HR, 09-06-2023, nr. 21/01700

Verzoeker heeft op 13 januari 2021 een ‘cassatierekest’ ingediend bij de Hoge Raad, gericht tegen een arrest van het hof Den Haag van 13 oktober 2020, ECLI:NL:GHDHA:2020:2002. Het hof heeft een tussenvonnis en een eindvonnis1.van de rechtbank Den Haag bekrachtigd. In het eindvonnis heeft de rechtbank verzoeker verboden om nog enige gerechtelijke procedure te starten c.q. een klacht bij een toezichthoudende instantie in te dienen jegens Stichting Schaderegelingskantoor voor Rechtsbijstandverzekering (SRK) en/of haar directeur, haar (ex-)werknemers, haar (ex-)bestuurders en (ex-)leden van de Raad van Commissarissen, dan wel een dergelijke procedure of klacht te (onder)steunen, ter zake van bepaalde onderwerpen. Het gaat om een vorderingsprocedure.

De waarnemend griffier van de Hoge Raad heeft bij aangetekende brief van 14 januari 2021 (per abuis gedateerd 13 januari 2021) aan verzoeker bericht dat zijn cassatierekest niet is ingediend zoals voorgeschreven in art. 407 Rv, te weten door indiening van een procesinleiding in het portaal van de Hoge Raad door een cassatieadvocaat. Verzoeker is in de gelegenheid gesteld om beide gebreken binnen twee weken te herstellen, welke termijn zou aflopen op 27 januari 2021. De waarnemend griffier heeft verzoeker erop gewezen dat volgens vaste rechtspraak van de Hoge Raad de partij die zonder procesvertegenwoordiging door een cassatieadvocaat beroep in cassatie instelt, in dat beroep niet ontvankelijk wordt verklaard.

Bij brief van 27 januari 2021 (met bijlagen) heeft verzoeker om een aanvullende termijn gevraagd wegens bijzondere omstandigheden. Hij had op 16 december 2020 met een cassatieadvocaat de afspraak gemaakt dat zij cassatieadvies zou uitbrengen en, ingeval dat advies positief zou zijn, een procedure voor hem aanhangig zou maken,2.maar de cassatieadvocaat is, voordat het tot een advies is gekomen, getroffen door COVID-19. Zij had geen vervangende cassatieadvocaat om haar werkzaamheden over te nemen. Het is verzoeker niet gelukt om een andere cassatieadvocaat te vinden en met nog een paar dagen te gaan was het niet meer mogelijk om de deken van de Orde van Advocaten te verzoeken een cassatieadvocaat aan te wijzen overeenkomstig art. 13 van de Advocatenwet. Verzoeker heeft daarom zelf een cassatierekest ingediend.

Verzoeker schrijft in zijn brief verder dat hij op 20 januari 2021 de deken heeft benaderd met een verzoek om een cassatieadvocaat aan te wijzen. Dit verzoek is op 25 januari 2021 door de deken afgewezen. Het op 26 januari 2021 door verzoeker daartegen ingediende beklagschrift is bij uitspraak van 27 januari 2021 ongegrond verklaard door het Hof van Discipline.

Het Hof van Discipline heeft het volgende overwogen met betrekking tot de handelwijze van de deken:

“4.7 Toen klager op 13 januari 2021 een reactie van de Hoge Raad ontving dat het cassatierekest niet in behandeling kon worden genomen omdat het niet is ondertekend door een cassatieadvocaat, heeft klager zich eerst op 20 januari 2021 tot de deken gewend met het verzoek een advocaat aan te wijzen. Ook dit tijdsverloop is klager toe te rekenen.

Uit de handelwijze van de deken blijkt naar het oordeel van het hof dat hij alles wat redelijkerwijs van hem verwacht mocht worden in het werk heeft gesteld om beoordeeld te krijgen of een cassatieberoep (waarvan de cassatietermijn al verstreken was maar een (beperkte) herstelmogelijkheid is geboden) redelijke kans van slagen heeft. Twee daartoe gekwalificeerde cassatieadvocaten hebben binnen de beperkte tijd die hen was gegeven onafhankelijk van elkaar negatief geadviseerd over het instellen van cassatieberoep. Daarbij geldt, zoals de deken terecht heeft aangevoerd, dat een cassatieadvocaat op grond van artikel 7.6 van de Voda niet kan worden verplicht een handtekening te zetten onder het door klager zelf ingediende rekest. Dat de betreffende cassatieadvocaten mogelijk niet over het volledige dossier hebben kunnen beschikken en een van hen mogelijk werkzaam is op een advocatenkantoor die samenwerkt met de wederpartij van klager (kennelijk doelt klager op [naam rechtsbijstandverzekeraar]) doet daar, voor zover al juist, onder de gegeven omstandigheden onvoldoende aan af. Ook heeft de deken onderzocht of de aanvankelijk door klager aangezochte advocaat in staat was haar rechtsbijstand aan klager te hervatten, wat niet het geval bleek te zijn. Onder deze tijdsdruk, die zoals hiervoor is overwogen, klager voor een belangrijk deel zelf heeft veroorzaakt, heeft de deken op goede gronden kunnen beslissen het aanwijzingsverzoek te weigeren.

Wat klager overigens naar voren heeft gebracht, leidt niet tot een andere afweging.

Het beklag tegen de beslissing d.d. 25 januari 2021 van de deken geen (cassatie)advocaat aan te wijzen in de zin van artikel 13 Advocatenwet zal daarom ongegrond worden verklaard.”3.

Bij aangetekende brief van 29 januari 2021 heeft de waarnemend griffier bij de Hoge Raad verzoeker bericht dat zijn verzoek om een aanvullende termijn niet wordt gehonoreerd, omdat nader uitstel op de hersteltermijn van twee weken niet mogelijk is.

Bij brief van 1 maart 2021 heeft verzoeker bezwaar gemaakt. Als hem geen nadere hersteltermijn zou worden geboden, zou hem een effectieve toegang tot de cassatierechter worden onthouden. Volgens verzoeker kan uitstel worden verleend op grond van art. 5.1.2.7 en art. 5.1.2.11 van het Procesreglement Hoge Raad der Nederlanden (hierna: ‘het Procesreglement’), art. 3.1.2.1 van het Procesreglement dan wel de speciale Coronaregels die door de civiele rolraadsheer van de Hoge Raad bekend zijn gemaakt.4.Verzoeker voert aan dat noch in het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv), noch in het Procesreglement een specifieke duur van een termijn wordt genoemd, waarbinnen het verzuim hersteld kan worden. Er is daarom, aldus nog steeds verzoeker, geen wettelijke grondslag om een standaardtermijn van slechts twee weken te hanteren. Verzoeker bepleit dat geen standaardtermijn zou moeten gelden, maar een termijn die is afgestemd op de aard van het verzuim en de feiten en omstandigheden van het specifieke geval. Hij bevond zich naar eigen zeggen in een overmachtssituatie. Hij wijst er in zijn brief op dat blijkens art. 30c Rv herstel van een fout een van de doelen van de cassatieprocedure is. In het bijzonder wijst hij op lid 6 van art. 30c Rv.5.Het gaat hier, aldus verzoeker, om een kan-bepaling, waarmee de rechter de nodige beslissingsruimte heeft.

Bij aangetekende brief van 25 maart 2021 heeft de waarnemend griffier verzoeker bericht dat de door hem genoemde artikelen uit het Procesreglement en de artikelen uit het Rv geen betrekking hebben op de wettelijke verplichting van procesvertegenwoordiging in civiele cassatiezaken en de bijbehorende hersteltermijn van twee weken. Die hersteltermijn volgt uit vaste rechtspraak van de Hoge Raad in civiele cassatiezaken.

Verzoeker heeft bij brief van 9 april 2021 nogmaals bepleit dat hem een aanvullende hersteltermijn moet worden vergund. Hij is van mening dat de toegang tot de rechter in het geding is. De sanctie op het niet in acht nemen van de gegeven, korte termijn van twee weken staat volgens verzoeker niet in een redelijke verhouding tot (de oorzaak van) het verzuim.

Ik constateer dat, na een brief van 7 mei 2021 waarin aan verzoeker is medegedeeld dat de rolraadsheer tot het oordeel is gekomen dat nader moet worden onderzocht of de zaak in aanmerking komt voor toepassing van art. 80a RO, het cassatierekest per abuis geruime tijd is blijven liggen alvorens het in handen van het parket is gesteld.

In een vorderingsprocedure als deze moet het cassatieberoep binnen drie maanden, te rekenen van de dag van de bestreden uitspraak6., worden aangebracht bij een procesinleiding7., waarin de eiser op straffe van nietigheid een advocaat bij de Hoge Raad aanwijst, die hem in het geding zal vertegenwoordigen.8.De procesinleiding moet langs elektronische weg worden ingediend.9.Daarvoor is het webportaal van de Hoge Raad aangewezen.10.

Het niet in acht nemen van (een van) deze voorschriften leidt tot niet-ontvankelijkheid van het cassatieberoep.11.Dat is alleen anders indien de verzuimen zijn hersteld doordat dezelfde12.procesinleiding met inachtneming van de voorschriften opnieuw is ingediend.13.In dat verband hanteert de Hoge Raad volgens vaste rechtsspraak een termijn van twee weken.14.

De hersteltermijn van twee weken, waarmee de termijn van drie maanden wordt verlengd, heeft een voldoende basis in de wet: art. 123 lid 1 Rv verplicht de rechter, die heeft geconstateerd dat de eiser ten onrechte geen advocaat heeft gesteld, om de eiser de gelegenheid te bieden dat binnen een door hem te bepalen termijn alsnog te doen.15.In HR 10 juli 2009, ECLI:NL:HR:2009:BI0773, NJ 2010/212, m.nt. H.J. Snijders, heeft de Hoge Raad overwogen dat art. 418a Rv, een schakelbepaling, zich niet verzet tegen toepassing in cassatie van art. 123 Rv waar dat nodig en geëigend zou zijn.16.

De argumenten van verzoeker houden gelet op het voorgaande geen stand. Ik merk aanvullend het volgende op.

Het beroep van verzoeker op art. 5.1.2.7 en art. 5.1.2.11 van het Procesreglement gaat niet op, omdat deze bepalingen hier niet van toepassing zijn. Deze bepalingen zijn opgenomen in par. 5.1 van het Procesreglement, dat betrekking heeft op de wijze van procederen en de voortgang van de procedure in zaken die worden behandeld door de derde kamer van de Hoge Raad (de belastingkamer).

Het beroep van verzoeker op art. 3.1.2.1 van het Procesreglement gaat niet op, omdat het hier niet gaat om een onvoorzien geval in de zin van die bepaling; de hersteltermijn van twee weken volgt uit vaste rechtspraak van de Hoge Raad en vindt een voldoende basis in de wet.

Op dit laatste stuit ook het beroep van verzoeker op art. 30c lid 6 Rv af. Voor zover verzoeker met zijn beroep op deze bepaling bedoelt aan te voeren dat hij recht heeft op een hersteltermijn die is toegespitst op de omstandigheden van het geval, wijs ik erop dat het Nederlandse stelsel van verplichte procesvertegenwoordiging in cassatie in lijn is met de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.17.

Het beroep van verzoeker op de “speciale Coronaregels” (zie hiervoor in 1.7) faalt, omdat deze nadrukkelijk geen afwijking inhouden van de wettelijke cassatietermijnen.18.

Van een overmachtssituatie is mijns inziens geen sprake. Verzoeker heeft in een laat stadium van de driemaandentermijn waarin cassatieberoep openstond, te weten op 16 december 2020 terwijl de bestreden uitspraak dateert van 13 oktober 2020, om een cassatieadvies verzocht van de advocaat die vervolgens door een besmetting met COVID-19 is uitgevallen en geen cassatieadvies heeft kunnen uitbrengen. Zou verzoeker eerder een cassatieadvies hebben verzocht en verkregen, dan zou hij de tijd hebben gehad om eventuele problemen, zoals een door ziekte uitvallende cassatieadvocaat, op te lossen. Ook van de hersteltermijn van twee weken heeft verzoeker in een laat stadium gebruikgemaakt; één week verstreek voordat verzoeker de deken van de Orde van Advocaten verzocht een cassatieadvocaat aan te wijzen.

De conclusie strekt tot niet-ontvankelijkheid van verzoeker in zijn cassatieberoep.

De Procureur-Generaal bij de

Hoge Raad der Nederlanden

Plv.