2.6.4.1 Beperking renteaftrek voor financiële dienstverleningslichamen

Per 1 januari 2002 is art. 8c opgenomen in de Wet Vpb 1969. Deze regeling ziet in beginsel op vennootschappen die zich binnen een concern bezighouden met het in- en doorlenen van gelden of het ontvangen en doorbetalen van royalty’s (de zogeheten doorstroomvennootschappen). Deze bepaling regelt onder meer dat bij het vaststellen van de winst de binnen een concern ontvangen en betaalde renten ter zake van rechtens dan wel in feite direct of indirect samenhangende geldleningen buiten aanmerking blijven, indien de belastingplichtige per saldo geen reële risico’s loopt met betrekking tot die geldleningen.1 Indien als gevolg van art. 8c, lid 1 de ontvangen en betaalde rente bij het bepalen van de winst buiten aanmerking blijft, betekent dit niet dat deze doorstroomvennootschap in het geheel geen belasting behoeft te betalen in Nederland. In art. 8c, lid 3 is namelijk bepaald dat (ongeacht art. 8, lid 1) deze vennootschap in de heffing wordt betrokken voor de door haar verrichte door-stroomactiviteiten.

Art. 8c voorkomt dat financiële dienstverleningslichamen die geen enkel reëel risico lopen en slechts als intermediair fungeren, buitenlandse bronbelasting kunnen verrekenen die drukt op bepaalde renteontvangsten. Door de rente niet tot de Nederlandse belastinggrondslag te rekenen, is de buitenlandse bronbelasting niet verrekenbaar in Nederland. Voorts is, voor het land waar de rentebetaler is gevestigd, de kwalificatie van de renteontvanger (uiteindelijk gerechtigde of niet) veelal van belang om de omvang van het heffingsrecht te bepalen. De bronstaat mag doorgaans immers slechts een in het verdrag opgenomen (gereduceerd) percentage heffen. Met de invoering van art. 8c heeft de staatssecretaris mede oog gehad voor het ondervangen van de schadelijke gevolgen van bepaalde doorstroomactiviteiten voor verdragspartners van Nederland.2

Voor de beantwoording van de vraag of de doorstroomvennootschap reëel risico loopt, moet worden gekeken naar onder meer debiteurenrisico’s (voor wiens rekening komt het gevaar van betalingsonmacht van de debiteur), valutarisico’s en renterisico’s. Indien uitsluitend operationele risico’s – zoals schade aan kantoorinrichting en schade in de personele sfeer (zieke werknemers) – worden gelopen, is er volgens de wetgever in beginsel geen sprake van reële risico’s ter zake van samenhangende geldleningen of rechtsverhoudingen.3 In art. 8c, lid 2 is een safe haven opgenomen ten aanzien van het antwoord op de vraag wanneer een belastingplichtige reële risico’s loopt. Van een reëel risico met betrekking tot samenhangende leningen is sprake, indien het eigen vermogen dat passend is om de risico’s te dekken ten minste het laagste bedraagt van de volgende bedragen:

Het enkel hebben van voldoende eigen vermogen is overigens onvoldoende om te slagen voor de reële risicotoets. Belastingplichtige dient met dit eigen vermogen daadwerkelijk risico te lopen; dit vermogen moet in voorkomende gevallen worden aangesproken. Indien een moedervennootschap volledig garant staat voor de door de belastingplichtige aangegane verplichtingen is geen sprake van het lopen van reële risico’s.4

Zoals uit art. 8c, lid 1, aanhef en onderdeel a blijkt, wordt renteaftrek niet toegestaan in bepaalde situaties. Art. 8c is daarmee in beginsel een renteaftrekbeperkende maatregel. Gezien het specifieke karakter van de regeling en het feit dat de bepaling meer is gericht op het beperken van de verrekening van bronheffing en dat de bepaling voor een belangrijk deel in het leven is geroepen met het oog op het ondervangen van schadelijke gevolgen van bepaalde doorstroomactiviteiten voor verdragspartners van Nederland, wordt deze renteaftrekbeperking in dit onderzoek niet nader behandeld.