HR, 16-03-2021, nr. 19/02135

5.1 Algemeen

Hetgeen hiervoor onder Algemeen, vermoeden van witwassen, is overwogen geldt ook voor de beoordeling van dit onderdeel van de tenlastelegging.

5.2 Feiten en omstandigheden

Uit het dossier blijkt dat op de bankrekening [021] bij de AXA Bank België op naam van de medeverdachte [betrokkene 13] , echtgenote van [betrokkene 49] , contante stortingen hebben plaatsgevonden. Vervolgens wordt er vanaf deze rekening een bedrag van € 197.431,60 in vier delen overgemaakt naar de rekening met nummer [020] op naam van [betrokkene 13] . Uit het dossier blijkt voorts dat van die rekening op 14 januari 2008 een bedrag van € 195.000,- is overgeboekt naar de effectenrekening [003] ten name van de verdachte. Deze rekening heeft de verdachte geopend op initiatief van [betrokkene 49] .

[betrokkene 49] heeft per 9 januari 2007 een machtiging op deze rekening. De verdachte heeft verklaard dat zijn oom de passen kreeg en dat hij zelf geen gebruik maakte van deze rekening. Uit het dossier blijkt verder dat met regelmaat (heel) grote bedragen op deze rekening werden gestort die vervolgens werden aangewend om effecten aan te kopen. Het saldo van de effectenrekening bedroeg ten tijde van de inbeslagneming op 10 januari 2012 € 369.790,47.

5.3 Vermoeden van witwassen

Op grond van deze feiten en omstandigheden, waaronder met name dat het ook hier in de oorsprong gaat om contante stortingen van grote geldbedragen op de bankrekening van een medeverdachte in België is sprake van een gerechtvaardigd vermoeden dat het uiteindelijke tegoed op de bankrekening [003] - door vermenging - uit enig misdrijf afkomstig is. Zoals eerder overwogen, mag daartegenover van de verdachte worden verlangd dat hij een concrete, verifieerbare en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijke verklaring geeft dat de gelden op deze rekening niet van misdrijf afkomstig zijn.

5.4 Alternatieve verklaring en onderzoekwensen

Door de verdediging is aangevoerd dat het vermogen waarmee werd belegd in aandelen op de hiervoor aangeduide effectenrekening afkomstig is uit familiekapitaal, waarop de verdachte ten dele aanspraak maakt en/of kon maken. Het. hof begrijpt dit aldus dat ook deze vermogensbestanddelen deel zouden uitmaken van de onverdeelde nalatenschap van [betrokkene 12] .

Ter terechtzitting d.d. 29 januari 2019 heeft de raadsman verzocht om de door het Openbaar Ministerie bij de SNS bank op te vragen bescheiden, gegevens en/of stukken van de SNS bank, zoals vermeld onder randnummer 9 van zijn pleitnotitie, aan het dossier toe te voegen, teneinde bovengenoemde verklaring nader te kunnen onderbouwen.

5.5 Oordeel hof omtrent alternatieve verklaring en daarmee samenhangende onderzoekwensen

Onder verwijzing naar hetgeen onder 2.4 is overwogen over de verklaring met betrekking tot het familiekapitaal, is het hof van oordeel dat ook de verklaring ten aanzien van de tegoeden op deze rekening bij de AXA bank op naam van [betrokkene 13] onvoldoende aanleiding geeft tot een nader onderzoek door het Openbaar Ministerie.

Daarbij stelt het hof ook in dit verband voorop dat het aan de verdachte is om een concrete, min of meer verifieerbare en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijke verklaring te geven over de herkomst van het voorwerp, in dit geval de gelden op deze bankrekening, en dat het pas daarna op de weg van het Openbaar Ministerie ligt om nader onderzoek te doen naar de, in de verklaringen van de verdachte genoemde, alternatieve herkomst van de gelden.

Op gronden als overwogen onder 2.4 komt het hof ook hier tot het oordeel dat de verklaring van de verdachte niet voldoet aan de eis dat deze concreet, verifieerbaar en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijk is.

Nader onderzoek daarnaar door het Openbaar Ministerie komt bij die stand van zaken niet aan de orde. Het hof acht het dan ook niet noodzakelijk om het Openbaar Ministerie te gelasten om de gevraagde stukken bij de SNS-bank op te vragen en te laten voegen. Het verzoek daartoe wordt afgewezen.

Voor zover hetgeen de verdediging naar voren heeft gebracht moet worden verstaan als een verzoek om een nadere regiezitting, wijst het hof dat verzoek om dezelfde redenen af.

Gelet op het hiervoor overwogene is voorts geen andere conclusie mogelijk dan dat de tegoeden op bovengenoemde bankrekening - door vermenging - onmiddellijk of middellijk uit enig misdrijf afkomstig zijn.

5.6 Rol en wetenschap van de verdachte

Met de rechtbank is het hof van oordeel dat de verdachte tezamen en in vereniging met [betrokkene 49] op bovengenoemde bankrekening geld heeft ontvangen, terwijl hij wist dat de tegoeden op deze bankrekening uit enig misdrijf afkomstig waren. Het hof neemt daartoe de volgende overwegingen van de rechtbank over.

De verdachte heeft verklaard dat hij de rekeningafschriften ontving en ook openmaakte, maar verder geen vragen stelde aan zijn oom. Het was een kwestie van vertrouwen, aldus de verdachte. Zoals hiervoor al overwogen, kon de verdachte na hetgeen hem bekend was geworden in het kader van het AMFI-onderzoek er echter niet meer op vertrouwen dat het wel goed zou zitten. Hij wist inmiddels dat zijn oom zich bezig hield met strafbare feiten en daarmee geld verdiende.

Desondanks heeft hij in 2007 zijn oom wederom en zonder nadere vragen gemachtigd op deze rekening. Vervolgens heeft hij - terwijl hij op de afschriften ervan zag dat op de rekening grote bedragen gestort werden - geen actie ondernomen en zelfs geen vragen daarover gesteld. Onder deze omstandigheden heeft de verdachte bewust de aanmerkelijke kans aanvaard dat de tegoeden van misdrijf afkomstig waren.

De omstandigheid dat de verdachte met de wetenschap die hij had zijn oom heeft gemachtigd op zijn rekening en de passen aan hem heeft gegeven, maakt naar het oordeel van het hof dat de rol van de verdachte van cruciaal en van zodanig gewicht is dat gesproken kan worden van een nauwe en bewuste samenwerking.

Het hof komt daarmee tot een bewezenverklaring van het onder 1 ten laste gelegde ten aanzien van de bankrekening [003] .

Overige onderzoekwensen

Het verzoek om het taxatierapport betreffende de [o-straat 1] en de bij de raadsheer-commissaris afgelegde verklaringen van [betrokkene 13] , [betrokkene 19] en [betrokkene 16] aan het strafdossier van de verdachte toe te voegen is ter terechtzitting in hoger beroep toegewezen. Voor zover de verdediging zich bij dupliek verder heeft aangesloten bij de in de zaak van de medeverdachte [betrokkene 49] gevraagde getuigenverhoren en de onderzoekwensen van de medeverdachte [betrokkene 13] , worden deze verzoeken als in deze zaak onvoldoende geconcretiseerd of onderbouwd afgewezen. Het hof voegt daar volledigheidshalve aan toe dat de getuige [betrokkene 75] , die wel was toegewezen in de zaak van [betrokkene 49] , maar niet in de zaak van de verdachte, blijkens door de raadsheer-commissaris opgemaakt proces-verbaal onvindbaar is, zodat hoe dan ook onaannemelijk is dat deze getuige binnen een aanvaardbare termijn kan worden gehoord.’

Het eerste middel

8. Het eerste middel valt uiteen in een aantal deelklachten. De eerste deelklacht houdt in dat het gerechtshof ten onrechte het verzoek tot het (doen) opvragen en voegen in het dossier van ‘geconcretiseerde documenten die betrekking hebben op de onder 1 ten laste gelegde bankrekening (effectenrekening) heeft afgewezen’ althans dat het hof zijn beslissing op dit verzoek onvoldoende en/of onbegrijpelijk heeft gemotiveerd. De tweede deelklacht betreft ’s hofs oordeel dat de verklaring van de verdachte over de herkomst van de gelden op deze bankrekening niet voldoet aan de eis dat deze concreet, verifieerbaar en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijk is en dat daarom geen andere conclusie mogelijk is dan dat de tegoeden op deze bankrekening uit enig misdrijf afkomstig zijn. Dit oordeel zou onjuist althans onvoldoende en/of onbegrijpelijk gemotiveerd zijn. De derde deelklacht ziet op de bewijsoverweging voor zover deze inhoudt dat uit het dossier blijkt dat met regelmaat (heel) grote bedragen op de betreffende bankrekening werden gestort die vervolgens werden aangewend om effecten aan te kopen. Deze overweging zou geen steun vinden in de gebruikte bewijsmiddelen en/of onjuist althans onbegrijpelijk zijn. Ik bespreek de deelklachten in omgekeerde volgorde.

9. Het middel betreft de bewezenverklaring voor zover betrekking hebbend op de banktegoeden op bankrekening [003] en/of de daaraan gekoppelde effectenrekening. Het hof vermeldt in de bewijsmotivering ‘dat met regelmaat (heel) grote bedragen op deze rekening werden gestort die vervolgens werden aangewend om effecten aan te kopen’ (ov. 5.2). Uit een proces-verbaal inzake verdachte transacties volgt dat medeverdachte [betrokkene 13] op 11 januari 2008 een bedrag van € 195.000 telefonisch naar rekening [003] ten name van de verdachte heeft laten overboeken (bewijsmiddel 2 onder het kopje ‘Witwassen tegoeden op bankrekening [003] ’). De verdachte heeft verklaard dat hij alle afschriften van deze bankrekening thuis heeft, dat hij ze open maakte, maar geen vragen stelde ‘naar aanleiding van de mutaties’. Hij kan niet precies verklaren welke betalingen en ontvangsten op deze rekening hebben plaatsgevonden, ‘maar er zaten af en toe wel flinke bedragen tussen’ (bewijsmiddel 6). Op 10 januari 2012 werden de tegoeden op deze rekening in beslag genomen; het saldo op de bankrekening bedroeg € 9.038,37 en het tegoed op de effectenrekening bedroeg € 369.790,47 (bewijsmiddel 7). Uit deze bewijsmiddelen, in het bijzonder de verklaring van de verdachte, heeft het hof kunnen afleiden dat met regelmaat (heel) grote bedragen op deze rekening werden gestort. Ik teken daarbij aan dat ‘regelmaat’ en ‘grote’ net als ‘af en toe’ en ‘flinke’ rekbare begrippen zijn en dat de strafbaarheid van het bewezenverklaarde niet van de invulling van deze begrippen afhankelijk is.

10. De derde deelklacht faalt.

11. De bewijsmotivering in het bestreden arrest houdt in dat op een bankrekening op naam van medeverdachte [betrokkene 13] contante stortingen hebben plaatsgevonden, dat vanaf deze rekening een bedrag van € 197.431,60 in vier delen is overgemaakt naar een andere rekening van deze medeverdachte en dat op 14 januari 2008 vanaf deze rekening een bedrag van € 195.000,- is overgeboekt naar rekening [003] ten name van de verdachte. De bewijsmotivering vermeldt voorts ‘dat met regelmaat (heel) grote bedragen op deze rekening werden gestort die vervolgens werden aangewend om effecten aan te kopen’ (ov. 5.2). Op deze feiten en omstandigheden, ‘waaronder met name dat het ook hier in de oorsprong gaat om contante stortingen van grote geldbedragen op de bankrekening van een medeverdachte in België’, baseert het hof in het verkort arrest de vaststelling dat sprake is van ‘een gerechtvaardigd vermoeden dat het uiteindelijke tegoed op de bankrekening [003] – door vermenging – uit enig misdrijf afkomstig is’.

12. Nadien heeft het hof in de aanvulling een nadere bewijsoverweging in aanvulling op het arrest opgenomen. Daarin heeft het hof onder meer aangegeven dat [betrokkene 49] als heer en meester kon beschikken over (onder meer) de tegoeden op de rekeningen die door de verdachte waren geopend, en dat [betrokkene 49] en/of zijn echtgenote deze vermogensbestanddelen in zijn/hun aangiften voor de inkomstenbelasting en vermogensbelasting (tot de afschaffing daarvan) had(den) moeten opgeven. Het hof stelt mede op basis van de getuigenverklaring van belastinginspecteur [betrokkene 39] (bewijsmiddel 9 onder het kopje ‘Witwassen tegoeden op bankrekening [003] ’) vast dat [betrokkene 49] noch [betrokkene 13] deze vermogensbestanddelen en/of inkomsten daaruit in zijn (haar) aangiften voor de inkomstenbelasting en vermogensbelasting – voor zover gedaan – heeft aangegeven. Datzelfde geldt voor de verdachte. Het hof concludeert dat gesteld noch gebleken is dat de in Nederland verschuldigde belastingen ‘ter zake bezit van, inkomsten uit – en de verwerving van deze vermogensbestanddelen ooit door enig persoon zijn aangegeven en voldaan’. En het hof is ‘ook op deze gronden van oordeel dat niet alleen ten aanzien van de hierboven genoemde, bekende contante stortingen op de buitenlandse bankrekeningen het vermoeden van een criminele herkomst gerechtvaardigd is, maar ook ten aanzien van de overige bijschrijvingen en/of tegoeden op buitenlandse bankrekeningen, alsmede op de van die rekeningen afgeschreven bedragen.’

13. In deze aanvullende bewijsoverweging ligt besloten dat het hof de storting vanaf een bankrekening van € 195.000,- (zie bewijsmiddel 2 onder het kopje ‘Witwassen tegoeden op bankrekening [003] ) ook op een tweede grond als afkomstig uit enig misdrijf aanmerkt. Noch medeverdachte [betrokkene 49] , noch medeverdachte [betrokkene 13] heeft de banktegoeden op de buitenlandse bankrekening [021] , waar dit bedrag indirect van afkomstig was (zie bewijsmiddelen 1 en 2 onder genoemd kopje) in het kader van een aangifte voor de inkomstenbelasting of vermogensbelasting opgegeven.1.Het middel keert zich niet tegen deze argumentatie, die (in samenhang met bewijsmiddel 9) de bewezenverklaring voor zover inhoudend dat de banktegoeden (deels) (on)middellijk afkomstig waren uit enig misdrijf zelfstandig draagt

14. De steller van middel betoogt in de toelichting dat ’s hofs overweging voor zover inhoudend dat ‘het uiteindelijke tegoed op de bankrekening [003] – door vermenging – uit enig misdrijf afkomstig is’ zonder nadere toelichting onbegrijpelijk is. Nu uit de bewijsmiddelen zou volgen dat op de effectenrekening slechts eenmaal een geldbedrag is geboekt dat middellijk afkomstig is uit enig misdrijf, zou niet zonder meer volgehouden kunnen worden dat sprake is van witwassen van de tegoeden op die rekening in de gehele periode. Daarbij wijst de steller van het middel op de rechtsregels inzake situaties van vermenging die Uw Raad in HR 23 november 2010, ECLI:NL:HR:2010:BN0578, NJ 2011/44 m.nt. Keijzer heeft geformuleerd.

15. In genoemd arrest heeft Uw Raad onder meer het volgende overwogen:

‘3.5.1. Uit deze wetsgeschiedenis moet als bedoeling van de wetgever worden afgeleid dat deze het met het oog op een effectieve bestrijding van het witwassen noodzakelijk achtte om niet alleen voorwerpen onder het bereik van de witwasbepalingen te brengen die onmiddellijk of middellijk van misdrijf afkomstig zijn, maar ook voorwerpen die gedeeltelijk van misdrijf afkomstig zijn. Daarbij is erop gewezen dat het ruime toepassingsbereik dat aldus aan de witwasbepalingen is gegeven, in het bijzonder ertoe strekt het witwassen ook in zijn latere fasen te kunnen treffen.

3.5.2. Voorts kan uit de wetsgeschiedenis worden afgeleid dat in het geval dat van misdrijf afkomstige vermogensbestanddelen zijn vermengd met vermogensbestanddelen die zijn verkregen door middel van legale activiteiten, het aldus vermengde vermogen kan worden aangemerkt als "mede" of "deels" uit misdrijf afkomstig.

3.6.1. De witwasbepalingen kunnen dus in zeer uiteenlopende gevallen toepassing vinden. Daarbij, zo vloeit uit het voorafgaande voort, kan worden onderscheiden tussen

3.6.2. Door de wetgever is geen begrenzing gesteld aan de mate waarin vermogensbestanddelen gedeeltelijk en/of middellijk van misdrijf afkomstig kunnen zijn. De wetgever heeft het aldus aan het openbaar ministerie en de rechter overgelaten ervoor te zorgen dat de witwasbepalingen niet worden toegepast ten aanzien van in wezen niet-strafwaardige gedragingen. Die terughoudende toepassing is van groot belang omdat een te ruim bereik van de witwasbepalingen een normaal handelsverkeer onevenredig zou kunnen belemmeren. Dit gevaar dreigt vooral wanneer het illegale deel van een vermogen relatief gering is alsook wanneer door vervolgtransacties met (gedeeltelijk) van misdrijf afkomstige vermogensbestanddelen het verband met het gronddelict onduidelijk is geworden. Uit het onder 3.5 overwogene vloeit immers - naar de letter bezien - voort dat bijvoorbeeld de vermenging van een gering geldbedrag met een criminele herkomst met een groot op legale wijze verkregen geldbedrag tot gevolg heeft dat dit gehele geldbedrag (en elke daaruit gedane betaling) kan worden aangemerkt als gedeeltelijk van misdrijf afkomstig in de zin van de witwasbepalingen, en voorts dat bijvoorbeeld een gestolen voorwerp, ook nadat het vele malen op bonafide wijze van eigenaar is gewisseld, van misdrijf afkomstig blijft.

3.6.3. In het licht van het vorenstaande en in aanmerking genomen dat in situaties waarin het gaat om vermogen dat gedeeltelijk en/of middellijk van misdrijf afkomstig is, een onbegrensde wetstoepassing niet in alle gevallen strookt met de bedoeling van de wetgever, moet worden aangenomen dat bepaald gedrag onder omstandigheden niet als witwassen kan worden gekwalificeerd. Daarbij kan in de beoordeling worden betrokken of sprake is van:

16. Uit de bewijsmiddelen volgt dat medeverdachte [betrokkene 13] op 11 januari 2008 telefonisch een bedrag van € 195.000 op rekening [003] ten name van de verdachte heeft laten overboeken (eerdergenoemd bewijsmiddel 2). Op 10 januari 2012 bedroeg het saldo op de bankrekening € 9.038,37 en het saldo op de effectenrekening € 369.790,47 (bewijsmiddel 7). In dat licht heeft het hof kunnen aannemen dat zich niet een situatie van vermenging voordoet waarin wetstoepassing niet strookt met de bedoeling van de wetgever. Zo is geen sprake van ‘een geringe waarde van het van misdrijf afkomstige vermogensbestanddeel’ dat met ander vermogen vermengd is geraakt. En het moment waarop het van misdrijf afkomstige vermogensbestanddeel is vermengd met ander vermogen valt binnen de bewezenverklaarde periode. Van (een groot aantal of bijzondere) veranderingen in het vermogen tussen het tijdstip van de vermenging en het tijdstip waarop het verwijt van witwassen betrekking heeft is reeds om die reden geen sprake. Mede in het licht van de omvang van de storting van 11 januari 2008 in relatie tot het eindsaldo brengt het eenmalige karakter van deze storting voorts niet mee dat van een incident sprake is waarbij wetstoepassing in het licht van andere transacties achterwege zou dienen te blijven. Het hof heeft de bewezenverklaring voor zover inhoudend dat de ‘banktegoeden (deels) – middellijk of onmiddellijk – afkomstig waren van enig misdrijf’ uit de bewijsmiddelen kunnen afleiden. En de bewezenverklaring is in zoverre toereikend met redenen omkleed.

17. Ik teken daar nog bij aan dat het hof niet heeft vastgesteld dat bedragen die nadien op deze rekening zijn gestort legaal verkregen zijn. Ook dat staat, zo kan uit de geciteerde overwegingen van Uw Raad worden afgeleid, in de weg aan het oordeel dat wetstoepassing niet strookt met de bedoeling van de wetgever.

18. Ik lees in de toelichting op dit middel niet een nadere onderbouwing van de klacht dat het hof ten onrechte heeft geoordeeld dat de verklaring van de verdachte over de herkomst van de gelden op de bankrekening niet voldoet aan de eis dat deze concreet, verifieerbaar en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijk is. Tegen die achtergrond volsta ik met het voorgaande.

19. De tweede deelklacht faalt.

20. Tijdens de terechtzitting in hoger beroep van 29 januari 2019 heeft de raadsman van de verdachte, mr. Backer, blijkens het daarvan opgemaakte proces-verbaal het woord gevoerd overeenkomstig zijn overgelegde en in het procesdossier gevoegde pleitnotitie. Deze houdt onder meer in:

‘2. Dit belang ziet onder meer het feit dat de rechtbank met betrekking tot de bankrekening 95.57.56634 t.n.v. cliënt heeft geoordeeld dat van cliënt mocht worden verwacht dat hij een verklaring geeft voor de herkomst van het geld en de effecten. Hoewel, de verdediging in eerste aanleg heeft betoogd dat sprake was van een onverdeelde boedel van de [familie] , heeft de rechtbank dit niet aannemelijk geacht.

3. Inmiddels is in de strafzaak tegen medeverdachte [betrokkene 49] belangrijke aanvullende informatie naar boven gekomen. Deze informatie is ook in de onderhavige strafzaak van belang, omdat het een verklaring geeft omtrent de herkomst van de gelden. Zo is uit het taxatierapport [o-straat 1] gebleken dat de sprake is van een stuk grond dat tot de onverdeelde boedel van wijlen [betrokkene 12] en [betrokkene 11] behoort (zie onder I van de pleitnotitie van mr. Korvinus). Verder is uit de verklaring van getuige [betrokkene 13] gebleken dat de ouders van medeverdachte [betrokkene 49] , toen zij nog in Suriname woonden en naar Nederland kwamen, vermogend waren (zie onder II van de pleitnotitie van mr. Korvinus). Ook getuige [betrokkene 19] - de jongere broer van medeverdachte [betrokkene 49] - heeft bij de raadsheer-commissaris verklaard dat zijn overleden ouders een half miljoen Nederlandse gulden vanuit Suriname naar Nederland hebben gebracht (zie onder III van de pleitnotitie van mr. Korvinus). Tot slot heeft ook getuige [betrokkene 16] - de oudere broer van medeverdachte [betrokkene 49] - verklaard dat zijn vader (wijlen [betrokkene 12] ) in 1982 een rekening bij de Landbouwbank te Utrecht heeft geopend en dat er bij de opening van de bankrekening 200.000,- Nederlandse gulden op de rekening van zijn vader werd gestort en dat hij ook gemachtigd was op de rekening van zijn vader (zie onder IV van de pleitnotitie van mr. Korvinus). Tijdens dat verhoor heeft getuige [betrokkene 16] bij de raadsheer-commissaris verklaard dat het perceel van zijn vader destijds meer dan € 2.000.000,- waard was.

4. Wat verder van belang is, is dat getuige [betrokkene 16] bij de raadsheer-commissaris heeft verklaard dat cliënt het derde kind is van zijn (overleden) oudste broer ([betrokkene 12] ). Nu de ouders van cliënt zijn overleden, maakt dat cliënt tot erfgenaam van de onverdeelde boedel.

5. Het voorgaande is essentieel voor de onderbouwing van het - reeds in eerste aanleg ingenomen - standpunt dat sprake is van een onverdeelde (vermogende) boedel en voor het standpunt dat cliënt erfgenaam is. De verdediging verzoekt het hof dan ook - eerbiedig - te bepalen dat het taxatierapport [o-straat 1], alsmede de bij de raadsheer-commissaris afgelegde verklaringen van [betrokkene 13] , [betrokkene 19] en [betrokkene 16] aan het strafdossier van cliënt worden toegevoegd en dat aan de verdediging een afschrift daarvan wordt verstrekt.

6. Maar dan resteert nog de ontbrekende informatie van de SNS-bank. Dat de bij SNS opgevraagde en niet verkregen stukken noodzakelijk zijn, is evident. Cliënt wordt immers verweten dat hij, zonder daartoe een min of meer verifieerbare en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijke verklaring te hebben gegeven, de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat het geld en de effecten op de betreffende SNS-effectenrekening van misdrijf afkomstig is. Welnu, cliënt betwist dit en tracht zijn verweer dienaangaande met nadere stukken te bewijzen.

7. In dat kader heeft de verdediging vanaf 2016 getracht om bewijsstukken van SNS boven tafel te krijgen. Als bijlage van deze pleitnotitie treft u de met SNS gevoerde correspondentie aan. Daaruit blijkt genoegzaam de moeite die de verdediging zich heeft getroost om informatie van SNS te verkrijgen.

8. Bij brief van 7 september 2016 heeft de verdediging SNS - onder punt 1 t/m 7 - verzocht om een afschrift van de in die brief vermelde bescheiden en/of gegevens. Op 10 oktober 2017 ontving de verdediging van SNS jaaropgaven en diverse overzichten. Bij emailbericht van 4 april 2018 heeft de verdediging gemotiveerd uiteengezet dat cliënt met de overgelegde stukken nog niet alle gevraagde stukken heeft mogen ontvangen.

9. Zo ontbreken nog altijd de volgende stukken:

• De openingsbescheiden van voormelde bankrekeningen (wanneer en door wie geopend);

• De herkomst van de gelden/aandelen. Gaarne vermelden naam en rekeningnummer van de rekeninghouder en naam van de bank vanwaar de gelden/aandelen zijn overgemaakt op bovengenoemde rekeningen, alsmede op welke data dit is geschied. Gaarne ook vermelden welke aandelen het betreffen, alsook de hoeveelheid en de omvang van de overgemaakte gelden;

• De afzonderlijke bankafschriften van voornoemde rekeningen vanaf de opening tot en met heden;

• De afzonderlijke bankafschriften van voornoemde rekeningen per 31 december vanaf opening tot en met 31 december 2015;

• Alle aan- en verkoopopdrachten in aandelen/effecten;

• een opgave van de waarde van de aandelen op de effectenrekening en banksaldi op dit moment te verstrekken.

10. Het is voor de verdediging van belang (ook) deze informatie te verkrijgen. Nu dit de verdediging niet is gelukt, verzoekt zij het hof - eerbiedig - te gelasten dat het Openbaar Ministerie SNS zal vorderen de onder randnummer 9 genoemde bescheiden en/of gegevens over te leggen, deze bescheiden en/of stukken aan het dossier toe te voegen en de verdediging hiervan een afschrift te verstrekken.

11. Op grond van het vorenstaande stelt de verdediging kortom dat het onderzoek nog niet volledig is. Teneinde een verifieerbare en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijke verklaring te kunnen geven omtrent (onder meer) de herkomst van de gelden - en dus relevant voor beantwoording van de vragen 348/350 -, is van belang dat de verdediging de beschikking krijgt over de hierboven verzochte informatie.’

21. Op de terechtzitting van 4 februari 2019 heeft de voorzitter medegedeeld dat het hof de beslissingen op de gedane onderzoekswensen zal aanhouden en op de verzoeken uiterlijk bij arrest, dan wel zoveel eerder als het hof dat aangewezen acht, zal beslissen.

22. Tijdens de terechtzitting in hoger beroep van 18 februari 2019 heeft de raadsman van de verdachte, mr. Backer, blijkens het daarvan opgemaakte proces-verbaal het woord gevoerd overeenkomstig zijn overgelegde en in het procesdossier gevoegde pleitnotitie. Deze houdt onder meer in:

‘42. Op 5 februari 2004 heeft cliënt deze effectenrekening geopend bij de SNS-bank. Eerst op 9 januari 2007 is [betrokkene 49] gemachtigde van deze bankrekening geworden. Op deze effectenrekening werd, mede met instemming van cliënt, door [betrokkene 49] belegd in aandelen. Het daartoe aangewende vermogen is afkomstig uit het familiekapitaal, waarop cliënt ten dele aanspraak maakt en/of kan maken. Zulks als gevolg van het feit dat het vermogen van de [familie] nochtans onverdeeld is. De bedoeling is dat middels deze effectenrekening verrichte beleggingen deze boedel kan aangroeien. Dit is naar de mening van de verdediging een legitiem doel.’

