HR, 15-11-2011, nr. 08/04272

Het Gerechtshof te 's‑Gravenhage heeft verdachte bij arrest van 2 oktober 2008 ter zake van

veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van acht jaren. Daarnaast heeft het hof in beslag genomen goederen verbeurd verklaard en aan het verkeer onttrokken, zoals in het arrest vermeld.

Mr. M.F. Wijngaarden, advocaat te Amsterdam, heeft beroep in cassatie ingesteld. Mr. A.A. Franken, advocaat te Amsterdam, heeft een schriftuur ingediend, houdende vijf middelen van cassatie.

Het eerste middel klaagt dat de inzendtermijn in cassatie is overschreden, nu de stukken van het geding na het instellen van het cassatieberoep niet binnen de daarvoor gestelde termijn ter griffie van de Hoge Raad zijn ontvangen.

Het cassatieberoep in deze zaak is ingesteld op 3 oktober 2008. Blijkens een op de aanbiedingsbrief van de processtukken geplaatst stempel zijn de stukken van het geding eerst op 19 februari 2010 ter griffie van de Hoge Raad ontvangen. Dit brengt mee dat de door de Hoge Raad op zes maanden gestelde inzendtermijn met ruim 10 maanden en 2 weken is overschreden. Het middel is terecht voorgesteld. Ambtshalve merk ik voorts op dat thans reeds meer dan zestien maanden zijn verstreken sinds het instellen van het cassatieberoep. De redelijke termijn als bedoeld in art. 6 lid 1 EVRM is derhalve ook in dit opzicht overschreden. Een en ander zal er toe dienen te leiden dat de opgelegde straf door de Hoge Raad wordt verminderd.

Het tweede middel klaagt over 's hofs afwijzing van de verzoeken van de verdediging tot toevoeging aan het dossier van een observatieverslag, tapverslagen van gesprekken tussen [betrokkene 9] en [betrokkene 10] en het digitaal beslag onder [betrokkene 9] en tot inzage in het Piranha 2-dossier2..

Door de verdediging is op 5 oktober 2007 een faxbericht inhoudende aanvullende verzoeken aan het hof gestuurd. Dit faxbericht maakt deel uit van het dossier en houdt — voor zover hier van belang — het volgende in:

Het proces-verbaal van de terechtzitting van het hof van 2 november 2007 houdt — voor zover hier van belang — het volgende in:

Het proces-verbaal van de terechtzitting van het hof van 24 januari 2008 houdt — voor zover hier van belang — het volgende in:

Het proces-verbaal van de terechtzitting van het hof van 11 maart 2008 houdt — voor zover hier van belang — het volgende in:

Het proces-verbaal van de terechtzitting van het hof van 14 maart 2008 houdt — voor zover hier van belang — het volgende in:

Het proces-verbaal van de terechtzitting van het hof van 18 maart 2008 houdt — voor zover hier van belang — het volgende in:

In de toelichting op het middel is aangevoerd dat uit 's hofs overwegingen voortvloeit dat het slechts op basis van de beschikbaarheid van andere informatie tot een afwijzing van de verzoeken is gekomen. Dat kan, aldus de steller van het middel, geen (voldoende) dragend argument zijn voor de afwijzing van de verzoeken tot toevoeging aan het dossier van stukken behelzende de resultaten van onder meer het opsporingsonderzoek: alle stukken die van belang of relevant kunnen zijn, in ontlastende of belastende zin, moeten immers in het dossier worden gevoegd. Dat zich al andere stukken in het dossier bevinden of daaraan zijn toegevoegd kan de gegeven beslissing dan ook niet dragen. Bovendien kan 's hofs argument zijn beslissing betreffende inzage van het Piranha 2-onderzoek niet dragen. De steller van het middel heeft hiertoe aangevoerd dat, nu het verzoek blijkens het verhandelde ter terechtzitting nadrukkelijk is gepresenteerd in het kader van betwisting van de betrouwbaarheid van door de getuigen [betrokkene 9] en [betrokkene 10] afgelegde verklaringen, beginselen van een behoorlijke procesorde meebrengen dat de verdediging de kennisneming van niet tot de processtukken behorende documenten die voor de beoordeling van die vraag van belang zijn niet mag worden onthouden, in elk geval niet op basis van het door het hof gebruikte argument. Gelet hierop is 's hofs beslissing, aldus de steller van het middel, onjuist, althans onvoldoende gemotiveerd.

Ten aanzien van verzoeken tot het toevoegen van stukken en het verlenen van inzage is onder meer van belang de vraag of het om processtukken gaat. Voorzover het gaat om stukken die van invloed kunnen zijn op het bewijs moet worden aangenomen dat — behoudens de bevoegdheid van de verdediging om harerzijds stukken in het geding te brengen en het bepaalde in art. 414 Sv — de officier van justitie de stukken behelzende de resultaten van het opsporingsonderzoek aan het dossier toevoegt. Tijdens het gerechtelijk vooronderzoek komt die verantwoordelijkheid toe aan de rechter-commissaris, tijdens het onderzoek ter terechtzitting aan de rechter. In het dossier dienen te worden gevoegd stukken welke redelijkerwijze van belang kunnen zijn hetzij in voor de verdachte belastende hetzij in voor hem ontlastende zin.3. Als de verdediging de betrouwbaarheid van enig bewijsmiddel aanvecht, dient zo een verweer te worden onderzocht. De verdediging moet in beginsel kennis kunnen nemen van stukken die nog niet tot de processtukken behoren en waarvan de kennisneming van belang is voor de beoordeling van de betrouwbaarheid van bewijsmateriaal.4.

Ter terechtzitting gedane verzoeken tot het toevoegen van en het verlenen van inzage in stukken welke buiten het eigen opsporingsonderzoek zijn opgemaakt, zijn verzoeken in de zin van art. 328 Sv om toepassing te geven aan art. 315 Sv.5. Die bepalingen zijn ingevolge art. 415 Sv ook in hoger beroep van toepassing. De maatstaf waaraan het hof dergelijke verzoeken moet toetsen is of van de noodzaak van het verzochte is gebleken.

In de afwijzing van de verzoeken om bedoelde stukken aan het dossier toe te voegen, dan wel daarvan inzage te verlenen, ligt als 's hofs kennelijk oordeel besloten dat deze stukken niet tot de processtukken gerekend kunnen worden. Dat oordeel is, in aanmerking genomen dat geen van deze stukken het resultaat is van het opsporingsonderzoek tegen verdachte, maar van het opsporingsonderzoek Piranha 2 tegen [betrokkene 9] en [betrokkene 10], juist. De verzoeken tot toevoeging aan het dossier van het observatieverslag, de tapverslagen en het digitale beslag, alle afkomstig uit het opsporingsonderzoek Piranha 2, en tot inzage in het Piranha 2-dossier zijn verzoeken die aan de maatstaf van de noodzakelijkheid van art. 315 Sv dienen te worden getoetst. In de hiervoor onder 4.7 weergegeven overweging heeft het hof geoordeeld dat de noodzaak van de verzoeken voor enige door het hof te nemen beslissing niet aannemelijk is geworden. Aldus heeft het hof de juiste maatstaf toegepast.6. Het hof heeft zijn beslissing mede gebaseerd op de reeds in het dossier toegevoegde nadere stukken, waarmee het hof kennelijk heeft bedoeld alle in het Piranha 2-onderzoek bij de rechter-commissaris afgelegde verklaringen van getuigen welke aan onderhavig dossier zijn toegevoegd, en heeft zich mede op basis van die stukken voldoende voorgelicht geacht om te kunnen beslissen op voorliggende vragen. Deze beslissing is, gelet op het feit dat de verdediging niet heeft gewezen op concrete aanwijzingen dat bedoelde stukken van belang zijn in de context van de betrouwbaarheid van de verklaringen van [betrokkene 9] en [betrokkene 10] en in aanmerking genomen de beslissingsvrijheid die de feitenrechter toekomt, niet onbegrijpelijk en behoeft geen nadere motivering.7.

Het tweede middel faalt.

Het derde middel klaagt over de verwerping van het namens de verdachte gevoerde verweer inhoudende dat is verzuimd een proces-verbaal op te maken van een telefoongesprek tussen de opsporingsambtenaar [verbalisant 2] en de getuige [betrokkene 9].

Ter terechtzitting van het hof van 4 september 2008 hebben de advocaten van verdachte om beurten het woord tot verdediging gevoerd overeenkomstig hun overgelegde en in het procesdossier gevoegde gezamenlijke pleitaantekeningen. In het kader van een verweer strekkende tot niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie en subsidiair tot bewijsuitsluiting8. is — voor zover hier van belang — het volgende aangevoerd:

Het hof heeft voornoemd verweer als volgt samengevat en verworpen:

De steller van het middel heeft aangevoerd dat het telefoongesprek tussen de opsporingsambtenaar [verbalisant 2] en de getuige [betrokkene 9] ter opsporing is verricht of bevonden: de getuige, die belastende verklaringen over verdachte heeft afgelegd, heeft op enig moment contact opgenomen met de opsporingsambtenaar en heeft daarbij gemeld dat hij alles heeft gelogen. Nu die mededeling evident ontlastend en dus relevant is — of in elk geval kan zijn — voor enige door de rechter te nemen beslissing, moet daarvan een proces-verbaal worden opgemaakt. De verbaliseringsplicht als bedoeld in art. 152 Sv strekt ertoe, aldus de steller van het middel, te voorkomen dat een persoonlijke overtuiging van een opsporingsambtenaar, in dit geval dat die mededeling niet juist is, meebrengt dat relevante informatie aan rechter en verdediging wordt onthouden.

Vooropgesteld wordt het volgende. Art. 152 Sv schrijft voor dat de in die bepaling genoemde opsporingsambtenaren ten spoedigste proces-verbaal opmaken van het door hen opgespoorde strafbare feit of van hetgeen door hen tot opsporing is verricht of bevonden. Het staat de in die bepaling genoemde opsporingsambtenaren slechts dan vrij het opmaken van een proces-verbaal achterwege te laten ingeval hetgeen door hen is verricht of bevonden naar hun, aan toetsing door de officier van justitie onderworpen, oordeel redelijkerwijs niet van belang kan zijn voor enige door de rechter in het eindonderzoek te nemen beslissing. Ingeval het opmaken van een proces-verbaal achterwege blijft zal evenwel dienen te worden voorzien in een zodanige verslaglegging van de desbetreffende verrichtingen en bevindingen, dat doeltreffend kan worden gereageerd op een verzoek van de rechter in het eindonderzoek tot nadere verantwoording omtrent dat gedeelte van het opsporingsonderzoek.

De wet verbindt geen rechtsgevolgen aan de niet-naleving van het bepaalde in art. 152 Sv. Het staat derhalve ter beoordeling van de rechter of en zo ja in hoeverre aan de omstandigheid dat het opmaken van proces-verbaal achterwege is gebleven enig rechtsgevolg dient te worden verbonden. Slechts indien in de omstandigheden van het geval — waarvan de weging en waardering is voorbehouden aan de rechter die over de feiten oordeelt — de niet-naleving van het bepaalde in art. 152 Sv een ernstige schending van beginselen van behoorlijke procesorde oplevert, kan zulks leiden tot niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in zijn vervolging.11.

Tijdens het onderzoek ter terechtzitting in hoger beroep zijn de gegevens met betrekking tot het telefoongesprek alsnog aan zowel het hof als de verdediging en het openbaar ministerie ter beschikking gekomen. Op verzoek van de verdediging zijn alle getuigenverklaringen afgelegd bij de rechter-commissaris inzake het onderzoek Piranha 2, waaronder de verklaring van [verbalisant 2] bij de rechter-commissaris op 2 april 200712., aan het onderhavige dossier toegevoegd.13. Vervolgens is [betrokkene 9] ter terechtzitting van het hof van 15 april 2008 door het hof als getuige gehoord en zijn de verdediging en het openbaar ministerie in de gelegenheid gesteld vragen te stellen, waarbij mr. Pestman, één van de advocaten van verdachte in hoger beroep, [betrokkene 9] vragen heeft gesteld omtrent het bedoelde telefoongesprek met [verbalisant 2].

Art. 152 Sv strekt ertoe de controle van de strafrechter op het totale verloop van het opsporingsonderzoek mogelijk te maken. Nu — voorzover de verbaliseringsplicht niet zou zijn nageleefd — in hoger beroep alsnog alle gegevens met betrekking tot het niet geverbaliseerde telefoongesprek vastgesteld zijn kunnen worden en het hof deze gegevens heeft kunnen betrekken in enig in het eindonderzoek te nemen beslissing, is dit doel geen geweld aangedaan. Aangezien in cassatie alleen de uitkomst van het geding telt — het appèl is er immers ook voor om eventuele fouten in het vooronderzoek of de eerste aanleg te herstellen, aan welke zijde ze ook gemaakt zijn — kan worden voorbijgegaan aan eventuele consequenties die het niet volledig naleven van de verbaliseringsplicht zou hebben gehad als deze gegevens niet alsnog ter beschikking waren gekomen.14. Ook indien, zoals in cassatie is aangevoerd, opsporingsambtenaar [verbalisant 2] de in art. 152 Sv neergelegde verbaliseringsplicht niet zou hebben nageleefd, is het middel gelet op het voorgaande vruchteloos voorgesteld.

Het derde middel faalt.

Het vierde middel klaagt over 's hofs afwijzing van de herhaalde (voorwaardelijke) verzoeken van de verdediging tot het horen van de getuigen [betrokkene 14], [betrokkene 18] en [betrokkene 13].

De door de verdediging ingediende appèlschriftuur als bedoeld in art. 410 Sv van 22 december 2006 houdt — voor zover hier van belang — het volgende in:

Het proces-verbaal van de terechtzitting van het hof van 2 november 2007 houdt — voor zover hier van belang — het volgende in:

Het proces-verbaal van de terechtzitting van het hof van 24 januari 2008 houdt — voor zover hier van belang — het volgende in:

Het proces-verbaal van de terechtzitting van het hof van 15 april 2008 houdt — voor zover hier van belang — het volgende in:

Zowel het proces-verbaal van de terechtzitting van het hof van 17 april 2008 als het proces-verbaal van de terechtzitting van het hof van 18 april 2008 houdt — voor zover hier van belang — het volgende in15.:

Ter terechtzitting van het hof van 4 september 2008 hebben de advocaten van verdachte om beurten het woord tot verdediging gevoerd overeenkomstig hun overgelegde en in het procesdossier gevoegde gezamenlijke pleitaantekeningen. In het kader van een verweer inhoudende dat de door [betrokkene 9] en [betrokkene 10] afgelegde verklaringen onbetrouwbaar zijn en derhalve integraal van het bewijs dienen te worden uitgesloten, zijn door de verdediging voorwaardelijke verzoeken tot het horen van de getuigen [betrokkene 14], [betrokkene 18] en [betrokkene 13] gedaan. De pleitaantekeningen houden — voor zover hier van belang — het volgende in:

Ter terechtzitting van het hof van 18 september 2008 heeft mr. Pestman het woord gevoerd overeenkomstig zijn overgelegde en in het procesdossier gevoegde dupliek. Het dupliek houdt — voor zover hier van belang — het volgende in:

In zijn nadere overwegingen ten aanzien van het bewezenverklaarde heeft het hof — voor zover hier van belang — het volgende overwogen16.:

In de toelichting op het middel is aangevoerd dat het hof, ook waar vuurwapens (Scorpion en Smith & Wesson) aan verdachte en dus niet aan [betrokkene 9] en [betrokkene 10] zijn toegeschreven, verschillende verklaringen van [betrokkene 9] en [betrokkene 10] als bewijsmiddel heeft gebruikt en zijn bewijsoverwegingen mede heeft gebaseerd op verklaringen van [betrokkene 9]. Volgens de steller van het middel heeft het hof zijn beslissingen onvoldoende met redenen omkleed. Hiertoe is aangevoerd dat het enkele feit dat [betrokkene 9] en [betrokkene 10] ter terechtzitting uitvoerig konden worden ondervraagd, niet betekent dat daarom geen ander of nader onderzoek naar de betrouwbaarheid van die verklaringen en deze getuigen behoefde plaats te vinden. Dat onderzoek, het horen van de genoemde getuigen, zou immers een ander licht op die verklaringen en deze getuigen werpen, nu zij van die verklaringen afwijken en een heel ander beeld van [betrokkene 9] en [betrokkene 10] kunnen laten zien dan die getuigen hebben willen doen postvatten. De steller van het middel voert aan dat het hof in zijn beslissingen niet duidelijk heeft gemaakt waarom het daarin geen verdedigingsbelang of noodzaak heeft gezien, terwijl van de door de verdediging gegeven onderbouwing van het verzoek [betrokkene 18] en [betrokkene 13] te horen bezwaarlijk kan worden gezegd dat deze onvoldoende door relevante feiten en omstandigheden is geschraagd.

De getuigen [betrokkene 18] en [betrokkene 13] zijn voor het eerst bij appèlschriftuur als bedoeld in art. 410 Sv opgegeven. De beoordeling van dit verzoek dient ingevolge art. 418, eerste lid, Sv in verband met art. 288, eerste lid onder c, Sv te geschieden aan de hand van het criterium van het verdedigingsbelang. Het verzoek [betrokkene 14] als getuige te horen is voor het eerst ter terechtzitting van het hof van 15 april 2008 gedaan. Dit is een verzoek in de zin van art. 328 Sv om toepassing te geven aan art. 315 Sv. Die bepalingen zijn ingevolge art. 415 Sv ook in hoger beroep van toepassing. Maatstaf bij de beslissing op een zodanig verzoek is of de noodzaak daarvan is gebleken. Ook de ter terechtzitting van het hof van 4 september 2008 herhaalde en voorwaardelijke verzoeken tot het horen van de getuigen [betrokkene 14], [betrokkene 18] en [betrokkene 13] zijn verzoeken in de zin van art. 328 Sv om toepassing te geven aan art. 315 Sv, waarbij de te hanteren maatstaf is of de noodzaak daarvan is gebleken. Gelet op 's hofs overwegingen zoals opgenomen onder 6.4 (betreffende het eerste verzoek [betrokkene 18] en [betrokkene 13] als getuigen te horen), 6.6 (betreffende het eerste verzoek [betrokkene 14] als getuige te horen) en 6.9 (betreffende de herhaalde en voorwaardelijke verzoeken [betrokkene 18], [betrokkene 13] en [betrokkene 14] als getuigen te horen) heeft het hof aldus bij de afwijzing van deze verzoeken de juiste maatstaven gehanteerd.17.

Uit hetgeen de verdediging ter onderbouwing van de (herhaalde en voorwaardelijke) verzoeken tot het horen van de getuigen [betrokkene 18], [betrokkene 13] en [betrokkene 14] heeft aangevoerd, zoals opgenomen onder 6.2, 6.3, 6.5, 6.7 en 6.8, heeft het hof afgeleid dat de verdediging voornoemde getuigen heeft verzocht ter toetsing van de betrouwbaarheid van [betrokkene 9] en [betrokkene 10]. Het hof heeft geoordeeld dat de betrouwbaarheid van [betrokkene 9] en [betrokkene 10] afdoende kan worden getoetst dan wel is getoetst door [betrokkene 9] en [betrokkene 10] ter terechtzitting in hoger beroep rechtstreeks te horen. Doordat de verdediging daarbij voldoende gelegenheid heeft gehad om [betrokkene 9] en [betrokkene 10] te ondervragen en desgewenst opmerkingen te maken over de door deze getuigen afgelegde verklaringen alsmede in te brengen wat tot verdediging kan dienen, is de verdediging afdoende in staat gesteld de betrouwbaarheid van [betrokkene 9] en [betrokkene 10] nader te toetsen. 's Hofs oordelen dat verdachte door het achterwege blijven van de oproeping van [betrokkene 18] en [betrokkene 13] niet in zijn verdediging wordt geschaad, zoals opgenomen onder 6.418., en dat de noodzaak van het horen van [betrokkene 18], [betrokkene 13] en [betrokkene 14] als getuigen niet is gebleken, zoals opgenomen onder 6.6 en 6.919., zijn niet onbegrijpelijk en behoeven geen nadere motivering.

Voorzover de steller van het middel klaagt over 's hofs oordeel dat de herhaalde en voorwaardelijke verzoeken [betrokkene 18] en [betrokkene 13] als getuigen te horen onvoldoende met relevante feiten en omstandigheden zijn onderbouwd, merk ik het volgende op. Door de verdediging is aangevoerd, zoals opgenomen onder 6.7, dat de verzochte getuigen over het wapenbezit van [betrokkene 9] en [betrokkene 10] kunnen verklaren. Indien en voor zover [betrokkene 9] en [betrokkene 10] de CZ model 61 Scorpion (baby-uzi) en de Smith & Wesson enige tijd voorhanden hebben gehad, sluit dit geenszins uit dat (ook) verdachte de betreffende wapens voorhanden heeft gehad. 's Hofs oordeel dat de herhaalde en voorwaardelijke verzoeken [betrokkene 18] en [betrokkene 13] als getuigen te horen onvoldoende zijn onderbouwd met relevante feiten en omstandigheden is dan ook niet onbegrijpelijk en behoeft geen nadere motivering.

Het vierde middel faalt.

Het vijfde middel klaagt dat het hof een onjuiste uitleg heeft gegeven aan het bestanddeel ‘werven voor gewapende strijd’ als bedoeld in art. 205, eerste lid, Sr, althans dat het hof ten onrechte heeft verzuimd te reageren op het als kwalificatieverweer op te vatten betoog dat [betrokkene 9], die volgens de bewezenverklaring van het onder 3 ten laste gelegde feit degene is geweest die voor de gewapende strijd is geworven, al lang voor de bewezenverklaarde wervingshandelingen de gewapende strijd was toegedaan en dus niet (meer) voor die gewapende strijd kon worden geworven.

In de toelichting op het middel is aangevoerd dat de advocaten van verdachte in hoger beroep er bij pleidooi op hebben gewezen dat [betrokkene 9] een grote fascinatie voor wapens had (p. 74, onder 5.47 en p. 82, onder 5.84), dat al lang voor de tenlastegelegde wervingshandelingen van [betrokkene 9] een video-opname is gemaakt waarin hij Bin Laden nadeed (p. 75, onder 5.65), dat [betrokkene 9] al vanaf 2003 in zijn moslimenthousiasme moest worden getemperd (p. 82, onder 5.80) en dat [betrokkene 9] zijn radicale ideeën niet onder stoelen of banken stak (bijvoorbeeld p. 82, onder 5.83), hetgeen uitmondt in de conclusie zoals opgenomen op p. 82, onder 5.85 van de pleitaantekeningen. Het hof heeft, aldus de steller van het middel, de juistheid van de schets die de verdediging heeft gegeven van [betrokkene 9], diens ideeën, diens verleden en diens toewijding aan de gewapende strijd in het midden gelaten, zodat daarvan in cassatie moet worden uitgegaan. In de toelichting is aangevoerd dat het betoog van de verdediging bezwaarlijk anders kan worden verstaan dan als een kwalificatieverweer: ‘iemand die reeds lang voor de bewezenverklaarde wervingshandelingen de gewapende strijd zo is toegedaan, kan niet worden geworven voor de gewapende strijd’. Van zo iemand kan niet worden gezegd dat hij is bewogen tot aansluiting bij de gewapende strijd of dat hij is bespeeld, beïnvloed of ideologisch rijp gemaakt. Indien het hof heeft geoordeeld dat zo iemand wel kan worden geworven voor de gewapende strijd dan geeft zijn oordeel blijk van een onjuiste uitleg van art. 205 Sr, maar in elk geval heeft het hof zijn oordeel niet naar de eis der wet met redenen omkleed, nu het heeft verzuimd gemotiveerd te reageren op het betoog dat als een onderbouwd kwalificatieverweer moet worden opgevat, aldus de steller van het middel.

Ter terechtzitting van het hof van 4 september 2008 hebben de advocaten van verdachte om beurten het woord tot verdediging gevoerd overeenkomstig hun overgelegde en in het procesdossier gevoegde gezamenlijke pleitaantekeningen. De pleitaantekeningen houden — voor zover hier van belang — het volgende in20.:

In zijn nadere overwegingen ten aanzien van het bewezenverklaarde gaat het hof onder meer in op de betrouwbaarheid van de getuigen [betrokkene 9] en [betrokkene 10]. Voor hetgeen het hof in dezen heeft overwogen, verwijs ik kortheidshalve naar hetgeen in deze conclusie bij de bespreking van het vierde middel reeds in 6.9 onder ‘Betrouwbaarheid getuigen’ is opgenomen.

De passages in de pleitaantekeningen van de advocaten in hoger beroep waarnaar de steller van het middel verwijst en welke een schets geven van [betrokkene 9] en diens ideeën, verleden en toewijding aan de gewapende strijd en waarin volgens de steller van het middel een ander beeld van [betrokkene 9] wordt geschetst dan het beeld dat [betrokkene 9] van zichzelf oproept, zijn, blijkens hetgeen is opgenomen onder 7.3, aangevoerd ter onderbouwing van het aldaar gevoerde verweer inhoudende dat de door [betrokkene 9] en [betrokkene 10] afgelegde verklaringen onbetrouwbaar zijn en derhalve integraal van het bewijs dienen te worden uitgesloten. Nu dit van [betrokkene 9] geschetse beeld slechts in de context van dit verweer is aangevoerd en door de advocaten van verdachte in hoger beroep niet is gesteld dat dit geschetste beeld (tevens) meebrengt dat [betrokkene 9] niet (meer) voor de gewapende strijd kon worden geworven, hoefde het hof het aangevoerde niet op te vatten als een kwalificatieverweer waarop het overeenkomstig art. 358, derde lid, Sv in verbinding met art. 359, tweede lid, Sv een met redenen omklede beslissing diende te geven. In zoverre mist het middel feitelijke grondslag.

Het hof heeft, zoals opgenomen onder 7.4 in verbinding met 6.9, in het bijzonder de redenen opgegeven waarom het is afgeweken van het namens de verdachte aangevoerde uitdrukkelijk onderbouwde standpunt inhoudende dat de door [betrokkene 9] en [betrokkene 10] afgelegde verklaringen onbetrouwbaar zijn en derhalve integraal van het bewijs dienen te worden uitgesloten. Het hof heeft onder meer overwogen dat de betwiste verklaringen in de kern waar het de tenlastegelegde gedragingen betreft — kortweg — consistent, authentiek, gedetailleerd en overtuigend overkomen en bovendien op relevante onderdelen overeenstemmen met de inhoud van andere zich in het dossier bevindende bewijsmiddelen waaronder verklaringen van andere getuigen en — op onderdelen — van de verdachte zelf. Het hof heeft de verklaringen van [betrokkene 9], en derhalve ook het beeld van [betrokkene 9] dat hieruit kan worden afgeleid, betrouwbaar geacht en heeft (gedeelten van) zijn verklaringen voor het bewijs gebezigd.22. Anders dan de steller van het middel heeft betoogd, dient in cassatie hiervan te worden uitgegaan. Uit de gebezigde bewijsmiddelen volgt niet dat [betrokkene 9] de gewapende strijd reeds lang voor de bewezenverklaarde wervingshandelingen was toegedaan. Voor zover de steller van het middel heeft aangevoerd dat 's hofs oordeel blijk geeft van een onjuiste uitleg van art. 205 Sr, nu het verweer luidde dat iemand die reeds lang voor de bewezenverklaarde wervingshandelingen de gewapende strijd zo is toegedaan, niet kan worden geworven voor de gewapende strijd, mist het middel ook in zoverre, gelet op het voorgaande, feitelijke grondslag.

Ten overvloede merk ik het volgende op. In de wetsgeschiedenis wordt het bestanddeel ‘werven’ als bedoeld in art. 205 Sr omschreven als ‘iemand tot aansluiting bewegen’, ‘benaderen teneinde te overreden’, ‘bespelen’23. en ‘beïnvloeden, het ideologisch rijp maken, bewegen of vergelijkbare handelingen’24.. Ronselen voor de gewapende strijd valt onder ‘werven’.25. Ook personen die in het algemeen bereid zijn om mee te vechten, bijvoorbeeld huurlingen, kunnen volgens mij worden geronseld. Uit de Nota naar aanleiding van het nader verslag volgt dat het handelen of nalaten van de persoon die geworven wordt voor de strafbaarheid in beginsel niet ter zake doet en dat het delict zal zijn voltooid wanneer een handeling die ertoe strekt om iemand tot aansluiting te bewegen, zich heeft geopenbaard.26. De Minister wilde niet spreken van ‘aanwerven’ omdat daarvoor nodig zou zijn dat een verbintenis ontstaat. Bij de werving voor de jihad zal vaak niet van zo'n verbintenis met een daaraan verbonden tegenprestatie kunnen worden gesproken.27. Door te spreken van ‘werven’ in plaats van ‘aanwerven’ wordt het zwaartepunt enigszins verlegd naar degene van wie het initiatief uitgaat. De Minister trok een vergelijking met de actieve ambtelijke omkoping van artikel 177 Sr. Het actieve handelen van de omkoper is voor de strafbaarheid voldoende. Of de ambtenaar de gift aanneemt of niet is niet van belang, laat staan — dunkt mij — of de ambtenaar zelf al het plan had zich te laten omkopen als die gelegenheid zich zou voordoen. Het ‘werven’ zal ook via het internet kunnen gebeuren. De Minister vergelijkt het met het plaatsen van een advertentie in een dagblad.28. Uit deze vergelijkende voorbeelden wordt voldoende duidelijk dat degene die al een algemene bereidheid had om zich in de gewapende strijd te mengen en zich bijvoorbeeld op een advertentie meldt, ook wordt ‘geworven’.

Significant is ook dat bij de totstandkoming van artikel 205 volgens het Verslag van de Tweede Kamer het overhalen of overreden van iemand om in vreemde krijgsdienst te gaan juist niet kenmerkend was voor het ‘aanwerven’. Kenmerkend zou zijn het aannemen van verbintenissen. Het antwoord van de Regering was dat er sprake is van ‘werven’ maar niet van ‘aanwerven’ als er geen verbintenis bestaat.29. Als het verschil tussen ‘aanwerven’ en ‘werven’ enkel erin is gelegen dat het eerste een verbintenis verlangt, ligt het voor de hand om aan te nemen dat het overhalen of overreden voor het ‘werven’ evenmin doorslaggevend is als voor het ‘aanwerven’.

Ook een persoon die reeds de algemene bereidheid heeft om deel te nemen aan de gewapende strijd, in het onderhavige geval de gewelddadige jihad, kan dus worden geworven in de zin van 205 Sr. In die situatie kan immers ook sprake zijn van het bespelen, beïnvloeden dan wel bewegen van die persoon om concreet aan de gewapende strijd deel te nemen. Er is geen grond om de toepassing van art. 205 Sr zodanig te beperken dat daarvan moeten worden uitgesloten die gevallen waarin wervingshandelingen worden gepleegd jegens personen die de gewapende strijd ofwel uit zichzelf ofwel door externe beïnvloeding door een ander dan de verdachte, al in zekere mate gunstig gezind waren.30.

Het vijfde middel faalt.

Het eerste middel is terecht voorgesteld. Het tweede, derde, vierde en vijfde middel falen. Gronden waarop uw Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen, heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak, doch uitsluitend voor wat betreft de hoogte van de opgelegde straf, tot vermindering daarvan en tot verwerping van het beroep voor het overige.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden