HR, 23-01-2018, nr. 17/00194

“Op 22 juni 2011 is op de voet van artikel 226g Wetboek van Strafvordering (Sv) een overeenkomst gesloten tussen de Staat der Nederlanden en [betrokkene 1] . In deze overeenkomst heeft [betrokkene 1] zich verplicht tot het afleggen van verklaringen over een aantal strafbare feiten. Namens de Staat heeft de officier van justitie zich verbonden tot een vermindering van de strafeis tegen [betrokkene 1] in diens strafzaak.

Het uitgangspunt van de wettelijke regeling met betrekking tot de getuige aan wie toezeggingen zijn gedaan, zoals bedoeld in artikel 226g Sv is dat de verklaring van een dergelijke getuige slechts tot het bewijs mag bijdragen, indien de afspraak rechtmatig wordt beoordeeld.

De advocaten-generaal hebben, onder verwijzing naar hetgeen door de rechtbank is overwogen, geconcludeerd dat de overeenkomst rechtmatig is.

De verdediging heeft de rechtmatigheid van de overeenkomst niet betwist.

Het hof stelt vast dat de strafbare feiten waarover de getuige zich bereid en in staat heeft verklaard verklaringen af te leggen onder meer betroffen: een poging tot moord, het teweegbrengen van een ontploffing met gemeen gevaar voor goederen en brandstichtingen met gemeen gevaar voor goederen. Het betreft derhalve misdrijven als bedoeld in artikel 226g Sv.

Het hof stelt voorts vast dat, bij afweging van het belang van enerzijds de aard en ernst van de feiten waarover de getuige kon verklaren en het belang van de verkrijging van die verklaring en anderzijds het gewicht van de toezegging aan de getuige, de afspraak voldeed aan de eisen van proportionaliteit. Voorts is aannemelijk dat de feiten waarover de getuige kon verklaren niet met andere opsporingsmiddelen konden worden opgespoord of vervolgd.

De officier van justitie heeft dan ook tot het oordeel kunnen komen dat de afspraak noodzakelijk was voor de opsporing. Ook heeft de officier van justitie kunnen oordelen dat de getuigenverklaring niet zonder de toezegging kon worden verkregen.

Mede gelet op de vereisten als neergelegd in de Aanwijzing Toezegging aan getuigen in strafzaken, heeft de officier van justitie op goede gronden tot de afspraak kunnen komen.

Het hof acht de overeenkomst rechtmatig.

Het hof is voorts van oordeel dat de verklaringen van [betrokkene 1] voor het bewijs kunnen worden gebruikt, nu het hof deze verklaringen betrouwbaar acht. Daarbij is in het bijzonder van belang dat [betrokkene 1] consistente verklaringen heeft afgelegd, die voor een groot deel (telkens) bevestiging vinden in technische bevindingen, aangiften en in de verklaringen van medeverdachten.”

6. De toelichting op beide middelen stelt dat op de zittingsrechter de verplichting rust om zich in zijn uitspraak gemotiveerd uit te laten over de subsidiariteit en proportionaliteit van de met de getuige gemaakte afspraken en de betrouwbaarheid van de door de getuige afgelegde verklaringen. Daarbij wordt in de eerste plaats gewezen op art. 226g Sv. Uit dat artikel vloeit, zo volgt uit de tekst, echter niet rechtstreeks een verplichting voor de zittingsrechter voort. Het legt wel een verplichting op aan de rechter-commissaris; deze dient de rechtmatigheid van de afspraak die de officier van justitie met (kort gezegd) de kroongetuige heeft gemaakt te toetsen (art. 226g lid 3 Sv). Hij dient dat oordeel ook in een beschikking neer te leggen, zo volgt uit art. 226h lid 3 Sv, dat luidt: ‘De rechter-commissaris beoordeelt de rechtmatigheid van de afspraak; hij houdt daarbij rekening met de dringende noodzaak en met het belang van het verkrijgen van de door de getuige af te leggen verklaring. Hij geeft tevens een oordeel over de betrouwbaarheid van de getuige. Hij legt zijn oordeel neer in een beschikking. Indien hij de afspraak rechtmatig oordeelt, komt deze tot stand.’ De toelichting op het middel noemt voorts art. 3.2 van de Aanwijzing toezeggingen aan getuigen in strafzaken. Dit artikel regardeert evenwel uitsluitend de beslissing van de officier van justitie. Uit het artikel vloeit voort dat de officier van justitie bij het maken van een afspraak de proportionaliteit en subsidiariteit dient te beoordelen.

7. Een verplichting voor de zittingsrechter vloeit wel voort uit art. 360 lid 2 Sv, dat luidt: ‘Indien het bewijs mede wordt aangenomen op de verklaring van een getuige met wie op grond van artikel 226h, derde lid, of 226k door de officier van justitie een afspraak is gemaakt, geeft het vonnis daarvan in het bijzonder reden’. In verband met deze wettelijke verplichting zijn de volgende passages uit de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel dat tot de wettelijke regeling inzake de kroongetuige leidde van belang: ‘Het oordeel van de rechter-commissaris over de rechtmatigheid van de totstandkoming van de toezegging impliceert niet dat de zittingsrechter daaraan per definitie gebonden is. De rechtbank die oordeelt in de zaak tegen de verdachte te wiens laste de verklaring is afgelegd, zal zich zelfstandig een eigen oordeel over de betrouwbaarheid en de deugdelijkheid van de getuigenverklaring als bewijsmiddel moeten vormen. Een verklaring die is opgenomen na de totstandkoming van een als rechtmatig bestempelde afspraak, kan door de zittingsrechter als bewijsmiddel terzijde geschoven worden, hetzij omdat de rechter het achteraf niet eens is met het rechtmatigheidsoordeel van de rechter-commissaris of omdat hij de verklaring anderszins niet deugdelijk vindt’ (Kamerstukken II 1998/99, 26 294, nr. 3, p. 16); ‘Om te benadrukken dat het gebruik van een verklaring die met behulp van een toezegging is verkregen extra behoedzaamheid en zorgvuldigheid vergt, is een aanvullend bewijsminimumvoorschrift opgenomen in artikel 344a Sv. en een motiveringsvereiste toegevoegd aan artikel 359, vierde lid Sv. Aan artikel 344a is toegevoegd dat de bewezenverklaring niet uitsluitend mag berusten op verklaringen van getuigen aan wie volgens de hier voorgestelde procedure een toezegging door de officier van justitie is gedaan. In artikel 359, vierde lid, is opgenomen dat het gebruik als bewijsmiddel van een verklaring die met behulp van een toezegging is verkregen afzonderlijke motivering behoeft. De NVvR heeft opgemerkt dat vooral van belang is dat de rechter die een getuigenverklaring, verkregen met behulp van een toezegging op grond van 226g, als bewijsmiddel bezigt, in het vonnis opneemt waarom hij deze verklaring betrouwbaar acht. Ik onderschrijf dit belang en stel voor artikel 360 daartoe aan te vullen’ (Kamerstukken II 1998/99, 26 294, nr. 3, p. 17-18).

8. Uit dit wettelijk stelsel vloeit, naar het mij voorkomt, voort dat de toetsing van de afspraak met de kroongetuige vooral een taak van de rechter-commissaris is. De rechter-commissaris beoordeelt de rechtmatigheid van de afspraak, zo volgt uit art. 226h lid 3 Sv, en geeft tevens een oordeel over de betrouwbaarheid van de getuige. De zittingsrechter is niet gebonden aan het oordeel van de rechter-commissaris over de rechtmatigheid van de afspraak, zo stelt de memorie van toelichting, maar de rechter wordt als ik het goed zie niet verplicht ambtshalve uit te leggen waarom de afspraak naar zijn oordeel rechtmatig is. Het motiveringsvoorschrift van art. 360 lid 2 Sv wordt in de sleutel gezet van een toelichting op de betrouwbaarheid (niet de rechtmatigheid). Daaruit zou kunnen worden afgeleid dat de rechter in de -ambtshalve- toelichting op het gebruik van een verklaring van een kroongetuige alleen hoeft in te gaan op de betrouwbaarheid van de verklaring, terwijl hij zijn oordeel dat de afspraak rechtmatig is in beginsel slechts hoeft toe te lichten in zoverre een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt daartoe aanleiding geeft.

9. Een wetssystematische benadering van de interpretatie van de ambtshalve motiveringsplicht bij kroongetuigen behoeft niet tot een andere uitkomst te leiden. Het eerste lid van art. 360 Sv noemt andere bewijsmiddelen van het gebruik waarvan het vonnis ‘in het bijzonder reden’ geeft. Bij de getuige die wordt ‘verhoord op de wijze als voorzien in de artikelen 190, derde lid, en 290, derde lid,’ moet uit de motivering blijken van ‘de reden voor toekenning van de beperkte anonimiteit’ en ‘dat de toekenning van de beperkte anonimiteit geen afbreuk heeft gedaan aan het ondervragingsrecht van de verdediging’ (Kamerstukken II 1991/92, 22 483, nr. 3, p. 39; HR 18 april 2017, ECLI:NL:HR:2017:723). Bij de bedreigde getuige daarentegen is aan de ambtshalve motiveringsplicht voldaan als de rechter heeft laten blijken zelfstandig de betrouwbaarheid van diens verklaring te hebben onderzocht (HR 21 november 2006, ECLI:NL:HR:2006:AY7757, NJ 2007/543 m.nt. Buruma).

10. Naar het mij voorkomt heeft een interpretatie van art. 360 lid 2 Sv die de rechter er bij gebruik van een verklaring van (kort gezegd) een kroongetuige voor het bewijs slechts toe verplicht ambtshalve in te gaan op de betrouwbaarheid van die verklaring de voorkeur. Deze interpretatie is behalve met de wetsgeschiedenis ook in lijn met de ontwikkeling naar een contradictoir strafproces. Zie daarover voor wat betreft de voorbereiding van het nieuwe Wetboek van Strafvordering de contourennota (Kamerstukken II 2015/16, 29 279, nr. 278, p. 6). Een benadering die de omvang van een verplichting tot motivering afhankelijk stelt van wat is aangevoerd, biedt daarbij voordelen bij het afgrenzen van die motiveringsplicht. De in het navolgende te bespreken klachten die in de toelichting op dit middel zijn vervat illustreren dat.

11. De toelichting op de middelen stelt dat de overwegingen van het hof aangaande de proportionaliteit slechts algemeen van aard zijn en niet specifiek aangeven welke feiten en omstandigheden het oordeel rechtvaardigen dat de afspraak met de getuige voldoet aan eisen van proportionaliteit. Van een daadwerkelijke motivering zou dan ook geen sprake zijn. Uit het voorgaande vloeit voort dat het hof de uitleg waar het middel op doelt naar mijn oordeel onverplicht heeft gegeven; als Uw Raad tot dezelfde interpretatie van art. 360 lid 2 Sv komt faalt de klacht reeds om die reden. Het hof heeft immers vastgesteld dat de verdediging de rechtmatigheid van de overeenkomst niet heeft betwist. Voor het geval Uw Raad van oordeel zou zijn dat het hof wel ambtshalve verplicht was om zich ook over de rechtmatigheid van de afspraak uit te laten, meen ik dat de motivering die het hof heeft gegeven toereikend is. De motivering is niet zeer specifiek, maar geeft wel aan waarom het hof de afspraak rechtmatig heeft geoordeeld. En de verdediging heeft, als gezegd, de rechtmatigheid van de overeenkomst niet betwist. Ook hier kan men een en ander in de sleutel zetten van communicerende vaten: een vat dat in het geheel geen onvrede communiceert heeft er geen aanspraak op dat het andere vat meer aanvoert dan algemeenheden. Daarmee is tevens een aanvullend argument genoemd voor de benadering die mijns inziens te prefereren valt.

12. De toelichting stipt aan dat het hof met betrekking tot de subsidiariteit slechts overweegt dat aannemelijk is dat de feiten waarover de getuige kon verklaren niet met behulp van andere opsporingsmiddelen konden worden opgespoord of vervolgd. Het hof zou hebben moeten aangeven op grond van welke specifieke feiten en omstandigheden het tot zijn oordeel is gekomen. In het voorgaande ligt besloten dat en waarom ook deze klacht naar mijn oordeel faalt.

13. De toelichting wijst er op dat het hof met betrekking tot de betrouwbaarheid van de getuige van belang acht dat deze consistente verklaringen heeft afgelegd die voor een groot deel bevestiging vinden in technische bevindingen, aangiften en in de verklaringen van medeverdachten. De toelichting meent dat van het hof mag worden geëist dat wordt aangegeven ‘specifiek welke technische bevindingen’ het bedoelt en eveneens specifiek ‘welke onderdelen van de aangiften en de verklaringen van medeverdachten de verklaringen van de getuige betrouwbaar maken’. Ook hier stelt de toelichting naar het mij voorkomt een eis die te ver voert, bij afwezigheid van een betwisting van de betrouwbaarheid van (onderdelen van) de verklaring van de kroongetuige. Aan de ambtshalve motiveringsplicht is met de motivering van het hof voldaan.

14. Het eerste en tweede middel falen.

15. Het derde middel klaagt dat het arrest van het hof niet de redenen bevat die ertoe hebben geleid dat de beslissing van het hof afwijkt van een uitdrukkelijk door de verdediging onderbouwd standpunt over de inhoud van de aangifte van [slachtoffer] . Deze aangifte betreft het hiervoor onder 1 aangeduide feit: zaak A onder 1 primair en zaak A onder 2.

16. De bewezenverklaring van deze beide feiten luidt dat:

“Zaak A onder 1 primair:

[betrokkene 1] op 21 juli 2010 te Gouda, ter uitvoering van het door hem voorgenomen misdrijf opzettelijk en met voorbedachten rade [slachtoffer] van het leven te beroven, na kalm beraad en rustig overleg,

- naar de woning van die [slachtoffer] toe is gegaan en

- een vuurwapen op die [slachtoffer] heeft gericht en

- vervolgens de trekker van dat vuurwapen heeft overgehaald, terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid,

welk feit hij, verdachte, tezamen en in vereniging met een ander, op tijdstippen in de periode van 1 juni 2010 tot en met 21 juli 2010 in Nederland door een belofte en door het verschaffen van middelen en inlichtingen, opzettelijk heeft uitgelokt, immers hebben hij, verdachte en zijn mededader:

- het plan opgevat en besproken om [slachtoffer] om het leven te brengen, en

- adresgegevens en de naam van [slachtoffer] ter beschikking gesteld en

- die [betrokkene 1] benaderd voor het uitvoeren van dat plan tot het om het leven brengen van [slachtoffer] en

- aan [betrokkene 1] een geldbedrag in het vooruitzicht gesteld als het feit gepleegd zou worden en

- tegen die [betrokkene 1] gezegd dat hij die [slachtoffer] moest doodschieten en

- die [betrokkene 1] ondergebracht in een hotel in de buurt van de plaats waar het feit gepleegd zou moeten worden en

- de woning van [slachtoffer] aan die [betrokkene 1] getoond en

- die [betrokkene 1] een vuurwapen overhandigd en een auto en een gsm en handschoenen gegeven en

- die [betrokkene 1] instructies gegeven over hoe de moord op die [slachtoffer] uitgevoerd zou moeten worden (het meermalen schieten op de borst en in het hoofd);

Zaak A onder 2

hij zich in de periode van 1 juni 2010 tot en met 21 juli 2010 in Nederland, tezamen en in vereniging met anderen heeft schuldig gemaakt aan voorbereiding van het misdrijf van moord (op [slachtoffer] ), hebbende verdachte en zijn mededaders opzettelijk een vuurwapen en munitie en een vluchtauto, bestemd tot het begaan van dat misdrijf, voorhanden gehad;”

17. In het arrest is de volgende bewijsoverweging opgenomen:

“Ten aanzien van het in zaak A onder 1 primair en 2 bewezenverklaarde

De raadsman heeft bepleit dat de verdachte van het hem in zaak A onder 1 en 2 ten laste gelegde dient te worden vrijgesproken. Daartoe heeft hij aangevoerd dat het opzet van de verdachte niet was gericht op het om het leven brengen van [slachtoffer] . De bedoeling van de verdachte was dat [betrokkene 1] voormelde [slachtoffer] zou bedreigen en eventueel verwonden, onder mededeling van de naam van [medeverdachte 2] . Volgens de verdachte zou [slachtoffer] bij zijn te verwachten aangifte de naam [medeverdachte 2] noemen en zou [medeverdachte 2] aldus chantabel worden en vervolgens door de verdachte kunnen worden afgeperst.

Het hof verwerpt dit verweer en acht wettig en overtuigend bewezen dat het opzet van de verdachte was gericht op de levensberoving van [slachtoffer] . Uit de bewijsmiddelen vloeit immers voort dat de verdachte en [medeverdachte 3] aan de door hen uitgelokte [betrokkene 1] een geladen vuurwapen ter hand hebben gesteld en hem de instructie hebben gegeven om [slachtoffer] in de borst en in het hoofd te schieten. Voorts volgt het hof de verklaringen van [betrokkene 1] waaruit blijkt dat de verdachte tegen hem heeft gezegd dat hij, nadat hij bij de woning van [slachtoffer] had aangebeld, moest zeggen dat hij een boodschap van [medeverdachte 2] had, met als doel [slachtoffer] ertoe te brengen hem toegang tot de woning te verschaffen. Dat de levensberoving uiteindelijk niet heeft plaatsgevonden is slechts te danken aan de omstandigheid dat het vuurwapen als gevolg van een weigering van dat wapen, niet kon worden afgevuurd.”

18. De bewijsmiddelen die in de aanvulling op het arrest zijn opgenomen, luiden:

“Zaak A onder 1 primair, 2 en 3

1. Een proces-verbaal van verhoor van 21 juli 2010, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaar [verbalisant 1] (ZD04, dossierpagina 3 e.v.).

Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven, als de op 21 juli 2010 tegenover verbalisant voornoemd afgelegde verklaring van [slachtoffer]:

Op 21 juli 2010 om 01.30 uur verscheen voor mij een persoon die opgaf te zijn:

(…)

Hij deed aangifte ter zake poging tot doodslag/moord en verklaarde het volgende:

Op 21 juli 2010 omstreeks 21.00 uur en 21.15 uur was ik in mijn woning aan de [a-straat 1] in Gouda. Ik was alleen in de woning. Er werd drie keer aangebeld. Direct daarna werd er twee hard op het raam van de woonkamer geklopt. Ik deed de deur open en zag een man staan. De man had een zwarte schrijfmap onder zijn arm. Ik hoorde dat hij Engels tegen mij sprak. Ik wilde de deur dicht doen. Ik zag dat de man vervolgens een stap/sprong naar voren maakte en half in de deuropening kwam, waardoor ik de deur niet dicht kon doen. Ik hoorde dat de man tegen mij zei: “Wacht even ik heb een message van [medeverdachte 2] ”. [medeverdachte 2] is mijn manager/director van [A] B.V. Dit bedrijf is gevestigd aan de [b-straat 1] in Gouda. Het hoofdkantoor zit in Nijkerk. Ik heb tot vorige maand gewerkt voor [A] B.V. Ik ben per 1 juli 2010 op staande voet ontslagen bij dit bedrijf. Nadat de man in de deuropening was gekomen, dacht ik: “Dit is mis”. Ik heb geprobeerd om de man naar buiten te duwen. Ik zag dat de man met zijn linkerhand een pistool haalde. Dit was een zwart pistool met een demper. Ik zag dat de man het pistool op mij probeerde te richten. Ik begon hard om hulp te roepen. De man rende weg.

2. Een proces-verbaal van verhoor van 1 november 2011, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaren NR02-007 en NR02-011 (ZD04, dossierpagina 109 e.v.).

Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven, als de op 1 november 2011 tegenover verbalisanten voornoemd afgelegde verklaring van [betrokkene 1] :

Op 6 juli 2010 kwamen [verdachte] (het hof begrijpt hier en hierna: [verdachte] ) en [medeverdachte 3] (het hof begrijpt hier en hierna: [medeverdachte 3] ) mij opzoeken op de camping in Terwolde en vond er een gesprek plaats tussen ons. [verdachte] zou mij redden van de gebroeders [betrokkene 3] en [betrokkene 4] uit Cuijk maar verlangde wel een tegenprestatie. Toen ik [verdachte] en [medeverdachte 3] vroeg wat dit moest zijn, maakten zij mij duidelijk dat ik op iemand moest schieten. Hij heeft mij toen verteld dat ik iemand een paar keer in de borst moest schieten. Ik heb ja gezegd op de vraag van [verdachte] of ik op iemand wilde schieten. [verdachte] en [medeverdachte 3] maakten met mij de afspraak dat [medeverdachte 3] mij op 9 juli 2010 zou komen ophalen van de camping. Op 9 juli 2010 kwam [medeverdachte 3] mij ophalen. Wij zij samen naar Utrecht gereden. [medeverdachte 3] gaf mij de opdracht mijn accu uit mijn telefoon te halen. We hadden een afspraak met [verdachte] in het Van der Valk hotel in Breukelen maar we moesten eerst naar een telefoonwinkel in Utrecht om een nieuwe telefoon te kopen. [medeverdachte 3] is daar naar binnen geweest en ik kreeg van [medeverdachte 3] de nieuwe telefoon. Vervolgens zijn we naar Breukelen gereden waar we een ontmoeting zouden hebben met [verdachte] .

Daarna besloot [verdachte] dat [medeverdachte 3] een onderkomen voor mij moest zoeken. Dit moest redelijk in de buurt zijn van [verdachte] of [medeverdachte 3] om goed contact met elkaar te kunnen onderhouden. [medeverdachte 3] heeft mij naar motel Amrath gebracht. [medeverdachte 3] heeft de kamer voor twee dagen contant bij de receptie betaald. Ik kreeg ook nog wat geld voor sigaretten en eten te kopen. Daarna is [medeverdachte 3] weggegaan. Op 10 juli 2010 is er telefonisch contact geweest tussen [medeverdachte 3] , [verdachte] en mij. Op 11 juli 2010 gaf [verdachte] mij geld om nog twee nachten in het hotel te kunnen blijven. Ook zei [verdachte] dat [medeverdachte 3] mij op 12 juli 2010 zou komen ophalen. [medeverdachte 3] kwam tussen 10 en 11 uur. Wij zijn naar autobedrijf Maas in Uithoorn gereden Daar stond [verdachte] al te wachten. [verdachte] en [medeverdachte 3] zeiden dat ze mij iets gingen laten zien. Later bleek dat ze me een huis in Gouda gingen laten zien.

Op een zeker moment hadden we de goede straat gevonden. Toen we de straat inreden, lag dat huis aan de linkerkant. Ik bedoel dan het huis dat [verdachte] en [medeverdachte 3] mij aanwezen toen we het passeerden. Vlak voordat we het huis passeerden, zeiden ze dat ik goed op moest letten. Ik zag dat ze een normale tussenwoning aanwezen. We zijn de straat uitgereden, zijn toen linksaf geslagen en hebben een blokje omgereden. We zijn toen nogmaals langs het huis gereden. Ik wist dat er daar op iemand geschoten moest worden. Vervolgens heeft [medeverdachte 3] mij naar mijn hotel gebracht. Ik had al met [verdachte] afgesproken dat hij de volgende dag naar het hotel zou komen. Op 13 juli 2010 heeft [verdachte] aan de balie geld betaald zodat ik weer twee dagen in de hotelkamer kon blijven. [verdachte] heeft contant betaald. Daarna zijn we een rondje gaan lopen en zei [verdachte] dat ik mijn werk goed moest gaan uitvoeren. Hij zei tegen mij dat die persoon dood moest. En werd er een plan gemaakt hoe het ongeveer uitgevoerd moest worden.

3. Een proces-verbaal van verhoor van 2 november 2011, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaren NR02-007 en NR02-011 (ZD04, dossierpagina 123 e.v.).

Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven, als de op 2 november 2011 tegenover verbalisanten voornoemd afgelegde verklaring van [betrokkene 1]:

[verdachte] vertelde mij op 13 juli 2010 dat ik hem drie of vier keer in zijn borst moest schieten en daarna nog een schot in zijn hoofd. [verdachte] vertelde mij dat de auto die [medeverdachte 3] voor mij zou regelen een dezer dagen klaar zou staan en dat het snel moest gebeuren. Ik wist al langer dat [medeverdachte 3] een auto voor mij moest regelen. Ik hoorde op 6 juli 2010 al dat [medeverdachte 3] een auto zou regelen voor de uitvoering van dit werk. In de periode van 14 juli 2010 tot en met 17 juli 2010 heb ik geregeld sms-contact gehad met [medeverdachte 3] . Het is niet zo dat ik geen contact had met [verdachte] maar het gebruikelijke contact onderhield ik met [medeverdachte 3] . Dat contact ging onder meer over of het hotel verlengd moest worden en of er al een auto geregeld was. Dit vroeg ik dan aan [medeverdachte 3] . Gedurende deze vier dagen is er elke dag iemand - [medeverdachte 3] of [verdachte] - bij mij in het hotel op bezoek geweest. Op 17 juli 2010 kwam [medeverdachte 3] langs om de hotelrekening te betalen. [medeverdachte 3] zei dat [verdachte] de volgende dag bij mij langs zou komen. Op 18 juli 2010 kwam [verdachte] bij mij langs. Ik denk dat ik die dag te horen heb gekregen dat de liquidatie in opdracht was van [medeverdachte 2] . [verdachte] vertelde dat [medeverdachte 3] de opdracht had aangenomen voor deze liquidatie, dat ze de opdracht tot liquidatie hadden opgenomen op een voicerecorder en dat ze hiervoor € 100.000,00 zouden beuren. [verdachte] vertelde dat ze de helft al hadden gekregen van [medeverdachte 2] . [verdachte] vertelde dat de accu van de voicerecorder tijdens het opnemen van het gesprek bijna leeg was en begon te piepen en dat [medeverdachte 3] toen naar buiten is gelopen. Op 20 juli 2010 vertelde [verdachte] mij dat de gestolen auto was aangekomen en dat ik de volgende dag moest uitchecken. [verdachte] heeft vervolgens mijn hotelrekening betaald. [verdachte] vroeg een paar keer of ik er klaar voor was en drong er op aan dat ik mijn best moest doen. Omdat ik moest uitchecken, de gestolen auto klaar stond en [verdachte] mij vroeg of ik er klaar voor was, werd mij duidelijk dat de liquidatie aanstaande was. Ik heb [verdachte] toen gevraagd of hij ook alles geregeld had. Hiermee bedoelde ik een nieuw navigatiesysteem, een nieuwe mobiele telefoon met telefoonnummer, het vuurwapen dat [verdachte] en [medeverdachte 3] ter beschikking zouden stellen voor de liquidatie en de handschoenen die ik zou gebruiken tijdens de liquidatie. [verdachte] vertelde dat alles geregeld was en dat ik de volgende dag door hen opgehaald zou worden. [verdachte] zei dat we dan de auto die [medeverdachte 3] voor deze liquidatie had geregeld zouden gaan ophalen. In de periode dat ik in het hotel verbleef, heeft [verdachte] gezegd dat hij het vuurwapen met toebehoren zou regelen. Ik heb toen tegen [verdachte] gezegd wat ik verder dacht nodig te hebben voor deze klus, namelijk wat geld, een telefoon en navigatie. [verdachte] en [medeverdachte 3] kwamen me op 21 juli 2010 rond 15.00 uur ophalen. We zijn toen richting Utrecht gereden. We moesten langs een soort dumpstore om een schoonmaaksetje voor het vuurwapen te kopen. Ik moest in de winkel een schoonmaaksetje kopen, type 7.65. Daarmee bedoel ik het kaliber 7.65. Ze bleken dat niet te hebben. [verdachte] of [medeverdachte 3] zei toen dat ik maar een spuitbusje moest halen. Dat heb ik gedaan. Daarna zijn we naar het huis van [medeverdachte 3] gereden. [medeverdachte 3] legde een vuurwapen op tafel. [verdachte] heeft toen het vuurwapen uit elkaar gehaald. Hij heeft doeken gebruikt om het vuurwapen schoon te maken. [verdachte] heeft in overleg met [medeverdachte 3] acht patronen in het magazijn van het vuurwapen gedaan. [verdachte] heeft het vuurwapen verder bedrijfsklaar gemaakt. Hij heeft het magazijn gevuld met patronen en doorgeladen. Hij heeft het boven gedeelte van het vuurwapen daarvoor op en neergehaald. Ook heeft hij gekeken of de pal op rood stond. Dit palletje is een vergrendeling. En hij heeft een demper op het vuurwapen gezet. Ik heb hen gevraagd waar ik het vuurwapen moest laten. [medeverdachte 3] zei dat we een tas gingen kopen. Ik heb hen ook naar de beloofde telefoon, navigatie, handschoenen en geld gevraagd. [medeverdachte 3] heeft toen handschoenen gepakt, zwarte dunne rubberen handschoenen. De telefoon zou ik later krijgen. En de auto zou uitgerust zijn met navigatie. [verdachte] overhandigde mij het vuurwapen. Hij wees de veiligheidspal aan en zei dat ik die naar beneden moest zetten en dat het wapen dan schietklaar zou zijn. Ik vermoed dus dat we ergens tussen 16.15 uur en 16.30 uur bij [medeverdachte 3] weg zijn gereden. Ik had het vuurwapen in de kofferbak gelegd. Daarna gingen we de auto waarmee ik het karwei in Gouda moest gaan uitvoeren, ophalen. Onderweg kreeg ik te horen waar ik na de liquidatie heen moest. [verdachte] zei dat ik niet alle kogels moest gebruiken en dat ik het vuurwapen en de auto na de liquidatie weer moest inleveren. [verdachte] en [medeverdachte 3] zouden mij na de liquidatie komen opzoeken en zij zouden de spullen dan meenemen. [verdachte] zou mij rond de 6000 euro geven. [medeverdachte 3] wees mij op een gegeven moment een auto aan. [medeverdachte 3] gaf mij de autosleutels en zei dat ik achter hem aan moest rijden. Onderweg naar de auto heeft [verdachte] de naam genoemd van de persoon die ik moest gaan liquideren. Hij haalde een A4 te voorschijn waarop de naam en het adres van die persoon geschreven stond. Het adres dat op de A4 stond vermeld, was hetzelfde adres als waar ik met [verdachte] en [medeverdachte 3] op voorverkenning ging in Gouda.

4. Een proces-verbaal van verhoor van 9 november 2011, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaren NR02-007 en NR02-011 (ZD04, dossierpagina 133 e.v.).

Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven, als de op 9 november 2011 tegenover verbalisanten voornoemd afgelegde verklaring van [betrokkene 1]:

Ik ben [medeverdachte 3] en [verdachte] gevolgd naar het hotel waar ik een kamer had gereserveerd. Volgens mij was het een Golden Tulip hotel net buiten Gouda, maar het kan ook Bodegraven zijn geweest. Dit was het laatste contact dat ik op 21 juli 2010 met [verdachte] heb gehad. Ik had gereserveerd onder mijn eigen naam, [betrokkene 1] , en heb contant betaald voor mijn kamer. Ik ben vervolgens in de auto gestapt en ben gaan rijden om de weg te zoeken. Op een gegeven moment vond ik de [a-straat] . Ik ben toen door de straat heen gereden. Ik zag het huis. Ik herkende het huis omdat ik met [verdachte] en [medeverdachte 3] door de straat was gereden en zij mij toen het huis hadden aangewezen. Ik wist van [verdachte] dat er een persoon zou wonen en dat die persoon van buitenlandse komaf was. Verder wist ik niks. Vervolgens heb ik mijn auto geparkeerd. Ik ben uitgestapt en heb de tas gepakt, waarin het pistool met demper zat. Ik ben naar het huis gelopen en heb aangebeld. Ik zag op het naambordje de naam staan van de persoon die ik van [verdachte] en [medeverdachte 3] moest doodschieten. Ik heb aangebeld omdat ik wilde dat de voordeur geopend zou worden. Van [verdachte] moest ik zeggen dat ik een ‘message van [medeverdachte 2] ’ had. Maar omdat er niemand open deed, is het hier niet van gekomen. [verdachte] had de tactiek met mij doorgenomen. [verdachte] wilde dat ik vroeg in de avond aan zou bellen en zou zeggen dat ik een ‘message van [medeverdachte 2] ’ had. [verdachte] zei dat die man mij dan binnen zou laten in zijn huis. Ik moest dit in het Engels zeggen omdat het een buitenlands persoon betrof. Het moest vroeg in de avond gebeuren omdat [verdachte] had verteld dat hij en [medeverdachte 3] ervoor zouden zorgen dat ze dan een alibi zouden hebben. Ik had het wapen in de tas. Het was een tas met een grote klep. Door het openen van de klep kon ik het vuurwapen zo pakken. Toen ik aanbelde, was het wapen volledig doorgeladen. Dat had [verdachte] ‘s middags al gedaan. Ik moest alleen de vergrendeling er nog afhalen. Dat heb ik gedaan voordat ik de eerste keer bij het huis van de persoon aanbelde. Omdat er niet werd opengedaan ben ik weggegaan. Ik heb gewacht totdat de duisternis begon in te vallen. Iets na 21.00 uur ben ik weer naar het huis in de [a-straat] ben gereden. Ik heb de auto geparkeerd. Ik heb de tas met daarin het vuurwapen gepakt, ben naar het huis gelopen en heb aangebeld. Na enige tijd werd de voordeur een klein stukje geopend. Ik zag een man met een licht getint uiterlijk. Omdat ik het huis in wilde, zei ik tegen de man dat ik een ‘message van [medeverdachte 2] ’ had. Ik wilde de man niet op straat dood schieten. Toen ik dat zei, duwde ik tegen de voordeur aan. Ik probeerde zo binnen te komen. Maar ik merkte dat de man de voordeur tegen hield. Ik voelde weerstand. Ik probeerde met mijn linkerschouder en mijn linkervoet de voordeur verder open te duwen. Ik moest hiervoor kracht zetten. Op dat zelfde moment pakte ik met mijn rechterhand het doorgeladen vuurwapen uit mijn tas. Ik richtte het doorgeladen vuurwapen op de man. Ik hoorde dat de man op het moment dat ik het vuurwapen op hem richtte, begon te schreeuwen. Op het moment dat ik mijn vuurwapen op de man richtte stond ik op ongeveer een halve meter bij hem vandaan. Ik richtte volgens mij het vuurwapen op de borst van de man. Ik heb vervolgens de trekker van het vuurwapen overgehaald. Ik merkte dat het vuurwapen niet af ging. Het vuurwapen ging niet af. Het weigerde gewoon. Ik weet niet of ik nogmaals heb geprobeerd een schot te lossen. Ik raakte in paniek. Ik stopte het vuurwapen weer in mijn tas en rende naar mijn auto. Ik ben ingestapt en weggereden. Ik ben naar het hotel gegaan. Daar heb ik mijn spullen gepakt. Ik heb niet uitgecheckt omdat [medeverdachte 3] en [verdachte] dan nog zouden kunnen geloven dat ik nog in het hotel zat. Je moet begrijpen dat ik nu zwaar in de problemen zat. Op 22 juli 2010 heb ik een nieuwe telefoon gekocht. Ik heb ergens begin september 2010 pas weer contact gehad met [verdachte] .

5. De verklaring van de [betrokkene 1], afgelegd ter terechtzitting in hoger beroep van 25 juni 2014.

Deze verklaring houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven:

Ik blijf bij mijn verklaring dat [verdachte] mij heeft opgedragen om [slachtoffer] dood te schieten. Ik weet dat er een conflict was met [slachtoffer] en dat [slachtoffer] daarom dood moest. Ik verbleef in de periode voor de aanslag in het hotel. Ik sprak in die tijd alleen met [medeverdachte 3] en [verdachte] . [verdachte] heeft mij op enig moment een papiertje laten zien, waarop wat gegevens stonden vermeld. Ik weet nog dat er een adres in Gouda op stond. Wij zijn met z’n drieën langs die woning in Gouda gereden. Ze hebben me de woning aangewezen en zeiden erbij dat het daar was. Ik had het wapen dat ik voor deze aanslag bij me had, niet eerder in handen gehad. Er zat een demper op en het was doorgeladen. Het wapen was gebruiksklaar. Ik hoefde het wapen alleen nog maar van de veilige stand af te halen. Ik wist dit omdat [verdachte] mij uitleg over het wapen heeft gegeven.

[verdachte] kwam op een gegeven moment bij me op bezoek en zei dat hij me van de gebroeders [betrokkene 3 en 4] kon verlossen. In ruil daarvoor moest ik dan wel een klus voor hem doen. Dat was de aanslag in Gouda. Ik heb het wapen van [verdachte] gekregen. [medeverdachte 3] was daarbij. [medeverdachte 3] gaf het wapen aan [verdachte] , waarna [verdachte] het gebruiksklaar heeft gemaakt. Toen zij bij mij kwamen met het Gouda-plan zeiden ze dat er een wapen zou worden geregeld, een auto, een navigatiesysteem en een nieuwe telefoon. We waren in de woning van [medeverdachte 3] toen [verdachte] het wapen klaar maakte. Toen ik het wapen kreeg, was het doorgeladen. Er zaten geen losse patronen bij. Ik weet dat zeker omdat ik bij [verdachte] aan tafel zat toen hij het wapen laadde. Ik heb niet geteld hoeveel patronen hij in het wapen deed. Het zullen er 7 of 8 geweest zijn. Ik weet niet meer hoe het daar bij die deur precies ging. Er ontstond een worsteling. Ik heb het wapen geprobeerd, maar het wapen deed niks. Daarna ben ik weggerend. Volgens mij had ik een Walther P5. Ik ben die dag drie keer bij die persoon aan de deur geweest. De laatste keer deed hij open. Ik pakte het wapen uit mijn heuptas. Ik zei tegen hem dat ik ‘een message van [medeverdachte 2] ’ had. Dat was de opdracht van [verdachte] . Het was de bedoeling dat hij mij door die mededeling binnen zou laten. Dat gebeurde echter niet. Bij de deur ontstond een worsteling. Ik probeerde de deur open te duwen, hij probeerde hem dicht te doen. Ik heb het wapen uit mijn heuptas gepakt en op hem gericht. Ik zag dat hij schrok. Ik heb geprobeerd het wapen af te vuren, maar er kwam geen kogel uit. Ik heb het wapen tijdens die worsteling gepakt. Ik denk dat ik het wapen op zijn bovenlichaam heb gericht maar het ging allemaal zo snel. Toen het wapen niet afging, ben ik gevlucht.

Ik zat in verband met de poging liquidatie in de periode van 14 tot 19 juli 2010 in hotel Amrath in Maarsbergen. Dat is de enige keer dat ik in dat hotel heb verbleven. [verdachte] is mij daar diverse keren komen opzoeken. Wij hebben elkaar in het hotel ontmoet maar ook op de parkeerplaats. [verdachte] en [medeverdachte 3] kwamen geregeld naar het hotel. [verdachte] heeft toen met mij besproken wat er met [slachtoffer] moest gebeuren. Hij zei letterlijk dat [slachtoffer] dood moest. Wij waren toen alleen. [verdachte] deed toen het woord en [medeverdachte 3] stond erbij en knikte met zijn hoofd. Ik heb een paar keer bij [medeverdachte 3] naar de stand van zaken geïnformeerd. U vraagt mij specifiek of [medeverdachte 3] mij opdrachten heeft gegeven. Ik antwoord dat ik [verdachte] en [medeverdachte 3] als één zag. Zij waren mijn opdrachtgever.

6. Een proces-verbaal van verhoor van 21 februari 2012, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaren NR02-013 enNR02-0023 (ZD04, dossierpagina 515 e.v.).

Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven, als de op 21 februari 2012 tegenover verbalisanten voornoemd afgelegde verklaring van [medeverdachte 3]:

Volgens [medeverdachte 1] (het hof begrijpt hier en hierna: [medeverdachte 1] ) en [medeverdachte 2] (het hof begrijpt hier en hierna: [medeverdachte 2] ) had [slachtoffer] laptops gestolen en hij zou bepaalde deals in gevaar hebben gebracht. Dit heb ik gehoord van [verdachte] en later ook van [medeverdachte 2] en [medeverdachte 1] . Zij wilden dat [slachtoffer] werd omgelegd. Het gesprek waarin dit werd besloten, had al plaatsgevonden. Later is dit nogmaals besproken. Da gesprek is opgenomen. Dat was Robs idee. Bij het eerste gesprek was ik ook aanwezig want ik zou zogenaamd de schutter zijn. [verdachte] heeft mij verteld dat hij heeft gezegd dat ik scherpschutter was. Dat heb ik volgehouden. Bij dat tweede gesprek, dat is opgenomen, droeg ik apparatuur in mijn buideltasje. [verdachte] wilde duidelijk op band hebben staan dat zij, [medeverdachte 2] en [medeverdachte 1] , uitspraken wat er met [slachtoffer] moest gaan gebeuren. Ik was zogenaamd de specialist, ik zou het gaan doen. Ik moest ook veel termen noemen, zoals drive by, gif etc, zodat zij het idee kregen dat ik professioneel was. [verdachte] heeft mij dit allemaal in de auto verteld. Halverwege dat gesprek was de batterij leeg en begon dat apparaat te piepen. Ik ben toen naar buiten gelopen en heb gezegd dat mijn pieper ging. Na dit tweede gesprek verstreek er wat tijd. Vervolgens gaven [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] aan dat het probleem [slachtoffer] nog niet was opgelost. Ik heb dat gehoord van [medeverdachte 2] bij zijn kantoor, toen wij daar buiten liepen. [verdachte] besloot toen om [betrokkene 1] (het hof begrijpt hier en hierna: [betrokkene 1] ) in te schakelen voor deze klus. [betrokkene 1] was wel in voor deze klus. Hij zei dat hij wel dingen had gedaan die gekker waren. Er moest weer een plan bedacht worden. [verdachte] had van [medeverdachte 1] of van [medeverdachte 2] foto’s en adressen gekregen van [slachtoffer] . [betrokkene 1] moest het huis van [slachtoffer] zien. [verdachte] en ik zijn met [betrokkene 1] naar dat huis in Gouda gereden. [verdachte] heeft het huis daar aangewezen. Ik moest van [verdachte] een auto regelen voor [betrokkene 1] . Het vuurwarpen was van [verdachte] . Het wapen lag bij mij thuis. Ik had het op zolder liggen. Ik moest het van [verdachte] bewaren. Ik heb in het dossier een foto gezien en dit is inderdaad het wapen waarmee de aanslag op [slachtoffer] is gepleegd. Ik heb dit wapen thuis gehad en [verdachte] heeft het bij mij thuis aan [betrokkene 1] overhandigd.

7. Een proces-verbaal van verhoor van 23 februari 2012, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaren NR02-002 enNR02-004 (ZD04, dossierpagina 533 e.v.).

Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven, als de op 23 februari 2012 tegenover verbalisanten voornoemd afgelegde verklaring van [medeverdachte 3]:

[verdachte] , [medeverdachte 2] en [medeverdachte 1] deden zaken. [slachtoffer] had laptops van [medeverdachte 1] gestolen. Dat ging over een hoop geld, iets van € 400.000,00. Ook zouden deals gevaar lopen door hem. [medeverdachte 2] behartigde [medeverdachte 1] zaken. Tijdens een zakelijk bespreking in de tuin van het Hiltonhotel in Amsterdam, hoorde ik voor het eerst ver de problemen met [slachtoffer] . We waren daar met z’n vieren: [medeverdachte 2] , [medeverdachte 1] , [verdachte] en ik. [medeverdachte 2] , [medeverdachte 1] en [verdachte] spraken alle drie over [slachtoffer] . Het was de eerste keer dat ik [medeverdachte 1] zag. [medeverdachte 2] had ik één keer eerder gezien bij het Mercure-hotel. We zijn aan elkaar voorgesteld. Na de bespreking stapte [verdachte] bij mij in. Hij vertelde dat [medeverdachte 1] de geldschieter was in hu zaken. [verdachte] , [medeverdachte 2] en [medeverdachte 1] hadden regelmatig gesprekken met elkaar over de problemen met [slachtoffer] . Van [verdachte] begreep ik dat ze [slachtoffer] uit de weg wilden laten ruimen. Met “ze” bedoel ik dus alle drie. [verdachte] heeft mij geïnstrueerd over wat ik moet zeggen tijdens de bespreking op het kantoor van [medeverdachte 1] in Nijkerk. Die bespreking zou gaan over de geplande moord op [slachtoffer] . Ik moest me voordoen als huurmoordenaar. Bij deze bespreking zouden alleen [verdachte] [medeverdachte 1] en ik aanwezig zijn. Daar, in een kantoorruimte, is over [slachtoffer] gesproken. Ik weet niet meer wie er over het verdwijnen van [slachtoffer] is begonnen. Volgens mij zei [medeverdachte 1] dat hij het niet erg zou vinden als [slachtoffer] iets zou overkomen. [medeverdachte 1] heeft eigenlijk de “go” gegeven, de opdracht, gegeven. Daarmee stond dus vast om het te gaan doen. [medeverdachte 1] wist dat ik degene was die dat moest gaan doen. Dat was mijn rol in dit gesprek. [medeverdachte 1] gaf de opdracht eigenlijk aan ons beiden. [verdachte] wilde de Nijkerk-bespreking overdoen om het gesprek op te nemen. Die ontmoeting was enkele weken na de eerste en vond ook plaats in Nijkerk, in het kantoor van [medeverdachte 1] . [verdachte] heeft die ontmoeting georganiseerd. Ik kreeg duidelijke instructies mee. Ik was de specialist, de huurmoordenaar. Ik moest heel duidelijk zeggen over gif, over neerpoffen of langeafstandsgeweer. Dat moest duidelijk op band komen te staan. Het moest een bevestiging zijn van de bedoelingen van [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] . Ik kreeg van [verdachte] een opnameapparaatje. Op een gegeven moment ging dat ding piepen. Het gesprek in Nijkerk verliep ontspannen. [verdachte] had het initiatief. Hij was veel aan het woord. Ik heb de dingen die ik van [verdachte] moest zeggen ter sprake gebracht. De conclusie was dat [slachtoffer] dood moest. [verdachte] hoefde [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] niet over te halen om “ja” te zeggen tegen de moord op [slachtoffer] . Er is nog over geld gesproken. [verdachte] was blij dat de opnames waren gelukt. Ik heb [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] regelmatig gezien. Het ging eigenlijk altijd over de geplande moord op [slachtoffer] als we elkaar zagen. [medeverdachte 2] en [medeverdachte 1] bleven druk zetten op [verdachte] om het te doen. Ik weet nog dat [medeverdachte 2] of [medeverdachte 1] alle gegevens van [slachtoffer] aan [verdachte] heeft gegeven. Kort na deze bespreking kwam [betrokkene 1] in beeld. Hij moest van de camping af. Ik heb van [verdachte] de opdracht gekregen om [betrokkene 1] ergens onder te brengen. Ik heb hem naar hotel Amrath in Maarsbergen gebracht. Het klopt dat ik steeds contact had met [betrokkene 1] . Voordat ik [betrokkene 1] naar het hotel had gebracht, was al door [verdachte] en [betrokkene 1] gezegd dat ik een auto moest regelen. Op 12 juli 2010 hebben [verdachte] en ik [betrokkene 1] bij het hotel opgehaald en zijn we in de auto van [verdachte] naar Gouda gereden. [verdachte] wilde [betrokkene 1] aanwijzen waar [slachtoffer] woonde. Dat is ook gebeurd. [betrokkene 1] is daar uit de auto gestapt en naar de woning van [slachtoffer] gelopen. Hij wilde de omgeving verkennen. Daarna is hij weer ingestapt en is hij naar het hotel teruggebracht. Dat uitstappen en verkennen deed [betrokkene 1] op eigen initiatief. Dit was het moment dat het voor mij zeer duidelijk was dat het nu echt serieus was allemaal. De auto die ik voor [betrokkene 1] had geregeld stond al klaar. In de tijd dat [betrokkene 1] in het hotel zat, moest ik er bijna dagelijks naartoe. Om geld te brengen, kleding op te halen, naar de snackbar in de buurt gaan enzovoort. Ik moest hem bezig houden. Op 21 juli 2010 hebben [verdachte] en ik [betrokkene 1] opgehaald. We hebben eerst het wapen opgehaald. Dat lag bij mij thuis. [verdachte] heeft het wapen uit elkaar gehaald en weer in elkaar gezet. Hij legde aan [betrokkene 1] uit hoe het werkte. [verdachte] heeft het wapen aan [betrokkene 1] gegeven. Er zat een demper op het wapen. Daarna hebben we de auto voor [betrokkene 1] opgehaald en zijn we naar Bodegraven gereden. [betrokkene 1] had gezegd dat hij daar in een hotel ging zitten. Onderweg zijn we uit elkaar gegaan. Ik heb daarna geen contact meer gehad met [betrokkene 1] . [verdachte] had [betrokkene 1] een geldbedrag beloofd voor de aanslag. Ik kreeg later van [verdachte] te horen dat het was mislukt. Dat was een of twee dagen later. [verdachte] was kwaad en riep dat [betrokkene 1] het had verkloot. We zijn toen met de auto naar Bodegraven gereden omdat [verdachte] [betrokkene 1] wilde spreken, maar [betrokkene 1] was al uitgecheckt. Dat hoorde ik van [verdachte] .

8. Een geschrift, zijnde een kennisgeving van inbeslagneming opgemaakt door de TSW624114 (beslagdossier, deel I, dossierpagina 3).

Dit geschrift houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven:

a) degene onder wie in beslag is genomen: [betrokkene 1]

b) de eigenaar van hetgeen in beslag genomen is: idem

c) de verdachte tegen wie proces-verbaal wordt opgemaakt: idem

[0001] Vuurwapen pistool merk Walther, type PP, serienummer (5)034224

[0002] Geluiddemper

[0003] Zeven kogelpatronen, bodemstempel CBC.32 auto, kaliber 7.65 mm

9. Een proces-verbaal omschrijving vuurwapen van 1 november 2010, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaar [verbalisant 2] (ZD04, dossierpagina 166 e.v.).

Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven, als mededeling van verbalisant

Ik onderzocht het pistool en zag dat de merkaanduiding “Walther” alleen voorkwam op de kolfplaten. Op de rest van het wapen was er behalve het serienummer (5)034224 geen opschrift aanwezig. Ik zag dat het vuurwapen van het type PP was en van het kaliber 7.65mm. Ik zag dat er geen kogelpatroon in de kamer van voornoemd pistool aanwezig was. Dit pistool is bestemd en geschikt om projectielen door een loop af te schieten en de werking berust op het teweegbrengen van een scheikundige ontploffing. Daarom is het een vuurwapen in de zin van artikel 1, onder 3°, gelet op artikel 2, lid 1, Categorie III onder 1 van de Wet wapens en munitie.

Hierna onderzocht ik een geluiddemper. Deze geluidsdemper is een geluiddemper als bedoeld in artikel 2, lid 1 onder f van de Regeling wapens en munitie. Derhalve is deze geluiddemper een wapen in de zin van artikel 2, lid 1, Categorie I onder 3° van de Wet wapens en munitie. Deze geluiddemper was voorzien van inwendige schroefdraad met dezelfde diameter en spoed had als het uiteinde van de loop van het Walther pistool. Deze geluiddemper kon op dit Walther pistool worden gemonteerd.

Verder zag ik dat het magazijn was gevuld met 7 onbeschadigde kogelpatronen van het kaliber 7.65mm. Ik zag dat de munitie was voorzien van bodemstempel met opschrift CBC .32 AUTO. Kaliber 7.65mm. Deze 7 kogelpatronen van het kaliber 7. 65mm zijn munitie in de zin van artikel 1, onder 4, gelet op artikel 2, lid 2, categorie III van de Wet Wapens en Munitie. Deze munitie is geschikt om te worden verschoten met het voornoemd vuurwapen.

Bij onderzoek zag ik dat het vuurwapen in goede mechanische staat verkeerde en functioneerde naar behoren. Ook zag ik dat er onderhoud was gepleegd. Ik zag dat het pistool goed gereinigd was en dat de delen (slede met de kast) die contact met elkaar maken geolied waren. Na controle bleek dat de slagpin naar behoren werkte. Ik zag dat de slagpin voldoende uit de stootbodem kwam om een kogelpatroon af te vuren. Op 18 oktober 2010 zijn met voornoemd vuurwapen proefschoten verricht. Daarvoor werd het magazijn van dit vuurwapen voorzien van 4 kogelpatronen. Bij deze poging ging het wapen niet af. Bij nader onderzoek aan het pistool zag ik dat de slede niet volledig was gesloten. Met de hand gaf ik vervolgens een tikje tegen de slede en ik zag dat deze volledig sloot. Hierna heb ik probleemloos vier proefschoten afgevuurd.

10. Een proces-verbaal van verhoor van 7 april 2014, in de wettelijke vorm opgemaakt door de bevoegde opsporingsambtenaren NR02-013 en NR02-0023 (Onderzoek Panorama, dossierpagina 68 e.v.).

Dit proces-verbaal houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven, als de op 7 april 2014 tegenover verbalisanten voornoemd afgelegde verklaring van [verdachte] :

Tijdens een gesprek in het Hilton hotel in Amsterdam, waarbij [medeverdachte 1] , [medeverdachte 2] , [medeverdachte 3] begrijpt hier en hierna: [medeverdachte 3] ) aanwezig waren. Tijdens dit gesprek gaven [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] beiden aan dat [slachtoffer] er de oorzaak van was dat de gouddeal niet door was gegaan. [medeverdachte 2] was er nog steeds van overtuigd dat [medeverdachte 3] en ik er in zouden slagen om van de gouddeal een succes te maken, hoewel ik toen uiteraard al wist dat er niets van terecht zou komen. Na dit gesprek kwam bij [medeverdachte 3] en mij de gedachte op om nog een gesprek over deze moordaanslag te voeren met als doel dat gesprek op te nemen. Het doel van deze opname was het in een later stadium afpersen van [medeverdachte 2] en [medeverdachte 1] .

[betrokkene 2] heeft het wapen een 7.65 mm Walther PP pistool met houder met volmantelmunitie geleverd. Hij heeft dit wapen speciaal voor dit doel aan mij geleverd. Ik heb hiervoor een bedrag van 1500 euro betaald. [betrokkene 2] wist waarom ik dit wapen kocht. Het wapen is ergens tussen het gesprek en de bandopname bij mij thuis aan mij geleverd. Ik kreeg bij het wapen een magazijn met scherpe patronen.

[medeverdachte 3] is medeopdrachtgever, uitvoerder en facilitair in de zin dat hij de vluchtauto leverde.

[medeverdachte 2] : opdrachtgever die wilde dat [slachtoffer] om het leven gebracht zou worden en tevens degene die relevante informatie ter beschikking heeft gesteld in relatie tot [slachtoffer] . Hij heeft foto’s van [slachtoffer] , zijn echtgenote en kinderen, zijn woonadres, het woonadres van zijn echtgenote, het adres van de school van de kinderen en het ip-adres ter beschikking van [medeverdachte 3] en mij gesteld.

Mijn rol was medeopdrachtgever en uitvoerder.”

19. De raadsman van de verdachte heeft blijkens het proces-verbaal van het onderzoek ter terechtzitting in hoger beroep het woord gevoerd aan de hand van zijn pleitnotities, die aan dat proces-verbaal zijn gehecht. De raadsman heeft onder meer aangevoerd:

“ [slachtoffer] heeft in zijn aangifte d.d. 22 juli 2010 onder meer verklaard dat het incident met [betrokkene 1] hem “niet professioneel” voorkwam en hij uitging van een waarschuwing, een dreigement.

Laat dat nu precies de bedoeling van cliënt zijn geweest, Voorzitter. [slachtoffer] moest vrees aangejaagd worden, echter nog wel in staat zijn om aangifte te doen, zodat [medeverdachte 2] en [medeverdachte 1] met de bandopname succesvol afgeperst konden worden. De aan het incident voorafgaande bandopname ondersteunt het motief tot afpersing: de bestanden ‘ [bestand 1] ’ en ‘ [bestand 2] ’ zijn door cliënt samen met [medeverdachte 3] opgenomen met het oogmerk tot afpersing van [medeverdachte 2] en [medeverdachte 1] .”

20. De toelichting op het middel stelt dat de verdediging als alternatief scenario uitgebreid naar voren heeft gebracht dat het niet de bedoeling was om [slachtoffer] van het leven te beroven maar hem enkel schrik aan te jagen en daarbij te vermelden dat de boodschap van ene [medeverdachte 2] afkomstig was, in de hoop dat [slachtoffer] aangifte zou doen tegen deze [medeverdachte 2] . Mede in dat licht zou hetgeen de raadsman heeft aangevoerd inzake de aangifte van [slachtoffer] (zo begrijp ik) bezwaarlijk anders kunnen worden opgevat dan als een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt, waarvan het hof is afgeweken zonder in het bijzonder de redenen op te geven die daartoe hebben geleid.

21. In de bewijsoverwegingen is het hof ingegaan op het standpunt dat het de bedoeling van de verdachte was dat [betrokkene 1] [slachtoffer] zou bedreigen en verwonden (maar niet doden). Het hof verwerpt dit verweer en wijst er daarbij onder meer op dat de verdachte en [medeverdachte 3] aan de door hen uitgelokte [betrokkene 1] een geladen vuurwapen ter hand hebben gesteld en hem de instructie hebben gegeven om [slachtoffer] in de borst en in het hoofd te schieten. Dat de levensberoving uiteindelijk niet heeft plaatsgevonden is volgens het hof slechts te danken aan de omstandigheid dat het vuurwapen als gevolg van de weigering van dat vuurwapen niet kon worden afgevuurd. Als ik het goed zie klaagt de toelichting niet over deze verwerping van het gevoerde verweer (daarover gaat het vierde middel). De toelichting betoogt enkel dat het hof zich nog afzonderlijk had moeten uitlaten over de aangifte van [slachtoffer] . Mij komt het voor dat het hof in hetgeen de raadsman heeft aangevoerd geen aanleiding heeft hoeven zien om nog afzonderlijk op dit onderdeel van het pleidooi te reageren. Ook dit onderdeel van het pleidooi vertrekt vanuit de stelling dat het enkel de bedoeling zou zijn geweest [slachtoffer] vrees aan te jagen en die stelling heeft het hof op (aan de bewijsmiddelen ontleende) gronden verworpen in de geciteerde bewijsoverweging. Het is in de pleitnotitie (op p. 18) ook verwerkt als één van de gronden die de raadsman pas veel verder in zijn betoog (op p. 22) tot de conclusie brengen dat de verdachte zou dienen te worden vrijgesproken. Tegen die achtergrond kan ook nog in herinnering worden geroepen dat de motiveringsplicht bij een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt niet zo ver gaat dat de rechter op ieder detail van de argumentatie moet ingaan (HR 11 april 2006, ECLI:NL:HR:2006:AU9130, NJ 2006/393 m.nt. Buruma, rov. 3.8.4).

22. Daar komt bij dat de beleving door [slachtoffer] van het gebeurde op zichzelf beschouwd niet van groot belang is voor de bewijsvoering. Zelfs als [slachtoffer] de aanslag als weinig serieus zou hebben ervaren, zou dat niet aan kwalificatie van het gebeurde als (medeplegen van uitlokking van) poging tot moord in de weg behoeven te staan. Doorslaggevend is wat [betrokkene 1] , [verdachte] en [medeverdachte 3] hebben geweten en gewild, en of er een begin van uitvoering was. Het staat voorts volstrekt niet vast dat het hof aan dit deel van de verklaring van [slachtoffer] geloof heeft gehecht. Uit het deel van de verklaring van [slachtoffer] dat tot het bewijs is gebezigd, kan worden afgeleid dat [slachtoffer] de gebeurtenissen wel degelijk als (zeer) bedreigend heeft ervaren.

23. Het derde middel faalt.

24. Het vierde middel voert aan dat het hof tot een bewezenverklaring is gekomen in zaak A onder 1 primair terwijl deze bewezenverklaring berust op onderling tegenstrijdige bewijsmiddelen: ‘De aangever (bewijsmiddel 1) verklaart niets over een vuurwapen dat niet functioneerde. Hij verklaart dat de man het pistool met zijn linkerhand pakte en op hem probeerde te richten, waarna hij hard om help begon te roepen en de man wegrende. De aangever verklaart niet dat de persoon de trekker van het pistool heeft overgehaald’. Daarentegen verklaart de kroongetuige ‘dat hij met zijn rechterhand een vuurwapen uit zijn tas pakte en vervolgens dit wapen richtte op de borst van aangever (bm 4). Althans hij denkt dat hij het wapen op het bovenlichaam van de aangever heeft gericht, het ging allemaal zo snel (bm 5). Hij haalde vervolgens de trekker van het vuurwapen over, waarbij het wapen weigerde. Daarna heeft hij het wapen opgeborgen en is gevlucht’.

25. Naar het mij voorkomt is niet per definitie van tegenstrijdigheid tussen bewijsmiddelen sprake als de ene persoon (aangever) iets niet waarneemt wat volgens een andere persoon ( [betrokkene 1] ) wel heeft plaatsgevonden. Dat de aangever waarneemt dat [betrokkene 1] het wapen op hem probeerde te richten, sluit niet uit dat dit daarna ook is gelukt. Daarbij kan worden betrokken dat het wapen volgens [betrokkene 1] uit een heuptas gehaald moest worden; aangever hoeft daar geen uitstekend zicht op gehad te hebben. Dat de aangever niet verklaart dat [betrokkene 1] de trekker van het pistool heeft overgehaald is om dezelfde reden niet in strijd met de verklaring van [betrokkene 1] dat hij de trekker heeft overgehaald waarna het vuurwapen weigerde. Van een tegenstrijdigheid is wel sprake waar aangever verklaart dat [betrokkene 1] het pistool met zijn linkerhand pakte, terwijl [betrokkene 1] aangeeft dat hij met zijn rechterhand het vuurwapen uit zijn tas pakte. Maar dat is een ondergeschikte tegenstrijdigheid die aan de begrijpelijkheid van de bewijsmotivering niet afdoet. Daarbij is duidelijk dat [betrokkene 1] beter weet of hij links- of rechtshandig is.

26. De toelichting op het middel vestigt ook de aandacht op verschillen tussen verklaringen van [betrokkene 1] . Voor zover hierin een afzonderlijke klacht zou moeten worden ontwaard, merk ik nog het volgende op. Op 9 november 2011 verklaart [betrokkene 1] tegen verbalisanten (bewijsmiddel 4): ‘Ik probeerde met mijn linkerschouder en mijn linkervoet de voordeur verder open te duwen. Ik moest hiervoor kracht zetten. Op dat zelfde moment pakte ik met mijn rechterhand het doorgeladen vuurwapen uit mijn tas. Ik richtte het doorgeladen vuurwapen op de man. Ik hoorde dat de man op het moment dat ik het vuurwapen op hem richtte, begon te schreeuwen. Op het moment dat ik mijn vuurwapen op de man richtte stond ik op ongeveer een halve meter bij hem vandaan. Ik richtte volgens mij het vuurwapen op de borst van de man. Ik heb vervolgens de trekker van het vuurwapen overgehaald. Ik merkte dat het vuurwapen niet af ging. Het vuurwapen ging niet af. Het weigerde gewoon. Ik weet niet of ik nogmaals heb geprobeerd een schot te lossen. Ik raakte in paniek. Ik stopte het vuurwapen weer in mijn tas en rende naar mijn auto.’ Op 25 juni 2014 verklaart [betrokkene 1] ter terechtzitting in hoger beroep (bewijsmiddel 5): ‘Bij de deur ontstond een worsteling. Ik probeerde de deur open te duwen, hij probeerde hem dicht te doen. Ik heb het wapen uit mijn heuptas gepakt en op hem gericht. Ik zag dat hij schrok. Ik heb geprobeerd het wapen af te vuren, maar er kwam geen kogel uit. Ik heb het wapen tijdens die worsteling gepakt. Ik denk dat ik het wapen op zijn bovenlichaam heb gericht maar het ging allemaal zo snel. Toen het wapen niet afging, ben ik gevlucht.’ De toelichting op het middel stelt dat [betrokkene 1] eerst aangeeft dat hij het wapen op de borst van aangever richt en later denkt dat hij het wapen op het bovenlichaam van de aangever heeft gericht.

27. De tegenstelling tussen beide verklaringen is in die zin minder groot dan de toelichting suggereert, dat [betrokkene 1] ook in 2011 al een slag om de arm houdt (‘volgens mij’). Die slag om de arm heeft het hof er niet van weerhouden om te overwegen: ‘Dat de levensberoving uiteindelijk niet heeft plaatsgevonden is slechts te danken aan de omstandigheid dat het vuurwapen als gevolg van een weigering van dat wapen, niet kon worden afgevuurd’. Dat de kroongetuige op beide momenten in zijn verklaring een slag om de arm houdt, heeft het hof kunnen zien als passages waarin doorklinkt ‘dat de getuige van de feilbaarheid van de menselijke waarneming en zijn geheugen zich bewust is’.1.Zo bezien brengen ook de kleine verschillen tussen beide verklaringen en de voorzichtige wijze waarop [betrokkene 1] zich heeft uitgedrukt niet mee dat de bewezenverklaring ontoereikend gemotiveerd is.

28. Het vierde middel faalt.

29. Het vijfde middel klaagt dat in cassatie geen behandeling van de strafzaak van de verdachte binnen een redelijke termijn heeft plaatsgevonden.

30. Op 25 augustus 2015 is beroep in cassatie ingesteld. De verdachte zat toen in voorlopige hechtenis. De stukken van het geding zijn op 4 januari 2017 ter griffie van de Hoge Raad binnengekomen. Dat betekent dat de inzendingstermijn van zes maanden en daarmee de redelijke termijn is overschreden.2.Dit moet leiden tot strafvermindering.

31. Het vijfde middel slaagt.

32. De eerste vier middelen falen. Het derde en vierde middel lenen zich voor afdoening met de aan artikel 81 RO ontleende motivering. Het vijfde middel slaagt. Ambtshalve merk ik op dat de Hoge Raad uitspraak zal doen nadat meer dan zestien maanden zijn verstreken na het instellen van het cassatieberoep, zodat de redelijke termijn ook in zoverre is overschreden. Voor het overige heb ik ambtshalve geen gronden aangetroffen die tot vernietiging van de bestreden uitspraak aanleiding behoren te geven.

33. Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak maar uitsluitend wat betreft de duur van de opgelegde gevangenisstraf, tot vermindering daarvan in de mate die de Hoge Raad gepast voorkomt en tot verwerping van het beroep voor het overige.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden