6.2.2.5 Voorlopige voorzieningen

Het is omstreden of een voorlopige voorziening van een scheidsgerecht voor tenuitvoerlegging krachtens het Verdrag van New York in aanmerking komt. Aangenomen moet worden dat volgens art. V lid 1 (e) NYC slechts een arbitraal vonnis voor erkenning en tenuitvoerlegging in aanmerking komt.

Een voorlopige voorziening in de vorm van zogenaamde "opdrachten" of "orders" van het scheidsgerecht komt dan ook niet voor erkenning en tenuitvoerlegging in aanmerking.1 Een voorlopige voorziening kan evenwel ook in een vonnis worden opgenomen. Zo worden voorlopige voorzieningen veelal gegeven in de vorm van een arbitraal tussenvonnis (vgl. ons art. 1049 Rv).2 Het is ook mogelijk dat de voorlopige voorziening in een arbitraal eindvonnis (in arbitraal kort geding) wordt opgenomen (zoals bij ons op grond van art. 1051 lid 3 Rv jo. art. 1049 Rv mogelijk is).3

In dit opzicht is met name van belang dat slechts een arbitraal vonnis dat "bindend" is voor erkenning en tenuitvoerlegging in aanmerking komt:

Verdedigd wordt wel dat bij de totstandkoming van het Verdrag van New York geenszins is gedacht aan de erkenning en tenuitvoerlegging van voorlopige voorzieningen en dat een voorlopige voorziening, gelet op de aard ervan, niet volgens het Verdrag van New York kan worden tenuitvoergelegd, dit niet alleen als een arbitraal tussenvonnis een voorlopige voorziening bevat, doch ook als de voorlopige voorziening in het land waar het vonnis wordt gewezen in een arbitraal eindvonnis (in arbitraal kort geding) kan worden opgenomen (zoals — als gezegd — bij ons ingevolge art. 1051 Rv mogelijk is) (zie ook 6.2.3.5).4

Tegen vorenstaande opvatting kan worden ingebracht dat het uiteindelijk (slechts) gaat om de vraag of aan de voorwaarden voor erkenning en tenuitvoerlegging volgens het Verdrag van New York is voldaan. Bij de erkenning en tenuitvoerlegging van voorlopige voorzieningen gaat het dan met name om de vraag of het arbitraal vonnis "bindend" is als bedoeld in art. V lid 1 (e) NYC. Slechts als het arbitraal vonnis houdende de voorlopige voorziening (nog) niet bindend is, bestaat reden tot weigering van erkenning en tenuitvoerlegging daarvan.5

Omtrent de interpretatie van de eis dat het arbitraal vonnis "bindend" in art. V lid 1 (e) NYC moet zijn, bestaat evenwel geen consensus. Art. V lid 1 (e) NYC maakt in elk geval wel duidelijk dat — anders dan volgens het Verdrag van Genève 1927 — een "dubbel exequatur" volgens het Verdrag van New York niet wordt verlangd.6 Volgens het systeem van een "dubbel exequatur" zijn erkenning en tenuitvoerlegging van een arbitraal vonnis slechts mogelijk als in het land van herkomst verlof tot tenuitvoerlegging is verleend.7 Voor de rest bestaan omtrent de interpretatie van art. V lid 1 (e) NYC uiteenlopende opvattingen. Vraag is allereerst of de eis autonoom moet worden uitgelegd en, zo ja, op welke wijze de term "bindend" vervolgens moet worden uitgelegd. Voor beide opvattingen omtrent de wijze van uitleg bestaan overtuigende argumenten.8 Voorts bestaan volgens elk van beide opvattingen nog tal van onzekerheden over het antwoord op de vraag of een arbitraal vonnis houdende een voorlopige voorziening "bindend" is.

De aanhangers van de autonome uitleg verschillen onderling van mening over de wijze waarop die uitleg geschiedt.

Volgens de eerste opvatting over de autonome uitleg is het arbitraal vonnis "bindend" als daartegen niet (langer) een gewoon rechtsmiddel openstaat.9 Alsdan zal strikt genomen ook het arbitraal vonnis houdende een voorlopige voorziening waartegen niet (langer) een gewoon rechtsmiddel openstaat "bindend" kunnen zijn en voor erkenning en tenuitvoerlegging in aanmerking komen. Een gewoon rechtsmiddel als zojuist bedoeld zal bijvoorbeeld het arbitraal hoger beroep zijn (zie 4.7.3). Aangenomen wordt dat een geding tot vernietiging niet als een gewoon rechtsmiddel mag worden aangemerkt (vgl. ook art. V lid 1 (e) in fine NYC):

Ik betwijfel of wij op grond van een strikte toepassing van het zojuist genoemde onderscheid tussen gewone en buitengewone rechtsmiddelen finale conclusies mogen trekken omtrent de erkenning en tenuitvoerlegging van arbitrale vonnissen houdende een voorlopige voorziening. Ik zal in het vervolg het arbitraal hoger beroep als gewoon rechtsmiddel tot uitgangspunt nemen.

Voorzover arbitraal hoger beroep openstaat en het een arbitraal tussenvonnis houdende een voorlopige voorziening betreft, bestaat een grote kans dat daartegen nog arbitraal hoger beroep kan worden ingesteld tegelijk met het arbitraal hoger beroep tegen een daaropvolgend geheel (of gedeeltelijk) arbitraal eindvonnis (vgl. art. 1051 lid 3 Rv). Veelal zal een voorlopige voorziening in een arbitraal tussenvonnis komen te vervallen met het (gedeeltelijk) arbitraal eindvonnis waarin definitief omtrent het geschil tussen partijen wordt beslist.11 Alsdan zal een arbitraal tussenvonnis houdende een voorlopige voorziening zelfstandig bezien eigenlijk nooit voor erkenning en tenuitvoerlegging krachtens het Verdrag van New York in aanmerking komen.12

Ook voorzover geen arbitraal hoger beroep openstaat, is het de vraag of een arbitraal tussenvonnis houdende een voorlopige voorziening en een arbitraal kortgedingvonnis voor erkenning en tenuitvoerlegging krachtens het Verdrag van New York in aanmerking komen. Als gezegd, zal een voorlopige voorziening in een arbitraal tussenvonnis veelal komen te vervallen met het (gedeeltelijk) arbitraal eindvonnis waarin definitief omtrent het geschil tussen partijen wordt beslist. Ook een arbitraal kortgedingvonnis kan met een beslissing in het bodemgeding komen te vervallen.13 Ofschoon het hierbij geenszins gaat om rechtsmiddelen, kan mede in het licht van de zojuist gegeven definitie van een gewoon rechtsmiddel ("meaning those [recourse proceedings] where the substance of the award is reviewed") worden betoogd dat voor de voorlopige voorziening (in een arbitraal tussenvonnis of een arbitraal kortgedingvonnis) hetzelfde heeft te gelden als voor het geval waarin nog een gewoon rechtsmiddel openstaat, dit omdat in het arbitraal eindvonnis of in het arbitraal bodemvonnis inhoudelijk anders kan worden beslist en de voorlopige voorziening als gevolg van de beslissing in het eindvonnis of het bodemvonnis inhoudelijk geheel kan komen te vervallen.14

Volgens de tweede opvatting over de autonome uitleg moet de term "bindend" zo ruim mogelijk worden genomen en moeten de gevallen waarin een arbitraal vonnis niet als "bindend" wordt aangemerkt zo veel als mogelijk worden beperkt. Het recht van het land waar het arbitraal vonnis is gewezen, wordt volledig buiten beschouwing gelaten:

Volgens de tweede opvatting over de autonome uitleg wordt de term "bindend" kennelijk zo uitgelegd dat partijen op enigerlei wijze aan het arbitraal vonnis moeten zijn gebonden. Voor het arbitraal vonnis houdende een voorlopige voorziening betekent dit dat het vonnis wel degelijk "bindend" kan zijn als bedoeld in art. V lid 1 (e) NYC, ook al is dit slechts tijdelijk het geval.16 Een verschil met de eerste opvatting omtrent de autonome uitleg is voorts gelegen in het feit dat geen (volgens het nationale recht te bepalen) onderscheid tussen gewone en buitengewone rechtsmiddelen wordt gemaakt. Volgens de tweede opvatting geldt rechtstreeks (ongeacht het nationale recht terzake) dat een arbitraal vonnis niet bindend is als daartegen nog arbitraal hoger beroep openstaat.17 Ook thans mag niet geheel worden uitgesloten dat men een parallel trekt met het arbitraal hoger beroep en dat men tot de conclusie komt dat een arbitraal vonnis houdende een voorlopige voorziening juist omdat nog anders kan worden beslist — niet "bindend" is in de zin van art. V lid 1 (e) NYC.18

Volgens de opvatting dat de term "bindend" juist niet autonoom mag worden uitgelegd, moet volgens het recht van het land waar het is gewezen, worden bepaald of het arbitraal vonnis "bindend" is.19 Niettemin zal het antwoord op de vraag of een arbitraal vonnis houdende een voorlopige voorziening "bindend" is, mijns inziens wel degelijk (mede) afhangen van het antwoord op de vraag wat men precies wil bepalen volgens het recht van het land waar het arbitraal vonnis is gewezen. Het is immers niet gezegd dat het recht van het land waar het vonnis is gewezen een eenduidig en afgebakend begrip kent dat inhoudt dat een arbitraal vonnis "bindend" is. Waarschijnlijk kent het desbetreffende recht tal van begrippen die betrekking hebben op de vraag of het arbitraal vonnis al dan niet "bindend" is. Zo zal de vraag of het arbitraal vonnis "onherroepelijk" is zo'n begrip kunnen vormen. Het is niet uitgesloten dat wij dan, evenals zojuist bij de eerstgenoemde opvatting omtrent autonome uitleg, met het probleem van doen hebben dat een arbitraal vonnis houdende een voorlopige voorziening niet onherroepelijk is omdat in het eindvonnis of in het bodemvonnis anders kan worden beslist. Ook het "gezag van gewijsde" vormt een dergelijk begrip dat op de "binding" van het vonnis duidt.20 Een arbitraal tussenvonnis heeft, voorzover het de daarin opgenomen voorlopige voorzieningen betreft, geen gezag van gewijsde. Ook een arbitraal kortgedingvonnis heeft geen gezag van gewijsde.21 Het arbitraal vonnis houdende een voorlopige voorziening is aldus bezien niet bindend volgens Nederlands recht en zal dan niet voor erkenning en tenuitvoerlegging volgens het Verdrag van New York in aanmerking komen.

Het vorenstaande laat zien dat men bij een arbitraal vonnis houdende voorlopige voorzieningen wel degelijk het risico loopt dat het niet voor erkenning en tenuitvoerlegging in aanmerking komt. Hierbij moeten wij ons realiseren dat de beslissing of een voorlopige voorziening krachtens het Verdrag van New York daadwerkelijk voor erkenning en tenuitvoerlegging in aanmerking komt, is overgelaten aan de rechter in het land waar erkenning en tenuitvoerlegging worden verzocht en voorts dat ons arbitraal kortgedingvonnis wereldwijd een vrij uniek verschijnsel vormt dat wellicht met argusogen wordt bezien.22