3.5.2.1 Wanneer is er sprake van een bodemlozeputvordering: criteria

De situatie in dit arrest was als volgt. X bv (belanghebbende) hield sinds 1974 uiteindelijk een belang van 70% in A, een in P-land opererende productieonderneming. In 1981 bereidde X bv haar uiteindelijke belang in A uit tot 100%. Vanwege de slechte financiële positie van A verstrekte X bv (uiteindelijk) een aantal additionele financieringen aan A. In de leningovereenkomsten werd opgenomen dat noch de rente noch de aflossing afhankelijk is van het resultaat van A. Evenmin waren de rente en de hoofdsom op enigerlei wijze achtergesteld bij vorderingen van andere crediteuren. In 1980 bracht X bv een afwaardering van de vorderingen op A ten laste van haar winst. De inspecteur was van mening, dat deze afwaardering niet was toegestaan, omdat de aan A verstrekte gelden kwalificeerden als (informeel) kapitaal. Het Hof stelde de inspecteur in het ongelijk, overwegende dat slechts in twee gevallen (schijn en deelnemerschap) een geldlening als een kapitaalverstrekking heeft te gelden. In alle andere gevallen diende volgens het Hof de hoofdregel te worden gevolgd en is de civielrechtelijke vorm ook fiscaalrechtelijk beslissend. Deze uitzonderingen deden zich volgens het Hof in casu niet voor. De Hoge Raad was evenwel van mening, dat het Hof een te beperkte opvatting hanteerde omtrent de uitzonderingen op de hoofdregel, en overwoog: ‘Van deze regel is ook uitgezonderd het geval dat een belastingplichtige op grond van zijn positie als aandeelhouder in een vennootschap in welke hij een deelneming in de zin van artikel 13 houdt, aan deze vennootschap een geldlening verstrekt onder zodanige omstandigheden dat aan de uit die lening voortvloeiende vordering, naar hem reeds aanstonds duidelijk moet zijn geweest, voor het geheel of voor een gedeelte geen waarde toekomt omdat het door hem ter leen verstrekte bedrag niet of niet ten volle zal kunnen worden terugbetaald, zodat het geheel of gedeeltelijk zijn vermogen – voor zover dat niet bestaat uit de aandelen in de dochtervennootschap – blijvend heeft verlaten’.