HR, 09-02-2021, nr. 19/03700

PROCUREUR-GENERAAL

BIJ DE

HOGE RAAD DER NEDERLANDEN

Zitting 8 december 2020

CONCLUSIE

F.W. Bleichrodt

In de zaak

[verdachte],

geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1989,

hierna: de verdachte.

1. De verdachte is bij arrest van 15 april 2019 door het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, zittingsplaats Arnhem, wegens als feit 1 bewezen verklaarde “overtreding van artikel 9, tweede lid, van de Wegenverkeerswet 1994” en het als feit 2 bewezen verklaarde “overtreding van artikel 9, tweede lid, van de Wegenverkeerswet 1994”, veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van vier weken.

2. De zaak hangt samen met twee andere zaken tegen de verdachte, met nummers 19/03708 en 19/03706. In deze zaken zal ik vandaag ook concluderen.

3. Het cassatieberoep is ingesteld namens de verdachte. Mr. J.C.H. Pronk, advocaat te Apeldoorn, heeft twee middelen van cassatie voorgesteld.

4. Ten laste van de verdachte is bewezen verklaard dat:

“feit 1.

hij op of 24 augustus 2015 te Epse in de gemeente Lochem, terwijl hij wist dat een op zijn naam gesteld rijbewijs voor een categorie van motorrijtuigen, te weten B, ongeldig was verklaard en aan hem daarna geen ander rijbewijs voor het besturen van een motorrijtuig van de betrokken categorie was afgegeven, op de weg, de Lochemseweg, als bestuurder een motorrijtuig, personenauto, van die categorie heeft bestuurd;

feit 2.

hij op 17 januari 2017 te Tilburg terwijl hij wist dat een op zijn naam gesteld rijbewijs voor meer categorie van motorrijtuigen ongeldig was verklaard en aan hem daarna geen ander rijbewijs voor het besturen van een motorrijtuig van de betrokken categorie was afgegeven, op de weg, de Ringbaan West, als bestuurder een motorrijtuig, bedrijfsauto (bestelauto), van die categorie heeft bestuurd.”

5. Het eerste middel bevat de klacht dat de motivering van de straf, mede in het licht van hetgeen namens de verdachte in verband met een eerdere vrijspraak is aangevoerd, ontoereikend is gemotiveerd.

6. Kennelijk wordt gedoeld op hetgeen de verdachte in de aan de akte hoger beroep gehechte brief tegen het vonnis van de politierechter in de rechtbank Gelderland, zittingsplaats Zutphen, van 6 april 2017, heeft ingebracht:

“Ik ben hier niet mee eens omdat ik 2015 ben vrijgesproken voor rijden onder invloed.

En ze hadden na mijn idee mijn rijbewijs niet in mogen nemen.

En heb hem ook nodig voor mijn werk ben namelijk zzp'r en ik kan niet zonder vervoer.

En ik heb daarin tegen ook geen post ontvangen dat ik voor moest komen voor de strafbare feiten. Daarom dat ik nu in beroep ga en ik heel graag mijn verhaal aan de rechter wil vertellen”.

7. Het middel keert zich in het bijzonder tegen de volgende overweging, die het hof als bewijsoverweging in de aantekening mondeling arrest heeft opgenomen:

“(…)Het hof is van oordeel dat de stelling van verdachte dat hij weer mocht rijden niet opgaat, nu verdachte wist dat zijn rijbewijs ongeldig was verklaard en hij zijn rijbewijs nog niet terug had. Het standpunt van verdachte dat hij eerder is vrijgesproken voor rijden onder invloed blijkt niet uit zijn Uittreksel Justitiële Documentatie.”

8. Bij de stukken van het geding bevindt zich een uittreksel uit de justitiële documentatie van 8 september 2017. Dit uittreksel houdt onder meer in dat de verdachte bij onherroepelijk geworden uitspraak van de politierechter in de rechtbank Zwolle van 28 augustus 2015 is vrijgesproken van het ten laste gelegde rijden onder invloed. Voor zover het hof heeft geoordeeld dat het standpunt van de verdachte dat hij eerder is vrijgesproken voor rijden onder invloed niet blijkt uit de justitiële documentatie, is dat oordeel dan ook niet begrijpelijk.

9. Tot cassatie behoeft zulks niet te leiden. Het hof was niet gehouden te reageren op de schriftelijke opmerkingen van de verdachte, die in hoger beroep niet ter terechtzitting is verschenen.1.Nu het hof zulks toch heeft gedaan, is dat aan te merken als een onverplichte, maar te prijzen tegemoetkoming aan de verdachte, over de inhoud waarvan in cassatie niet met vrucht kan worden geklaagd.2.Daarbij merk ik nog op dat zich hierbij niet de situatie voordoet waarin uit het door de verdachte in het schriftelijk stuk aangevoerde het ernstig vermoeden rijst dat de verdachte het ten laste gelegde feit niet heeft begaan.3.Ten slotte merk ik in dit verband op dat met het wegdenken van het onverplichte, maar onbegrijpelijke antwoord op het door de verdachte aangevoerde in het bestreden arrest de bewezenverklaring zonder meer toereikend is gemotiveerd. Ook op die grond kan het middel niet tot cassatie leiden.4.

10. Voor zover het middel zich in dit verband tegen de strafmotivering keert, kan het evenmin ergens toe leiden, omdat het hof het in de brief van de verdachte kennelijk en niet onbegrijpelijk heeft opgevat als een grief tegen de bewezenverklaring.

11. Het middel is tevergeefs voorgesteld.

12. Het tweede middel houdt de klacht in dat het hof, in strijd met het bepaalde in art. 359, zesde lid, Sv, heeft verzuimd in het bijzonder de redenen op te geven die hebben geleid tot de keuze voor de oplegging van een vrijheidsbenemende straf.

13. In verband met de strafoplegging bevat de aantekening van het mondeling arrest van het hof, zoals opgenomen in het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep van 15 april 2019, het volgende:

“Opgelegde straf en vermelding van de bijzondere redenen die de straf hebben bepaald.

Veroordeelt de verdachte tot een gevangenisstraf voor de duur van 4 (vier) weken.

Motivering strafoplegging

Deze strafoplegging is in overeenstemming met de aard en ernst van de bewezenverklaarde feiten en de omstandigheden waaronder deze zijn begaan, mede gelet op de persoon van verdachte.”

14. Het middel bevat ten eerste de klacht dat is verzuimd de redenen op te geven waarom het hof is afgeweken van een strafmaatverweer van de verdachte, dat ertoe strekt het hof te verzoeken geen gevangenisstraf op te leggen. In zoverre is het middel om verschillende redenen vruchteloos voorgesteld. Ik noem er twee. In de toelichting op het middel wordt geciteerd uit een brief, die als bijlage bij de cassatieakte is gevoegd maar niet als bijlage bij de appelakte. Uit de poststempels blijkt dat de brief op 9 juli 2019 bij het ressortsparket en op 16 juli 2019 bij het hof Arnhem-Leeuwarden, strafgriffie Arnhem, is binnengekomen, terwijl het hof op 15 april 2019 arrest heeft gewezen. Het hof kan bezwaarlijk worden verweten niet te hebben gereageerd op een brief die na het wijzen van het arrest is binnengekomen. Daarbij komt dat, zelfs als de zinsnede wel zou zijn opgenomen in de akte hoger beroep, het hof niet gehouden zou zijn de redenen op te geven waarom het van het standpunt van de verdachte is afgeweken. Geen wettelijke bepaling dwingt daartoe.5.

15. Het middel bevat ook de klacht dat het hof, in strijd met het bepaalde in art. 359, zesde lid, Sv bij de motivering van de opgelegde gevangenisstraf heeft volstaan met een standaardoverweging.6.

16. Ingevolge art. 359, zesde lid, Sv dient de rechter in het bijzonder de redenen op te geven die tot de keuze voor de oplegging van een vrijheidsbenemende straf of maatregel hebben geleid.7.Uit de strafmotivering zal expliciet moeten blijken dat de rechter onder ogen heeft gezien dat hij een straf of maatregel oplegt die onvoorwaardelijke vrijheidsbeneming met zich brengt door in de strafmotivering tot uitdrukking te brengen dat zodanige sanctie wordt opgelegd en die sanctieoplegging te verbinden met in de strafmotivering opgegeven redenen.8.De motivering van een onvoorwaardelijke vrijheidsstraf voldoet niet aan dit vereiste indien wordt volstaan met een zogenoemde standaardoverweging waarin slechts wordt overwogen dat “de na te melden strafoplegging” in overeenstemming is met de aard en de ernst van het bewezen verklaarde, de omstandigheden waaronder dit is begaan en de persoon van de verdachte.9.

17. Het hof heeft de in hoger beroep op te leggen straf bepaald op grond van “de aard en ernst van de bewezenverklaarde feiten en de omstandigheden waaronder deze zijn begaan, mede gelet op de persoon van verdachte.” Deze overwegingen bevatten, in strijd met het zesde lid van art. 359 Sv, geen opgave van de redenen die in het bijzonder hebben geleid tot de keuze van het opleggen van een vrijheidsbenemende straf. Dat verzuim leidt krachtens art. 359, achtste lid, Sv tot nietigheid.

18. In zoverre slaagt het middel en behoeft het voor het overige geen bespreking.

19. Het eerste middel faalt en kan worden afgedaan met de aan art. 81, eerste lid, RO ontleende overweging. Het tweede middel slaagt. Ambtshalve heb ik geen gronden aangetroffen die tot vernietiging van de bestreden uitspraak aanleiding behoren te geven.

20. Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak, maar uitsluitend wat de strafoplegging betreft, en tot terugwijzing van de zaak naar het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, zittingsplaats Arnhem, teneinde in zoverre op het bestaande hoger beroep opnieuw te worden berecht en afgedaan.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG