HR, 13-11-2012, nr. 11/00920

en

medeplegen van het voorbereiden of bevorderen van een feit, bedoeld in het vierde of vijfde lid van artikel 10 van de Opiumwet, door

Artikel 257a Sv heeft betrekking op de strafbeschikking en doet hier niet ter zake. Wel is relevant artikel 261 lid 3 Sv, dat aldus luidt:

Voor de inhoud van de bevelen tot voorlopige hechtenis is artikel 78 Sv van belang. Het bevel omschrijft, aldus het tweede lid van artikel 78 Sv, onder meer zo nauwkeurig mogelijk de strafbare feiten ten aanzien waarvan de verdenking is gerezen en de feiten of omstandigheden waarop de ernstige bezwaren tegen verdachte zijn gegrond. Ingevolge het eerste lid van artikel 67b Sv kan de officier van justitie tijdens de tenuitvoerlegging van de voorlopige hechtenis bij de vordering tot gevangenhouding of de verlenging daarvan, kort gezegd, vorderen dat de voorlopige hechtenis ook nog voor een ander feit wordt bevolen. Als de vordering toegewezen wordt dat andere feit geacht te zijn opgenomen in de omschrijving als bedoeld in het tweede lid van artikel 78 Sv.

Ter terechtzitting van de rechtbank van 2 december 2008 heeft de officier nog een concept vordering aanpassing omschrijving tenlastelegging als bedoeld in artikel 314a Sv overgelegd.

Het hof heeft daarvan het volgende bewezen verklaard:

Het cassatiemiddel stelt in de kern genomen aan de orde of een stuk, dat wordt gepresenteerd als een voorlopige dagvaarding in de zin van artikel 314a Sv en dat niet voldoet aan de eis van overeenstemming met de feitsomschrijving in het bevel gevangenhouding, toch als zo een voorlopige dagvaarding kan gelden en niet moet worden aangemerkt als een definitieve dagvaarding die slechts op de voet van artikel 313 Sv kan worden gewijzigd. Als er van een definitieve dagvaarding sprake zou zijn zou de rechtbank op 9 maart 2009 de vordering van de officier, die is gepresenteerd als een vordering nadere wijziging als bedoeld in het eerste lid van artikel 314a Sv, hebben moeten afwijzen omdat, zo begrijp ik de achterliggende gedachte, niet het soepeler regime van artikel 314a Sv maar het strengere stelsel van artikel 313 Sv van toepassing zou zijn.

Artikel 314a is, evenals het derde lid van artikel 261 Sv, in het wetsvoorstel tot herziening van de bepalingen betreffende de voorlopige hechtenis bij Nota van wijzigingen ingevoegd.2. Het nieuwe systeem moest een oplossing bieden voor de moeilijkheid om een definitieve tenlastelegging overeenkomstig de wettelijke eisen op te stellen wanneer het voorbereidend onderzoek nog niet was afgerond.3. Tijdens de mondelinge beraadslagingen in de Tweede Kamer hield Minister Van Agt nogmaals zijn toehoorders voor tot welke moeilijkheden het nieuwe systeem om de duur van de voorlopige hechtenis te beperken zou leiden als de hele zaak nog niet was uitgezocht. Een dagvaarding uitbrengen die voldoet aan alle eisen van artikel 261 Sv, die slechts gewijzigd kan worden onder de strikte voorwaarden van artikel 312 en 313 Sv, zou van het OM niet gevergd kunnen worden. Vandaar het systeem van een voorlopige tenlastelegging, geënt op het bevel gevangenhouding. Als de officier de vordering tot gevangenhouding opstelt denkt hij al verder, aan wat hij te zijner tijd ten laste zal kunnen leggen. Als de rechtbank evenwel weigert het onderzoek te schorsen en de zaak wil behandelen zal de officier meteen de voorlopige tenlastelegging moeten aanvullen tot het niveau van artikel 261 Sv. Is dat eenmaal gebeurd dan gelden de eisen van artikel 261 lid 1 en 2 Sv en van artikel 313 Sv. Artikel 313 lid 2 laatste volzin Sv geldt niet voor de voorlopige tenlastelegging. Dat moet aanvaard worden in een wettelijk systeem waarin een grens is gesteld aan de duur van de voorlopige hechtenis en waarin de zaak dus niet altijd voldoende zal zijn opgehelderd wanneer deze op de zitting moet worden gebracht. Als de officier dan een geheel nieuwe zaak zou introduceren zal toch de rechtbank niet bereid hoeven te zijn de vordering in te willigen.4. Het bieden aan de officier van justitie van de mogelijkheid om met een verkorte dagvaarding te komen die later zo nodig kan worden aangevuld en verbeterd is een onontbeerlijk sequeel van het voorgestelde systeem.5.

In de rechtspraak is slechts een enkele aanwijzing te vinden over de vraag die thans voorligt. In HR 10 juni 1975, NJ 1975, 306 m.nt. ThWvV heeft de Hoge Raad zich in wel zeer stellige zin uitgelaten. In die zaak was verdachte op 8 april 1974 gedagvaard om dezelfde dag voor de rechtbank te Amsterdam te verschijnen. De dagvaarding bevatte drie feiten. De rechtbank schorste de behandeling voor onbepaalde tijd waarna de officier van justitie een nieuwe dagvaarding deed uitgaan. Ook deze dagvaarding vermeldde drie feiten. Het tweede feit op deze tweede dagvaarding was een uitwerking van het tweede feit der eerste dagvaarding. Het eerste en derde feit op deze tweede dagvaarding waren nieuw. De vraag rees hoe de verhouding was tussen deze twee dagvaardingen. De verdediging stelde zich op standpunt dat de eerste dagvaarding geen voorlopige maar een definitieve dagvaarding was. Het hof was het hiermee niet eens. Het wees erop dat de opgave van de feiten in de eerste dagvaarding overeenkwam met de omschrijving in de vordering tot gerechtelijk vooronderzoek en inbewaringstelling, dat de eerste dagvaarding de feiten omschreef zonder duidelijk te maken met welk opzet verdachte zou hebben gehandeld, dat de omschrijving van een van de feiten inmiddels door de ontwikkelingen was ingehaald, en dat de officier te kennen had gegeven dat de zaak nog niet rijp was voor een volledige behandeling ter terechtzitting en dat hij daarom schorsing van de behandeling zou vorderen. Het hof wees er voorts op dat het bevel gevangenhouding verwees naar het bevel tot bewaring maar dit laatste bevel omschreef de feiten slechts als "een poging tot doodslag c.q. medeplichtigheid daaraan". Dat leverde volgens het hof niet een behoorlijke omschrijving als bedoeld in het derde lid van artikel 261 Sv op. Dat gold niet voor de omschrijvingen van de feiten zoals neergelegd in de vordering tot gerechtelijk vooronderzoek en bewaring. De eerste dagvaarding was daarom volgens het hof een voorlopige. De tweede dagvaarding met hetzelfde parketnummer was volgens het hof een oproeping en nadere omschrijving. Het stond de officier vrij om een nadere omschrijving ruim voor de terechtzitting aan verdachte ter kennis te brengen en om niet te wachten tot de hervatting van het onderzoek ter terechtzitting met het aanpassen van de voorlopige dagvaarding. Maar, zo voegde het hof daaraan toe, artikel 314a Sv biedt niet de mogelijkheid om hetzij bepaalde feiten die in de oorspronkelijke dagvaarding beknopter waren omschreven, geheel te laten vallen, hetzij in de tweede dagvaarding andere feiten op te nemen dan die de oorspronkelijke dagvaarding reeds bevatte. Daarom moest de officier niet-ontvankelijk worden verklaard voor de nieuwe feiten 1 en 3 van de tweede dagvaarding. Deze nieuwe feiten vormden immers geen nadere omschrijving van wat al eerder was tenlastegelegd. Het hof sprak vrij van de feiten 1 primair en 3 van de oorspronkelijke tenlastelegging. Feit 1 subsidiair in de oorspronkelijke tenlastelegging was zo gebrekkig omschreven dat de dagvaarding voor dat deel nietig werd verklaard. Het hof sprak ook vrij voor feit 2 primair en subsidiair uit de tweede dagvaarding. Voor beoordeling door het hof bleef slechts over feit 2 meer subsidiair zoals in de tweede dagvaarding uitgewerkt. Voor dat feit, volgens het hof opleverende medeplichtigheid aan het medeplegen van poging tot doodslag, werd verdachte veroordeeld. Verdachte ging in cassatie. AG mr. Kist concludeerde tot verwerping van het cassatieberoep. Volgens de AG heeft het hof kunnen aannemen dat er sprake was van de situatie van het derde lid van artikel 261 Sv wat de tweede dagvaarding betreft. Weliswaar verdient de gang van zaken geen schoonheidsprijs, maar verdachte is in geen redelijk belang geschaad en in hoofdzaak is aan de wettelijke regels voldaan. Het hof heeft terecht aangenomen dat de eerste dagvaarding een summiere tenlastelegging bevatte. Dat verdachte voor de tweede terechtzitting is gedagvaard en niet opgeroepen achtte de AG van mineur belang. Verdachte is door deze gang van zaken evenmin in zijn belangen geschaad. Hij heeft zich juist beter kunnen voorbereiden op het onderzoek ter terechtzitting. De tweede dagvaarding voldeed niet geheel aan de eisen van artikel 314a Sv omdat zij nieuwe feiten bevatte, maar het hof heeft dit gebrek door de niet-ontvankelijkverklaring van de officier van justitie in de vervolging voor de feiten 1 en 3 van de tweede dagvaarding gecorrigeerd. Geheel nieuwe feiten mogen niet alsnog worden tenlastegelegd, maar wanneer de in de tweede dagvaarding omschreven feiten nog in verband kunnen worden gebracht met of kunnen worden teruggevoerd tot de feiten in de summiere dagvaarding, is aan de eisen voldaan.

De Hoge Raad sloeg een andere richting in dan zijn AG:

Van Veen schreef in zijn noot dat de Hoge Raad duidelijk heeft gemaakt dat het stelsel van artikel 261 lid 3 juncto artikel 314a Sv alleen maar geldt voor summiere dagvaardingen die teruggrijpen naar de feitsomschrijving in het bevel tot gevangenneming of gevangenhouding. Als de officier daarnaar niet terug grijpt is er geen sprake meer van een summiere tenlastelegging. Dan is er sprake niet van een summiere, maar van een definitieve tenlastelegging die alleen nog maar op de voet van artikel 313 Sv kan worden gewijzigd.

De vraag rijst wat we uit dit arrest kunnen leren. Eén ding lijkt mij duidelijk. De Hoge Raad oriënteert zich uitsluitend op de feitsomschrijving van het bevel gevangenhouding of gevangenneming voor de inhoud van de summiere dagvaarding. Deze bevelen kunnen weer teruggrijpen op bijvoorbeeld een bevel bewaring of een vordering tot het verlenen van het bevel bewaring of tot een vordering tot het instellen van een gerechtelijk vooronderzoek.6. Maar de zaak uit 1975 is mijns inziens wel bijzonder omdat het hof beide dagvaardingen als het ware door elkaar had gehutseld. In de onderhavige zaak is de cruciale vraag of de dagvaarding van 13 maart 2008, zoals het hof heeft geoordeeld, bij wijze van kennelijke misslag voor de omschrijving van de feiten 1 en 3 de data, genoemd in de vordering bewaring, heeft gebruikt in plaats van de data die het bevel tot bewaring en in zijn voetsporen het bevel tot gevangenhouding vermeldde. Als door het vermelden van een onjuiste data de band met het bevel tot gevangenhouding compleet zou zijn doorgesneden zou de dagvaarding van 13 maart 2008 niet op de voet van artikel 314a Sv kunnen worden aangepast.

Dit door de verdediging aangevoerde standpunt vind ik wel heel erg rigoureus. Alles wijst er immers op dat ter terechtzitting van 13 maart 2008 iedereen ervan is uitgegaan dat het een summiere dagvaarding betrof omdat het onderzoek nog lang niet was afgerond. Dat heeft de officier van justitie ook met zoveel woorden tot uitdrukking gebracht. Ook de rechtbank is er blijkens het proces-verbaal van het onderzoek ter terechtzitting van 13 maart 2008 van uitgegaan dat de summiere dagvaarding ontleend was aan het bevel tot gevangenhouding. De rechtbank heeft ook geoordeeld dat de omschrijving van de tenlastegelegde feiten in het licht van het dossier voor dat moment voldoende houvast aan de verdediging bood om zich voor te bereiden en nadere onderzoekswensen te formuleren.

Dat de vermelding van de data in de summiere tenlastelegging van 13 maart 2008 op een vergissing berustte heeft het hof mijns inziens kunnen aannemen.

Dit oordeel berust op waarderingen van feitelijke aard die in cassatie slechts op begrijpelijkheid kunnen worden getoetst. Het hof heeft tot uitdrukking gebracht dat de strekking van de summiere dagvaarding is geweest om aan te sluiten bij de feitsomschrijving in het bevel gevangenhouding, maar dat per ongeluk in de summiere dagvaarding verkeerde data zijn genoemd. Deze data zijn gehandhaafd in de uiteindelijke dagvaarding.

Het middel faalt.

Het tweede middel klaagt over een onderdeel van de overleveringsprocedure en het feit dat het hof aan de gebreken die daaraan kleven geen gevolg heeft willen verbinden. Verdachte is in Spanje aangehouden en naar Nederland overgeleverd. In Nederland is hij voor meer feiten vervolgd dan oorspronkelijk vermeld in het Europees arrestatiebevel (EAB). De steller van het middel wijst naar het vonnis van de rechtbank waarin een verweer is weergegeven over de omvang van de vervolging op basis van het EAB.

De verdediging heeft in eerste aanleg de niet-ontvankelijkheid van het OM ingeroepen ten aanzien van andere feiten alsmede met betrekking tot andere plaatsen en ruimere periodes dan genoemd in het EAB. Verdachte heeft immers geen afstand gedaan van het specialiteitsbeginsel. Aanvullende toestemming van de Spaanse autoriteiten tot een verdergaande vervolging dan voor de feiten in het EAB genoemd ontbrak toen nog. De niet-ontvankelijkheid zou onder meer betrekking hebben op de voorbereidingshandelingen die in het tweede deel van de omschrijving van feit 1 zijn genoemd.

De officier heeft gerepliceerd dat het OM alleen ter zake van feit 4 op deze grond niet-ontvankelijk dient te worden verklaard. Dat feit heeft betrekking op overtreding van de Wet wapens en munitie, welke strafbare feiten niet in het EAB en de beslissing van de Spaanse rechter zijn genoemd. De rechtbank overwoog dat het Kaderbesluit geacht moet worden toe te laten dat het aanvankelijke feitensubstraat met nauw verwante gedragingen wordt uitgebreid zonder dat daarvoor de instemming van de uitvoerende staat, in dit geval Spanje, nodig is. De rechtbank verwijst in dit verband naar een uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen van 1 december 2008. De rechtbank komt dan tot de conclusie dat de uitbreidingen die in de uiteindelijke tenlastelegging aan de feiten 1, 2 en 3 zijn gegeven, bezien tegen de achtergrond van de omschrijving van de feiten in het EAB, niet maken dat verdachte wordt vervolgd voor een ander, vóór de overlevering, begaan feit dat niet object van de overlevering is geweest. De voorbereidingshandelingen vallen volgens de rechtbank onder de illegale handel in verdovende middelen, en zijn zogenaamde Lijstfeiten waarvoor vaststelling van dubbele strafbaarheid niet is vereist als op het feit maar minstens drie jaar vrijheidsbeneming als sanctie is gesteld in de uitvaardigende Staat. De rechtbank komt dan tot de conclusie dat de feiten in de tenlastelegging, met uitzondering van feit 4, vallen onder de omschrijving van het EAB en de officier is ontvankelijk in de vervolging van de feiten 1 tot en met 3, zoals tenlastegelegd.

De verdediging heeft in hoger beroep uiteindelijk aangevoerd dat desalniettemin de officier van justitie toch aanvullend aan Spanje toestemming heeft verzocht om te mogen vervolgen voor de ruimer omschreven of nieuwe feiten. De officier heeft dat niet kenbaar gemaakt aan rechtbank of verdediging. In hoger beroep heeft de AG evenmin melding daarvan gemaakt. De verdediging heeft in hoger beroep de niet-ontvankelijkheid van het OM bepleit voor zover de tenlastelegging meer omvat dan de Spaanse beslissing op het EAB. Ten aanzien van dat meerdere heeft het OM aan verdachte de mogelijkheid ontnomen zich in Spanje te verweren. Eerst op 11 februari 2011 maakt de AG melding van het aanvullend verzoek en van de beslissingen van de Spaanse rechter. Het OM heeft de aanvullende stappen die het in Spanje heeft gezet voor rechtbank, hof en verdediging verborgen gehouden totdat er een instemmende beslissing in Spanje was gegeven. Als verdachte tijdig op de hoogte was gesteld had hij zich tegen het aanvullend verzoek van het OM willen verdedigen. Zijn rechten in Spanje zijn geschonden. Het OM heeft voorts gehandeld in strijd met beginselen van een behoorlijke procesorde en moet daarom niet-ontvankelijk worden verklaard voor zover het de uitbreiding van de oorspronkelijke feitsomschrijving in het EAB betreft.

Het proces-verbaal van het onderzoek ter terechtzitting in hoger beroep van 19 januari 2011 houdt onder meer het volgende in:

Ter terechtzitting in hoger beroep van 11 februari 2011 is blijkens het proces-verbaal het volgende voorgevallen:

Vervolgens heeft de advocaat het woord gevoerd over de overleveringsperikelen overeenkomstig een pleitnota. In die pleitnota hekelt de advocaat de gang van zaken rond het aanvullende EAB en formuleert dan de volgende conclusies:

In zijn eindarrest heeft het hof het volgende overwogen:

Tegen de beslissing van het hof, opgenomen in het proces-verbaal van 11 februari 2011, maakt de steller van het middel bezwaar. Dat de stukken, zoals het hof overweegt, weliswaar laat maar niet te laat zijn ingestuurd en dat daarom de stukken van het aanvullende verzoek worden toegelaten ziet er aan voorbij dat ter terechtzitting van 19 januari 2011 nog niets bekend was over het aanvullend overleveringsverzoek. Voorts stelt het middel dat de verdediging natuurlijk niet voldoende in de gelegenheid is geweest te reageren. Overigens kan de mogelijkheid om te reageren de onrechtmatigheid van de te late verstrekking van de papieren betreffende het aanvullend verzoek niet dekken. Voorts heeft het hof nagelaten te reageren op de kritiek op de overleveringsprocedure in Spanje. In het eindarrest heeft het hof, ondanks dat op dat item verweer is gevoerd, verzuimd te reageren op de schending van verdachtes rechten in Spanje bij de behandeling van het (aanvullende) overleveringsverzoek. Tot slot klaagt het middel nog over vooringenomenheid van het hof omdat het hof in zijn arrest ook een beschouwing heeft gewijd aan eventuele beslissingen als de Spaanse rechter de beschikkingen op het aanvullend verzoek niet had afgegeven. Het moet ervoor worden gehouden, aldus het middel, dat deze overwegingen al klaar lagen voor dat de aanvullende toestemming uit Spanje afkwam.

Het lijkt mij zinvol de bespreking van dit middel in twee onderdelen te splitsen. Het eerste onderdeel heeft betrekking op de kritiek die de verdediging heeft gehad op de overleveringsprocedure in Spanje.

Niet-ontvankelijkverklaring van het OM in de vervolging komt als in artikel 359a Sv voorzien rechtsgevolg slechts in uitzonderlijke gevallen in aanmerking. Daarvoor is alleen plaats ingeval het vormverzuim daarin bestaat dat met de opsporing of vervolging belaste ambtenaren ernstig inbreuk hebben gemaakt op beginselen van een behoorlijke procesorde waardoor doelbewust of met grove veronachtzaming van de belangen van de verdachte aan diens recht op een eerlijke behandeling van zijn zaak is tekortgedaan.9. Het vormverzuim moet zich hebben voorgedaan bij het voorbereidend onderzoek. Het voorbereidend onderzoek is het onderzoek dat aan de behandeling ter terechtzitting voorafgaat (artikel 132 Sv). Artikel 359a Sv is niet van toepassing als het verzuim is begaan buiten het verband van het voorbereidend onderzoek. In HR 8 juli 2008, NJ 2009, 440 m.nt. Buruma heeft de Hoge Raad duidelijk gemaakt dat een uitleveringsverzoek niet tot het voorbereidend onderzoek als bedoeld in artikel 359a Sv kan worden gerekend.10. Het gaat immers niet om de uitoefening van strafvorderlijke bevoegdheid. Wat voor de uitlevering geldt, geldt zeker ook voor de overlevering. Dat betekent dat eventuele gebreken bij de behandeling in de uitvoerende Staat van een verzoek tot overlevering niet tot een in artikel 359a Sv voorziene reactie kan leiden. De klachten in het middel stuiten hierop af voor zover zij beogen het hof te verwijten niet te hebben gereageerd op de bezwaren die de verdediging heeft geuit met betrekking tot de procedure die in Spanje aan de overlevering is voorafgegaan.

Een andere kwestie is of het hof het dossier van het aanvullend verzoek had mogen voegen bij het strafdossier.

Wat de steller van het middel in de schriftuur opmerkt over de toezegging van het hof van 9 januari 2011 snijdt mijns inziens geen hout. Dat op dat moment aan de AG nog niet bekend zou zijn geweest dat er nog aanvullende stukken beschikbaar zouden zijn of zouden komen, staat er niet aan in de weg dat het hof op 19 januari 2011 heel in het algemeen heeft gesproken over "stukken betreffende de overlevering" waaronder ook aanvullende stukken te begrijpen zijn. Dat de verdediging onvoldoende in staat is geweest op adequate wijze te reageren op deze nieuwe stukken blijkt niet uit hetgeen ter terechtzitting in hoger beroep is voorgevallen. De advocaat van verdachte heeft immers in de pleitnota over de overleveringsperikelen het standpunt van de verdediging uitgebreid aan het hof kunnen voorleggen. Daaraan doet niet af dat het optreden van het OM inderdaad niet fraai genoemd mag worden. Het had op de weg van de officier gelegen om openheid te betrachten ten aanzien van het aanvullend verzoek. In ieder geval had de officier de AG tijdig moeten inlichten, zodat deze vervolgens ook in de appelprocedure verdediging en hof op de hoogte had kunnen stellen. Dat dit niet is gebeurd wil echter nog niet zeggen dat er daarom er sprake is geweest van een vormverzuim in de zin van artikel 359a Sv dat tot niet-ontvankelijkverklaring van het OM had moeten leiden. Het hof heeft immers de verdediging de gelegenheid gegeven te reageren op deze nieuwe gegevens, waardoor aan verdachtes recht op een eerlijke en tegensprekelijke behandeling in Nederland van zijn zaak is voldaan.

Ten overvloede wijs ik er op dat het buiten beschouwing laten van de resultaten van het aanvullende verzoek niet tot een andere beslissing zou hebben geleid. Artikel 27 van het Kaderbesluit11. heeft betrekking op een eventuele vervolging wegens andere strafbare feiten. Het eerste lid maakt het mogelijk dat lidstaten op basis van wederkerigheid verklaren dat de toestemming voor vervolging voor een ander feit, begaan voor de overlevering, geacht kan worden te zijn gegeven. Het tweede lid verbiedt de vervolging van een overgeleverd persoon wegens enig ander vóór de overlevering begaan feit behoudens wanneer het eerste lid of het derde lid van toepassing is. Het derde lid voorziet in een uitzondering op het verbod van het tweede lid bijvoorbeeld wanneer de gezochte persoon heeft ingestemd met zijn overlevering of wanneer de uitvoerende rechterlijke autoriteit een aanvullende toestemming heeft gegeven. Het vierde lid handelt nader over die toestemming. Deze moet worden verleend als het strafbaar feit waarvoor zij wordt verzocht op zichzelf al de verplichting tot overlevering met zich brengt. Alleen wanneer een weigeringsgrond als bedoeld in artikel 3 of 4 van het Kaderbesluit tot toepassing komt kan de toestemming worden gewijzigd. In de onderhavige zaak heb ik nergens een verwijzing naar of aanknopingspunt voor de aanwezigheid van zo'n weigeringsgrond aangetroffen. Het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen heeft op 1 december 2008 beslist dat de uitvaardigende lidstaten wijzigingen in de omstandigheden tijd en plaats van de feitsomschrijving waarvoor is overgeleverd mogen aanbrengen, mits deze wijzigingen volgen uit het onderzoek dat in de uitvaardigende lidstaten is gevoerd met betrekking tot de gedragingen die in het EAB zijn omschreven, mits zij de aard van het omschreven delict niet wijzigen en niet leiden tot het bestaan van een weigeringsgrond.12.

Het oorspronkelijke EAB vermeldt dat verdachte betrokken zou zijn bij meerdere voorbereidingshandelingen met betrekking tot de in- en uitvoer van verdovende middelen. Weliswaar komen de voorbereidingshandelingen niet terug in de vermelding van de wettelijke kwalificatie van strafbare feiten waarvoor de overlevering wordt gevraagd, maar deze voorbereidingshandelingen zijn zo intrinsiek verbonden met de wel vermelde feiten dat zij geacht moeten worden ook onderwerp van het EAB te zijn geweest, zeker nu in het EAB daarnaar wordt verwezen. Ook als de aanvullingen buiten beschouwing zouden moeten worden gelaten staat dat aan de vervolging voor de voorbereidingshandelingen niet in de weg.

Hetgeen het hof in zijn "virtuele" overwegingen heeft neergelegd is niet ten grondslag gelegd aan de verwerping van de verweren, maar zou dus inderdaad deze verwerping zelfstandig hebben kunnen dragen. Ik beschouw deze overwegingen als ten overvloede gegeven.

De oordelen van het hof geven geen blijk van een verkeerde rechtsopvatting en zijn niet onbegrijpelijk, zodat het tweede middel faalt.

Het derde middel klaagt over de verwerping door het hof van de bezwaren tegen de doorzoekingen. Onvoldoende zou blijken dat de tussenkomst van de rechter-commissaris bij de doorzoekingen was gebaseerd op een verzoek van de officier van justitie noch welke redengevende omstandigheden aan de doorzoekingen ten grondslag zijn gelegd.

In zijn arrest heeft het hof dienaangaande het volgende overwogen:

Het eerste lid van artikel 110 Sv luidt aldus:

Met de invoering van artikel 359a Sv heeft de wetgever de tot dan toe geldende rechtspraak over onrechtmatige bewijsverkrijging gecodificeerd.13. Ter terechtzitting van het hof heeft de advocaat van verdachte gewezen op gebreken die volgens hem aan de doorzoeking kleefden en is uiteindelijk tot de slotsom gekomen dat verdachte dient te worden vrijgesproken. In de kern genomen heeft de verdediging een beroep gedaan op artikel 359a Sv en betoogd dat de gepleegde vormverzuimen zouden moeten leiden tot uitsluiting van bewijsmateriaal, alhoewel het enige moeite kost om te kunnen controleren of de verdediging wel voldoende de lessen die de Hoge Raad in HR 30 maart 2004, NJ 2004, 376 m.nt. Buruma heeft geleerd, zich ter harte heeft genomen.

Ik stel voorop dat het antwoord op de vraag of er sprake is geweest van een vordering van de officier kan blijken uit een zich bij de stukken bevindende schriftelijke vordering, maar ook op andere wijze kan worden verankerd. De Hoge Raad heeft zulks met betrekking tot een machtiging tot binnentreden beslist onder vigeur van artikel 120 (oud) Sv14. en dat herhaald voor de Algemene wet op het binnentreden.15. Wat geldt voor een machtiging tot binnentreden lijkt mij ook te gelden voor een vordering tot doorzoeking. Dat de officier de doorzoekingen heeft gevorderd heeft het hof dermate waarschijnlijk geacht dat het daaraan niet heeft getwijfeld. Het hof heeft zich daarbij onder meer verlaten op de e-mail van de rechter-commissaris en de processen-verbaal van de doorzoeking, die erop wijzen dat op basis van een vordering van de officier tot doorzoeking is overgegaan. In die stukken ligt ook besloten dat de rechter-commissaris de vordering van de officier, die ook mondeling kan worden gedaan, heeft getoetst aan de voorwaarden die de wet stelt. De suggestie dat een rechter-commissaris die niet via een gerechtelijk vooronderzoek bij een strafrechtelijk onderzoek is betrokken op eigen houtje zou overgaan tot een doorzoeking is zo onwaarschijnlijk dat het hof heeft kunnen aannemen dat deze mogelijkheid, gelet op de contra-indicaties die onder meer zijn verstrekt door de rechter-commissaris mr. Cox, als niet bestaand kon worden verworpen.

De verwijzing in de overwegingen van het hof naar de bestaande tapmachtigingen heeft slechts de strekking te demonstreren dat er reeds voor 3 juli 2007, de datum van de doorzoekingen, een onderzoek tegen verdachte liep en dat de doorzoekingen in het kader van dat onderzoek hebben plaatsgevonden.

Het middel faalt.

Het vierde middel is een in algemene bewoordingen gestelde klacht die erop neerkomt dat het hof een bewijsconstructie heeft gehanteerd voor alle veroordeelden in deze zaak waardoor het voor verdachte niet meer mogelijk zou zijn om uit te maken op grond van welke bewijsmiddelen hij is veroordeeld.

Nu het middel niet aangeeft op welke onderdelen van de bewijsconstructie in de zaak van verdachte deze kritiek doelt, meen ik dat deze klacht niet voldoet aan de eisen die aan een middel van cassatie kunnen worden gesteld en dat daarom deze klacht geen bespreking behoeft.

Ten overvloede merk ik het volgende op.

Het hof heeft in de aanvulling op het verkorte arrest voor het bewijs van de zaken onderdelen van verklaringen van verdachte opgenomen en voorts verwezen naar de bijlagen in de afzonderlijke zaken. Die toepasselijke bijlagen, zo schrijft het hof, dienen als in de aanvulling ingelast te worden beschouwd en de inhoud ervan moet geacht worden van die aanvulling deel uit te maken. Ik neem aan dat het hof hiermee, zij het in ongelukkige bewoordingen, duidelijk heeft willen maken dat het de bijlagen van de zaaksdossiers, zoals die in de aanvulling op het verkort vonnis van de rechtbank zijn opgenomen, daaruit heeft overgenomen.

Tenslotte wijs ik erop dat het hof verdachte heeft veroordeeld voor het medeplegen van verschillende misdrijven en voor deelneming aan een criminele organisatie. Deze feiten veronderstellen samenwerking met anderen. Dat in de bewijsconstructie voor zulke feiten ook de bijdragen van anderen ter sprake komen is dus niet meer dan logisch.

Het vijftiende middel heeft betrekking op de veroordeling voor feit 1. Ter terechtzitting in eerste aanleg is een verweer gevoerd inhoudende dat het geen feit van algemene bekendheid is dat carbonpapier geschikt is om de opsporing door middel van röntgenapparatuur te bemoeilijken. De verdediging heeft gesteld dat, als ook het hof zou overwegen dat het een feit van algemene bekendheid is dat het verpakken in carbonpapier ontdekking van drugs via röntgenapparatuur zou bemoeilijken, het hof dat nader zou moeten motiveren, omdat de verdediging deze stelling betwist.

In haar vonnis heeft de rechtbank inderdaad overwogen (p. 11) dat het een feit van algemene bekendheid is dat carbonpapier geschikt is om de opsporing door middel van röntgenapparatuur te bemoeilijken en tegen deze stelling is in de pleitnota van hoger beroep opgekomen. Maar het hof heeft deze stelling niet overgenomen. Nergens blijkt dat het hof er ook vanuit is gegaan dat het verpakken van drugs in carbonpapier de ontdekking daarvan bemoeilijkt. Slechts heeft het hof overwogen dat wapens en drugs in de onderhavige zaak in carbonpapier zijn verpakt en daaruit conclusies getrokken voor de modus operandi en de betrokkenheid van verdachte daarbij.

Het middel mist dus feitelijke grondslag.

Het zestiende middel klaagt over het bewijs van feit 1, meer bepaald over het gebruik voor het bewijs van de resultaten van de observaties. Het achttiende middel is grotendeels identiek aan het zestiende en behoeft geen afzonderlijk bespreking. In hoger beroep is gewezen op discrepanties tussen een observatie van een oplegger van 7 juni 2007 en een observatie van 15 juni 2007. Het hof had onder deze omstandigheden het gebruik voor het bewijs van deze observaties nader moeten motiveren.

Het middel doelt op de volgende overwegingen in het verkorte arrest van het hof op p. 14:

Op pagina 28 van pleitnota 2 in hoger beroep zijn enige losse kanttekeningen gemaakt met betrekking tot B2. Eén van die kanttekeningen is dat een andere tekst op de trailer bij B2 dan bij B1 is geconstateerd: "dezelfde vrachtwagen wordt anders beschreven?!" Voorts wordt erop gewezen dat bij B2 wordt gesteld dat het een Iers kenteken is terwijl het toch een Tsjechisch kenteken zou moeten zijn. De tekst op de oplegger die op 7 juni 2007 is gezien is "[A] Limited Ireland". Bij de observatie van 15 juni 2007 had de blauwe oplegger het opschrift "[B]".

Het hof heeft zich kennelijk laten leiden door het feit dat de vrachtwagens hetzelfde kenteken droegen. Dat stond aan het hof vrij. Het hof heeft daarbij kennelijk in aanmerking genomen dat opschriften op vrachtwagens niet zo uniek zijn als het kenteken. Ik merk nog op dat als men van oordeel zou zijn dat hetgeen in de pleitnota is aangevoerd een onderbouwd standpunt in de zin van het tweede lid van artikel 359 Sv is, het niet nodig is dat het hof op ieder detail van zo een standpunt ingaat.16.

Hetgeen in de schriftuur op p. 26 wordt geschreven over het feit dat het niet ondenkbaar zou zijn dat de vrachtwagen van B2 op 5 juli 2007 ergens anders heeft stilgestaan voor een langere periode en dat toen de cocaïne is geladen en niet te Gilze-Rijen is in feitelijke aanleg niet voorzien van een onderbouwde argumentatie en blijft daarom van speculatieve aard.

Het middel faalt.

Middel 17 klaagt dat het hof niet heeft gereageerd op het verweer dat de verbalisanten de inhoud van een tapgesprek hebben gemanipuleerd. In dat tapgesprek is immers een woord weggelaten, hetgeen een moedwillige aanpassing zou zijn in belastende zin. Verdachte heeft zelf ontdekt dat getracht is in de transcriptie van het gesprek de zin op te nemen "Maar hoeveel moeten ermee" terwijl in dat gesprek gezegd is "Maar hoeveel wielen moeten ermee". Zie de pleitnota voor de regiezitting van 19 mei 2010, pagina 19 en volgende. In de pleitnota van hoger beroep, deel 2 wordt gesteld dat een verbalisant heeft aangestuurd op een verwijdering van dit cruciale woord uit de schriftelijke weergave. De advocaat in hoger beroep heeft het een onvergeeflijke handeling genoemd en eraan de consequentie verbonden dat het OM (partieel) niet-ontvankelijk zou moeten worden verklaard of dat het betreffende bewijsmiddel niet zou mogen worden gebruikt.

Maar ook blijkt uit deze pleitnotities dat de officier deze weglating heeft gecorrigeerd.17. Rechtbank en hof zijn van deze gecorrigeerde versie uitgegaan. Voor zover er al sprake zou zijn geweest van een vormverzuim is dit dus hersteld en heeft verdachte van de onjuiste weergave geen nadeel ondervonden. Artikel 359a Sv heeft niet als zelfstandige functie het afkeuren van laakbaar overheidsoptreden.18. Dat het hof het verweer niet heeft besproken is juist, maar kan verdachte niet baten omdat door herstel van het verzuim niet is voldaan aan de eisen van artikel 359a Sv.

Het middel faalt.

Middel 19 klaagt over het bewijs voor feit B02 van een afgeluisterd telefoongesprek van 13 juni 2007 om 20:27 uur. Hetzelfde telefoongesprek is gebruikt voor het bewijs van feit B06. Dat dit telefoongesprek voor het bewijs van beide feiten kan dienen verdient nadere uitleg, die ontbreekt.

Wanneer afgeluisterde telefoongesprekken voor het bewijs worden gebezigd vergt het dikwijls, wanneer het gaat om een versluierd en vaag taalgebruik, en wanneer bijnamen worden gebruikt, enig inlevingsvermogen en goede kennis van de achtergrond om tot een oordeel over de redengevendheid van de inhoud van deze gesprekken te komen. Vaak zal die redengevendheid samenhangen met andere gegevens, die uit andere bronnen bekend zijn geworden, en met een zekere ervaring en kennis van het gebezigde jargon. Zulke gesprekken verlangen vertaling en interpretatie. Het hof heeft in zijn algemene overwegingen in het verkorte arrest zijn interpretatie aldus verantwoord:

Het telefoongesprek dat op 13 juni 2007 om 20:27 uur is gevoerd tussen [medeverdachte 2] en verdachte gaat eerst over de autohandel en vervolgens over het feit dat verdachte de volgende dag weer weggaat. [Medeverdachte 2] zegt dan dat je toch in een paar uurtjes aan de andere kant bent, hetgeen verdachte beaamt. Vervolgens heeft verdachte het erover dat aan "Video" vier ruggen zijn betaald. Met "Video" wordt [betrokkene 1] bedoeld, die blijkens andere tussen [medeverdachte 8] en [betrokkene 1] afgeluisterde telefoongesprekken19. een leverancier is van waren waarover gecodeerd wordt gesproken. Dit gesprek dient te worden gezien tegen de achtergrond van het transport van cocaïne dat op 15 juni 2007 in Engeland is onderschept. Klaarblijkelijk heeft het hof dit gesprek in zoverre redengevend geacht voor het bewijs van B02 dat dit gesprek duidt op de financiële afwikkeling van dit transport. De redengevendheid voor feit B06, de strafbare voorbereiding, is minder evident. Maar als men de inhoud van andere telefoongesprekken over toekomstige transporten, waarbij vaak de naam van [betrokkene 1] opduikt, mede in zijn beschouwingen betrekt, kan het onderhavige gesprek ondersteuning bieden aan de uitleg van andere gesprekken over toekomstige transporten in die zin, dat de betrokkenheid van [betrokkene 1] bij de levering van cocaïne voor het transport van 15 juni 2007 erop wijst dat de andere telefoongesprekken, die grote overeenkomst vertonen met eerder gevoerde gesprekken, ook over de (toekomstige) cocaïnehandel gaan.

Het middel faalt.

Het twintigste middel is identiek aan het negentiende en behoeft daarom geen afzonderlijke aandacht.

Het vijfde middel klaagt, als ik goed zie, over de veroordeling voor feit 2. Het betreft de verwerping van een in hoger beroep gevoerd verweer. De argumenten die het hof ter verwerping van het verweer heeft aangedragen zijn ondeugdelijk.

Het hof heeft als feit 2 bewezen verklaard dat

Ik stel voorop dat het feit dat men voor een groot bedrag door de fiscus is aangeslagen nog geenszins concludent is voor de afwezigheid van witwassen. Wil een bewijsverweer ter zake slagen dan zal meer aannemelijk moeten worden dan enkel dat indertijd een belastingaanslag voor 2,3 miljoen aan verdachte is opgelegd. De verdediging zou bijvoorbeeld aan de hand van onverdachte en betrouwbare stukken aannemelijk kunnen doen worden dat grote geldbedragen die van de ene rekening naar de andere worden geschoven of waarmee contant is betaald een volstrekt legale bron hebben. Ik wijs er in dit verband op dat het de bedoeling van de wetgever was om onder strafbaarstelling van het witwassen ook voorwerpen te begrijpen die onmiddellijk van misdrijven afkomstig zijn en voorwerpen die gedeeltelijk van misdrijven afkomstig zijn. Vermenging van crimineel met legaal geld kan het totaalbedrag besmetten.20. Bovendien ligt de lat voor het bewijs van het witwassen niet zeer hoog. Niet nodig is dat uit de bewijsmiddelen moet kunnen worden afgeleid dat bijvoorbeeld het geld afkomstig is uit een nauwkeurig aangeduid misdrijf, laat staan dat de bewijsmiddelen uitsluitsel moeten geven over de vraag door wie, wanneer en waar dat misdrijf concreet is begaan. Als de rechter uit de bewijsmiddelen kan afleiden dat het niet anders kan zijn dan dat bijvoorbeeld het geld middellijk of onmiddellijke uit enig misdrijf afkomstig is, is dat voldoende.21.

Het hof heeft klaarblijkelijk met de aanduiding "fragmentarisch" willen doen blijken dat, bezien in het licht van de eisen die aan een veroordeling voor witwassen worden gesteld, hetgeen verdachte heeft doen aanvoeren te weinig gewicht in de schaal legt en onvoldoende dekkend is. Voorts heeft het hof in het eerste onderdeel van de overwegingen klaarblijkelijk erop willen wijzen dat het enkele feit dat er een belastingaanslag tot een aanmerkelijk bedrag is opgelegd zonder nadere onderbouwing, die volgens het hof ontbreekt, nog onvoldoende is om aannemelijk te maken dat aanmerkelijke vermogensbestanddelen niet van criminele herkomst zijn. De steller van het middel doet het voorkomen alsof de besloten vennootschap [...] volledig buiten beschouwing moet worden gelaten omdat verdachte als natuurlijke persoon is gedagvaard, maar dat laatste neemt natuurlijk niet weg dat de verdachte ook financieel aan deze vennootschap verbonden is geweest. Voorts is verdachte veroordeeld voor medeplegen van het misdrijf. Het hof heeft ook relevant kunnen achten wat een van de mededaders van verdachte met betrekking tot het onderzoek van de belastingdienst over ongebruikelijke transacties aan verdachte heeft gezegd. Daaruit blijkt kennelijk volgens het hof een strategie van ontkenning tegen beter weten in. De steller van het middel doet nog een beroep op een onderdeel van een kennelijke digitaal dossier dat echter niet tot de aan de Hoge Raad gezonden stukken behoort en waarop het hof ook geen acht heeft kunnen slaan. In feitelijke aanleg is op dit digitale proces-verbaal geen beroep gedaan, waardoor ook de Hoge Raad het niet in zijn oordeel kan betrekken.

Het middel faalt.

Ook het zesde middel keert zich tegen de veroordeling voor feit 2. Verdachte zou ook hebben kunnen beschikken over inkomsten in de periode 1 januari 2006 tot en met 3 juli 2007, onder meer door contante onttrekkingen aan bankrekeningen en door een gokwinst van € 120.000 die verdachte in zijn aangifte over 2006 heeft opgegeven. Uit deze bedragen zijn de uitgaven betaald voor de woning aan de [a-straat] en de inrichting daarvan.

De steller van het middel ziet er aan voorbij dat het feit dat geld aan bankrekeningen wordt onttrokken en dat een gokwinst van € 120.000 in de aangifte over 2006 is opgenomen zeker niet onverenigbaar is met een veroordeling voor gewoontewitwassen. Waarom het hof een proces-verbaal waaruit blijkt dat de belastinggegevens uit 2006 en 2007 nog niet bekend waren niet voor het bewijs zou mogen gebruiken is, gelet op de vrijheid die de rechter die over de feiten oordeelt heeft inzake de keuze en waardering van het beschikbare bewijsmateriaal, mij niet duidelijk. Wat wel duidelijk is, is dat er grote geldsommen onder meer via Luxemburgse rekeningen aan het zicht zijn onttrokken.

Het middel faalt.

Het zevende middel concentreert zich op het bewijs van zaak A01, het witwassen van ongeveer € 75.000 via een contante betaling van de verbouwing van het pand aan de [c-straat 1] te Zandvoort.

Voor zover het middel een beroep doet op stukken die niet in het strafdossier zijn gevoegd mist het middel feitelijke grondslag. Voor zover het middel betoogt dat het hof geen acht heeft geslagen op bepaalde verklaringen miskent het weer de vrijheid van de feitenrechter in keuze en waardering van het beschikbare bewijsmateriaal. Voorts miskent het middel ook dat het feit dat de betalingen worden gedaan vanaf bankrekeningen of met geld dat van een bankrekening wordt afgehaald niet aan een veroordeling voor gewoontewitwassen in de weg staat.

Het middel faalt.

Het achtste middel heeft betrekking op zaak A02, de gang van zaken rond de aanschaf van de woning aan de [a-straat]. De contante betaling van € 100.000 is afkomstig uit pokerwinst.

Het hof heeft aan deze verklaring geen geloof gehecht, hetgeen niet onbegrijpelijk is gelet op het feit dat de verdachte aanvankelijk het bedrag van € 100.000 zwart in Zwitserse franken wilde betalen.

Het middel faalt.

Het negende middel klaagt over zaak A04, de Ferrari. Het bewijs zou niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kunnen volgen. Het middel stelt dat niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan volgen dat de Ferrari aan verdachte privé toebehoort.

Het middel stelt een eis die de wet niet kent. Men kan ook voorwerpen of geldbedragen witwassen die aan een ander toebehoren. Reeds daarom faalt het middel. Dat deze Ferrari voorwerp van witwassen is geweest heeft het hof kunnen afleiden uit de gebezigde bewijsmiddelen. Op 4 maart 2007 heeft verdachte bijvoorbeeld gebeld met [medeverdachte 2]. In dat telefoongesprek spreken zij over een belastingcontrole. [Medeverdachte 2] zal de boot nog even weghalen en [verdachte] heeft de Ferrari al weggehaald en haalt ook de Porsche nog weg.22. Bovendien ziet het middel er aan voorbij dat verdachte zelf (bewijsmiddel 4) heeft verklaard dat hij de Ferrari heeft aangeschaft en dat er op een gegeven moment sprake van was om de Ferrari voor zichzelf te houden. Uit de bewijsmiddelen 5 en 6 is voorts af te leiden dat bij de aankoop van de Ferrari een katvanger is ingeschakeld. Personeel van [...] heeft ook verklaard dat de Ferrari van verdachte was (bewijsmiddelen 2 en 3).

Het middel faalt.

Het tiende middel heeft betrekking op zaak A05, de boot. Het middel stelt dat niet verdachte, maar zijn vader rechthebbende op de boot was en dat ook de geldstortingen op een Luxemburgse bankrekening door de vader zijn gedaan.

Om niet in herhaling te vallen verwijs ik naar hetgeen ik hiervoor over witwassen heb geschreven. Uit bewijsmiddel 2 is af te leiden dat de verdachte en zijn vader zich bij de aanschaf van een aanlegplaats hebben voorgedaan als vertegenwoordigers van een rechtspersoon die op een adres is gevestigd dat nadien bleek vals te zijn. Uit afgeluisterde telefoongesprekken is bovendien af te leiden dat verdachte aanwijzingen geeft voor reparaties van de exclusieve boot.23. Voor zover de steller van het middel ook in de verklaring van de zeeman [de zeeman] (bewijsmiddel 5) steun meent te kunnen ontwaren voor de stelling dat de vader van verdachte eigenaar was van de boot wijs ik erop dat deze stelling gebaseerd is op een verkeerde lezing van deze verklaring. Deze [de zeeman] heeft verklaard dat hij als zeeman werkt voor [medeverdachte 4] en dat hij door deze ook wordt betaald. Voorts heeft hij verklaard dat zich op de boot bevonden [medeverdachte 4], die optrad als kapitein, zijn echtgenote [medeverdachte 7] (AM: [medeverdachte 7], de echtgenote van verdachte), zijn zoon [de zoon] en zijn vader vergezeld van een vrouw. Het kan niet anders dan dat [de zeeman] hier heeft verklaard dat hij in dienst is van verdachte en niet van diens vader. Dat wordt ook in bewijsmiddel 6 geconstateerd.

Het middel faalt.

Het elfde middel keert zich tegen de veroordeling in de zaak A10, het witwassen van het geld dat is gestoken in de inrichting van de woning. Deze zou zijn betaald uit pokerwinst.

Deze klacht is in zulke algemene bewoordingen gevat dat zij niet voldoet aan de eisen die aan een middel van cassatie mogen worden gesteld en daarom geen bespreking verdient.

Het twaalfde middel keert zich tegen de veroordeling in zaak A12 en lijdt aan dezelfde gebreken als de andere middelen over de veroordeling voor feit 2. Het middel voert aan dat in feitelijke aanleg is betoogd dat verdachte huurinkomsten had die hij in contanten verkreeg en vervolgens stortte bij de bank. Ook wist hij winst te behalen met de handel in horloges. Op zijn bankafschriften gaf hij met de hand aan wat de bron van de stortingen zou zijn geweest. Voorts kon verdachte beschikken over een beginvermogen en zijn er onttrekkingen aan bankrekeningen geweest.

Bij een veroordeling voor witwassen gaat het er niet om dat er van de ene bankrekening naar de andere bankrekening geld is overgemaakt of dat er contant geld is gestort op bankrekeningen - zulke gedragingen kunnen onder omstandigheden nu juist op witwassen wijzen - maar dat bijvoorbeeld van een geldbedrag de herkomst wordt verhuld, wetende dat dat geld geheel of gedeeltelijk, direct of indirect van enig misdrijf afkomstig is, of dat een geldbedrag van duistere herkomst wordt omgezet in goederen. In de periode 2002 tot en met mei 2007 hebben contante geldstortingen plaatsgevonden op rekeningen van verdachte in Nederland en Spanje tot een totaal van € 133.956,83, terwijl verdachte geen inkomsten in Spanje had. Het hof, dat verdachte ook heeft veroordeeld voor internationale drugssmokkel, heeft kunnen aannemen dat delen van dit bedrag direct of indirect van misdrijven afkomstig zijn.

Het middel faalt.

Het dertiende middel keert zich tegen de veroordeling in de zaak A28, het witwassen van een Harley-Davidson met daaraan verbonden kosten. Ook dit middel stelt weer dat het hof ten onrechte buiten beschouwing heeft gelaten dat verdachte na een compromis met de belasting over een aanzienlijke som kon beschikken en dat verdachte over contant geld beschikte wat hij van bankrekeningen heeft opgenomen.

Ook dit middel gaat uit van de eerder aangegeven verkeerde uitleg van de eisen die aan witwassen worden gesteld en faalt deswege.

Middel 14 komt op tegen de veroordeling in de zaak A43, het witwassen met betrekking tot een woning in Spanje en de inrichting daarvan. Het middel stelt dat de bewijsmiddelen waarop het hof deze veroordeling baseert er op wijzen dat de betreffende woning (indirect) eigendom is van de vader van verdachte. Dat verdachte is aangewezen als vertegenwoordiger van [C], de officiële eigenaar van de woning, maakt hem nog niet tot witwasser van die woning. Verdachte heeft geen betalingen voor deze woning verricht, met betrekking tot de aanschaf noch met betrekking tot de inrichting ervan. Alles wijst juist op de vader van verdachte.

Aan bewijsmiddel 13 op p. 31 van de bijlage is te ontlenen dat verdachte op 11 oktober 2001 ƒ 300.000, op 20 november 2004 ƒ 400.000 en op 18 april 2006 ƒ 25.000 cash heeft gestort op de Luxemburgse rekening van [C]. Verdachte staat te boek als vertegenwoordiger van deze vennootschap naar het recht van de Britse Maagdeneilanden (bewijsmiddel 6, p. 43 bijlage). De onkosten voor deze woning worden per maand afgeschreven van een rekening van verdachte (bewijsmiddel 7, p. 43 bijlage).

Het middel ziet er aan voorbij dat uit de bewijsmiddelen een nadrukkelijke betrokkenheid van verdachte bij [C] en de Spaanse woning blijkt. Bovendien stapt het middel er overheen dat verdachte is veroordeeld voor medeplegen van gewoontewitwassen en dat het daarvoor niet noodzakelijk is dat verdachte als eigenaar van de Spaanse woning te boek staat.

Het middel faalt.

Het eenentwintigste middel klaagt over schending van de redelijke termijn in eerste aanleg en in de cassatiefase. Op 25 februari 2011 heeft verdachte cassatie ingesteld en stukken van het geding zijn op 26 januari 2012 ter administratie van de Hoge Raad ontvangen.

Niet blijkt dat in hoger beroep is geklaagd over de schending van de redelijke termijn in eerste aanleg, zodat dit onderdeel onbesproken kan blijven.24. De in de schriftuur genoemde gegevens over de inzending van het dossier ter griffie van de Hoge Raad zijn correct. Dat betekent dat de door de Hoge Raad op zes maanden gestelde termijn met vijf maanden en een dag is overschreden. De Hoge Raad zal voorts uitspraak doen nadat sinds het instellen van het cassatieberoep meer dan zestien maanden zijn verstreken, terwijl verdachte zich (ook) ten tijde van de betekening van de aanzegging in cassatie in voorlopige hechtenis bevond. Dat brengt mee dat de redelijke termijn als bedoeld in artikel 6, eerste lid, EVRM is overschreden. Dat moet leiden tot strafvermindering. Dat de schriftuur op 7 mei 2012 is ingediend25. en al op 18 september 2012, dus na iets meer dan vier maanden na het indienen van de schriftuur, een conclusie wordt genomen in deze zaak van grote omvang en complexiteit, maakt dit helaas niet anders.

Ik heb ambtshalve geen andere grond aangetroffen die tot vernietiging aanleiding behoort te geven.

Wat in de schriftuur als middel 4 en 11 is gepresenteerd voldoet niet aan de eisen die aan een cassatiemiddel mogen worden gesteld en kan daarom buiten bespreking blijven. De middelen 18 en 20 behoeven ook niet te worden besproken omdat zij gelijkluidend zijn aan andere middelen. De overige middelen falen of zijn vruchteloos voorgesteld. De middelen 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 16, 17 en 19 kunnen naar mijn oordeel met de aan artikel 81 RO ontleende motivering worden verworpen. Middel 21 is terecht voorgesteld.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van het bestreden arrest voor zover het de opgelegde gevangenisstraf betreft. De Hoge Raad kan de hoogte daarvan verminderen naar de gebruikelijke maatstaf, met verwerping van het beroep voor het overige.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden