HR, 02-11-2004, nr. 00389/04

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

14.

De eerste klacht faalt.

15.

De tweede klacht in de toelichting houdt in dat het tenlastegelegde "met het oogmerk [de slachtoffers] te dwingen iets te doen en/of niet te doen en/of te dulden en/of vrees aan te jagen" onvoldoende duidelijk is, zodat het Hof de tenlastelegging op dit punt nietig had dienen te verklaren. Subsidiair wordt aangevoerd dat genoemd oogmerk niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan volgen.

16.

De primaire klacht faalt, zoals blijkt uit HR 22 juni 204, AO5710. Het eerste middel in die zaak bevatte dezelfde klacht. De Hoge Raad deed het middel af met toepassing van art. 81 RO. Ik volsta daarom met een verwijzing naar de conclusie van mijn ambtgenoot Jörg in die zaak, onder de nrs. 3 tot en met 8.

17.

De subsidiaire klacht faalt eveneens, omdat het Hof onder 2.3 mede tot het bewijs heeft gebezigd de verklaring van de echtgenoot van de verdachte die inhoudt dat hij weet dat het slachtoffer en haar kinderen geen contact met de verdachte en haar medeverdachte willen, maar dat zij toch steeds probeerden contact met de kleinkinderen te krijgen. De verdachte heeft in dit verband verklaard, welke verklaring het Hof onder 1.4 tot het bewijs heeft gebezigd, dat zij en haar medeverdachte pogingen hebben ondernomen om de kleinkinderen te zien; dat als het verlangen hoog is, een kat in het nauw rare sprongen maakt en dat de dag weer goed was, als ze de kleinkinderen maar even zagen.

18.

Het middel faalt.

19.

Het tweede middel bevat de klacht dat het Hof het beroep op niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie wegens het ontbreken van een rechtsgeldige klacht van de slachtoffers [slachtoffer 2 en 3] op onjuiste gronden, althans onvoldoende gemotiveerd, heeft verworpen.

20.

Naar aanleiding van een daartoe strekkend verweer heeft het Hof overwogen:

"De raadsman van verdachte heeft ter terechtzitting gesteld -naar het hof begrijpt- dat het openbaar ministerie in de vervolging van verdachte voor zover het tenlastegelegde betrekking heeft op de slachtoffers [slachtoffer 2 en 3] niet ontvankelijk moet worden verklaard. Hij heeft daartoe aangevoerd dat [slachtoffer 2 en 3] geen klacht bij de politie hebben ingediend tegen de verdachte, doch slechts als getuigen zijn gehoord, terwijl blijkens het bepaalde in artikel 285b lid 2 WvSr. vervolging slechts plaatsvindt op klacht van degene tegen wie het misdrijf is begaan.

Het hof verwerpt dit verweer.

De stelling van de raadsman vindt geen steun in het recht. In deze zaak is door [slachtoffer 1] een klacht ingediend. Uit de wetsgeschiedenis blijkt dat bij pluraliteit van de klachtgerechtigden volstaan kan worden met één rechtsgeldige klacht.

Overigens hebben [slachtoffer 2 en 3] zowel in een aanvullend proces-verbaal van politie, als ter terechtzitting van de politierechter en ter terechtzitting van dit hof te kennen gegeven dat zij vervolging van de verdachte voor het tenlastegelegde feit wensen, hetgeen tevens moge blijken uit het feit dat zij zich in het strafproces als benadeelde partij hebben gevoegd."

21.

Voor zover het middel klaagt over de overweging van het Hof dat uit de wetgeschiedenis blijkt dat bij meerdere klachtgerechtigden kan worden volstaan met één rechtsgeldige klacht, is het mijns inziens terecht voorgesteld. Een dergelijke opvatting heb ik in de wetsgeschiedenis niet kunnen vinden. Het ligt ook niet voor de hand dat een vervolging zou kunnen worden ingesteld wegens het belagen van personen die niet om vervolging hebben verzocht, omdat de wetgever het klachtvereiste nu juist heeft ingevoerd om te voorkomen dat ter zake van dit feit tegen de wil van het slachtoffer zou worden vervolgd. Wellicht is het Hof tot dit oordeel gekomen omdat het Hof gezien de kwalificatie kennelijk meent dat er, ook al zijn er drie slachtoffers, hier sprake is van één geval van belaging. Vanuit die opvatting kan ik de overweging van het Hof dat één klacht voldoende is plaatsen, al blijft ook dan de niet nader aangeduide passage uit de wetsgeschiedenis voor mij onvindbaar. Ik meen echter dat het hier gaat om belaging meermalen, te weten drie maal, gepleegd. Nu verdachte door deze onjuiste kwalificatie niet wordt geschaad is er echter geen reden ambtshalve de kwalificatie te verbeteren.

22.

Het voorgaande behoeft niet tot cassatie te leiden. In het geval dat een als klacht bedoeld stuk wel een aangifte maar geen verzoek tot vervolging inhoudt, kan immers niettemin het bestaan van een klacht als omschreven in het eerste lid van art. 164 Sv worden aangenomen, indien op grond van het onderzoek ter terechtzitting komt vast te staan dat de klager ten tijde van het opmaken van bedoeld stuk de bedoeling had dat een vervolging zou worden ingesteld.2.

23.

De hierboven weergegeven overweging van het Hof moet mijns inziens aldus worden verstaan dat die situatie zich hier voordoet. Uit de tot het bewijs gebezigde verklaringen van [slachtoffer 2 en 3], afgelegd op respectievelijk 9 en 14 maart 2001, kan worden opgemaakt dat zij zich aansluiten bij de aangifte van hun moeder, ook voor zover die betrekking heeft op belaging van hen. Dat betekent dat die verklaringen bezwaarlijk anders kunnen worden verstaan dan als een aangifte van deze slachtoffers tegen hun grootouders. Verder bevindt zich in het dossier een aanvullend proces-verbaal d.d. 6 januari 2002, waarin de slachtoffers [slachtoffer 2 en 3] verklaren dat zij destijds bij het afleggen van een verklaring tegen hun grootouders wensten dat een vervolging tegen hun grootouders zou worden ingesteld en dat zij zeker een klacht zouden hebben ingediend, als zij hadden geweten dat ook zij dat mochten doen. Hieruit volgt dat deze slachtoffers niet alleen een vervolging van hun grootouders wensen, maar ook dat zij die wens al hadden ten tijde van het afleggen van hun tot het bewijs gebezigde verklaringen.

24.

In de toelichting op het middel wordt nog de vraag opgeworpen of de klacht van [slachtoffer 2 en 3] tijdig is ingediend. Ook die vraag kan bevestigend worden beantwoord. Van belaging is sprake indien stelselmatig een inbreuk wordt gemaakt op de persoonlijke levenssfeer. Daarvoor is, zoals hierboven al is weergegeven, onder meer van belang dat dergelijke inbreuken gedurende enige tijd plaats vinden. Concreet betekent dit dat de eerste in de bewijsmiddelen genoemde gedragingen van verdachte en zijn echtgenote nog geen belaging opleverden, maar dat pas na enige tijd gesproken kon worden van belaging. Nu de aangifte van [slachtoffer 2 en 3] hebben plaats gevonden binnen drie maanden na de eerste aangifte van hun moeder en aan het eind van de tenlastegelegde en bewezenverklaarde periode van stelselmatige inbreuken op de persoonlijke levenssfeer, heeft het Hof kunnen oordelen dat ook is voldaan aan het vereiste dat de klacht wordt gedaan binnen drie maanden nadat de klachtgerechtigde van het feit op de hoogte is geraakt. Ook in zoverre faalt het middel.

25.

Het middel is vergeefs voorgesteld.

26.

Het derde middel klaagt dat het onderzoek ter terechtzitting nietig is, omdat de raadsman van de benadeelde partijen zich over de bewijsvraag heeft uitgelaten en heeft gerekwireerd tot straf.

27.

Het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep van 2 mei 2003 houdt - voorzover van belang - in:

"Mr. De Hoogd, advocaat van de benadeelde partijen, verklaart, zakelijk weergegeven:

In de jaren 1990/1991 zijn er problemen ontstaan tussen mijn cliënt(en) en de verdachten. Er heeft een uitvoerige briefwisseling plaatsgevonden tussen de advocaten van beide partijen en dit heeft uiteindelijk geleid tot een kort-gedingprocedure waarna aan de verdachten een straatverbod is opgelegd. De verdachten ontkennen alles. Er zijn echter getuigen van het een en ander.

De raadsman van verdachten stelt dat [slachtoffer 2 en 3] geen klacht hebben ingediend tegen de verdachten. De aangifte van [slachtoffer 1] heeft zij mede namens haar twee kinderen gedaan. Ik ben van mening dat [slachtoffer 2 en 3] wel ontvankelijk zijn in hun vordering. Ik heb de vorderingen gespecificeerd. De kinderen zijn hun gehele jeugd hiermee geconfronteerd geweest. De vorderingen zijn eenvoudig vast te stellen.

Na het overlijden van [betrokkene 1] is het lastigvallen door verdachten vele malen erger geworden. De kinderen zijn hierdoor getraumatiseerd. Er zijn diverse toegangswegen tot Purmerend. De verdachten hadden een andere route kunnen nemen. Na het vonnis van de politierechter in 2001 is er een stuk rust ontstaan. De verdachten rijden nog wel eens door de straat waar de woning van [slachtoffer 1] staat en kijken dan naar binnen, maar het hinderlijke stalken gebeurt niet meer. Cliënten zijn wel bang dat het na deze zitting opnieuw zal beginnen en daarom verzoek ik het hof in de beslissing te zorgen voor een stok achter de deur in de vorm van een voorwaardelijke straf met als bijzondere voorwaarde een verbod om zich in de [a-straat] te bevinden."

28.

De raadsman van de benadeelde partij is bevoegd om de vordering van de benadeelde nader toe te lichten. Mijns inziens kunnen de opmerkingen van de raadsman van de benadeelde partijen als zodanig worden verstaan, aangezien deze opmerkingen ingaan op de achtergrond en de inhoud van de vorderingen.3. Dat geldt ook voor de laatste opmerking, waarin de raadsman namens de benadeelde partijen verzoekt om een voorwaardelijke straf met als bijzondere voorwaarde het verbod om in de [a-straat] te komen. Daarmee illustreert de raadsman immers de druk die van de belaging is uitgegaan op de slachtoffers, anders zou die vrees er niet zijn.

29.

Voor het overige valt niet in te zien in welk opzicht verdachte door deze opmerking in zijn verdediging kan zijn geschaad. Uit het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep blijkt ook niet dat de raadsman van verdachte bezwaar heeft gemaakt tegen de opmerkingen van de advocaat van de benadeelde partijen.

30.

Tenslotte faalt ook de klacht dat de benadeelde partij niet in de gelegenheid is gesteld om na het requisitoir van de Advocaat-Generaal haar eis toe te lichten. De verdachte is daardoor niet in een rechtens te respecteren belang geschaad, omdat de ratio van de regeling in art. 334, vierde lid, Sv is dat de benadeelde partij de gelegenheid krijgt te reageren op het standpunt van het Openbaar Ministerie omtrent haar vordering, zie HR 30 november 1999, NJ 2000, 93.

31.

Het middel faalt.

32.

Nu de middelen falen en ik ook overigens geen gronden om de bestreden uitspraak te vernietigen heb aangetroffen concludeer ik tot verwerping van het beroep.