13.6.1 Beslag strekt ter conservering, kennisname van bescheiden is derhalve niet mogelijk

Het beslag strekt er slechts toe om bewijs veilig te stellen, niet om daarvan kennis te nemen. In de beslagsyllabus wordt dan ook opgemerkt:

Aan het verlof kan worden toegevoegd:

In overeenstemming met het bepaalde in de beslagsyllabus weigeren voorzieningen-rechters beslagleggers inzage in de in beslag genomen bescheiden, ook in IE-zaken,2 terwijl ook voor beschrijving en monsters in IE-zaken moet worden aangenomen dat daarvan geen kennis kan worden genomen.3 Dat geen inzage kan worden genomen is inmiddels ook verder geëxpliciteerd in de beslagsyllabus, doordat daarin is bepaald:

Van Nispen5 heeft betoogd, dat uit de Handhavingsrichtlijn waarmee het bewijs-beslag in IE-zaken is geïntroduceerd niet blijkt dat op een bewijsbeslag een bodemprocedure moet volgen, zodat in het verlof bepaald zou moeten worden dat aan beslagleggers na enige tijd inzage in de bescheiden verleend zou moeten worden, tenzij de beslagene voordien in kort geding opkomt tegen de dreigende kennisneming van de bescheiden. Wijnbergen geeft terecht aan, dat belangen van de beslagene aldus niet afdoende worden beschermd: de vertrouwelijke informatie komt immers vrij, tenzij de beslagene zelf actie onderneemt. De bal ligt bij de beslaglegger, niet bij de beslagene, aldus Wijnbergen.6 Ook Klaassen7 en Linssen8 zijn dan ook terecht van oordeel dat beslaglegging geen aanspraak op inzage geeft.

Wordt in strijd met bepalingen in het verlof kennis genomen van bescheiden, dan zou betoogd kunnen worden dat van aldus verkregen bewijs gebruik kan worden gemaakt. Gebruikmaking van zonder toestemming verkregen bewijs is immers slechts onder bijkomende omstandigheden onrechtmatig.9 Omdat bijkomende omstandigheden ontbraken die tot onrechtmatigheid zouden leiden, mocht in het verleden bijvoorbeeld gebruik gemaakt worden van een zonder toestemming gemaakte bandopname van een in het zakelijk verkeer gevoerd telefoongesprek van geheel zakelijke inhoud,10 een door een privédetective zonder toestemming gemaakte opname van een gesprek11 of een met een videocamera gemaakte opname tijdens haar werkzaamheden van een van diefstal verdachte caissière.12 In al deze gevallen was geen sprake van voorafgaande rechtelijke toetsing van de toelaatbaarheid van de wijze van bewijsgaring. Wanneer de rechter evenwel uitdrukkelijk bepaald heeft, dat van bescheiden geen kennis mag worden genomen, ligt zo'n lankmoedige houding niet voor de hand, zeker niet nu het verbod tot kennisneming een essentiële bevestiging is van het conservatoire karakter van het bewijsbeslag. Toen toch kennis genomen was van bescheiden ter gelegenheid van de beslaglegging gebood de voorzieningenrechter de beslaglegger dan ook terecht om geheimhouding te betrachten en deze geheimhouding ook op te leggen aan een ieder die van de bescheiden kennis had genomen.13 Evenzeer terecht oordeelde de voorzieningenrechter dat van informatie die de deurwaarder aan de beslaglegger had verstrekt geen gebruik gemaakt mocht worden ter onderbouwing van een tegen de beslagene gerichte vordering.14 Minder juist vind ik het oordeel van een rechter, dat in de bodemprocedure maar beoordeeld moest worden, of aldus onrechtmatig verkregen bewijs gebruikt zou mogen worden.15