HR, 03-04-2018, nr. 16/03108

Verzoeker is in eerste aanleg door de politierechter te Den Haag bij vonnis op tegenspraak van 3 december 2015 veroordeeld ter zake van overtreding van art. 9, zevende lid, WVW 1994 tot een gevangenisstraf voor de duur van 2 weken. Ondergetekende heeft als gemachtigd raadsman in de zin van art. 279 Sv op zitting het woord ter verdediging gevoerd.

Op 17 december 2015 heeft ondergetekende tijdig en rechtsgeldig hoger beroep ingesteld tegen dit vonnis van de politierechter (bijlage 1). Voorts heeft ondergetekende bij faxbericht van 21 december 2015 zich als raadsman ten behoeve van de procedure in hoger beroep bij het gerechtshof gesteld (bijlage 2).1.

Deze stelbrief is kennelijk in het ongerede geraakt, nu uit het aan uw Raad toegezonden afschrift van het dossier niet blijkt dat aan ondergetekende een afschrift van de dagvaarding voor de zitting van 31 mei 2016 is toegezonden. Ingevolge art. 51, tweede volzin, Sv wordt de raadsman onverwijld een afschrift verstuurd van ‘alle stukken die ingevolge dit wetboek ter kennis van de verdachte worden gebracht’. In cassatie moet er dan ook vanuit worden gegaan dat niet is voldaan aan het voorschrift van art. 51 Sv.

Uw Raad hecht een grote betekenis aan dit in het belang van de verdachte gegeven voorschrift en overweegt in beginsel dat niet-nakoming aan een geldige behandeling van de zaak in de weg staat. Er is één uitzondering, namelijk wanneer de rechter in redelijkheid mag aannemen dat de verdachte geen prijs stelt op de aanwezigheid van diens uitdrukkelijk gemachtigde raadsman (vgl. HR 24 september 2013, NJ 2013/483).

Verzoeker is ter zitting verschenen. Blijkens het proces-verbaal van de zitting heeft verzoeker op vragen van de voorzitter het volgende aangegeven:

Verzoeker die vooraf géén contact heeft gehad met diens raadsman over deze zaak, is blijkens het proces-verbaal van de terechtzitting niet expliciet op de mogelijkheid gewezen dat de behandeling van de zaak kan worden aangehouden, dan wel kort kan worden onderbroken c.q. geschorst, opdat hij in contact kan treden met zijn advocaat. Evenmin is aan verzoeker in aansluiting op hetgeen hij heeft verklaard, gevraagd hoe het hoger beroep in deze zaak tot stand is gekomen dan wel of hij weet heeft van het feit of een advocaat, en zo ja wie, zich in deze zaak (gelijk in andere zaken — ‘normaliter’) als raadsman heeft gesteld. Zelfs nu uit de aantekening mondeling vonnis van 3 december 2015 blijkt dat ondergetekende in eerste aanleg buiten aanwezigheid van verzoeker ter zitting het woord ter verdediging heeft gevoerd, is aan verzoeker ter zitting in hoger beroep niet de vraag gesteld of ondergetekende eveneens als raadsman betrokken is in de procedure in hoger beroep. Evenmin is aan verzoeker direct gevraagd, zelfs niet nadat hij heeft aangegeven dat hij normaliter ter zitting bijstand heeft van een advocaat, of hij in deze zaak daadwerkelijke bijstand van een advocaat wenst.

Verzoeker is aldus als niet-juridisch geschoolde persoon onvoldoende gewezen op zijn rechten en de mogelijkheden die in dat verband tot zijn beschikking staan, laat staan dat hem een feitelijke mogelijkheid daartoe is geboden. Dit is anders dan in de zaak die zich voordeed in HR 18 februari 1997, NJ 1997/517 waar de verdachte om aanhouding had verzocht (zitting van 9 november 1994) vanwege oproeping van een tolk en ter nadere zitting (van 6 maart 1995) is verschenen zonder advocaat, hoewel hij feitelijk voldoende tijd en gelegenheid (zo'n 4 maanden) heeft gehad om in contact te treden met zijn advocaat. Door onder die omstandigheden zonder advocaat ter nadere zitting te verschijnen, kon de rechter in redelijkheid aannemen dat de verdachte niet prijs stelde op aanwezigheid van diens uitdrukkelijk gemachtigde raadsman. Van een dergelijk geval is in deze zaak geen sprake, nu verzoeker nota bene pas op de zitting erachter kwam welke jegens hem aangespannen strafzaak inhoudelijk werd behandeld en hij feitelijk geen enkele mogelijkheid heeft gehad om op enig moment zijn raadsman te (kunnen) raadplegen. Voorts heeft het hof ook op basis van de verklaring van verzoeker ter terechtzitting zoals opgenomen onder punt 5, niet in redelijkheid kunnen aannemen dat verzoeker niet prijs stelde op bijstand van zijn raadsman. Die verklaring zou bij het hof eerder twijfel hebben moeten doen rijzen, nu verzoeker heeft verklaard dat hij normaliter ter terechtzitting wél wordt bijgestaan door een advocaat en uit hetgeen verzoeker heeft medegedeeld niet volgt waarom hij ter terechtzitting van 31 mei 2016 (uiteindelijk) geen bijstand van een raadsman wenste.

Een goede procesorde brengt met zich dat de voorzitter gelet op hetgeen verzoeker heeft aangegeven op zijn minst nader onderzoek had behoren te doen naar de vraag of een advocaat zich als raadsman had gesteld dan wel of verzoeker daadwerkelijke bijstand van een advocaat wenselijk achtte. Een louter informerende mededeling inhoudende dat op de dagvaarding staat vermeld dat er een recht op bijstand van een advocaat bestaat, voldoet onder deze omstandigheden naar het verzoeker voorkomt, niet.

Het komt verzoeker voor dat indien de voorzitter op de hoogte was van de stelbrief die kennelijk in het ongerede is geraakt, de zaak nimmer (verder) inhoudelijk zou zijn behandeld.

Gelet op bovenstaande meent verzoeker dat het voorschrift van artikel 51 Sv is geschonden en dat het gerechtshof in strijd heeft gehandeld met de regels van een goede procesorde door de zaak buiten aanwezigheid van verzoekers raadsman te behandelen én af te doen. Reden waarom het bestreden arrest niet in stand kan blijven.

Deze schriftuur wordt ondertekend en ingediend door mr. D.J.G.J. Cornelissen, advocaat te Den Haag, die verklaart daartoe bepaaldelijk door verzoeker te zijn gemachtigd.

Den Haag, 31 maart 2017

mr. D.J.G.J. Cornelissen