23. In het bestreden arrest heeft het hof de op 29 januari 2019 geformuleerde onderzoekswensen afgewezen. Het hof stelt voorop dat de verdediging heeft aangevoerd ‘dat het vermogen waarmee werd belegd in aandelen op de hiervoor aangeduide effectenrekening afkomstig is uit het familiekapitaal, waarop de verdachte ten dele aanspraak maakt en/of kon maken’ (ov. 5.4). Vervolgens wijst het hof op hetgeen onder 2.4. is overwogen. Aldaar heeft het hof beargumenteerd waarom het de verklaring van de verdediging voor zover daarin is aangevoerd dat sprake zou zijn van familiekapitaal als ‘onvoldoende concreet, mede daardoor niet verifieerbaar en overigens op voorhand hoogst onwaarschijnlijk’ aanmerkt. Het hof acht het om die reden niet noodzakelijk om het Openbaar Ministerie te gelasten om de gevraagde stukken bij de SNS-bank op te vragen en te laten voegen (ov. 5.5). Dat het noodzakelijkheidscriterium van toepassing is wordt in cassatie niet bestreden.2.

24. De steller van het middel meent dat het noodzakelijk was om gehoor te geven aan het verzoek van mr. Backer: aan de hand van de door hem benoemde stukken betreffende de effectenrekening zou met de voorgeschreven nauwkeurigheid kunnen worden nagegaan of aan de verdachte terecht het verwijt is gemaakt dat de tegoeden op die bankrekening (door vermenging) van enig misdrijf afkomstig zijn. Zonder precies inzicht in de herkomst van de gelden die op deze rekening zijn gestort of geboekt, zonder bankafschriften die het verloop op/van deze rekening weergeven en zonder aan- en verkoopopdrachten met betrekking tot aandelen/effecten zou niet kunnen worden volgehouden dat een incidentele overboeking van een bedrag dat van enig misdrijf afkomstig zou zijn, tot de conclusie kan leiden dat het niet anders kan dan dat, in de gehele tenlastegelegde periode, de tegoeden op de effectenrekening (door vermenging) van misdrijf afkomstig zijn.

25. Vooropgesteld kan worden dat uit de bespreking van de tweede deelklacht reeds volgt dat en waarom het hof deze onderzoekswens heeft kunnen afwijzen. Nu de bewezenverklaring voor zover inhoudend dat de banktegoeden (deels) (on)middellijk afkomstig zijn uit misdrijf (mede) berust op de omstandigheid dat noch [betrokkene 49] , noch [betrokkene 13] de tegoeden op de betreffende buitenlandse bankrekening voor de inkomstenbelasting of vermogensbelasting heeft opgegeven, geldt dat de door de verdediging verzochte bescheiden op die vaststelling geen ander licht hadden kunnen werpen. Los daarvan volgt uit de bespreking van de tweede deelklacht dat en waarom de enkele omstandigheid dat de storting van € 195.000,- door medeverdachte [betrokkene 13] een eenmalige gebeurtenis was, niet meebrengt dat van een incident sprake kan zijn waarbij wetstoepassing niet strookt met de bedoeling van de wetgever. Op die storting had het door de verdediging verlangde onderzoek ook geen ander licht kunnen werpen.

25. Maar ook de gronden waarop het hof de onderzoekswensen in het bestreden arrest heeft afgewezen zijn niet onbegrijpelijk en toereikend. Uit rechtspraak van Uw Raad volgt dat onderzoek naar een verklaring voor de herkomst van gelden eerst is aangewezen als deze concreet, verifieerbaar en niet op voorhand hoogst onwaarschijnlijk is.3.Het hof heeft op grond van de onder 2.4 weergegeven argumentatie geoordeeld dat de namens de verdachte gegeven verklaring niet tot nader onderzoek noopte. Die argumentatie wordt in de toelichting op het middel niet bestreden.

27. Daarbij teken ik aan dat het verwijt dat ‘het gerechtshof de verdediging eenvoudigweg de mogelijkheid (heeft) ontnomen de op een eenmalige overboeking gebaseerde presumptie aan de hand van nauwkeurige, precieze gegevens te weerleggen’ niet terecht voorkomt. Het stond de verdediging vrij de aanwijzingen die tegen de verdachte pleiten te bestrijden door gegevens in te brengen die betrekking hebben op een bankrekening en daaraan gekoppelde effectenrekening die op naam van de verdachte staan en waarvan hij ‘alle afschriften thuis’ heeft (bewijsmiddel 6). Onderzoeksopdrachten van de rechter zijn echter pas aan de orde als de daardoor te verkrijgen gegevens mogelijk relevant zijn.

28. Ook de eerste deelklacht faalt. Dat brengt mee dat het eerste middel faalt.

Het tweede middel

29. Het tweede middel klaagt dat het hof ten onrechte heeft geoordeeld dat de verdachte welbewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat de koopsom voor het pand [a-straat 3] en daarmee het pand uit enig misdrijf afkomstig was, althans dat het hof dit oordeel onvoldoende en/of onbegrijpelijk heeft gemotiveerd. Volgens de steller van het middel kan uit de bewijsmotivering niet worden afgeleid dat de verdachte enige wetenschap had van de vermogensstroom die heeft geleid tot de aanschaf van dat pand. En daaruit zou evenmin kunnen worden afgeleid dat de verdachte in abstracto wist dat medeverdachte [betrokkene 49] panden kocht met (deels) van misdrijf afkomstig vermogen. Zonder nadere motivering zou voorts onbegrijpelijk zijn dat het gerechtshof het voorwaardelijk opzet van de verdachte (mede) heeft gebaseerd op de verdenking en veroordeling van de verdachte in het AMFI-onderzoek, dat op een andersoortig feitencomplex en een andersoortig verwijt betrekking heeft. De overweging dat de verdachte ten tijde van de levering van het pand goed was ingevoerd in de (deels criminele) onroerend goed handel en activiteiten van zijn oom en diens sturende rol daarbij zou evenmin op de bewijsmiddelen kunnen worden gebaseerd. De overweging van het hof over de ABC-constructie die bij verkoop in particulier verband ongebruikelijk is, zou ten slotte niets zeggen over de kennis die daadwerkelijk bij de verdachte aanwezig moet zijn geweest over de aanmerkelijke kans dat (de koopsom voor) het pand [a-straat 3] van misdrijf afkomstig is.

30. Het hof leidt uit de bewijsmiddelen (kort gezegd) af dat het geld waarmee het pand [a-straat 3] is gefinancierd, (deels) is terug te leiden tot een Belgische bankrekening op naam van de in 1999 overleden vader van medeverdachte [betrokkene 49] waarop in 2001 en 2002 drie cashstortingen zijn gedaan van in totaal bijna 2,5 miljoen gulden. Het hof acht het vermoeden gerechtvaardigd dat het geld op deze bankrekening van misdrijf afkomstig is. En dat geldt in het verlengde daarvan ook voor het pand [a-straat 3] (ov. 2.1 en 2.2).

31. Met de steller van het middel kan worden vastgesteld dat uit de gebezigde bewijsmiddelen niet volgt dat de verdachte van de vermogensstroom die heeft geleid tot de aankoop van het pand op de hoogte was. Dat is evenwel ook geen noodzakelijke voorwaarde om bewezen te kunnen verklaren dat de verdachte wist dat bedoeld pand ‘van misdrijf afkomstig was’. Voor zover het middel daarvan uitgaat berust het op een onjuiste rechtsopvatting. Voldoende is dat de verdachte welbewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat het voorwerp (on)middellijk afkomstig is uit enig misdrijf. Van zo’n aanmerkelijke kans is sprake als die afkomst uit enig misdrijf in de gegeven omstandigheden een ‘reële, niet onwaarschijnlijke mogelijkheid’ was.4.

32. Nadat het hof de door de verdediging aangevoerde verklaring voor de herkomst van het geld als onvoldoende concreet, niet verifieerbaar en op voorhand hoogst onwaarschijnlijk heeft aangemerkt (ov. 2.3 en 2.4) gaat het in op ‘Rol en wetenschap van de verdachte’ (ov. 2.5). Het stelt daarin voorop dat de verdachte ook in het AMFI-onderzoek uit 2004 verdachte was, dat [betrokkene 49] volgens het OM op aanzienlijke schaal illegaal kamers verhuurde en andere vermogensdelicten pleegde zoals valsheid in geschrift en oplichting en dat de verdachte de woningen op zijn naam had. Aldus blijkt uit ’s hofs overwegingen dat weliswaar sprake is van verschillen met de strafbare feiten die in dat onderzoek aan de orde waren (illegale kamerverhuur is in de onderhavige strafzaak niet aan de orde) maar dat er ook een belangrijke overeenkomst is: door woningen op zijn naam te zetten draagt de verdachte eraan bij dat (strafbare feiten van) zijn oom en diens betrokkenheid bij de woningen buiten beeld blijven. Het hof wijst voorts op de verklaring van de verdachte in het politieverhoor van 5 oktober 2004 dat hij voorlopig geen panden van zijn oom op zijn naam zou nemen (bewijsmiddel 11 onder het kopje ‘Witwassen [a-straat 3] ’) en op de onherroepelijke veroordeling van de verdachte wegens overtreding van art. 197a Sr die uit genoemd onderzoek voortvloeide. Daaruit heeft het hof kennelijk (mede) afgeleid en kunnen afleiden dat de verdachte zich naar aanleiding van het AMFI-onderzoek bewust was van strafrechtelijke risico’s die het op zijn naam zetten van woningen die in feite aan medeverdachte [betrokkene 49] toebehoorden opleverden. Daarbij wist de verdachte dat het bij de strafbare feiten die in het AMFI-onderzoek aan de orde waren (deels) ging om strafbare feiten die illegaal vermogen genereerden. Het is al met al niet onbegrijpelijk dat het hof het voorwaardelijk opzet van de verdachte (mede) heeft gebaseerd op de verdenking en veroordeling van de verdachte in het AMFI-onderzoek.

33. Dat de verdachte ten tijde van de levering van het pand aan de [a-straat 3] goed was ingevoerd in de (deels criminele) onroerend goed handel en activiteiten van zijn oom en diens sturende rol daarbij, heeft het hof onder meer kunnen afleiden uit de verklaring van [betrokkene 72] , inhoudend dat hij als koper en verkoper betrokken is geweest bij de [a-straat 3] in een zogenaamde ABC constructie, met medeverdachte [betrokkene 49] ‘als makelaar en een neef van [betrokkene 49] die het pand van mij kocht’ (bewijsmiddel 10 bij ‘Witwassen [a-straat 3] ’). En het hof heeft deze vaststelling ook kunnen baseren op de voor het bewijs gebezigde verklaring die de verdachte al op 5 oktober 2004 had afgelegd (bewijsmiddel 11 bij ‘Witwassen [a-straat 3] ’). Daarin verklaarde hij eigenaar te zijn van vier panden in Den Haag, evenwel ‘alleen op papier’ omdat zij ‘eigendom van oom [betrokkene 49] ’ zijn, die ‘deze woningen (had) gekocht met zijn geld’. De verdachte verklaarde dat hij deze panden op zijn naam had genomen ‘na daardoor gevraagd te zijn door [betrokkene 49] ’ en dat hij zelfs mee was geweest ‘naar verschillende notarissen om als zogenaamde eigenaar op te treden’.

34. Het hof overweegt vervolgens dat de verdachte tegen de hiervoor beschreven achtergrond ‘geen medewerking (had) mogen verlenen aan de transactie, tenzij hij er zeker van was dat deze in de haak was, te meer nu het ging om een ABC constructie die bij verkoop in particulier verband ongebruikelijk is en waarbij bovendien een deel van de koopsom indirect afkomstig was van de bankrekening van [betrokkene 12] ’. Kennelijk heeft het hof uit de bewijsmiddelen afgeleid dat de verdachte van bedoelde ABC-constructie op de hoogte was. Dat is niet onbegrijpelijk, mede in aanmerking genomen dat [betrokkene 72] heeft verklaard dat ‘een neef van [betrokkene 49] ’ het pand van hem kocht, dat die neef ‘iets van [verdachte] of zoiets’ heette en dat de ‘leiding’ bij [betrokkene 49] was (bewijsmiddel 10). Ook aan de omstandigheden dat [betrokkene 49] een oom van de verdachte is en dat de verdachte al eerder (vgl. zijn verklaring, bewijsmiddel 11) bij rechtshandelingen betreffende bestanddelen van zijn vermogen betrokken was, heeft het hof aanwijzingen kunnen ontlenen dat de verdachte heeft geweten dat hij bij een ABC-constructie betrokken was. Mede in het licht van de eerder genoemde feiten en omstandigheden heeft het hof aan de omstandigheid dat de verdachte wist dat sprake was van een ABC-constructie, waarbij [betrokkene 72] het pand kort na elkaar kocht en doorverkocht, een additionele aanwijzing kunnen ontlenen dat de verdachte welbewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat de betaalde koopsom en daarmee het pand aan de [a-straat 3] (deels) uit misdrijf afkomstig was.

35. Het tweede middel faalt.

Het derde middel

36. Het derde middel klaagt dat het hof ten onrechte heeft geoordeeld dat de verdachte welbewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat de verkoopopbrengst van het pand [r-straat 2] uit enig misdrijf afkomstig was, althans dat het hof dit oordeel onvoldoende en/of onbegrijpelijk heeft gemotiveerd. Meer in het bijzonder zou ’s hofs overweging voor zover inhoudend dat de verdachte in plaats van kritiekloos aan de transactie mee te werken zich ervan had moeten vergewissen dat de transactie door de beugel kon als onderbouwing van voorwaardelijk opzet onbegrijpelijk zijn nu deze tot uitdrukking brengt dat de verdachte geen navraag heeft gedaan waar hij dat volgens het gerechtshof wel had moeten doen. Voorts zouden de bezwaren die bij het tweede middel tegen de verwijzing naar de betrokkenheid van de verdachte bij het AMFI-onderzoek zijn geformuleerd ook hier gelden. En die bezwaren zouden nog klemmender zijn omdat het hof heeft overwogen dat de verdachte ‘daardoor’ wist van de activiteiten die zijn oom ontplooide. Die overweging zou onbegrijpelijk zijn omdat het AMFI-onderzoek niet betrekking had op de aankoop van panden door middel van hypotheekfraude. Uit de bewijsmiddelen zou voorts op geen enkele wijze blijken dat de verdachte wist of bewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat de koper van het pand [r-straat 2] hypotheekfraude heeft gepleegd door de bank een valse werkgeversverklaring en loonstrook voor te schotelen. De steller van het middel wijst in dat verband op de als bewijsmiddel 1 gebruikte verklaring van de verdachte voor zover inhoudend dat hij niet weet waarom zijn oom wilde dat dit pand op zijn naam kwam en dat hij dat ook nooit heeft gevraagd.

37. Het hof overweegt dat het pand op 30 oktober 2006 door de verdachte is gekocht van [betrokkene 72] voor € 75.000,- en dat het door hem op 7 maart 2007 is verkocht en op 26 oktober 2007 geleverd aan [betrokkene 75] voor € 137.500,-. Enkele dagen na laatstgenoemde overdracht is een bedrag van ruim € 137.500,- overgemaakt naar een rekening op naam van de verdachte. De aankoop door [betrokkene 75] is door de bank gefinancierd op basis van een valse werkgeversverklaring en loonstrook. Daarop baseert het hof de vaststelling dat de opbrengst van het pand [r-straat 2] van misdrijf afkomstig is en dat de verdachte die voorhanden heeft gehad (ov. 3). Over die vaststelling wordt in cassatie niet geklaagd.

38. Vervolgens gaat het hof in op ‘Rol en wetenschap van de verdachte’ (ov. 3.1). Het hof verwijst naar hetgeen in de context van het pand [a-straat 3] is overwogen ‘omtrent de betrokkenheid van de verdachte bij het AMFI-onderzoek in 2004 en daardoor de wetenschap van de activiteiten die zijn oom ontplooide’. Bij de bespreking van het tweede middel is uiteengezet dat en waarom het niet onbegrijpelijk is dat het hof het voorwaardelijk opzet van de verdachte (mede) heeft gebaseerd op de verdenking en veroordeling van de verdachte in het AMFI-onderzoek. In het bijzonder ook uit de verklaring die de verdachte in de context van dat onderzoek heeft afgelegd heeft het hof kunnen afleiden dat de verdachte ‘daardoor’ goed was ingevoerd ‘in de (deels criminele) onroerend goed handel en activiteiten van zijn oom en diens sturende rol hierbij’. Die argumentatie, waar ik hier naar verwijs, heeft het hof ook (mede) ten grondslag kunnen leggen aan de vaststelling dat de verdachte opzet had op de criminele herkomst van de opbrengst van het pand [r-straat 2] . In zoverre het middel klaagt over de begrijpelijkheid van dit onderdeel van ’s hofs overwegingen faalt het.

39. Het hof wijst op hetgeen onder 2.5 is overwogen omtrent ‘de betrokkenheid van de verdachte bij het AMFI-onderzoek in 2004 en daardoor de wetenschap van de activiteiten die zijn oom ontplooide’ en overweegt dat de verdachte ‘wist dat het pand aan de [r-straat 2] op zijn naam heeft gestaan’ en dat hij daarover heeft ‘verklaard dat het in werkelijkheid toebehoorde aan zijn oom’. Daarbij stelt het hof vast dat de verdachte ‘in persoon is verschenen bij de notaris toen het huis werd verkocht aan [betrokkene 75] ’ en dat de opbrengst van het pand ‘op een rekening (is) overgemaakt die op zijn naam staat’. In het licht van die omstandigheden had de verdachte naar ’s hofs oordeel ‘in plaats van kritiekloos aan de transactie mee te werken zich ervan moeten vergewissen dat de transactie door de beugel kon en vervolgens moeten weigeren aan de transactie mee te werken’. Nu de verdachte dat niet heeft gedaan heeft hij volgens het hof ‘gezien voormelde omstandigheden’ bewust de aanmerkelijke kans aanvaard dat de verkoopopbrengst van het pand uit misdrijf afkomstig is. Uit deze overweging, in zijn geheel bezien, blijkt dat het hof de verdachte geen nalatigheid of onvoorzichtigheid verwijt, maar dat het van oordeel is dat de verdachte in het licht van hetgeen hem omtrent medeverdachte [betrokkene 49] en diens betrokkenheid bij de aankoop en verkoop van het pand bekend was, welbewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat de opbrengst van misdrijf afkomstig was. Ook deze overweging is niet onbegrijpelijk.5.

40. De verdachte heeft verklaard dat het pand [r-straat 2] in het verleden op zijn naam heeft gestaan terwijl het pand in werkelijkheid eigendom van zijn oom [betrokkene 49] was (bewijsmiddel 1 bij ‘Witwassen [r-straat 2] ’). Hij is op diens verzoek naar de notaris gegaan en heeft nooit gevraagd en wist ook niet waarom zijn oom wilde dat dit pand op zijn naam kwam. Hij verklaart voorts dat hij zich herinnert dat het geld voor de aankoop op een bankrekening die op zijn naam stond is gestort. Over de verkoop van het pand aan [betrokkene 75] heeft de verdachte in deze verklaring niet gesproken. Uit deze verklaring kan niet worden afgeleid dat de verdachte wist of bewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat de koper van het pand [r-straat 2] hypotheekfraude heeft gepleegd door de bank een valse werkgeversverklaring voor te schotelen. En dat kan ook niet uit de andere bewijsmiddelen worden afgeleid. Het hof heeft de vaststelling dat de verdachte met voorwaardelijk opzet heeft gehandeld evenwel ook niet afgeleid uit concrete wetenschap van deze hypotheekfraude.

41. Het hof heeft deze vaststelling in de eerste plaats gebaseerd op hetgeen de verdachte in het algemeen bekend was omtrent de activiteiten van zijn oom op het gebied van onroerend goed en in de tweede plaats, zo begrijp ik, op hetgeen de verdachte bekend was in verband met de aankoop en verkoop van het onderhavige pand. Het hof overweegt dat de verdachte het pand heeft gekocht van [betrokkene 72] . Uit de bewijsmiddelen die in het bijzonder betrekking hebben op het witwassen in verband met het pand [a-straat 3] blijkt dat de verdachte dat pand op 6 december 2006 eveneens van [betrokkene 72] heeft gekocht in een zogenaamde ABC-constructie onder regie van zijn oom (bewijsmiddelen 6 en 10 onder het kopje ‘Witwassen [a-straat 3] ’). Het hof heeft uit de bewijsmiddelen voorts kunnen afleiden dat de verdachte ten tijde van de verkoop van het pand [r-straat 2] in 2007 wist dat de aankoop van die woning op 30 oktober 2006 was gefinancierd met geld uit onbekende bron, dat aan medeverdachte [betrokkene 49] was gelieerd (het pand was volgens de verdachte in werkelijkheid zijn eigendom). De verdachte wist bovendien dat de woning door hem op 7 maart 2007 is verkocht en op 26 oktober 2007 geleverd aan [betrokkene 75] voor € 137.500,- (bewijsmiddel 2 onder het kopje ‘Witwassen [r-straat 2] ’). Dat betekende een prijsstijging van meer dan 83% binnen, zoals het hof vaststelt, ruim 4 maanden. De verdachte wist (vgl. de gang van zaken bij [a-straat 3] ) bovendien dat medeverdachte [betrokkene 49] bekend was met en gebruik maakte van ABC-constructies waarbij hij zowel de verkoop als de aankoop van de woning beheerste. Het hof heeft uit een en ander kunnen afleiden dat de verdachte welbewust de kans heeft aanvaard dat de verkoopopbrengst van het pand uit misdrijf afkomstig is.

