4.4.5 Ongerechtvaardigde verrijking

169. In Nederland is de vordering uit ongerechtvaardigde verrijking neergelegd in artikel 6:212 BW. De vereisten zijn: verrijking van iemand ten koste van een ander, een causaal verband tussen de verarming en de verrijking en de verrijking moet ongerechtvaardigd zijn.1 Volgens geldend recht moet schade zijn geleden, waarmee de ongerechtvaardigde verrijking een schadevergoedingsactie is.2 De hoogte van de schadevergoeding uit de vordering uit ongerechtvaardigde verrijking bedraagt maximaal het bedrag van de verrijking3 of de verarming. De schadevergoeding wordt bovendien begrensd doordat zij slechts wordt toegekend voor zover dit redelijk is.4 Sommige auteurs menen dat de vordering uit verrijking moet worden gezien als een vordering tot afgifte van voordeel; schade is naar hun mening geen vereiste.5 Dit laatste is echter geen geldend recht.

170. Een ander aspect van de vordering uit ongerechtvaardigde verrijking is dat zij geen subsidiair karakter heeft. Samenloop is dus mogelijk. Zo zal een benadeelde op grond van het bestaande feitencomplex doorgaans kunnen kiezen voor het instellen van een vordering uit ongerechtvaardigde verrijking maar ook voor het instellen van een vordering uit onverschuldigde betaling of onrechtmatige daad.6 Een argument om in de praktijk toch te kiezen voor een vordering uit onrechtmatige daad of onverschuldigde betaling in plaats van een vordering uit ongerechtvaardigde verrijking is dat de twee eerstgenoemde vorderingen niet de begrenzingen kennen die de vordering uit de ongerechtvaardigde verrijking wel kent namelijk dat schadevergoeding ten hoogste het bedrag van de verrijking bestrijkt, dat de schadevergoeding nooit meer is dan de verarming en dat schadevergoeding slechts opgelegd wordt voor zover dit redelijk is. De reden dat ik de verrijkingsactie toch bespreek, is dat het verschil tussen de ongerechtvaardigde verrijking en de onverschuldigde betaling in andere nationale stelsels niet altijd nadrukkelijk wordt gemaakt.7

Indien men kijkt naar de benadering van de ongerechtvaardigde verrijking in het Nederlandse recht en de benaderingswijze die het Hof hanteert ten aanzien van de ongerechtvaardigde verrijking komt men tot de conclusie dat beiden vereisen dat er een verlies bestaat bij de één en een vermogensvermeerdering bij een ander zonder dat daarvoor een rechtsgrondslag bestaat. De zienswijze van het Hof verschilt van het Nederlandse rechtsstelsel in die zin dat de actie uit ongerechtvaardigde verrijking niet als schadevergoedingsactie wordt gezien en het Hof beperkt de restitutiesom ook niet tot maximaal de verarming van de verrijkingscrediteur.