als volgt:

“De waardevermindering als gevolg van schade aan het te taxeren motorrijtuig ten opzichte van de vastgestelde waarde op basis van de referentiemotorrijtuig wordt vastgesteld door het schadebedrag te vermenigvuldigen met 72%. Indien de taxateur van mening is dat de waardevermindering voor het te taxeren motorrijtuig hoger is dan de vastgestelde norm wordt dit gemotiveerd aangegeven gestaafd met deugdelijke schadecalculatie en beeldmateriaal.”

In de toelichting is vermeld (Stcrt. 2014, 36880):

“In onderdeel 3.5 van die bijlage is opgenomen dat de waardevermindering als gevolg van schade wordt vastgesteld 72% van het schadebedrag. Deze norm voor waardevermindering van de handelswaarde van een motorrijtuig als gevolg van schade is bepaald aan de hand van in de schadeherstelbranche gangbare en door het Verbond van Verzekeraars geaccepteerde calculatiesystemen. De norm is tot stand gekomen op basis van door het Verbond van Verzekeraars verzamelde gegevens betreffende schadegevallen (2013-2014) van alle merken, typen en leeftijden van motorrijtuigen. Deze norm zal regelmatig worden geactualiseerd.”

Op grond van evengenoemde paragraaf geldt naar het oordeel van het Hof als uitgangspunt dat de waardevermindering als gevolg van schade wordt vastgesteld op 72% van het schadebedrag. Op belanghebbende rust de last aannemelijk te maken dat de waardevermindering als gevolg van schade aan een auto (niet zijnde de normale gebruiksschade) meer bedraagt dan 72% van het schadebedrag (vgl. HR 12 juli 2019, nr. 18/02955, ECLI:NL:HR:2019:1084 en HR 17 januari 2020, nr. 18/03802, ECLI:NL:HR:2020:63). In zoverre belanghebbende betoogt dat deze bepaling in strijd komt met het Unierecht en daarom onverbindend is, faalt dit betoog. Het Hof verwijst daarvoor naar de conclusie van A-G Wattel van 22 maart 2019, nrs. 18/02951 t/m 18/02956, ECLI:NL:PHR:2019:276, onderdeel 7, waarmee het Hof zich verenigt.

Het Hof acht niet aannemelijk dat de waardevermindering als gevolg van de schade meer dan 72% van het schadebedrag bedraagt. Belanghebbende heeft daartoe geen bewijs bijgebracht. Een nadere toelichting waarom de taxateur 100% in plaats van 72% van het begrote schadebedrag heeft genomen, die paragraaf 3.5 van bijlage I bij de Uitvoeringsregeling BPM vereist, ontbreekt. Dit betekent dat belanghebbende voor de auto (€ 4.906 -/- € 3.532 =) € 1.374 teveel als waardevermindering wegens schade in aanmerking heeft genomen. Dit bedrag is toereikend om intern te compenseren omdat hierdoor ook meer dan € 140 aan BPM is verschuldigd.

Rente

Aangezien belanghebbende niet in aanmerking komt voor een vermindering van de verschuldigde BPM, behoeft deze grief geen behandeling meer.

Belanghebbende heeft verzocht om vergoeding van rente over het griffierecht. Onder verwijzing naar 4.2 en 4.3 van deze uitspraak faalt het betoog van belanghebbende.

Prejudiciële vragen

Belanghebbende heeft betoogd dat alleen het HvJ bevoegd is om het Unierecht uit te leggen. Het Hof moet daarom prejudiciële vragen aan het HvJ stellen, aldus belanghebbende.

Het betoog van belanghebbende houdt in de kern in dat de Nederlandse rechter niet bevoegd is het Unierecht zelf uit te leggen en toe te passen. Dit is onjuist, het Hof verwijst daarvoor naar onderdeel 7.2 van de conclusie van A-G Wattel van 28 februari 2020, nr. 19/02693, ECLI:NL:PHR:2020:184, waarmee het Hof zich verenigt. Tegen beslissingen van het Hof staat cassatieberoep open. Op basis van artikel 267, onderdeel b, van het VWEU, is het Hof daarom wel bevoegd maar niet verplicht om prejudiciële vragen voor te leggen aan het HvJ. Het Hof ziet geen aanleiding voor het stellen van prejudiciële vragen aan het HvJ.

Immateriëleschadevergoeding

Belanghebbende heeft het Hof ten slotte verzocht om toekenning van een vergoeding voor immateriële schade wegens overschrijding van de redelijke termijn voor beslechting van dit belastinggeschil in hoger beroep. Voor de berechting van de zaak in hoger beroep heeft als uitgangspunt te gelden dat het Hof uitspraak doet binnen twee jaar nadat hoger beroep is ingesteld, tenzij sprake is van bijzondere omstandigheden (vgl. HR 19 februari 2016, nr. 14/03907, ECLI:NL:HR:2016:252). Naar het oordeel van het Hof is de coronapandemie een uitzonderlijke en onvoorzienbare situatie die een verlenging van de termijn met vier maanden rechtvaardigt. Daarbij is rekening gehouden met de periode waarin de gerechtsgebouwen gesloten waren en een termijn van twee maanden voor het opnieuw inplannen van verdaagde zittingen (vgl. CBB 16 februari 2021, nrs. 19/172 t/m 19/174, ECLI:NL:CBB:2021:158). Het Hof heeft het hogerberoepschrift op 25 juni 2019 ontvangen en doet heden uitspraak, zodat de redelijke termijn niet is overschreden. Dit betekent dat belanghebbende niet in aanmerking komt voor een immateriëleschadevergoeding.

Slotsom

Het hoger beroep van belanghebbende is ongegrond. Hetgeen belanghebbende overigens nog heeft aangevoerd, doet aan deze conclusie niet af.