HR, 10-10-2017, nr. 16/02458

“hij op tijdstippen in de periode van 16 januari 2013 tot en met 1 maart 2013 in de gemeente Haarlem wederrechtelijk stelselmatig opzettelijk inbreuk heeft gemaakt op de persoonlijke levenssfeer van [betrokkene 1] , met het oogmerk die [betrokkene 1] te dwingen iets te doen en/of te dulden, immers heeft hij de werkgever van en de echtgenote van [betrokkene 1] , gebeld en/of bezocht en aldaar een verhaal afgestoken over de tot over zijn oren verslaafde zoon [betrokkene 2] en een brief (d.d. 21 februari 2013) verstuurd aan [betrokkene 3] , de werkgever van de echtgenote van [betrokkene 1] , met als inhoud onder meer negatieve uitlatingen over de zoon van [betrokkene 1] (drugsgebruiker en criminele vrienden) en de receptie van [A] , in welk pand de fysiotherapiepraktijk van [betrokkene 1] voornoemd is gevestigd, gebeld en bezocht en zich vervelend/negatief geuit over de zoon van [betrokkene 1] en daar een brief afgegeven aan de receptioniste [betrokkene 4] gericht aan/voor [betrokkene 1] en daarbij opgemerkt dat de receptioniste die brief ooit moest lezen en een brief (d.d. 22 februari 2013) gezonden aan het BIG-register met daarin onder meer de vraag of [betrokkene 1] in het BIG-register is ingeschreven.”

5. Deze bewezenverklaring steunt op de volgende bewijsmiddelen:

“1. Een proces-verbaal met nummer 2013018789-1 van 10 april 2013, in de wettelijke vorm opgemaakt door de daartoe bevoegde opsporingsambtenaar [verbalisant 1] .

Dit proces-verbaal houdt onder meer in als verklaring van aangever [betrokkene 1]:

Ik wil aangifte doen van stalking door de heer [verdachte] , welke woonachtig is in perceel [a-straat 1] te Haarlem. [verdachte] woont op de eerste verdieping. Mijn zoon [betrokkene 2] is bevriend met [betrokkene 5] . [betrokkene 5] is met zijn partner [betrokkene 6] woonachtig op de tweede verdieping van perceel [a-straat 1] te Haarlem. Vanaf het moment dat [betrokkene 5] en zijn partner daar 3 jaren geleden zijn komen wonen hebben zij doorlopend conflicten met hem.

Op 16 januari 2013 belde [verdachte] naar de receptie van [A] te Haarlem. In dit pand is mijn fysiotherapiepraktijk gevestigd. Diezelfde dag belde hij mijn echtgenote op haar mobiele nummer. Zij bevond zich op dat moment in Londen. Zonder zijn naam te willen zeggen, stak [verdachte] tegen haar een verhaal af over “mijn criminele verleden en over mijn tot zijn kruin aan drugs verslaafde zoon, met zijn louche praktijkjes”. Mijn vrouw was daar geschrokken en ontdaan van. Mijn zoon studeert rechten aan de Universiteit van Amsterdam en heeft samen met 2 medestudenten een bedrijfje in kleine juridische dienstverlening.

Op 12 februari 2013 belde [verdachte] weer naar de receptie van mijn praktijk en stak toen hetzelfde verhaal nogmaals af. Diezelfde middag heb ik hem gebeld, hem aangegeven dat dit het enige gesprek zou zijn en verzocht concreet te formuleren wat hij nou precies van mij wilde. Na twee maal zijn bekende verhaal te hebben afgekapt, kwam hij uiteindelijk met de eis dat hij “dat joch hier niet meer wilde zien.” Met andere woorden: [verdachte] eiste dat mijn zoon niet meer in de woning van zijn vriend [betrokkene 5] zou komen. Ik antwoordde hierop dat mijn zoon 22 jaar oud is en gaat en staat waar hij wil, dus dat ik hem daarin niet ter wille kon zijn. Hierop gaf [verdachte] aan dat “de vader duidelijk met hetzelfde sop was overgoten als de criminele zoon en dat hij door zou gaan met wat hij noemde “naming en shaming”.

Op 18 februari 2013 belde [verdachte] de werkgever van mijn vrouw, [betrokkene 3] , tegenover wie hij zich op dezelfde lasterlijke wijze uitliet.

Op 19 februari 2013 verscheen [verdachte] aan de balie van [B] welk bedrijf is gevestigd in perceel [b-straat 1] te Haarlem. Daar begon hij ook over mijn zoon. Mijn zoon zou een drugs gebruikende crimineel zijn met louche zaakjes en criminele vrienden.

