HR, 19-06-2018, nr. 16/02806 B

Op 22 december 2015 is namens verzoeker een klaagschrift ex art. 552a Sv ingediend, inhoudende een verzoek tot teruggave aan verzoeker van zijn eigendommen c.q. zaken die in beslag waren genomen in het kader van de reeds onherroepelijk geëindigde strafzaak tegen hem. Welke goederen moesten worden geretourneerd, kon op dat moment nog niet worden opgegeven, maar zou na bestudering van de stukken alsnog worden opgegeven.

Op 9 februari 2016 is voornoemd klaagschrift schriftelijk aangevuld door de (nieuwe) raadsvrouw van verzoeker. Hierin is concreet aangegeven ten aanzien van welke inbeslaggenomen goederen verzoeker opheffing van het beslag met last tot teruggave aan hem wenste. Dit betrof 1.) alle goederen zoals vermeld in de bijgevoegde kennisgeving van inbeslagneming, en 2.) een laptop met toebehoren, te weten een toetsenbord, een muis en een tas (hierna: de laptop). De raadsvrouw voerde aan, dat deze goederen aan verzoeker toebehoren en dat het beslag hierop het belang van strafvordering niet kan dienen daar de strafzaak al onherroepelijk was geëindigd. Uit de kennisgeving inbeslagneming blijkt verder dat het beslag in dezen is gelegd op grond van art. 94 Sv.

Ter raadkamerzitting d.d. 12 april 2016 is aangevoerd dat de laptop met toebehoren, net als de overige inbeslaggenomen goederen, in verzoekers auto lagen en dat verzoeker al bij zijn politieverhoren en tijdens de behandeling van zijn strafzaak bij de meervoudige kamer van dezelfde Rechtbank heeft verzocht om teruggave hiervan (bijlage 2 bij de schriftelijke aanvulling: het proces-verbaal van de terechtzitting in de strafzaak d.d. 30 juni 2015). In dit verband is tevens aangegeven waarom de goederen in de auto lagen (verzoeker had toen geen woning) en is gewezen op een tweetal door verzoeker overgelegde stukken, te weten een verklaring van zijn vader en een nota van de [A], met betrekking tot de aankoop van de laptop.

In raadkamer heeft de Officier van Justitie de volgende standpunten ingenomen, kort samengevat (proces-verbaal raadkamerzitting, p. 2):

De raadsvrouw heeft, kort samengevat, gepersisteerd bij het klaagschrift en haar aanvulling en primair verzocht om gegrondverklaring van het klaagschrift. Zij gaf aan dat de goederen in de auto van klager zijn aangetroffen en in beslag zijn genomen, dat deze aan hem toebehoren en dat hij daarvan geen afstand heeft gedaan. Ten aanzien van de laptop voerde zij aan, dat verzoeker stukken heeft overgelegd dat hij de laptop heeft gekocht en al meerdere keren heeft aangegeven dat hiervan geen kennisgeving van inbeslagneming is. Subsidiair stelde zij dat de Officier van Justitie onvoldoende moeite heeft gedaan om uit te zoeken of de laptop wel of niet in beslag is genomen en verzocht zij de Rechtbank, ingeval niet tot gegrondverklaring van het klaagschrift zou worden overgegaan, de behandeling van het klaagschrift aan te houden om nadere informatie te verkrijgen over de op de kennisgeving van inbeslagname vermelde goederen en de laptop (proces-verbaal raadkamerzitting, p. 2).

De Officier van Justitie herhaalde dat de goederen genoemd in de kennisgeving van inbeslagneming zijn vernietigd en dat alleen over de laptop nog onduidelijkheid bestaat. Aanhouding achtte zij echter niet zinvol, omdat, mocht de laptop bij de politie liggen, deze terug aan klager kon worden gegeven.

Bij beschikking van 26 april 2016 heeft de Rechtbank vastgesteld dat de goederen zoals vermeld op de aangehechte kennisgeving van inbeslagneming op 25 juni 2014 onder klager in beslag zijn genomen en dat klager geen afstand heeft gedaan van hetgeen in beslag is genomen (beschikking, p. 1). Voorts heeft de Rechtbank overwogen, voor zover hier relevant (beschikking, p. 1–2):

Tegen de motivering van de beschikking van de Rechtbank koestert verzoeker bezwaren. Daarnaast heeft de Rechtbank verzuimd te responderen op het door de raadsvrouw gedane voorwaardelijke verzoek tot aanhouding. Voor zover de ongegrondverklaring van het klaagschrift moet worden opgevat als een impliciete afwijzing van dit verzoek, kan de motivering hiervan de afwijzing niet kan dragen. Verzoeker licht dit als volgt toe.

In de eerste plaats geldt het volgende. In het kader van de ontvankelijkheid van de klager in zijn klaagschrift ex art. 552a Sv dient te worden beoordeeld of de klager belanghebbende is; op grand van genoemd artikel kunnen immers slechts belanghebbenden zich beklagen. Voor de vraag of de klager als belanghebbende kan gelden en dientengevolge in het beklag kan worden ontvangen, is niet beslissend of hij als rechthebbende kan worden aangemerkt, maar of hij gesteld heeft rechthebbende te zijn (HR 6 januari 2004, LJN AN8586, HR 8 februari 2011, LJN B02962, HR 17 december 2013, ECLI:NL:HR:2013:2025 en HR 27 mei 2014, ECLI:NL:HR:2014:1245).

Als belanghebbenden kunnen onder meer worden aangemerkt:

Blijkens de motivering van de Rechtbank baseert zij de ongegrondverklaring van het klaagschrift ten aanzien van de op de kennisgeving inbeslagneming vermelde goederen op haar oordeel dat uit de kennisgeving blijkt dat van die goederen geen eigenaar bekend is en dat verzoeker niet afdoende heeft kunnen aantonen dat deze goederen aan hem toebehoren. Daarom verzet het belang van strafvordering zich tegen de beëindiging van het beslag, aldus de Rechtbank.

Hiermee heeft de Rechtbank het te hanteren toetsingskader miskend. Blijkens de kennisgeving betreft het in dezen beslag op grond art. 94 Sv. In een dergelijk geval dient de Rechtbank a. te beoordelen of het belang van strafvordering het voortduren van het beslag vordert en zo neen, b. de teruggave van de inbeslaggenomen voorwerpen te gelasten aan de beslagene, tenzij een ander redelijkerwijs als rechthebbende ten aanzien van die voorwerpen moet worden beschouwd (vgl. HR 25 September 2001, LJN AD5966, NJ 2002, 109 en HR 10 maart 2009, LJN BG8959).

Het oordeel van de Rechtbank dat het belang van strafvordering zich verzet tegen beëindiging van het beslag, daar verzoeker niet afdoende heeft kunnen aantonen dat deze goederen aan hem toebehoren, miskent dit toetsingskader. Het oordeel dat het belang van strafvordering zich hiertegen verzet is voorts onjuist, althans ontoereikend en/of onbegrijpelijk gemotiveerd, nu de strafzaak tegen verzoeker in welk verband de voorwerpen in beslag zijn genomen reeds bij vonnis van de Meervoudige Kamer van 14 juli 2015 (de beschikking vermeldt abusievelijk 30 juni 2015, dit is de datum waarop de zitting in eerste aanleg plaatsvond; op 30 oktober 2015 is het hoger beroep ingetrokken, waarna het vonnis onherroepelijk is geworden) is geëindigd, terwijl op het beslag toen geen beslissing is gegeven.

Voor zover de Rechtbank tot uitdrukking heeft willen brengen dat zich hier de situatie voordoet dat een ander redelijkerwijs als rechthebbende ten aanzien van de inbeslaggenomen goederen moet worden aangemerkt, geeft dat oordeel blijk van een onjuiste rechtsopvatting en is dit oordeel tevens, zonder nadere motivering, welke ontbreekt, onbegrijpelijk. Hierbij zij in aanmerking genomen dat de goederen in de auto van verzoeker zijn aangetroffen, dat zij onder hem in beslag zijn genomen en dat verzoeker kennelijk reeds bij zijn politieverhoren heeft aangegeven dat zij aan hem toebehoren. Bovendien heeft hij zowel in het onderhavige klaagschrift alsmede de aanvulling daarop aangevoerd dat de voorwerpen ‘zijn eigendommen’ zijn en hem toebehoren. De stelling van de Officier van Justitie dat van de goederen geen eigenaar bekend is, is op geen enkele wijze onderbouwd. Gelet hierop is het oordeel van de Rechtbank dat verzoeker niet afdoende heeft kunnen aantonen dat de inbeslaggenomen goederen aan hem toebehoren (oftewel: dat verzoeker niet aannemelijk heeft gemaakt dat hijzelf als rechthebbende moet worden beschouwd) onbegrijpelijk. (Vgl.HR 7 juli 2009, ECLI:NL:HR:2009:BI0539)

Verzoeker hecht eraan in het kader van deze klacht op te merken dat hij een uitdrukkelijk belang heeft bij de beoordeling hiervan door Uw Raad. Verzoeker heeft reeds bij klaagschrift en ook nadien gesteld rechthebbende te zijn. Hoewel door de Officier van Justitie is aangegeven dat de in de kennisgeving vermelde goederen inmiddels zijn vernietigd, blijkt niet op basis waarvan de vernietiging heeft plaatsgevonden. Niet blijkt dat het beslag is beëindigd zoals bedoeld in art. 134, tweede lid, Sv, als gevolg waarvan verzoeker (mogelijk) niet-ontvankelijk zou moeten worden geacht in zijn klaagschrift. In dit verband zij verder uitdrukkelijk verwezen naar HR 24 mei 2011, LJN BP9413: art. 552a, achtste lid, Sv bepaalt dat als de Rechtbank het beklag gegrond acht, zij de daarmee overeenkomende last geeft. Aan het geven van een last tot teruggave aan de beslagene staat niet in de weg dat aan de last niet kan worden voldaan, bijvoorbeeld omdat het Openbaar Ministerie niet meer over het inbeslaggenomen voorwerp beschikt. Daarbij voegt zich dat ook de Rechtbank er kennelijk niet van uit is gegaan dat het beslag is beëindigd, gelet op haar overweging dat het belang van strafvordering zich verzet tegen beëindiging.

In de tweede plaats acht verzoeker het oordeel van de Rechtbank dat het ervoor moet worden gehouden dat de laptop niet in beslag is genomen, nu er geen kennisgeving van inbeslagneming is en verzoeker onvoldoende heeft kunnen aantonen dat deze in beslag is genomen, ontoereikend, althans onbegrijpelijk gemotiveerd. Hiermee is ook de ongegrondverklaring van het beklag ten aanzien van dit onderdeel van het klaagschrift onjuist, althans ontoereikend en/of onbegrijpelijk gemotiveerd.

Door en namens verzoeker is aangevoerd dat hij reeds bij zijn verhoren bij de politie heeft aangegeven dat de laptop in beslag is genomen. Uit het proces-verbaal van de zitting in eerste aanleg van 30 juni 2015 blijkt dat hij dit toen ook al heeft verklaard (bijlage 2 bij de aanvulling op het klaagschrift, p. 5/8):

In het dossier bevinden zich een verklaring van de vader van verzoeker d.d. 16 februari 2016, dat hij zijn zoon op 13 februari 2014 € 1.000,- contant ter hand heeft gesteld voor de aanschaf van een laptop met accessoires en software, en nota's van de [A] te Utrecht waaruit blijkt dat verzoeker op 13 en 14 februari 2014 voor een bedrag van ruim € 800,- een laptop met toebehoren heeft gekocht, waarvoor contant is betaald.

Tegen deze achtergrond, mede gelet op het feit dat het bij het ontbreken van een kennisgeving van inbeslagneming nagenoeg onmogelijk is voor een verdachte om aan te tonen dat een goed door de politie/het Openbaar Ministerie in beslag is genomen — het kennelijk door de Rechtbank gehanteerde criterium getuigt daarom van een onjuiste rechtsopvatting — alsmede het standpunt van de Officier van Justitie dat over de laptop nog ‘onduidelijkheid bestaat’, is het hiervoor weergegeven oordeel van de Rechtbank op dit punt onjuist, althans ontoereikend en/of onbegrijpelijk gemotiveerd. De beschikking van de Rechtbank is bovendien innerlijk tegenstrijdig en ook daarom onbegrijpelijk op dit onderdeel, nu de ongegrondverklaring van het beklag tegenstrijdig is met de conclusie van de Rechtbank dat de laptop niet in beslag zou zijn genomen; uitgaande van dit laatste zou immers niet-ontvankelijkverklaring van klager moeten volgen.

De beschikking van de Rechtbank kan ook daarom niet in stand blijven.

Tot slot heeft de Rechtbank verzuimd uitdrukkelijk en gemotiveerd op het door de raadsvrouw van verzoeker gedane voorwaardelijke verzoek tot aanhouding van de behandeling van het klaagschrift te beslissen.

Vastgesteld moet worden dat de voorwaarde is vervuld waaronder het verzoek tot aanhouding is gedaan. Desondanks houdt noch het proces-verbaal van de raadkamerzitting, noch de beschikking een beslissing in op het hiervoor onder 2.5 en in het genoemde proces-verbaal op pag. 2 weergegeven verzoek tot aanhouding van het klaagschrift, dat ertoe strekte nadere informatie te verkrijgen over de op de kennisgeving van inbeslagneming vermelde goederen en de laptop.

Hoewel geen van de op de raadkamerprocedure toepasselijke art. 21 tot en met 25 Sv nietigheid stelt op het verzuim om te beslissen op een verzoek als het onderhavige, geldt dat in dezen — gelet op hetgeen hiervoor reeds is aangevoerd — het verzuim is begaan onder dusdanige omstandigheden dat het geacht moet worden zodanig met een goede procesorde in strijd te zijn dat het de nietigheid van het onderzoek door de Rechtbank in raadkamer ten gevolge moet hebben (vgl. HR 7 juli 2009, ECLI:NL:HR:2009:BI0539). Hierbij zij in aanmerking genomen dat het verzoek is gemotiveerd en dat evident is in welk belang verzoeker door de (impliciete) afwijzing van het verzoek is geschaad: ten aanzien van de op de kennisgeving van inbeslagneming vermelde goederen kan en/of dient te worden onderzocht of verzoeker als eigenaar of rechthebbende kan worden aangemerkt en op welke grondslag de goederen zijn vernietigd, ten aanzien van de laptop dient ten minste het bericht van de politie te worden afgewacht en grondig te worden onderzocht of deze in beslag is genomen.

Ook om deze reden kan de beschikking niet in stand blijven.

Voor zover de Rechtbank met de ongegrondverklaring tot uitdrukking heeft willen brengen dat zij het voorwaardelijke verzoek tot aanhouding, ondanks de vervulling van de hieraan verbonden voorwaarde, (impliciet) heeft afgewezen, dan is deze beslissing — gelet op het voorgaande en het verhandelde ter zitting in raadkamer — onbegrijpelijk, althans ontoereikend gemotiveerd.

Ook om deze reden kan de beschikking van de Rechtbank geen stand houden.

Deze schriftuur wordt ondertekend en ingediend door L.E.G. van der Hut, advocaat te Den Haag, die verklaart dat verzoeker haar daartoe bepaaldelijk heeft gevolmachtigd.

L.E.G. van der Hut

Den Haag, 14 juli 2016