HR, 18-09-2012, nr. 11/00491

De Enkelvoudige Kamer van het Gerechtshof te 's-Gravenhage heeft bij arrest van 21 juli 2010 verdachte wegens "als bestuurder van een motorrijtuig daarmede op een weg rijden zonder dat er voor dat motorrijtuig een verzekering overeenkomstig de Wet aansprakelijkheidsverzekering motorrijtuigen is gesloten en in stand gehouden" bij verstek veroordeeld tot hechtenis voor de duur van twee weken en een ontzegging van de bevoegdheid motorrijtuigen te besturen voor de duur van zes maanden.

De verdachte zelf heeft beroep in cassatie ingesteld en namens hem heeft mr. M.W. Stoet, advocaat te 's-Gravenhage, bij schriftuur een middel van cassatie voorgesteld.

Het middel behelst de klacht dat het Hof ten onrechte niet heeft onderzocht of de appeldagvaarding geldig was uitgebracht, althans ten onrechte de behandeling van het hoger beroep niet heeft aangehouden, althans ontoereikend heeft gemotiveerd waarom nietigheid van de appeldagvaarding of aanhouding achterwege kon blijven.

De stukken van het geding houden, voor zover voor de beoordeling van het middel van belang, het volgende in:

Het middel beoogt er in de eerste plaats over te klagen dat het Hof ten onrechte, althans ontoereikend gemotiveerd, heeft geoordeeld dat de appeldagvaarding rechtsgeldig is betekend, nu deze niet is betekend op het in de "brief"3. van de verdachte vermelde adres ([b-straat 1 B] te [plaats C]).

De dagvaarding in hoger beroep is op de voet van art. 588, derde lid onder c, Sv op 4 mei 2010 uitgereikt aan de griffier. Voorts is op die datum een afschrift van de dagvaarding verzonden naar GBA-adres van de verdachte ([a-straat 1 A] in [plaats C]). Uit de GBA-overzichten betreffende de verdachte van 6 en 14 april 2010 en 4 mei 2010 volgt dat de verdachte ten tijde van de betekening van de appeldagvaarding niet is gedetineerd en dat hij vanaf 14 februari 2007 in de GBA staat ingeschreven op het adres [a-straat 1 A] in [plaats C]. Gelet hierop geeft het in de bestreden uitspraak besloten liggende oordeel van het Hof dat de dagvaarding in hoger beroep rechtsgeldig is betekend, geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting en is het niet onbegrijpelijk.4. Anders dan de steller van het middel betoogt, mocht het Hof aannemen dat de betekening van de appeldagvaarding op de bij de wet voorgeschreven wijze was geschied en behoefde het niet te doen blijken de geldigheid van die dagvaarding te hebben onderzocht.5.

Aan de begrijpelijkheid van het oordeel van het Hof doet niet af dat de verdachte blijkens een aan de schriftuur gehecht schrijven op 22 oktober 2009 een huisvestigingsvergunning heeft aangevraagd voor het adres [b-straat 1 B] in [plaats C]. Het aanvragen van een huisvestigingsvergunning voor een bepaald adres brengt immers niet zonder meer met zich mee dat de verdachte zich ook op dat adres heeft ingeschreven in de GBA. Bovendien blijkt uit de aan de aanzegging in cassatie gehechte ID-staten SKDB betreffende de verdachte van 3 en 30 maart 2011 dat de verdachte op geen enkel moment ingeschreven heeft gestaan op het adres [b-straat 1 B] in [plaats C]. Deze ID-staten SKDB vermelden dat de verdachte vanaf 14 februari 2007 tot 1 oktober 2010 in de GBA ingeschreven heeft gestaan op het adres [a-straat 1 A] in [plaats C] en dat hij vanaf 1 oktober 2010 staat ingeschreven op het adres [d-straat 1] in [plaats E].

Voor zover het middel klaagt over de rechtsgeldigheid van de betekening van de appeldagvaarding, is het tevergeefs voorgesteld.

Het middel beoogt er voorts over te klagen dat het Hof ten onrechte, althans ontoereikend gemotiveerd, de behandeling van de zaak niet heeft aangehouden en verstek heeft verleend tegen de niet verschenen verdachte.

Indien door of namens de verdachte bij het instellen van hoger beroep in de appelakte een ander adres is opgegeven dan dat waarop hij op dat moment stond ingeschreven in de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens en de appeldagvaarding weliswaar volgens de wettelijke voorschriften (met inachtneming van het GBA-adres van de verdachte) aan de verdachte is betekend, maar deze hem niet tevens aan dat in de appelakte vermelde adres is toegezonden, kan de rechter die de zaak in hoger beroep behandelt niet op de enkele grond dat de verdachte niet op de terechtzitting is verschenen aannemen dat deze van zijn recht om in zijn tegenwoordigheid te worden berecht vrijwillig afstand heeft gedaan.6.

Een aantal in de rechtspraak van de Hoge Raad geformuleerde regels (waaronder de hiervoor onder 10 genoemde regel) met betrekking tot de verzending van een afschrift van de dagvaarding aan een ander voorhanden adres van de verdachte is bij Wet van 23 maart 2005, Stb. 2005, 175 inmiddels gecodificeerd in art. 588a Sv en art. 590, derde lid, Sv.

Indien door of namens de verdachte bij het instellen van een rechtsmiddel een ander adres in Nederland is opgegeven dan dat waarop hij is ingeschreven in de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens (GBA), dient volgens art. 588a, eerste lid aanhef en onder c, Sv een afschrift van de appeldagvaarding aan dat adres te worden toegezonden. Op grond van art. 588a, derde lid, Sv kan deze verzending achterwege worden gelaten, indien - kort gezegd - de verdachte nadat hij het adres heeft opgegeven uitdrukkelijk te kennen heeft gegeven dit adres niet te willen handhaven, dan wel de dagvaarding inmiddels aan de verdachte in persoon of aan een door de verdachte gemachtigde (op het postkantoor) is uitgereikt.

Art. 590, derde lid, Sv bepaalt dat de rechter als niet aan de verzendplicht ingevolge art. 588a Sv is voldaan, de schorsing van het onderzoek ter terechtzitting beveelt, tenzij - kort gezegd - blijkt dat de verdachte van de dag van de terechtzitting of nadere terechtzitting op de hoogte was, dan wel blijkt dat de verdachte kennelijk geen prijs stelt op berechting in zijn tegenwoordigheid.7.

Volgens de GBA-overzichten betreffende de verdachte van 6 en 14 april 2010 en 4 mei 2010 stond de verdachte ten tijde van het instellen van het hoger beroep op 8 maart 2010 in de GBA ingeschreven op het adres [a-straat 1 A] in [plaats C]. Uit de stukken van het geding kan niet blijken dat de appeldagvaarding aan het in de - aan de appelakte gehechte - schriftelijke bijzondere volmacht vermelde adres van de verdachte ([b-straat 1 B] in [plaats C]) is toegezonden, zodat ervan moet worden uitgegaan dat dit niet is geschied. Daarom had het Hof, in aanmerking genomen dat de stukken niets behelzen waaruit kan volgen dat het in die volmacht door de verdachte zelf opgegeven adres ten tijde van de betekening van de dagvaarding als achterhaald zou moeten worden beschouwd, niet zonder meer mogen aannemen dat de verdachte vrijwillig afstand had gedaan van zijn recht om ter terechtzitting in hoger beroep aanwezig te zijn. Het Hof had ervan blijk moeten geven te hebben onderzocht of er reden was om het onderzoek ter terechtzitting te schorsen teneinde de verdachte in de gelegenheid te stellen alsnog bij het onderzoek op de terechtzitting tegenwoordig te zijn. Van een zodanig onderzoek blijkt niet. Dat verzuim leidt tot nietigheid van het onderzoek ter terechtzitting in hoger beroep en de naar aanleiding daarvan gegeven uitspraak.8.

Voor zover het middel klaagt over de schending van het aanwezigheidsrecht, is het terecht voorgesteld.

Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen, heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak en tot terugwijzing van de zaak naar het Gerechtshof te 's-Gravenhage teneinde op het bestaande beroep opnieuw te worden berecht en afgedaan.