Op 21 februari 2013 verscheen [verdachte] voor de balie van [A] en gaf aan de receptioniste, [betrokkene 4] , een aan mij gerichte brief met daarin een brief aan het BIG-register, een open register waar alle werkzame zorgverleners geregistreerd staan. Hij drukte de receptioniste op het hart toch vooral de brief zelf ook te lezen.

Aangezien [verdachte] mijn hele gezin lastig valt, inclusief de werkkring van mij en mijn vrouw, vind ik dat [verdachte] te ver gaat, schade toebrengt aan mijn reputatie en mijn zoon in zijn eer en goede naam aantast. Verder wil ik verklaren dat [verdachte] door zijn gedrag diverse malen inbreuk heeft gemaakt op mijn persoonlijke levenssfeer, kennelijk met het doel om te voorkomen dat mijn zoon zijn vriend bezoekt op het adres [a-straat 1] te Haarlem.

2. Een proces-verbaal met nummer 2013018789-8 van 26 september 2013 in de wettelijke vorm opgemaakt door de daartoe bevoegde opsporingsambtenaar [verbalisant 2] .

Op donderdag 26 september 2013 heb ik, als hulpofficier van justitie, een mondelinge klacht ontvangen terzake van stalking.

De klacht werd gedaan door [betrokkene 1] , geboren op [geboortedatum] 1961 te [geboorteplaats] .

3. Een proces-verbaal met nummer 2013-018789-4 van 27 april 2013 in de wettelijke vorm opgemaakt door de daartoe bevoegde opsporingsambtenaar [verbalisant 1] .

Ik ben werkzaam in de functie van receptioniste bij [A] te Haarlem. Op 12 februari 2013 was ik aan het werk. Ik had op een gegeven moment telefonisch contact met een man die zich voorstelde als [verdachte] . Hij had naar [A] gebeld en begon tegen mij te spreken over een privékwestie met betrekking tot [betrokkene 1] en diens zoon en deed allerlei vervelende uitspraken over [betrokkene 1] en diens zoon. Ik deelde hem mee dat dit niet voor mijn oren bestemd was. Ondanks diverse pogingen om het gesprek netjes te beëindigen, lukte mij dat niet.

Op 21 februari 2013 stond er een man bij mij aan de balie. Hij vroeg mij of [betrokkene 1] aanwezig was. Toen ik hem antwoordde dat dit niet het geval was, gaf hij mij een brief en zei dat ik die brief ook zeker moest lezen. Ik heb de brief aangenomen en in het postvakje van [betrokkene 1] gelegd.

4. Een proces-verbaal met nummer 2013018789-6 van 29 juni 2013 in de wettelijke vorm opgemaakt door de daartoe bevoegde opsporingsambtenaar [verbalisant 1] .

(V: vragen verbalisanten, A: antwoord van de verdachte)

A: Ik wil het nu over het beweerde misdrijf hebben.

V: Kunt u iets vertellen over een aanleiding?

A: Ik heb zelf inlichtingen ingewonnen en onderzoek naar de daders gedaan waarvan ik het slachtoffer ben geworden.1.Ik spreek de daders consequent aan op de misdrijven die zij jegens mij plegen. Ik geef van die misdrijven en overtredingen bij derden ruchtbaarheid aan.

V: Klopt het dat u contact hebt opgenomen met [betrokkene 1] .

A: Ja ik heb hem gevraagd of hij het normaal vindt dat zijn zoon die onder zijn dak woont en dat zijn louche bedrijfjes vanaf zijn adres plaatsvinden. Die bedrijfjes heten “ [C] ” en [D] . Die zoon terroriseert mij.

V: Wat heeft zijn vader daar mee te maken?

A: Zijn vader heb ik gevraagd of hij dat normaal vindt. Ik had het die moeder ook willen vragen maar die verbrak de verbinding en daarna heb ik de vader gebeld. Ik kende de naam van de zoon niet, maar door een onderzoek in te stellen binnen de grenzen van de wet heb ik de naam vastgesteld van de dader van wie ik het slachtoffer ben geworden. Ik heb dat gedaan, gedwongen door de noodtoestand waarin de politie mij heeft gebracht.

V : Wat bedoelt u daarmee?

A: Ik ben het slachtoffer van een reeks misdrijven waar de politie niets aan doet, onder meer gepleegd door [betrokkene 2] .

V: Hoe bent u aan het adres en telefoonnummer van zijn vader gekomen?

A: Dat staat gewoon op het internet.

V : Wat deed u toen, toen u dat wist?

A: Ik belde de vader op een tijdstip dat het hem niet uitkwam, ‘s middags 17.00 uur en toen heeft hij mij teruggebeld.

V: Heeft u hem ook op zijn werkadres benaderd?

A: Dat klopt, ik heb hem alleen maar daar benaderd. Ik heb er een brief afgegeven.

V: Klopt het dat u ook aan de balie van [B] bent geweest?

A: Ja, dat is juist. Degene die mij bedreigt, rijdt onder meer rond in een auto waarop met grote letters ‘ [B] ’ staat. Dat was dus [betrokkene 2] . Ik heb daar een brief afgegeven.

5. Een proces-verbaal van verhoor door de raadsheer-commissaris van 13 januari 2016

Ik heb [verdachte] een keer ontmoet. Hij is toen bij mij in de winkel gekomen. Daarvoor had hij mij al een keer gebeld. Toen hij mij belde zei hij dat een crimineel in de auto van mijn bedrijf reed. Hij vroeg mij of ik dat wist. [verdachte] had het erover dat hij moeilijkheden met die jongen had. Na een periode stond opeens iemand in de winkel voor mij. Dat bleek [verdachte] te zijn. Hij probeerde iets te zeggen, maar ik zei dat ik er geen zin in had. Mijn bedrijf [B] is gevestigd te Haarlem.

6. Een proces-verbaal van verhoor door de raadsheer-commissaris van 13 januari 2016

Ik was met mijn man en mijn jongste zoon in Londen toen ik gebeld werd. Ik kreeg een hele tirade over mijn zoon die crimineel zou zijn en dat mijn zoon hem aangevallen zou hebben. Ik was overrompeld. Die man bleef maar doorgaan. Ik kon er amper tussenkomen. Ik vond het echt verschrikkelijk. Mijn zoon zou aan de drugs zijn. Ik heb geprobeerd het van mij af te zetten. Ik vond dat lastig.

Het volgende contact is geweest dat mijn baas tegen mij zei dat mijn zoon iemand lastig zou vallen en in mijn auto reed. [verdachte] was in de winkel geweest bij mijn baas nadat hij ook al een brief had geschreven aan mijn baas. Mijn baas is [betrokkene 3] .

Het heeft veel impact op ons leven. Als de universiteit van mijn zoon wordt aangeschreven en het BIG-register vraag je jezelf af: hoe ver gaat dit?

7. Een geschrift betreffende een kopie van een brief gedateerd 21 februari 2013 gericht aan [betrokkene 3] .

Dit geschrift is in zijn geheel aan dit document gehecht.

8. Een geschrift betreffende een kopie van een brief gedateerd 21 februari 2013 gericht aan [betrokkene 1] .

Dit geschrift is in zijn geheel aan dit document gehecht.

9. Een geschrift betreffende een kopie van een brief gedateerd 22 februari 2013 gericht aan het BIG-register.

Dit geschrift is in zijn geheel aan dit document gehecht.”

De onder 7, 8 en 9 genoemde geschriften houden in, voor zover hier van belang:

Bewijsmiddel 7:

“(…)

Geachte [betrokkene 3] ,

In het gesprek dat wij gisteren hadden vertelde U mij dat de ouders van [betrokkene 2] aangifte hebben gedaan wegens stalking. Ik juich dat buitengewoon toe. Hoe meer aandacht hun zoon - een drugsgebruiker - en zijn criminele vrienden krijgen van politie en justitie, hoe beter.

U meldde voorts dat U de eigenaar bent van de auto met het kenteken “ [AA-00-BB] ". Dat maakt de toch al zeer beperkte kring van daders nog overzichtelijker.

Ongevraagd informeerde U mij nog hartelijke betrekkingen te onderhouden met de Haarlemse recherche. Het is plezierig te weten wie je over de vloer krijgt als je door Uw bedrijf werkzaamheden laat verrichten.

Ik wens U verder veel succes in de woninginrichtingbranche, waar het de komende tijd waarschijnlijk niet makkelijk zal zijn.

Met vriendelijke groet,”

[volgt handtekening, EH]

Bewijsmiddel 8:

“(…)

Meneer,

Op 12 februari jl. heeft u mij rond 18 uur 35 gebeld over de reeks van misdrijven en overtredingen die uw zoon [betrokkene 2] - een drugsgebruiker - en zijn vrienden jegens mij hebben gepleegd en nog steeds plegen.

Tijdens bedoeld telefoongesprek heeft u vage bedreigingen aan mij gedaan, die u overigens niet bereid was te specificeren.

Voorts heeft u een volstrekt onbehoorlijke uitlating gedaan over mijn (vermeende) gezondheidstoestand.

Dit laatste is - naast andere gepaste actie - voor mij reden te onderzoeken of u als paramedicus tuchtrechtelijk kunt worden gecorrigeerd.

Met gepaste groet,”

[volgt handtekening, EH]

Bewijsmiddel 9:

“(…)

Geachte Heer, Mevrouw.

Kunt U mij meedelen of in het BIG-register is ingeschreven:

[betrokkene 1] , geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1961, wonende [adres] .

En zo ja, welk orgaan oefent het tuchtrecht uit over de beroepsgroep waartoe hij behoort?

Bij voorbaat dank voor Uw bericht,

Hoogachtend,”

[volgt handtekening, EH]

6. Het bestreden arrest houdt de volgende bewijsoverwegingen in:

“Het hof stelt op grond van de stukken uit het dossier en het verhandelde ter terechtzitting de volgende feiten en omstandigheden vast.

De verdachte heeft in een periode van anderhalve maand [betrokkene 1] diverse malen direct dan wel indirect benaderd. Hij heeft [betrokkene 1] , diens echtgenote en zowel de praktijk alwaar [betrokkene 1] werkzaam is als het bedrijf waar zijn echtgenote werkzaam is, gebeld en daarbij negatieve uitspraken gedaan over hun zoon [betrokkene 2] . Daarnaast heeft de verdachte zowel de werkplek van [betrokkene 1] als van zijn echtgenote bezocht en zich ook daar negatief uitgelaten over [betrokkene 2] . Tot slot heeft hij een brief gestuurd aan de werkgever van de echtgenote van [betrokkene 1] waarin hij [betrokkene 2] een drugsgebruiker noemt met criminele vrienden en heeft hij een brief gestuurd aan het BIG-register met de vraag of [betrokkene 1] daar staat ingeschreven.

Wederrechtelijkheid van verdachtes handelen

Naar het oordeel van het hof heeft de verdachte gelet op bovengenoemde feiten wederrechtelijk gehandeld, nu de wijze waarop hij heeft getracht contact te leggen met de aangever en zijn omgeving in strijd is geweest met hetgeen in het maatschappelijk verkeer betamelijk wordt geacht, gelet op de aard, de duur en de frequentie van verdachtes gedragingen en in het bijzonder gelet op de inhoud van de door hem aan de verschillende betrokkenen gedane beweringen over de zoon van de aangever.

Stelselmatige inbreuk

Ondanks de betrekkelijk korte periode en het beperkte aantal contacten, is het hof van oordeel dat, gelet op aard en de intensiteit van de hiervoor vastgestelde gedragingen van de verdachte, de omstandigheden waaronder deze hebben plaatsgevonden en de invloed daarvan op het persoonlijke leven en de persoonlijke vrijheid van [betrokkene 1] , de gedragingen zodanig zijn geweest dat sprake is van een stelselmatige inbreuk op diens persoonlijke levenssfeer. Dit met name gelet op de veelheid aan facetten van het persoonlijke leven van [betrokkene 1] waarop de verdachte invloed heeft gehad en de aard van de mededelingen die hij heeft gedaan, waardoor de contacten indringend waren, mede omdat aangever, anders dan de raadsvrouw heeft gesteld, niet de keuze heeft gehad om het (indirecte) contact door de verdachte niet te dulden.”

Oogmerk

De verdachte heeft, blijkens de aangifte en verdachtes verklaring ter terechtzitting in hoger beroep, gehandeld met de bedoeling de ouders te vertellen over het gedrag van hun zoon en de aangever ertoe te bewegen diens zoon bij de woning van de bovenbuurman van de verdachte, [betrokkene 5] , weg te houden. De verdachte heeft de aangever tevens gedwongen tot het dulden van (indirect) contact met hem. Nu de verdachte doelbewust heeft gehandeld, is het oogmerk daarmee gegeven.

Conclusie

Het hof acht concluderend wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte zich aan de ten laste gelegde belaging schuldig heeft gemaakt. Dat de gedragingen van de verdachte hun oorzaak zouden vinden in beweerdelijke misdragingen van de zoon van de aangever, zoals de verdediging heeft aangevoerd, vormt daarvoor geen rechtvaardigingsgrond en doet aan dat oordeel derhalve niet af, nog daargelaten dat de

juistheid van deze stelling van de verdachte binnen het bestek van deze strafzaak niet kan worden getoetst.”

7. Het eerste middel klaagt dat het hof door discongruentie tussen de partiële niet-ontvankelijkverklaring van het Openbaar Ministerie en de bewezenverklaring de grondslag van de tenlastelegging heeft verlaten, aangezien het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk is verklaard in de vervolging ten aanzien van de gezinsleden van de aangever en derhalve het hof de bewezenverklaring niet had mogen doen uitstrekken tot handelingen die de verdachte zou hebben verricht jegens de echtgenote van de aangever.

8. Het hof heeft ten aanzien van de ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie, voor zover voor de beoordeling van het middel van belang, het volgende overwogen:

“Aan de verdachte is, blijkens de tenlastelegging en de mededelingen daaromtrent van de advocaat- generaal ter terechtzitting, mede de belaging van de gezinsleden van [betrokkene 1] ten laste gelegd.

Gelet op artikel 285b, tweede lid, Wetboek van Strafrecht is belaging een klachtdelict en kan vervolging slechts plaatsvinden op grond van een klacht van hem tegen wie het misdrijf is begaan. Het hof stelt vast dat door de gezinsleden van [betrokkene 1] , zijnde diens echtgenote en zoon, geen klacht is ingediend, noch aangifte is gedaan. De klacht die door [betrokkene 1] is ingediend, kan niet gelden voor het gehele gezin, gelet op de wetsgeschiedenis die aan het klachtvereiste ten grondslag ligt en de jurisprudentie van de Hoge Raad daaromtrent (HR 26 april 2011, ECLI:NL:HR:2011:BP1278). Evenmin kan anderszins op grond van het dossier of het onderzoek ter terechtzitting worden aangenomen dat de gezinsleden van [betrokkene 1] de bedoeling hadden dat vervolging zou worden ingesteld. Gelet hierop zal het hof het openbaar ministerie niet-ontvankelijk verklaren in de vervolging ten aanzien van de gezinsleden van [betrokkene 1] .”

9. Volgens de toelichting op het middel heeft de partiële niet-ontvankelijkheid de omvang en/of de reikwijdte van de tenlastelegging nader afgebakend zodat bijgevolg in de bewezenverklaring niet (meer) betrokken kunnen worden de handelingen van de verdachte ten aanzien van de persoonlijke levenssfeer van de echtgenote van de aangever. Daarbij wordt gedoeld op de in de tenlastelegging (en in de bewezenverklaring) voorkomende zinsnede dat de verdachte “de werkgever van en de echtgenote van [betrokkene 1] , [heeft] gebeld en/of bezocht en aldaar een verhaal [heeft] afgestoken over de tot over zijn oren verslaafde zoon [betrokkene 2] en een brief (d.d. 21 februari 2013) [heeft] verstuurd aan [betrokkene 3] , de werkgever van de echtgenote van [betrokkene 1] , met als inhoud onder meer negatieve uitlatingen over de zoon van [betrokkene 1] (drugsgebruiker en criminele vrienden)”.

10. Art. 285b, tweede lid, Sr bepaalt dat vervolging niet plaatsvindt dan op klacht van hem tegen wie het misdrijf is begaan.

11. Het hof heeft vastgesteld dat wat betreft de echtgenote en de zoon van de aangever een rechtsgeldige klacht ontbreekt en dat het Openbaar Ministerie derhalve in zoverre geen vervolgingsrecht heeft. Dat oordeel is juist. In geval van pluraliteit van klachtgerechtigden kan bij belaging niet worden volstaan met één klacht.2.Dat leidt er in het onderhavige geval toe dat een vorm van samenloop niet aan de orde is en dat de kwalificatie niet kan luiden dat de belaging meermalen is gepleegd.

12. Dat neemt niet weg dat, naar uit de wetsgeschiedenis en de rechtspraak blijkt, de stelselmatige inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van iemand – ik ga op dit bestanddeel in mijn bespreking van het derde middel nader in – mede kan bestaan uit de omstandigheid dat ook derden uit de leef- en werkomgeving van het slachtoffer zijn benaderd en dat (indirecte) contacten als zodanig voor het bewijs van belaging van het slachtoffer kunnen worden gebruikt. Ik wijs op de volgende passage uit de (gewijzigde) Memorie van Toelichting bij het wetsontwerp dat tot art. 285b Sr heeft geleid:

“Bij belaging wordt iemand opzettelijk door een ander herhaaldelijk lastig gevallen en wordt daardoor een inbreuk gemaakt op iemands persoonlijke levenssfeer. Dit kan door een en dezelfde activiteit, maar ook door middel van een variëteit aan gedragingen, zoals bijvoorbeeld het op straat achtervolgen, bedreigingen uiten, telefonisch of schriftelijk ongewenst benaderen, voor de woning of werkplek posten, het ongewenst bestellen van goederen en diensten op naam en op rekening van het slachtoffer, het laten bezorgen van grafkransen en het plaatsen van overlijdensadvertenties, het ongevraagd geven van opdrachten op naam van het slachtoffer, het verspreiden van valse geruchten over het slachtoffer, het bekladden van de woning, het beschadigen, vernielen of verplaatsen van goederen, het onder valse voorwendselen informatie inwinnen bij instanties over het slachtoffer, het telkenmale nodeloos aanspannen van gerechtelijke procedures etc. De gedragingen behoeven zich niet louter tot het slachtoffer uit te strekken, ook familieleden, de werkgever, collega’s, vrienden en kennissen kunnen door de belager worden geterroriseerd. (…).”3.

De rechtspraak heeft deze zienswijze van de wetgever gevolgd door te aanvaarden dat ook het via familieleden, vrienden en de werkgever belagen van het slachtoffer – hier het slachtoffer dat de klacht heeft ingediend – onder het wederrechtelijk inbreuk maken van diens persoonlijke levenssfeer kan vallen en in zoverre als bewijsmiddel voor het bewijs kan worden gebruikt.4.

13. Het hof heeft in zijn bewijsoverwegingen opgenomen dat de verdachte “in een periode van anderhalve maand [betrokkene 1] diverse malen direct dan wel indirect (cursivering EH) benaderd heeft”. Daarmee heeft het hof als zijn oordeel (waarover aanstonds meer) tot uitdrukking gebracht dat de in de bewezenverklaring voorkomende onderdelen inzake de gedragingen van de verdachte jegens de echtgenote van de aangever (en haar werkgever) zien op een middellijke belaging van de aangever. Van de gestelde grondslagverlating is dan ook geen sprake.

14. Het middel faalt.

15. Het tweede middel keert zich met een drietal klachten tegen de bewezenverklaarde wederrechtelijkheid en voert onder meer aan dat het hof het beroep op rechtvaardigende noodtoestand heeft verworpen op gebrekkige gronden en/of het hof verzuimd heeft te beslissen op het beroep op psychische overmacht. Het derde middel klaagt dat uit de bewijsmiddelen niet kan worden afgeleid dat de verdachte (wederrechtelijk) stelselmatig inbreuk heeft gemaakt op de persoonlijke levenssfeer van de aangever.

16. Het komt mij nuttig voor eerst in te gaan op het derde middel.

17. Art. 285b, eerste lid, Sr luidt:

"1. Hij, die wederrechtelijk stelselmatig opzettelijk inbreuk maakt op eens anders persoonlijke levenssfeer met het oogmerk die ander te dwingen iets te doen, niet te doen of te dulden dan wel vrees aan te jagen wordt, als schuldig aan belaging, gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of een geldboete van de vierde categorie.

18. Nu het aan de verdachte tenlastegelegde feit op deze wettelijke bepaling is toegesneden, moet de in de tenlastelegging voorkomende uitdrukking "stelselmatig" geacht worden aldaar te zijn gebezigd in dezelfde betekenis als daaraan toekomt in die bepaling.

19. Belaging is een verzamelbegrip dat zeer uiteenlopende gedragingen omvat, zo merkt Groenhuijsen treffend op.5.Gemeenschappelijk aan al deze gedragingen is evenwel dat daardoor een ander lastig wordt gevallen en wel zodanig dat op diens persoonlijke levenssfeer inbreuk wordt gemaakt.6.Maar daarmee is de belaging nog niet gegeven. Dan moet er (ook) sprake zijn van stelselmatigheid. Men zegt daarom wel dat de kern van het delict gelegen is in het stelselmatige karakter van de gedragingen. Voor zover het gaat om de kenmerken van intensiteit, duur en/of frequentie heeft de wetgever met de term stelselmatig aansluiting willen zoeken bij het toenmalige wetsvoorstel Bijzondere opsporingsbevoegdheden.7.

20. In lijn met het voorgaande toetst de Hoge Raad de vraag of sprake is van belaging aan de aard, de duur, de frequentie en de intensiteit van de gedragingen van de verdachte, aan de omstandigheden waaronder deze hebben plaatsgevonden en aan de invloed daarvan op het persoonlijk leven en de persoonlijke vrijheid van het slachtoffer.8.Daarbij gaat het om het totaalbeeld dat uit de verschillende (aspecten van de) gedragingen van de verdachte naar voren komt, zoals mijn voormalige ambtgenoot Jörg samenvattend constateerde in zijn conclusie vóór HR 22 maart 2011, ECLI:NL:HR:2011:BP0096, NJ 2011/228 m.nt. Keijzer. Waar echter de ondergrens ligt, valt niet in algemene bewoordingen te duiden.9.Dat verschilt van geval tot geval10., zoals (ook) de volgende voorbeelden laten zien.

21. Ik noem allereerst HR 22 maart 2011, ECLI:NL:HR:2011:BP0096, NJ 2011/228 m.nt. Keijzer, waarin de ex-echtgenoot de aangeefster tweemaal had gebeld, verschillende keren door ‘haar’ straat had gefietst respectievelijk gereden en, voor zover de aangeefster dat had waargenomen, daar éénmaal had gelopen. De Hoge Raad oordeelde dat hetgeen de bewijsmiddelen omtrent de hierboven genoemde beoordelingsfactoren inhielden, niet een “stelselmatige inbreuk op de persoonlijke levenssfeer” opleverde. In de aan dat arrest voorafgaande conclusie schreef mijn voormalige ambtgenoot Jörg dat dergelijke gedragingen misschien wel irritant zijn, maar niet voldoen aan het criterium van de indringendheid op iemands persoonlijke levenssfeer. In HR 11 maart 2014, ECLI:NL:HR:2014:533, NJ 2014/182 had de ex-partner van de aangeefster haar in een tijdsbestek van 24 uur driemaal tevergeefs gebeld waarbij hij éénmaal een voicemailbericht achterliet en drie keer bij haar woning langs was geweest en daarbij een foto van een man met een eng masker in haar brievenbus had gedaan met onder meer de tekst “We’d better talk! Mevrouw uw valse aangifte kan u duizenden euro’s kosten. U R Warned.” De Hoge Raad vond het oordeel van het hof dat hier sprake was van stelselmatige inbreuk op de persoonlijke levenssfeer niet zonder meer begrijpelijk en dus de bewezenverklaring in dat opzicht ontoereikend gemotiveerd. Een bijzondere zaak deed zich voor in HR 12 maart 2013, ECLI:NL:HR:2013:BZ3625, NJ 2013/393 m.nt. Reijntjes.11.De aangeefster was rechercheur bij de politie en was in die hoedanigheid belast geweest met een groot en zwaar onderzoek naar wapenhandel dat ertoe had geleid dat enkele verdachten tot hoge straffen waren veroordeeld. Aan haar was in een periode van een week eenmaal in de avonduren en tweemaal ’s nachts door een anonieme afzender een sms-bericht verstuurd, die de aangeefster op haar diensttelefoon had ontvangen. De verzender van de sms-en kende dus het nummer van de diensttelefoon en wilde dat kennelijk aan haar laten weten. Gezien hun inhoud wilden de berichten haar voorts duidelijk maken dat de afzender precies wist waar zij was en dat hij haar voortdurend in de gaten hield. De impact van deze (slechts) drie berichten was aanzienlijk. Nog daargelaten dat de aangeefster zelf een enorme angst had gekregen dat ook haar kinderen iets zou kunnen overkomen en dat zij mede om die reden niet meer goed op de werkvloer functioneerde, nam de Nationale Recherche de berichten en de overige, daarmee samenhangende, omstandigheden zo serieus dat de aangeefster haar huis moest verlaten om met haar kinderen een periode in het buitenland te verblijven. De Hoge Raad had oog voor de intensiteit van deze berichten en stelde in dit geval vast dat het oordeel van het hof dat de verdachte stelselmatig inbreuk had gemaakt op de persoonlijke levenssfeer van de aangeefster niet van een onjuiste uitleg van art. 285b, eerste lid, Sr blijk gaf en voorts toereikend gemotiveerd was, en overwoog daarbij: “De omstandigheid dat slechts een beperkt aantal sms-berichten in een periode van een week zijn verstuurd staat in dit geval niet aan het aannemen van een stelselmatige inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van (…) in de weg. Daarbij neemt de Hoge Raad in aanmerking dat het Hof heeft vastgesteld dat de drie anoniem verzonden sms-berichten gaandeweg specifieker en indringender werden, refereerden aan de functionele betrokkenheid van (…) bij een grootschalig opsporingsonderzoek naar wapenhandel, leidden tot angst voor haar eigen veiligheid en die van haar kinderen, en tot ontwrichting van haar sociale leven, haar belemmerden in haar werk, en teweegbrachten dat zij tijdelijk in het buitenland is ondergebracht”.

22. Uit de voorgaande arresten kan worden afgeleid dat een relatief geringe duur en frequentie van gedragingen de ‘stelselmatigheid’ niet uitsluiten, maar dat dan wel compenserend sprake moet zijn van een zeer indringende inbreuk op de persoonlijke levenssfeer. Zo schreef de voormalige A-G Wortel al in zijn conclusie vóór HR 10 januari 2006, ECLI:NL:HR:2006:AU7081 (niet gepubliceerd): "Mijns inziens is er geen bezwaar tegen te maken dat de rechter die factoren met elkaar in verband brengt als waren het communicerende vaten. Een gering aantal zéér indringende schendingen van de persoonlijke levenssfeer, waardoor ook schade wordt aangericht of grote angst wordt aangejaagd, kan de verlangde stelselmatigheid opleveren, net zo goed als een zeer groot aantal gedragingen, die ieder op zichzelf beschouwd nauwelijks als een inbreuk op persoonlijkheidsrechten zijn aan te merken doch hun betekenis juist aan de voortdurende herhaling ontlenen.”12.

23. In de onderhavige zaak heeft het hof overwogen dat de duur en de frequentie weliswaar betrekkelijk kort en beperkt waren, maar dat gelet op de aard en de intensiteit van de gedragingen van de verdachte de gedragingen zodanig zijn geweest dat sprake is van een stelselmatige inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van de aangever. Voor zover deze overweging betrekking heeft op de korte duur en de beperkte frequentie is zij niet onjuist, noch onbegrijpelijk. Maar dat is mijns inziens in het licht van de bewijsconstructie van het hof anders met betrekking tot de aard en intensiteit (indringendheid) van de gedragingen van de verdachte en de “veelheid aan facetten van het persoonlijk leven van [de aangever, EH] waarop de verdachte invloed heeft gehad”. Daarbij heb ik het navolgende in aanmerking genomen.

24. De verdachte heeft de aangever slechts éénmaal telefonisch gesproken en dat was toen – omgekeerd – de aangever op 12 februari de verdachte belde (b.m. 1 en 4). Wat de verdachte in directe relatie tot de aangever heeft gedaan is dat hij op 16 januari en op 12 februari een keer heeft gebeld naar de receptie van [A] waar de aangever werkzaam was (b.m. 1, 3 en 4) en één keer daar is langsgegaan (21 februari) om de aan het BIG-register gerichte brief en een daarop betrekking hebbende brief aan de aangever af te geven (b.m. 1, 3, 4, 8 en 9). Overigens zij opgemerkt dat zowel de bewezenverklaring als de bewijsoverweging van het hof iets anders zegt, namelijk dat de verdachte die brief naar het BIG-register heeft gestuurd met de vraag of de aangever in het BIG-register staat ingeschreven (en, indien dat het geval is, welk orgaan het tuchtrecht uitoefent over de beroepsgroep waartoe de aangever behoort). Aldus verwoord, dient er (met de steller van het middel) op te worden gewezen dat de verdachte dan enkel gebruik heeft gemaakt van een hem toekomend recht. Art. 12, tweede lid aanhef en onder a, Wet BIG schrijft immers voor dat aan een ieder die zulks verlangt wordt medegedeeld of een persoon in een register staat ingeschreven. Zonder nadere motivering, die ontbreekt, valt niet in te zien waarom het versturen van deze brief aan het BIG-register zou kunnen bijdragen aan het oordeel dat stelselmatig inbreuk is gemaakt op de persoonlijke levenssfeer van de aangever.

25. Voorts heeft de verdachte de echtgenote van de aangever en haar werkgever benaderd door éénmaal (16 januari) naar de echtgenote te bellen (b.m. 1, 4 en 6), éénmaal (18 februari) te bellen naar de werkgever (b.m. 1 en 5), éénmaal (19 februari) in de winkel van de werkgever te komen (b.m. 1, 4 en 5) en een brief d.d. 21 februari aan de werkgever af te geven (b.m. 4 en 7). Zoals ik in mijn bespreking van het eerste middel al met verwijzing naar wetsgeschiedenis en rechtspraak heb opgemerkt kan belaging deels ook middellijk (indirect) via familieleden en een werkgever (etc.) plaatsvinden. In het onderhavige geval hielden de contacten die de verdachte met de echtgenote van de aangever en haar werkgever zocht geen verband met de aangever maar overduidelijk met de zoon en waren ze op diens gedrag gericht, teneinde de pesterijen te doen stoppen. Het is, lijkt mij, in deze context dan ook zuiverder te spreken van de moeder van de zoon en niet van de echtgenote van de aangever. Dat de aangever ook de handelingen van de verdachte irritant vond, kan heel wel zijn, maar dat maakt ze nog niet intens of indringend en zeker niet naar de aangever toe, die, wat de intensiteit aangaat, bovendien bekend was met de persoon die de uitlatingen deed. Als iemand hier al door de verdachte werd lastiggevallen, dan is dat de zoon, die zich allicht door de uitlatingen over zijn criminele verleden en zijn drugsgebruik in zijn eer en goede naam aangetast zou hebben kunnen voelen, of zijn moeder.

26. Ik ben dan ook op grond van het voorgaande van mening dat in het onderhavige geval geen sprake is van een stelselmatig opzettelijk inbreuk maken op de persoonlijke levenssfeer van de aangever en dat de bewezenverklaring in dat opzicht niet voldoende met redenen is omkleed.

27. Het derde middel slaagt.

28. Om die reden behoeven naar mijn inzicht de overige, in de toelichting op het derde middel genoemde klachten, alsook het tweede middel en het vierde middel13.geen bespreking meer. Indien de Hoge Raad daartoe echter aanleiding ziet, ben ik uiteraard graag bereid te dien aanzien aanvullend te concluderen

29. Het eerste middel faalt. Het derde middel slaagt. Het tweede en het vierde middel behoeven geen bespreking. Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen, heb ik niet aangetroffen.

30. Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak en tot terugwijzing van de zaak naar het gerechtshof Amsterdam, opdat de zaak opnieuw wordt berecht en afgedaan.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG