HR, 28-05-2013, nr. 11/03084

Verzoeker is bij arrest van 14 juni 2011 door het Gerechtshof te 's-Hertogenbosch wegens 1 en 2 meest subsidiair "Opzettelijk niet voldoen aan een vordering, krachtens wettelijk voorschrift gedaan door een ambtenaar met de uitoefening van enig toezicht belast; en: Een door hem wederrechtelijk in gebruik genomen gebouw, waarvan het gebruik door de rechthebbende niet meer dan twaalf maanden voorafgaande aan die wederrechtelijke ingebruikname is beëindigd, op vordering vanwege de rechthebbende niet aanstonds ontruimen; in eendaadse samenloop begaan" veroordeeld tot een voorwaardelijke geldboete van € 500,-, subsidiair 10 dagen hechtenis, met een proeftijd van 2 jaren. Voorts heeft het Hof de benadeelde partij niet-ontvankelijk verklaard in haar vordering.

Er bestaat samenhang tussen de zaken met de nummers 11/03084, 11/03085, 11/03086, 11/03087, 11/03088, 11/03089, 11/03090, 11/03091, 11/03092, 11/03093, 11/03094, 11/03095, 11/03096, 11/03097, 11/03098, 11/03099, 11/03100, 11/03101 en 11/03102. In al deze zaken zal ik vandaag concluderen.

Namens verzoeker heeft mr. C.J.M. van den Brûle, advocaat te 's-Gravenhage, twee middelen van cassatie voorgesteld.

Ten laste van verzoeker is onder 1 en 2 meest subsidiair bewezen verklaard dat:

Deze bewezenverklaring berust op de volgende bewijsmiddelen:

Alvorens de middelen te bespreken, zal ik het hier relevante wettelijk kader schetsen en daarbij kort stilstaan bij het op 1 oktober 2010 in werking getreden art. 551a Sv inzake de strafvorderlijke ontruiming van kraakpanden.

In de onderhavige zaak staat een strafbepaling centraal die - na de pleegdatum van de bewezenverklaarde feiten - op 1 oktober 2010 is komen te vervallen. Het gaat om art. 429sexies (oud) Sr dat het volgende inhoudt:

Artikel 429sexies (oud) Sr was op 1 juli 1993 bij Wet van 1 oktober 1992 houdende regelen met betrekking tot woonruimte2. als een overtreding in Titel II "Overtredingen betreffende de openbare orde" van het Derde Boek van het Wetboek van Strafrecht ingevoerd en heeft tot 1 oktober 2010 gegolden.3. Het artikel diende te worden gezien als een verlenging van de toen reeds bestaande bescherming die art. 138 Sr (huisvredebreuk) bood tegen het kraken van een woning of een lokaal bij een ander in gebruik (de zogenoemde verlengde gebruiksbescherming). Ten aanzien van de term gebruik in art. 138 Sr heeft de Hoge Raad in zijn arrest van 2 februari 1971, LJN AB3474, NJ 1971/385 m.nt. Bronkhorst geoordeeld dat daaronder, in overeenstemming met het normale spraakgebruik, 'feitelijk gebruik' moet worden verstaan. Anders evenwel dan art. 138 Sr had art. 429sexies (oud) Sr niet betrekking op woningen die in gebruik zijn, maar juist op woningen waarvan het rechtmatig gebruik is geëindigd.4. Laatstgenoemde bepaling zag op leegstaande panden die onrechtmatig als woning in gebruik werden genomen.

Artikel 429sexies (oud) Sr is op 1 oktober 2010 bij de "Wet van 24 juli 2010 tot wijziging van het Wetboek van Strafrecht, de Leegstandswet en enige andere wetten in verband met het verder terugdringen van kraken en leegstand" (ook wel de Wet kraken en leegstand genoemd, Stb. 2010, 320) vervangen door art. 138a Sr.5. Deze strafbepaling luidt als volgt:

Omdat kraken als een onaanvaardbare en verharde vorm van eigenrichting wordt beschouwd, waarbij het eigendomsrecht op ontoelaatbare wijze wordt aangetast6., is dit feit in art. 138a Sr als misdrijf aangemerkt. En anders dan in art. 429sexies (oud) Sr het geval was, is de strafbaarheid van kraken sinds 1 oktober 2010 niet afhankelijk gesteld van leegstand, laat staan van de duur daarvan. In die zin voorziet art. 138a Sr in een algehele strafbepaling waarbij het er niet toe doet of de woning dan wel het gebouw leegstaat of dat de woning onderscheidenlijk het gebouw al dan niet bij een ander in gebruik is.7.

De aan verzoeker tenlastegelegde feiten zijn blijkens de bewezenverklaringen gepleegd op 9 januari 2009, dus nog op het moment dat art. 429sexies (oud) Sr van kracht was en voordat de hiervoor onder 8 weergegeven wetswijziging plaatsvond. In dat verband heb ik mij de vraag gesteld of art. 138a Sr wellicht niet een voor verzoeker gunstiger bepaling als bedoeld in art. 1, tweede lid, Sr betreft, nu het arrest van het Hof van 14 juni 2011 dateert. Mijns inziens moet deze vraag ontkennend worden beantwoord. Artikel 138a Sr stelt het kraken van een woning immers als misdrijf strafbaar met (bijgevolg) een andere hoofdstraf en een hoger strafmaximum dan waarvan in art. 429sexies (oud) Sr sprake was. Ik meen dan ook dat het Hof in dit opzicht met juistheid art. 429sexies (oud) Sr in het voorliggende geval heeft toegepast.

Voor de volledigheid merk ik op dat bij de Wet kraken en leegstand tevens op 1 oktober 2010 art. 551a Sv is ingevoerd. Deze bepaling houdt in:

Met deze bepaling heeft de wetgever in een leemte voorzien die was ontstaan na het arrest van HR 9 oktober 2009, LJN BJ1254, NJ 2010/213 m.nt. Mevis. Wat was het geval? In de destijds bestaande rechtspraak bestond verdeeldheid in de standpunten met betrekking tot de vraag of door middel van invoering van art. 429sexies (oud) Sr ook een wettelijke basis voor strafrechtelijke ontruiming was geschapen. Met een beroep op de wetsgeschiedenis werden strafvorderlijke ontruimingen van kraakpanden door de politie op last van het Openbaar Ministerie op basis van art. 429sexies (oud) Sr (dan wel op grond van art. 2 Politiewet) door de Hoge Raad onwettig geoordeeld.8. Thans ligt aan deze ontruimingen op strafvorderlijke titel dus een wettelijke basis ten grondslag.9. Terzijde merk ik op dat de nieuwe wettelijke regeling er niet aan in de weg staat dat de eigenaar van een pand die ontruiming wil vorderen de rechtsgang van art. 5:2 BW bij de burgerlijke rechter kan volgen.10.

Het binnentreden in een woning zonder toestemming van de bewoner is alleen geoorloofd in de gevallen bij of krachtens de wet bepaald door hen die daartoe bij of krachtens de wet zijn aangewezen, aldus art. 12, eerste lid, Gw. Blijkens deze grondwettelijke bepaling is voor het wonen het huisrecht ingeruimd.

Het huisrecht is als grondrecht beschermd in art. 8 EVRM.11. Voor zover hier relevant bepaalt het eerste lid daarvan dat een ieder recht heeft op respect voor zijn woning en het tweede lid dat inmenging van het openbaar gezag in de uitoefening van het huisrecht niet is toegestaan dan voor zover bij wet is voorzien en in een democratische samenleving noodzakelijk is in het belang van onder meer het voorkomen van strafbare feiten of voor de bescherming van rechten en vrijheden van anderen.

Volgens HR 14 december 1914, NJ 1915, p. 368-370 ontstaat het huisrecht door de "feitelijke bewoning" van een pand. Bij toepassing van dit criterium is het niet van belang of de bewoning al dan niet op enig (eigendoms)recht berust. In zijn arrest van 4 september 2007, LJN BA4943, NJ 2007/491 heeft de Hoge Raad dit nog eens bevestigd. Ik teken daarbij aan dat de Hoge Raad in andere uitspraken het criterium als "feitelijk als woning in gebruik" heeft verwoord.12. Het lijkt erop dat de Hoge Raad met deze formulering aansluiting heeft willen zoeken bij het bepaalde in art. 138 Sr. Mij spreekt de laatstgenoemde formulering (met de wat normatieve inslag) meer aan dan de eerstgenoemde, omdat het huisrecht zich ook kan manifesteren nog voordat het pand feitelijk wordt bewoond, bijvoorbeeld als er werkzaamheden worden uitgevoerd met de intentie om na voltooiing daarvan het pand te gaan bewonen.13. Voorts is een langdurig verblijf geen voorwaarde om van bewoning of een woning te kunnen spreken. Dat neemt niet weg dat een kort verblijf er op kan duiden dat er feitelijk niet gewoond zal zijn.14.

Verdedigbaar is het standpunt dat het privacy karakter van het huisrecht zich verzet tegen een toetsing aan de precieze motieven van een persoon om een bepaalde ruimte als woning te betrekken. De rechter heeft zich dan te onthouden van een dergelijke toetsing. Daaruit vloeit weer voort dat de rechter niet feitelijk hoeft na te gaan of bepaalde faciliteiten zoals gas, stromend water en elektriciteit aanwezig zijn.15.

Uit het bepaalde in art. 12, eerste lid, Gw kan worden afgeleid dat voor aanvaarding van een huisrecht een woning en een bewoner nodig zijn. Dat klinkt simpeler dan het is. Omdat de Grondwetgever zich nauwelijks heeft uitgelaten over het begrip woning, ontspon zich vanaf de jaren tachtig in de negentiende eeuw in de staatsrechtliteratuur een langdurige discussie over dit begrip en dan vooral ook over de vraag in welke gevallen nog van een woning sprake is.16. Dat een hotelkamer als woning kan gelden en dat een (aan een student of stewardess) verhuurde kamer in een woonhuis op zichzelf ook weer een woning kan zijn, zal denk ik niemand meer bestrijden, als de betrokkene maar van deze ruimte gebruik kan maken zonder dat hij daarvoor andermans gebied behoeft te betreden.17. Maar of dat ook kan gelden voor een tent, een ruimte in een werkplaats of een cel van een gedetineerde?18.

Anders dan de Grondwetgever heeft de wetgever zich wel meermalen over het begrip woning uitgelaten, zo onder meer in de MvT bij het wetsvoorstel dat heeft geleid tot de Algemene wet op het binnentreden (Awbi)19.: "Over het begrip woning valt het volgende op te merken. Het grondrecht van de onschendbaarheid van de woning beschermt de huisvrede, dat wil zeggen het ongestoord verblijf in een ruimte die tot exclusief verblijf voor een persoon of een beperkt aantal in een gemeenschappelijke huishouding levende personen ingericht en beschermd is. Het huisrecht strekt tot bescherming van dit ongestoorde gebruik van de woning en dus niet tot bescherming van de eigendom of de huur ervan". Elders, in de MvA bij het voorstel tot verandering van de Grondwet voor wat betreft de bepalingen over het binnentreden in woningen, is het begrip woning omschreven als een van de buitenwereld afgesloten plaats waar iemand zijn privaat huiselijk leven leidt of pleegt te leiden.20. Mevis is in zijn dissertatie op deze kwesties nader ingegaan en vat uiteindelijk samen dat hoewel een sluitende definitie niet is te geven en tot op zekere hoogte elk geval naar de eigen feitelijke omstandigheden beoordeeld moet worden, een woning in beginsel elke plaats is "waar iemands privé-huiselijk leven zich naar zijn eigen ervaring afspeelt".21.

Soms wordt in de literatuur bij het definiëren van een woning van bewoningswil gesproken.22. Als ik het goed zie doelt daarop ook mijn ambtgenoot AG Huydecoper in zijn conclusie vóór HR 12 maart 2004, LJN AO0967. Hij schrijft dat allereerst feitelijke handelingen nodig zijn, die aan de inhoud van het begrip 'wonen' beantwoorden, maar dat daarnaast ook de bedoeling ('bewoningswil') en de mogelijkheid om ten volle de andere relevante bezigheden uit te oefenen een rol kunnen spelen. Niettemin kan volgens hem 'wonen' enkel op feitelijke handelingen wordt aangenomen, zij het onder de mits dat deze enige tijd hebben geduurd. Verder moet de ruimte die wordt bewoond een privaat karakter bezitten, nu het huisrecht tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer strekt. Wanneer zonder legitieme titel gebruik wordt gemaakt van een pand, geldt naar het inzicht van Huydecoper een strengere eis en dient de bewoningswil buiten beschouwing te worden gelaten. Daarbij wijst hij erop dat de aanspraak op bescherming van het huisrecht dient te steunen op het daadwerkelijk gebruik van het pand. In geval van kraken is het louter binnendragen van meubels nog niet een bezigheid die als 'wonen' kan worden aangemerkt, maar nog slechts als een begindaad van het kraken, aldus Huydecoper in zijn conclusie.23.

Woning in de betekenis van art. 8 EVRM moet in beginsel worden verstaan als een plaats waar iemand op vaste basis woont.24. Deze plaats is volgens het EHRM de fysiek bepaalde omgeving waar iemands privé- en familieleven zich afspeelt.25. Het huisrecht is een grondrecht en daarom wordt de "loss of home" door het EHRM als een zware inbreuk op het huisrecht beschouwd.26. Ter vaststelling daarvan dient te worden onderzocht of er "sufficient continuing links" tussen het individu en het pand bestaan.27. Begrepen onder deze "sufficient continuing links" zijn bijvoorbeeld het ontvangen van post op het woonadres, het regelmatig gezien worden in en rondom het pand en het betalen van onderhoudskosten.28. Onder omstandigheden lijken vakantiehuizen wel maar een hotelkamer niet als woning aangemerkt te kunnen worden.29. Klaarblijkelijk gaat het EHRM met de tijd van de huidige ontwikkelingen op het gebied van het thuiswerken mee door in bepaalde gevallen - waarin een scheidslijn tussen het 'nieuwe werken' vanuit huis en het privéleven in de woning lastig te trekken valt - ook het 'kantoor' aan huis als woning te beschouwen30., hetgeen naar mijn mening aansluit bij de Franstalige tekst van art. 8 EVRM betreffende het (ruimere) begrip "domicile". Voorts kan ook de intentie om op een bepaalde plek te gaan wonen en aldus daar een privéleven inhoud te geven, bij een legitieme titel een woning opleveren, zo blijkt uit de zaak Gillow v. The United Kingdom.31. Als ik het goed zie hoeft volgens het EHRM de bewoning niet noodzakelijkerwijs (altijd) legaal te zijn: de "unlawfulness" van de bewoning van een pand staat er op zichzelf nog niet aan in de weg om het pand als 'woning' te kwalificeren.32. Ook illegaal wonen is dus blijkens de rechtspraak van het EHRM wonen.

Bewoner is dan degene die het verblijf (al dan niet rechtmatig) in gebruik heeft als woning of anders gezegd degene wiens privaat huiselijk leven zich er afspeelt.33.

Het eerste middel, bezien in samenhang met de toelichting daarop, keert zich met een aantal klachten tegen de verwerping door het Hof van het verweer van de verdediging dat inbreuk is gemaakt op het aan verzoeker toekomend huisrecht.

Het bestreden arrest houdt, voor zover voor de beoordeling van het middel van belang, in:

De toelichting op het middel behelst ten eerste de klacht dat het Hof ten onrechte heeft overwogen dat verzoeker en de anderen het gebouw (nog) niet feitelijk als woning in gebruik hadden. Daartoe wordt aangevoerd (i) dat uit de gebezigde bewijsmiddelen niet blijkt op welk tijdstip verzoeker de woning heeft betreden en (ii) dat derhalve evenmin vaststaat dat verzoeker vanaf het begin van zijn verblijf in de woning door de politie werd gehinderd, zodat op grond van het voorgaande de vaststelling van het Hof dat het verblijf van verzoeker in de woning omstreeks 14:37 uur is aangevangen niet dan wel ontoereikend is gemotiveerd.

Deze klacht berust kennelijk op de opvatting dat de feiten en/of omstandigheden die het Hof aan de verwerping van het verweer ten grondslag heeft gelegd - meer in het bijzonder het tijdstip van betreden van de in het complex gelegen woningen door verzoeker - uit te bezigen bewijsmiddelen dienen te volgen en dat, nu het Hof de bewijsmiddelen waaraan deze feiten en/of omstandigheden zijn ontleend niet nader heeft aangegeven, de verwerping van het verweer ontoereikend heeft gemotiveerd. Naar mijn mening ziet de steller van het middel met deze klacht eraan voorbij dat het aangehaalde verweer van de raadsvrouw met betrekking tot het tijdstip van aanvang van het kraken van de betreffende woning(en) is gevoerd in het kader van de ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie en dat de in dat verband door het Hof vastgestelde feiten en/of omstandigheden niet redengevend zijn voor de bewezenverklaring dat verzoeker het aan hem tenlastegelegde feit heeft begaan. Het Hof was dan ook niet gehouden wettige bewijsmiddelen in het arrest op te nemen enkel en alleen ter weerlegging van een niet-ontvankelijkheidverweer (dan wel een verweer strekkende tot bewijsuitsluiting).34. Overigens merk ik op dat door de verdediging ter terechtzitting in hoger beroep geheel in het midden is gelaten op welk tijdstip verzoeker de in het complex gelegen woning dan wel zou hebben betreden en gekraakt, terwijl volgens de inhoud van bewijsmiddel 1 de verbalisanten op 9 januari 2009 om 14.37 uur een telefoontje kregen van de medewerkster bewonersbelangen van de woningbouwvereniging Laurentius ([betrokkene 1]) dat er een probleem aan de [a-straat 1 t/m 10] was en dat ter plaatse door een woordvoerder en een contactpersoon van de krakers aan de verbalisanten werd meegedeeld dat op dat moment de woningen werden gekraakt en dat men de panden ging barricaderen teneinde een ontruiming te voorkomen. De onderhavige klacht is mijns inziens dan ook tevergeefs voorgesteld.

In de tweede plaats beoogt (de toelichting op) het middel kennelijk te klagen dat het oordeel van het Hof dat verzoeker geen huisrecht toekomt van een onjuiste rechtsopvatting getuigt, nu verzoeker verbleef in een woning, zijnde een ruimte die voldoende besloten is om er een huisrecht in te vestigen en een kort tijdsbestek niet in de weg hoeft te staan aan het vestigen van een huisrecht. Naar het mij voorkomt treft ook deze klacht gelet op het navolgende geen doel. Dat een kraker die tegen de wil van de eigenaar een leeg pand betrekt, een pand dus dat niet als woning in gebruik is, onder omstandigheden als bewoner van dat pand met een privaat huiselijk leven kan worden aangemerkt en in dat verband een huisrecht toekomt is in het licht van hetgeen ik hierover in 14 - 17 heb opgemerkt niet aan twijfel onderhevig. Een kort tijdsbestek sluit de mogelijkheid van het vestigen van een huisrecht niet per definitie uit, al zal het wel een indicatie voor het tegendeel kunnen zijn. Los daarvan is de korte duur van het verblijf van verzoeker in de woning niet de enige factor die het Hof bij de verwerping van het verweer heeft betrokken. Daarnaast heeft het Hof ter verwerping van het verweer erop gewezen dat naar zijn feitelijke vaststelling de krakers al terstond, vanaf het begin van hun bezetting, door de politie werden gehinderd en voorts dat niet is gebleken dat verzoeker een privaat huiselijk leven in een van de gekraakte woningen heeft geleid, mede in aanmerking genomen dat evenmin is komen vast te staan dat verzoeker en de anderen de door de raadsvrouw genoemde huishoudelijke goederen - voor zover al aanwezig - daadwerkelijk in gebruik hadden genomen.35. In dat verband verdient opmerking dat in cassatie niet wordt gesteld dat de laatstgenoemde aan de verwerping van het verweer ten grondslag gelegde vaststelling van het Hof onjuist of ontoereikend gemotiveerd zou zijn.

Voor zover de toelichting op het middel voorts de klacht bevat dat het recht van verzoeker op een aan de ontruiming voorafgaande rechterlijke toetsing is geschonden en dat het optreden van de politie derhalve onrechtmatig is geweest, wijs ik erop dat deze klacht eerst in cassatie wordt voorgesteld. Weliswaar is ter terechtzitting van het Hof van 31 mei 2011 door de raadsvrouw een beroep gedaan op de onrechtmatigheid van de ontruiming, maar daaraan was - uitgaande van een aan verzoeker toekomend huisrecht - enkel naar voren gebracht dat een wettelijke grondslag voor de ontruiming zou ontbreken en niet dat verzoekers recht op een voorafgaande rechterlijke toetsing zou zijn geschonden. Daarom kan lijkt mij aan deze klacht in cassatie worden voorbijgegaan, te meer nu in (de toelichting op) het middel niet wordt geklaagd over het niet responderen van het Hof op het verweer van de raadsvrouw dat een wettelijke grondslag voor ontruiming zou ontbreken.

Naar mijn inzicht heeft het Hof het verweer van de verdediging met betrekking tot de gestelde inbreuk op het huisrecht van verzoeker op juiste gronden en niet onbegrijpelijk alsook toereikend gemotiveerd verworpen. Nu dit oordeel niet van een verkeerde rechtsopvatting getuigt, was het Hof niet gehouden tevens te responderen op de - uit de andersluidende opvatting van de raadsvrouw voortvloeiende - betogen van de raadsvrouw inzake het (volgens haar) onrechtmatig binnentreden van de woning en de onrechtmatige aanhouding van verzoeker; deze betogen berusten immers op de door de raadsvrouw veronderstelde maar zich niet voorgedaan hebbende inbreuk op het huisrecht. Ook deze klacht is dus vruchteloos voorgesteld.

Het middel faalt in al zijn onderdelen.

Het tweede middel komt op tegen zowel de verwerping door het Hof van het verweer dat van 'gebruik' in de zin van art. 429sexies (oud) Sr geen sprake is wanneer het pand leegstaat in afwachting van sloop, alsook tegen de verwerping door het Hof van het verweer dat delen van het pand langer dan twaalf maanden leegstonden. De bewezenverklaring zou in dat licht bezien niet naar de eis der wet met redenen zijn omkleed.

Het bestreden arrest houdt, voor zover voor de beoordeling van het middel van belang, in:

In de toelichting op het middel wordt met betrekking tot de klacht betreffende de verwerping van het verweer dat van 'gebruik' als bedoeld in art. 429sexies (oud) Sr geen sprake is als het pand leegstaat in afwachting van sloop, naar voren gebracht dat - anders dan het Hof overweegt - zowel de wetsgeschiedenis als de ratio van art. 429sexies (oud) Sr aanleiding geeft om art. 429sexies (oud) Sr niet toe te passen indien voortzetting van het gebruik door de rechthebbende niet in de rede ligt, zoals bijvoorbeeld bij concrete sloopplannen het geval is. Daartoe wordt aangevoerd dat art. 429sexies (oud) Sr de eigenaar een redelijke termijn beoogt te geven om een bestemming voor zijn leegstaande pand te vinden, en dat bij slooppanden doorgaans bij voorbaat vaststaat dat deze bestemming niet binnen die redelijke termijn zal worden gevonden, dan wel bij voorbaat vaststaat dat de eigenaar van een te slopen pand van deze termijn geen gebruik zal gaan maken om een bestemming te vinden. Volgens de steller van het middel doet de laatstgenoemde grond zich in de voorliggende zaak voor, nu de panden op 9 januari 2009 (pleegdata bewezenverklaarde feiten, AG) al geruime tijd op de nominatie voor sloop stonden, en voorts uit de omstandigheid dat daartoe de panden waren dichtgetimmerd, de nutsvoorzieningen waren verwijderd, de (sloop)plannen reeds waren gemaakt en de wijze waarop de politie de panden bij de ontruiming op 9 januari 2009 vernielde, af te leiden valt dat de woningbouwvereniging Laurentius geen andere bedoeling met de panden had dan ze te slopen. Het eveneens in art. 429sexies (oud) Sr besloten liggende belang van het tot stand brengen van een rechtvaardige en evenwichtige verdeling van schaarse woonruimte, werd zo bezien niet gediend, aldus de steller van het middel.

Vooropgesteld dient te worden dat - zoals het Hof met juistheid heeft gedaan, en in cassatie ook niet wordt betwist - bij een strafrechtelijke vervolging ter zake van art. 184 Sr de rechter dient te onderzoeken of (voor zover hier relevant) de vordering rechtmatig is gegeven alsmede, indien terzake verweer is gevoerd, van dat onderzoek te doen blijken en gemotiveerd op dat verweer te beslissen.36.

Het Hof heeft vooropgesteld dat de uitdrukkelijke wettelijke grondslag die art. 184 Sr eist, in het onderhavige geval wordt gezocht in art. 429sexies (oud) Sr. In respons op het verweer van de verdediging dat art. 429sexies (oud) Sr toepassing mist, nu van 'gebruik' in de zin van deze bepaling geen sprake is als het pand leegstaat in afwachting van sloop, overweegt het Hof dat het - anders dan de rechter in eerste aanleg37. - noch in de geschiedenis, noch in de ratio van art. 429sexies (oud) Sr een aanknopingspunt vindt voor de opvatting dat dit voorschrift niet van toepassing zou zijn op slooppanden. Daarbij merkt het Hof op dat de strafbaarstelling zowel in het belang van de gerechtigde van het gebouw is gegeven, in die zin dat deze gedurende het eerste jaar van de leegstand een extra bescherming geniet tegen wederrechtelijke ingebruikname (kraken), alsmede in het belang van de openbare orde. Daaruit leidt het Hof af dat die materiële wederrechtelijkheid pas dan zal kunnen ontbreken indien de gerechtigde onherroepelijk afstand van zijn recht op het gebouw heeft gedaan, en dat in elk ander geval de gerechtigde belang heeft bij het gedurende een jaar vrijelijk kunnen bepalen wat hij met het gebouw zal doen, waaronder begrepen is het belang om op dat punt van mening of voornemen te veranderen. Het voorgaande brengt het Hof tot de slotsom dat, nu niet is gebleken dat de Woningbouwvereniging Laurentius als rechthebbende onherroepelijk afstand had gedaan van haar recht op het gebouw, zij onder de genoemde omstandigheden bescherming kon ontlenen aan art. 429sexies (oud) Sr. Mitsdien kon de vordering op dit voorschrift worden gebaseerd.

De vraag is of in de totstandkominggeschiedenis van de Huisvestingswet38. - de wet waarbij art. 429sexies (oud) Sr in het Wetboek van Strafrecht werd ingevoerd39. - al dan niet aanknopingspunten zijn te vinden voor de stelling dat een slooppand buiten het toepassingsbereik van art. 429sexies (oud) Sr valt. Alvorens deze vraag te beantwoorden komt het mij dienstig voor hieronder enkele relevante passages uit de Kamerstukken (betreffende de Huisvestingswet), waarin dus op doel en strekking van art. 429sexies (oud) Sr wordt ingegaan, weer te geven.

De Memorie van Toelichting40. houdt terzake in:

In de Memorie van Antwoord42. wordt opgemerkt:

De Nota naar aanleiding van het eindverslag43. legt uit:

Bij de bespreking van het betreffende wetsvoorstel in de Tweede Kamer44. verdient de volgende passage vermelding:

Het hiervoor genoemde amendement van de leden Jorritsma-Lebbink en Schutte hield het volgende in:

De Staatssecretaris Heerma van Volkshuisvesting heeft omtrent genoemd amendement het volgende opgemerkt:

Uit de vorengenoemde parlementaire stukken, voor zover hierboven weergegeven, leid ik wat betreft doel en ratio van art. 429sexies (oud) Sr af dat:

In voornoemde karakteristieken of doelstellingen is mijns inziens bepaald niet een aanknopingspunt te vinden voor de opvatting dat art. 429sexies (oud) Sr toepassing zou missen indien sprake is van een slooppand. Duidelijk is immers dat de bepaling primair strekt tot bescherming van het eigendomsrecht van de eigenaar; deze geniet twaalf maanden strafrechtelijke bescherming tegen inbreuken op zijn eigendomsrecht. Binnen die twaalf maanden is hij vrij in de wijze waarop hij invulling geeft aan dat eigendomsrecht. Dat de Huisvestingswet blijkens de considerans tot doel heeft "een evenwichtige en rechtvaardige verdeling van schaarse woonruimte te bevorderen"47. maakt het voorgaande mijns inziens niet anders, nu de wetgever er voor heeft gekozen om genoemde bepaling niet in de Huisvestingswet zelf, maar juist als een overtreding betreffende de openbare orde in het Wetboek van Strafrecht op te nemen ter bescherming van de belangen van eigenaren van woningen en gebouwen (ook als die gebouwen geen woningen zijn). Daardoor werd ruimte geboden voor een doelstelling die de strekking van de Huisvestingswet te buiten zou gaan.48.

Gelet op het voorgaande komt het oordeel van het Hof dat in de geschiedenis noch in de ratio van art. 429sexies (oud) Sr een aanknopingspunt is te vinden voor de opvatting dat dit voorschrift niet van toepassing is op slooppanden alsook het in de overwegingen van het Hof besloten liggend oordeel dat art. 429sexies (oud) Sr pas toepassing mist indien de eigenaar van het pand onherroepelijk afstand heeft gedaan van zijn recht op het pand, waarvan in de voorliggende zaak niet is gebleken, mij juist voor. Ik meen dat de onderhavige klacht faalt.

Ter onderbouwing van de tweede klacht - betreffende de verwerping van het verweer dat delen van het pand langer dan twaalf maanden leegstonden - wordt in de toelichting op het middel aangevoerd dat 's Hofs vaststelling dat uit het overgelegde uittreksel GBA volgt dat de meerderheid van de bewoners minder dan een jaar voor 9 januari 2009 uit hun woning in het gekraakte gebouw is vertrokken, en een minderheid reeds meer dan een jaar eerder was weggegaan, in tegenspraak is met de in de bewijsmiddelen weergegeven verklaringen dat alle appartementen van het gekraakte complex minder dan een jaar leegstonden. Voorts wordt aangevoerd dat het Hof met zijn overweging dat de omstandigheid dat een minderheid van de bewoners reeds meer dan een jaar eerder was vertrokken niet aan een bewezenverklaring van het tenlastegelegde onderdeel "niet meer dan twaalf maanden" in de weg staat nu het een kraakactie betrof waarbij de krakers gezamenlijk alle woningen in het complex kraakten, miskent dat ingevolge het bepaalde in art. 429sexies (oud) Sr de leegstand per pand, per wooneenheid of winkel dient te worden bezien.

Ik stel voorop dat voor een bewezenverklaring van art. 429sexies (oud) Sr in het onderhavige verband vereist is dat de woning of het gebouw niet langer dan twaalf maanden voorafgaand aan de wederrechtelijke ingebruikname heeft leeggestaan. Alleen in een dergelijk geval geniet de rechthebbende strafrechtelijke bescherming. In de voorliggende zaak betreft het gekraakte object een voormalig appartementencomplex bestaande uit 18 appartementen49., welke appartementen alle eigendom waren van woningbouwvereniging Laurentius. Blijkens de bewezenverklaring in samenhang met de gebezigde bewijsmiddelen beschouwd heeft verzoeker dit gehele pand samen met anderen - er wordt in de bewezenverklaring immers gesproken over een door 'hen' gekraakt gebouw50. - wederrechtelijk in gebruik genomen. De door het Hof gebezigde bewijsmiddelen houden wat betreft de duur van de leegstand van genoemde appartementen een verklaring in van [betrokkene 1], medewerkster bewonersbelangen van de rechthebbende van het appartementencomplex (woningbouwvereniging Laurentius), inhoudende dat de betreffende appartementen tussen februari 2008 en juli 2008 - derhalve minder dan twaalf maanden voor de pleegdatum van 9 januari 2009 - leeg waren gekomen.

Het Hof heeft in reactie op het verweer van de verdediging dat delen van het pand langer dan twaalf maanden leegstonden overwogen dat de omstandigheid dat uit een door de verdediging overgelegd uittreksel GBA volgt dat een aantal bewoners van de panden meer dan twaalf maanden voor de pleegdatum uit hun woning waren vertrokken, niet aan een bewezenverklaring van het tenlastegelegde "niet meer dan twaalf maanden" in de weg staat, nu het een kraakactie betrof waarbij de krakers gezamenlijk alle woningen in het complex kraakten. Ook dat oordeel acht ik niet onbegrijpelijk en toereikend gemotiveerd, in aanmerking genomen dat in de overweging van het Hof dat alle woningen in het complex door verzoeker en zijn medeverdachten waren gekraakt besloten ligt dat het hele complex door verzoeker en zijn medeverdachten als dadergroep (krakers) is gekraakt en dat door verzoeker en zijn medeverdachten als groep tevens woningen in gebruik waren genomen die korter dan twaalf maanden leegstonden. Daarbij merk ik op dat door de verdediging niet is gesteld dat door verzoeker en zijn medeverdachten uitsluitend woningen in gebruik waren genomen die langer dan twaalf maanden leegstonden.

Afsluitend merk ik op dat de overweging van het Hof dat uit het door de verdediging overgelegde GBA-overzicht blijkt dat een minderheid van de bewoners zich meer dan twaalf maanden voor het kraken van het pand had uitgeschreven, niet tot gevolg heeft dat het Hof voor wat betreft het moment van leegstand geen geloof kon hechten aan de verklaring van de medewerkster bewonersbelangen van de rechthebbende (woningbouwvereniging Laurentius). Het moment van uitschrijving uit de GBA hoeft immers niet samen te vallen met het moment waarop het feitelijk gebruik van het appartement een einde neemt. Van een innerlijke tegenstrijdigheid in het bestreden arrest is naar mijn mening dan ook geen sprake.

Nu ook deze klacht tevergeefs is voorgesteld, faalt het middel in al zijn onderdelen.

Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.