42. Die vaststelling vindt voorts steun in de verklaring van de verdachte voor zover inhoudend dat hij niet weet waarom zijn oom wilde dat dit pand op zijn naam kwam en dat hij dat ook nooit heeft gevraagd. In het algemeen gesproken ligt het in de rede dat de economisch eigenaar van een pand de juridisch eigenaar inzicht biedt in de gronden die ertoe leiden dat het pand op naam van de juridisch eigenaar wordt gesteld. Dat [betrokkene 49] de verdachte daar geen inzicht in heeft geboden, en dat de verdachte ook niet om opheldering heeft gevraagd, is een aanwijzing dat de verdachte wist dat er een reële mogelijkheid was dat het geld waarmee de aankoop werd gefinancierd (en dus de opbrengst van de verkoop van het pand) een criminele achtergrond had. Al met al heeft het hof kunnen oordelen dat de verdachte zowel in het licht van aanwijzingen die op de aankoop in 2006 betrekking hadden als in het licht van aanwijzingen die op de verkoop in 2007 betrekking hadden welbewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat de verkoopopbrengst van misdrijf afkomstig was. En dat oordeel is niet onbegrijpelijk en toereikend gemotiveerd.

43. Het derde middel faalt.

Het vierde middel

44. Het vierde middel klaagt dat het hof ten onrechte heeft geoordeeld dat de verdachte welbewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat de tegoeden op de effectenrekening uit enig misdrijf afkomstig waren, althans dat het hof dit oordeel onvoldoende en/of onbegrijpelijk heeft gemotiveerd. Uit de bewijsmiddelen zou niet kunnen volgen dat, zoals het hof heeft overwogen, ‘op de rekening grote bedragen gestort werden’. En daaruit zou evenmin kunnen worden afgeleid dat de verdachte bewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat de tegoeden op de bankrekening van enig misdrijf afkomstig waren. Zeker in familieverhoudingen zou niet te gemakkelijk mogen worden uitgegaan van redeneringen die uitgaan van de gedachte: ‘eens een dief, altijd een dief’. Daarbij zou ook in deze context gelden dat het AMFI-onderzoek betrekking had op een geheel andersoortig feitencomplex en verwijt. De overweging dat de verdachte er niet meer op mocht vertrouwen dat het wel goed zou zitten zou bovendien ‘veeleer op culpa’ duiden.

45. Bij de bespreking van het eerste middel is reeds aangegeven dat en waarom het hof uit de bewijsmiddelen, in het bijzonder de verklaring van de verdachte, heeft kunnen afleiden dat met regelmaat (heel) grote bedragen op bankrekening [003] werden gestort. Kortheidshalve verwijs ik daarnaar.

46. Bij de bespreking van het tweede middel is aangegeven dat en waarom het niet onbegrijpelijk is dat het hof het voorwaardelijk opzet van de verdachte (mede) heeft gebaseerd op de verdenking en veroordeling van de verdachte en zijn oom in het AMFI-onderzoek. Kortheidshalve verwijs ik ook daarnaar.

47. Met de steller van het middel meen ik dat niet te gemakkelijk mag worden uitgegaan van de gedachte ‘eens een dief, altijd een dief’. Een bewezenverklaring van diefstal behoeft een toereikende onderbouwing, ook als het gaat om de vervolging van een verdachte die al diverse inbraken op zijn naam heeft staan. Eerdere inbraken waarvan bewezen is dat zij door de verdachte zijn begaan kunnen in een dergelijke bewijsconstructie een rol spelen; dat geldt in het bijzonder bij een specifieke modus operandi. Die rol is evenwel bescheiden.

48. Dat betekent evenwel niet dat derden bij een persoon die eerder veroordeeld is wegens een strafbaar feit geen rekening zouden mogen of moeten houden met de risico’s waar deze eerdere veroordeling op wijst. De verklaring omtrent het gedrag illustreert dat. Ook in familieverhoudingen is het verstandig rekening te houden met deze risico’s. Het genoemde adagium dwingt er niet toe om bij een bezoek van een wegens diefstal veroordeeld familielid de portemonnee in het zicht te laten liggen omdat deze bij bezoek van andere familieleden ook niet wordt opgeborgen. En als de wegens inbraken veroordeelde oom tegen middernacht zijn bivakmuts opzet, een koevoet pakt en zijn neef vraagt hem met de auto ergens af te zetten, is deze niet gehouden daarop in te gaan omdat hij een ander familielid dezelfde dienst zou verlenen. Al met al is ’s hofs bewijsoverweging ook als rekening wordt gehouden met de door de steller van het middel verwoorde gedachte niet onbegrijpelijk.

49. Het hof heeft overwogen dat de verdachte ‘na hetgeen hem bekend was geworden in het kader van het AMFI-onderzoek’ er niet meer op kon vertrouwen ‘dat het wel goed zou zitten’. Deze overweging, in het geheel van ’s hofs bewijsoverweging beschouwd, duidt niet op culpa, maar ligt mede ten grondslag aan ’s hofs oordeel dat de verdachte bewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat de tegoeden op rekening [003] en de daaraan gekoppelde effectenrekening (deels) van misdrijf afkomstig waren. Voor zover het middel van een andere lezing van deze overweging uitgaat, mist het feitelijke grondslag.

50. Het vierde middel faalt.

Het vijfde middel; afronding

51. Het vijfde middel klaagt dat het recht op berechting binnen een redelijke termijn, meer in het bijzonder de inzendingstermijn in cassatie, is geschonden.

52. Namens de verdachte is op 30 april 2019 beroep in cassatie ingesteld. De stukken van het geding zijn op 13 januari 2020 op de griffie van Uw Raad ontvangen. Dat brengt mee dat de inzendingstermijn van acht maanden met bijna twee weken is overschreden. Dit dient te leiden tot strafvermindering.

53. Het vijfde middel slaagt.

54. Het eerste tot en met vierde middel falen en kunnen worden verworpen met de aan art. 81, eerste lid, RO ontleende formulering. Het vijfde middel slaagt. Ambtshalve heb ik geen gronden aangetroffen die tot vernietiging van de bestreden uitspraak aanleiding behoren te geven.

55. Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak, maar uitsluitend wat betreft de duur van de opgelegde gevangenisstraf, tot vermindering daarvan naar de gebruikelijke maatstaf en tot verwerping van het beroep voor het overige.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG