Hof Den Haag, 14-08-2013, nr. BK-11/00509, nr. BK-11/00510, nr. BK-11/00511, nr. BK-11/00512, nr. BK-11/00513, nr. BK-11/00514, nr. BK-11/00515, nr. BK-11/00516, nr. BK-11/00517, nr. BK-11/00518, nr. BK-11/00519, nr. BK-11/00520, nr. BK-11/00521, nr. BK-11/00522, nr. BK-11/00523, nr. BK-11/00524, nr. BK-11/00591, nr. BK-11/00592, nr. BK-11/00593, nr. BK-11/00594, nr. BK-11/00595, nr. BK-11/00596, nr. BK-11/00597, nr. BK-11/00598, nr. BK-11/00599, nr. BK-11/00600, nr. BK-11/00601, nr. BK-11/00602, nr. BK-11/00603, nr. BK-11/00604, nr. BK-11/00605, nr. BK-11/00606

Het Hof volgt het oordeel van de rechtbank in 4.1 tot en met 4.3 omtrent de op de zaak betrekking hebbende stukken.

Ook in hoger beroep is niet gebleken dat de namen, telefoon- en faxnummers en de adressen van belastingambtenaren een rol hebben gespeeld bij de besluitvorming van de Inspecteur om de onderhavige navorderingsaanslagen op te leggen en de onderbouwing van die aanslagen. De geheimhoudingskamer van de rechtbank heeft het belang van de privacy van deze gegevens van groter belang geacht dan het belang van belanghebbende bij de kennisneming van deze gegevens. De rechtbank heeft dit in de uitspraak van 27 september 2011 terecht gevolgd.

De geheimhoudingskamer van de rechtbank heeft in de uitspraak van 15 juni 2010 geoordeeld dat bijlage E bij de brief van de Inspecteur van 19 april 2010, dat de gegevens bevat van meewerkers in eerdere rekeningprojecten en in het onderhavige rekeningproject, een op de zaak betrekking hebbend stuk is dat geanonimiseerd van naam, sofinummer en rekeningnummer aan belanghebbende dient te worden verstrekt. De Inspecteur heeft gesteld dat in plaats van dit stuk — door partijen omschreven als memo — in bijlage bij het verweerschrift alle gegevens uit het memo zijn opgenomen behalve de hiervoor genoemde te anonimiseren gegevens. Het Hof acht de afweging die de rechtbank gemaakt heeft tussen het privacy-aspect en de bekendmaking van namen, sofinummers en rekeningnummers redelijk.

De rechtbank kon derhalve afzien van het verbinden van gevolgen aan het niet overleggen van bijlage E.

Omtrent de bijlagen B1, B2 en B6 bij de Nota: de rekeningstandenlijsten.

De Inspecteur heeft als bijlage bij het verweerschrift voor de rechtbank in geanonimiseerde vorm de rekeningstandenlijsten verstrekt alsmede de pagina van het renseignement waarop de naam van belanghebbende is vermeld. Ter zake van de namen van de rekeninghouders en de rekeningnummers die in de overgelegde bijlagen zijn geanonimiseerd doet de Inspecteur een beroep op artikel 8:29 Awb. Als gewichtige redenen voor de geheimhouding heeft de Inspecteur genoemd de bescherming van persoonsgegevens van derden en controlestrategische overwegingen.

De geheimhoudingskamer van de rechtbank heeft geoordeeld dat de privacy van de betreffende rekeninghouders en controlestrategische overwegingen zich verzetten tegen openbaarmaking van de namen van de rekeninghouders en van de rekeningnummers. Zoals de Inspecteur terecht heeft aangevoerd zouden potentiële belastingplichtigen, die nog niet zijn geïdentificeerd aan de hand van deze gegevens, kunnen nagaan of zij al dan niet voorkomen op de lijsten en aan de hand daarvan kunnen afwegen of zij al dan niet moeten of willen inkeren. Het door belanghebbende gestelde belang bij kennisneming van de ongeanonimiseerde gegevens weegt naar het oordeel van de rechtbank hier niet tegen op. Voor wat betreft de namen van de rekeninghouders en rekeningnummers doet de Inspecteur terecht een beroep op artikel 8:29 van de Awb.

Belanghebbende heeft voor het Hof gesteld dat hij korte inzage wenst in deze gegevens om de authenticiteit en betrouwbaarheid te kunnen beoordelen. De gegevens zijn echter in geanonimiseerde vorm verstrekt en belanghebbende heeft geen feiten en/of omstandigheden gesteld op grond waarvan zou moeten worden getwijfeld aan de authenticiteit en/of betrouwbaarheid. Het Hof volgt de door de geheimhoudingskamer gemaakte afweging.

Met betrekking tot de door belanghebbende in hoger beroep genoemde stukken oordeelt het Hof als volgt.

Agendapunten en bijbehorende verslagen in het kader van het Project Bank Zonder Naam zijn zonder nadere aanduiding te algemeen van aard omschreven om te kunnen wijzen op een of meerdere stukken die op de zaak van belanghebbende betrekking hebben.

Ten aanzien van agendapunten en verslagen van kick-off bijeenkomsten oordeelt het Hof dat deze in een te ver verband staan met de beslissing om navorderingsaanslagen op te leggen om relevant te kunnen zijn voor de zaak van belanghebbende.

De Inspecteur heeft verklaard dat geen stukken aanwezig zijn betreffende vermeende afpersing van de bankinstelling. De gedingstukken wijzen niet in de richting van de aanwezigheid van dergelijke stukken.

Het memo van 24 november 2006, bijlage J, inzake de identificatie met gegevens van belastingplichtigen die in een ander rekeningproject openheid van zaken hebben gegeven is door de geheimhoudingskamer onder de geheimhouding geplaatst. De rechtbank heeft daarvoor redengevend geoordeeld dat de Belastingdienst een gerechtvaardigd belang heeft bij een effectieve controle en controlestrategie. Het algemene publieke belang van een adequaat functionerende Belastingdienst acht de rechtbank van groter gewicht dan het individuele belang van belanghebbende bij het verkrijgen van de in het memo opgenomen aanvullende informatie. Het Hof is van oordeel dat dit terecht is gebeurd. De identificatie van belanghebbende is uitvoerig omschreven in het verweerschrift en de bijlage 12 bij het verweerschrift voor de rechtbank. Niet blijkt dat identificatie afhankelijk was van de identificatie van belastingplichtigen die in een andere rekeningproject openheid van zaken hebben gegeven.

De Inspecteur heeft ter zitting gesteld dat geen verslag is gemaakt van een extra identificatiecheck en/of chikwadraattoets op de renseignementen naar aanleiding van een verzoek van de projectleider van 20 december 2006, die is uitgevoerd op de eenheden zelf. Op de betreffende belastingeenheden is nog eens de juistheid van de gegevens van de belanghebbenden met nummer, sofinummer, rekeningnummer en adres nagegaan. Het Hof ziet geen reden om aan de juistheid van die verklaring te twijfelen.

De Inspecteur heeft in hoger beroep alsnog overgelegd de e-mailberichten van 20 november 2006 en 5 december 2006.

Het Hof verwerpt het standpunt van belanghebbende dat kopieën van originele aangiftebiljetten hadden moeten worden overgelegd. De aangiftegegevens zijn vermeld op de overgelegde schermuitdraaien onder de noemer aangeleverde gegevens. Niet gesteld of gebleken is dat belanghebbende zelf niet op eenvoudige wijze een kopie van de destijds ingeleverde biljetten kon overleggen.

Naar aanleiding van de arresten van het Hof van Justitie EG van 11 juni 2009, X en E.H.A. Passenheim-van der Schoot, C-155/08 en C-157/08, BNB 2009/222, heeft de Hoge Raad in zijn arresten van 26 februari 2010, nrs. 43 050bis en 43 670bis, ECLI:NL:HR:2010: BJ9092 en BJ9120, BNB 2010/199 en 200, regels geformuleerd, die in verband met de eerbiediging van het door het Hof van Justitie EG genoemde evenredigheidsbeginsel ter rechtvaardiging van de beperking van het vrije verkeer van kapitaal die artikel 16, lid 4, van de Awr inhoudt, in acht moeten worden genomen bij het opleggen van een navorderingsaanslag met gebruikmaking van de verlengde navorderingstermijn op een tijdstip waarop de reguliere navorderingstermijn van vijf jaar is verstreken. Op grond van deze regels moet, na het verkrijgen van aanwijzingen van het bestaan van de in het buitenland aangehouden spaartegoeden, het tijdsverloop worden aanvaard dat noodzakelijkerwijs is gemoeid met:

Niet van belang is of de aanwijzingen zijn verkregen voor of na afloop van de reguliere navorderingstermijn van vijf jaar en of sprake is van een bankgeheim in het land waar de tegoeden zich bevinden.

Voor zover het standpunt van belanghebbende erop neerkomt dat uit de in 7.2.1 genoemde arresten van het Hof van Justitie EG volgt dat de verlengde navorderingstermijn van twaalf jaar voor navordering niet geldt voor de tijd die nodig is voor het verkrijgen van inlichtingen bij de belastingplichtige zelf of derden binnen Nederland is het Hof van oordeel dat voor dit standpunt geen steun is te vinden in evenvermelde arresten van het Hof van Justitie EG noch in de arresten van de Hoge Raad die daarna zijn gewezen.

Voor elk van de navorderingsaanslagen die zijn opgelegd met gebruikmaking van de verlengde navorderingstemlijn moet worden beoordeeld of het tijdsverloop tussen het moment waarop de Inspecteur aanwijzingen van het bestaan van de VLB-rekening heeft verkregen en het tijdstip waarop hij de navorderingsaanslagen heeft opgelegd, aanvaardbaar is.

Het onderzoek dient zich in het onderhavige geval te richten op de navorderingsaanslagen in de inkomstenbelasting en de premie volksverzekeringen (IB/PVV) voor de jaren 1995 tot en met 2001 en de navorderingsaanslagen in de vermogensbelasting (VB) voor de jaren 1996 tot en met 2000 die, naar tussen partijen kennelijk niet in geschil is, zijn opgelegd met gebruikmaking van de verlengde navorderingstermijn.

De navorderingsaanslagen IB/PVV voor de jaren 2002 tot en met 2005 zijn opgelegd op 31 december 2007 (2002) en 31 december 2008 (2003 tot en met 2005). Voor die jaren is door de Inspecteur derhalve geen gebruik gemaakt van het bepaalde in artikel 16, vierde lid, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen omtrent de verlenging van de termijn voor navordering tot twaalf jaar. Voor zover belanghebbende stelt dat de navorderingsaanslagen die zijn opgelegd met toepassing van de navorderingstermijn van vijf jaar niet met de nodige voortvarendheid zijn opgelegd en deze aanslagen, naar belanghebbende stelt, om die reden niet in stand kunnen blijven, verwerpt het Hof die stelling, reeds omdat de in 7.2.1 genoemde arresten niet inhouden dat het beginsel van evenredigheid ook geldt in het geval artikel 16, vierde lid, van de Awr geen toepassing vindt. Het Hof zal derhalve de hiervoor in 7.2.2 geformuleerde toets van voortvarendheid bij de hier vermelde navorderingsaanslagen niet aanleggen.

De tijd die de Inspecteur heeft besteed aan het verkrijgen van de inlichtingen die nodig zijn voor het bepalen van de verschuldigde belasting en die welke noodzakelijkerwijs is gemoeid met het voorbereiden en vaststellen van een navorderingsaanslag, zoals de identificatie en het overige fiscale onderzoek, dient aanvaardbaar te zijn. Daarbij heeft het Hof in aanmerking genomen de massaliteit van het aantal gegevens, de massaliteit van de vermeende rekeninghouders en de ten aanzien van ieder van hen te betrachten zorgvuldigheid om tot een eenduidige identificatie te komen.

Tussen het moment dat de informatie via de Belgische belastingautoriteit bij de FIOD/ECD binnenkwam in februari 2005 en het moment dat voor het eerst contact met belanghebbende is opgenomen door het zenden van een vragenbrief, is ongeveer twee jaar en een maand verstreken. De Inspecteur heeft verklaard dat in die periode de informatie is bestudeerd, dat een projectteam is opgezet, dat een draaiboek is opgezet voor het identificeren en belasten van de daarbij genoemde personen en dat de identificatie heeft plaatsgevonden.

De Belastingdienst is na ontvangst van de inlichtingen in maart 2005 aangevangen met het verifiëren en analyseren van de ontvangen informatie. Gelet op de grote hoeveelheid gegevens en de in acht te nemen zorgvuldigheid is ervoor gekozen de gegevens op een projectmatige wijze te verwerken. De daarmee gemoeide projectwerkzaamheden hebben gedurende maart 2005 tot en met maart 2007 onafgebroken plaatsgevonden. De projectwerkzaamheden hebben niet allemaal tegelijk plaatsgevonden, doch steeds hebben volgtijdelijk ten minste één van onderstaande typen projectwerkzaamheden plaatsgevonden. Ruwweg kunnen de projectmatige werkzaamheden in drie verschillende periodes worden onderscheiden.

De eerste fase was de onderzoeksfase. Gedurende deze fase is onderzocht en beoordeeld of de ontvangen gegevens bruikbaar waren voor fiscale behandeling. Deze fase heeft geduurd vanaf het moment dat de gegevens zijn ontvangen tot ruwweg maart 2006. De werkzaamheden binnen deze periode hebben bij de FIOD/ECD en Belastingdienst Centrum voor Product en Procesontwikkeling (B/CPP) plaatsgevonden.

In deze periode hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden:

De activiteiten onder 2, 3, en 4 hebben het grootste gedeelte van de voorperiode doorlopend plaatsgevonden.

De tweede fase was de besluit- en inrichtingsfase. Gedurende deze fase heeft

De derde fase was de projectfase. In het algemeen kunnen de werkzaamheden in deze periode als volgt worden samengevat:

Het analyseren en veredelen van de gegevens en het identificeren van rekeninghouders heeft hierbij de meeste tijd gevergd. Deze activiteiten hebben gedurende de periode april 2005 tot en met maart 2007 onafgebroken plaatsgevonden en zijn naderhand vervolgd. In maart 2007 is besloten de gegevens van de eerste tranche geïdentificeerde belastingplichtigen vrij te geven voor behandeling op de diverse kantoren van de Belastingdienst. De keuze voor een projectmatige aanpak is naar het oordeel van het Hof aanvaardbaar vanwege de eenheid van beleid en uitvoering. Gelet op de uitgevoerde werkzaamheden en de daarbij nagestreefde zorgvuldigheid is de met het identificatieproces gemoeide tijd van ongeveer twee jaar daarvoor niet onredelijk lang. In aanmerking is genomen dat de naam van de echtgenote diende te worden gecheckt en te worden bezien wie van de twee het hoogste persoonlijke inkomen had.

De Inspecteur is, belanghebbende heeft dit niet weersproken, begin maart 2007 op de hoogte gekomen van het feit dat belanghebbende naar voren is gekomen als rekeninghouder van de VLB. Het Hof sluit zich aan bij hetgeen de rechtbank in 4.8 tot en met 4.10 van de uitspraak heeft overwogen. De eerste vragenbrief van de Inspecteur dateert van 8 maart 2007. Hierna is op 23 maart 2007 een rappel gezonden. Belanghebbende vraagt bij brief van 20 maart 2007 om nadere informatie maar geeft geen antwoord op de door de Inspecteur in de brief van 8 maart 2007 duidelijk gestelde vragen. Dit herhaalt hij bij monde van de gemachtigde in diens brief van 30 maart 2007 en de Inspecteur verzendt een antwoord daarop op 20 september 2007. De aankondiging van de navorderingsaanslag en de boetebeschikking is op 17 december 2007 gedaan waarna op 31 december 2007 de navorderingaanslagen inkomstenbelasting 1995 en vermogensbelasting 1996 en de inkomstenbelasting voor het jaar 2002 zijn opgelegd. Het voornemen tot het opleggen van de navorderingsaanslagen met verhogingen en boetes over de andere jaren heeft de Inspecteur aan belanghebbende meegedeeld op 30 november 2007 onder de voorwaarde dat het feitencomplex niet wijzigt.

Belanghebbende is daarbij in de gelegenheid gesteld op dit voornemen te reageren. Het bezwaar tegen de eerste navorderingsaanslag heeft de gemachtigde gemotiveerd in april 2008. De tijdspanne die is verstreken tussen maart 2007 en het daadwerkelijk opleggen van de eerste navorderingsaanslag in december 2007, is aanvaardbaar. Het Hof heeft hierbij ook gelet op de omstandigheid dat belanghebbende en later ook de gemachtigde niet inhoudelijk reageerde op de aan belanghebbende en de aan de gemachtigde toegezonden brieven en dat voor het opleggen van deze navorderingsaanslagen een handmatig proces moest worden uitgevoerd.

Het Hof volgt het oordeel van de rechtbank in onderdeel 4.11 met betrekking tot het ontbreken van voldoende voortvarendheid in de periode die is verstreken van mei 2008 tot eind december 2008. De bezwaarfase met betrekking tot de eerder opgelegde navorderingsaanslagen over de inkomstenbelastingjaren 1995 en 2002 en het vermogenbelastingjaar 1996 laat onverlet dat niets de Inspecteur in de weg stond, toen in april/mei 2008 duidelijk was dat belanghebbende ontkende over enige rekening in het buitenland te beschikken en van hem geen enkele medewerking te verwachten viel, ook de navorderingaanslagen IB/PVV 1996 tot en met 2001 en VB 1998 tot en met 2000 op te leggen. De omstandigheid dat bezwaar liep voor de IB/PVV-jaren 1996 en 2002 en de VB voor het jaar 1997 doet daar in zoverre niet aan af. Ook is niet van belang dat de Belastingdienst standaardafdoeningen voor de bezwaarschriften van de gemachtigde van belanghebbende aan het formuleren was. De door de Inspecteur aangevoerde hercheck in de zomer van 2008 heeft plaatsgevonden omdat bij rekeningen met dubbele namen de mogelijkheid bestond dat gezien de gebruikte query 2005 een aantal belastingplichtigen niet in de heffing zou worden betrokken. Die omstandigheid staat er echter niet aan in de weg dat belanghebbende die wel reeds in de navordering was betrokken ook de navorderingaanslagen IB/PVV voor de jaren 1997 tot en met 2001 en VB voor de jaren 1998 tot en met 2000 opgelegd kon krijgen.

Het Hof volgt het oordeel van de rechtbank in overweging 4.18 van zijn uitspraak ten aanzien van de identificatie van belanghebbende als rekeninghouder van VLB met nummer [001] en maakt deze tot de zijne. Uit het proces-verbaal van ambtshandeling blijkt dat de identificatie zorgvuldig tot stand is gekomen. De identificatie is tot stand gekomen aan de hand van de combinatie van de achternaam van belanghebbende tezamen met de achternaam van zijn echtgenote en op de omstandigheid dat in het BVR-systeem maar één persoon voorkomt met die naamcombinatie. Er zijn geen feiten en of omstandigheden uit het dossier naar voren gekomen op grond waarvan zou moeten worden aangenomen dat het gegeven van een rekeningnummer met de naam van belanghebbende en diens echtgenote door toedoen van de Belgische overheid is verkregen door middel van onrechtmatig gebruik van bevoegdheden. De omstandigheid dat de gegevens van de privépersoon die ze in handen heeft gekregen en die de overheid bij een huiszoeking heeft verkregen, afkomstig zijn uit diefstal of een ander strafbaar feit als bijvoorbeeld afpersing door die persoon gepleegd, levert dat onrechtmatig handelen niet op.

Er is geen enkele aanwijzing dat de Belgische overheid de hand heeft gehad in de ontvreemding van gegevens van Van Lanschot en ook anderszins bestonden voor de Nederlandse belastingautoriteiten geen redenen om aan te nemen dat bij de verkrijging van de gegevens uit handen van de Belgische overheid een zo fundamenteel recht van de daarin vermelde personen was geschonden dat het instellen van een nader onderzoek naar de fiscale relevantie van die gegevens ontoelaatbaar moest worden geoordeeld (vergelijk Hoge Raad 21 maart 2008, nr. 43 050, LJN BA 8179).

Voor zover belanghebbende met een beroep op de Richtlijn van de Raad van de Europese gemeenschappen van 19 december 1977 betreffende de wederzijdse bijstand van de bevoegde autoriteiten van de lidstaten op het gebied van de directe belastingen, bepaalde accijnzen en heffingen op verzekeringspremies (hierna: Bijstandsrichtlijn) heeft bedoeld te stellen dat de Nederlandse en Belgische overheid de informatie van Van Lanschot heeft verkregen met schending van de soevereiniteit van de Staat Luxemburg, faalt die stelling eveneens. De Bijstandsrichtlijn is uitsluitend gericht tot de lidstaten en belastingplichtigen, zoals belanghebbende, kunnen daaraan geen rechten ontlenen. In onderhavige zaken is verder geen sprake geweest van informatie-uitwisseling tussen Luxemburg en Nederland, maar van het overdragen van gegevens door de Belgische fiscale autoriteiten aan de Nederlandse fiscale autoriteiten. De Bijstandsrichtlijn mist derhalve toepassing (vergelijk Hoge Raad 4 juni 2010, nr. 09/00212, LJN BM0137).

Gelet op deze unieke identificatie is vastgesteld dat — slechts — belanghebbende al dan niet tezamen met zijn echtgenote als rekeninghouder van de rekening met nummer [001] in aanmerking komt. Deze rekening bestond in ieder geval uit een rekening-courant en een beleggingsrekening met bonds, options en investment funds.

Belanghebbende heeft geen geldige reden aangevoerd waarom zij geen gebruik heeft gemaakt van de daarvoor door de Inspecteur in 2007 aangeboden modelbrief aan VLB en waarom zij geen antwoord heeft gegeven op het verzoek van de Belastingdienst om nadere informatie.

De omstandigheid dat een rekening-courant op naam van belanghebbende al dan niet samen met zijn echtgenote bekend is en een beleggingsrekening met drie soorten beleggingen alsmede de omstandigheid dat op twee data, een in september 1996 en een in november 1996, aanzienlijke saldi bekend zijn, leiden het Hof tot het hierna volgende oordeel.

Van consumptieve bestedingen van het saldo van de rekening(en) in 1996 blijkt niets. Ook niet in de jaren na 1996. Van overbrenging van kapitaal naar Nederland blijkt niet uit de aangiften en ook niet uit andere gedingstukken. Het is niet waarschijnlijk dat een tegoed van een dergelijke omvang niet reeds in 1995 aanwezig was, een tegoed van een dergelijke omvang komt niet van de een op de andere dag tot stand en wordt niet van een op de ander dag uitgeput. Belanghebbende heeft in geen van de door de Inspecteur overgelegde aangiften renten of saldi van een of meer buitenlandse bankrekeningen vermeld. Anders dan belanghebbende stelt is het niet nodig dat de Inspecteur voor de juistheid van deze stelling alleen maar de aangiftebiljetten in het geding kan brengen. De aangeleverde gegevens geven al voldoende aanleiding voor de juistheid van zijn stelling en het is van algemene bekendheid dat de biljetten over de nagevorderde jaren steeds een vraag hadden of er buitenlandse rekeningen waren en/of er rente was genoten. Het lag vervolgens op de weg van belanghebbende om hierover informatie te verstrekken. De stelling van belanghebbende dat slechts een bericht van de VLB-bank per navorderingsjaar kan dienen als bewijs dat over een betreffend jaar een rekening aanwezig is ziet eraan voorbij dat de Inspecteur bewijs kan leveren op grond van alle feiten/en of omstandigheden waaruit het bestaan van een dergelijke rekening kan worden afgeleid.

Het Hof komt, mede gelet op het omvangrijke bedrag eind 1996, tot het oordeel dat het tegoed bij de VLB reeds in 1995 en geheel 1996 aanwezig was en ook na 1996 in stand is gebleven hetzij bij VLB of op een ander (buitenlandse) bankrekening en dat dit niet tot het aangegeven en belastbare vermogen voor de vermogensbelasting is gaan behoren. Hetzelfde geldt voor het op de rekeningen behaalde rendement voor de inkomstenbelasting en de premie volksverzekeringen. Belanghebbende heeft onvoldoende feiten en/of omstandigheden aangevoerd die aanleiding kunnen vormen om hierover anders te oordelen.

De Inspecteur heeft belanghebbende gevraagd gegevens en inlichtingen te verschaffen over de door hem in het buitenland aangehouden bankrekeningen. Daarbij is belanghebbende erop gewezen dat hij verplicht is die gegevens en inlichtingen te verstrekken en dat het niet voldoen aan deze verplichting leidt tot omkering en verzwaring van de bewijslast.

Vaststaat dat in het kader van de vaststelling van de navorderingsaanslagen geen door de Inspecteur verlangde gegevens of inlichtingen over enige op naam van belanghebbende en zijn echtgenote staande in het buitenland aangehouden bankrekening zijn verstrekt, terwijl belanghebbende reeds buiten eigen toedoen als houder van die buitenlandse rekening was geïdentificeerd, de Inspecteur van die gegevens en inlichtingen derhalve het bestaan mocht aannemen en voldoende aannemelijk is geworden dat belanghebbende over die gegevens en inlichtingen beschikte of kon. beschikken maar niet de moeite heeft genomen om inlichtingen van de VLB te verzoeken en ook niet het door de Belastingdienst toegezonden formulier ter verkrijging van inlichtingen van de VLB wilde invullen en verzenden aan de VLB. Gelet op hetgeen hiervoor onder 7.3.1 tot en met 7.3.6 is overwogen heeft belanghebbende niet voldaan aan zijn verplichting ingevolge artikel 47, eerste lid, van de Awr.

Hieruit volgt dat het Hof de beroepen met betrekking tot de nagevorderde belasting over de navorderingsjaren op grond van het bepaalde in artikel 27e, onderdeel b, van de Awr ongegrond dient te verklaren, tenzij blijkt dat en in hoeverre de uitspraken op het bezwaar onjuist zijn.

Belanghebbende is — naar het Hof bewezen acht — al dan niet samen met zijn echtgenote houder van de rekening bij de VLB. Belanghebbende heeft geen opening van zaken hierover gegeven. Dit betekent dat de Inspecteur ter vaststelling van de over de betrokken jaren verschuldigde belasting is aangewezen op een schatting.

Bij het maken van die schatting mag de Inspecteur een navorderingsaanslag niet naar willekeur vaststellen. De navorderingsaanslag moet berusten op een redelijke schatting van de te weinig betaalde belasting. Wat betreft de gemaakte schatting volgt het Hof het oordeel van de rechtbank in de overwegingen 4.26 tot en met 4.29 van de uitspraak.

De Inspecteur heeft de hoogte van de correctie voor elk jaar gebaseerd op een vermogenstoename van 23,5 percent. Als uitgangspunt heeft te gelden dat de berekening jegens de betreffende rekeninghouder (weigeraar en geïdentificeerde ontkenner) redelijk en dus niet willekeurig mag zijn. Deze mag echter, gelet op de mate waarin gegevens slechts summier beschikbaar zijn, wel enige ruwheid vertonen (vergelijk HR 15 april 2011, nr. 09/03075, LJN: BN6324).

Aangenomen moet worden dat deze maatstaf in het onderhavige rekeningproject eveneens geldt en dat, zoals de Hoge Raad heeft overwogen in voormeld arrest, ook geldt dat het model nog aan de hiervoor aangelegde maatstaf voldoet wanneer — gegeven het feit dat de Inspecteur door de houding van de rekeninghouder over slechts minimale gegevens beschikt — op redelijke wijze wordt vermeden dat inkomsten uit banksaldi ten onrechte niet in de heffing worden betrokken. Dit brengt, naar de Hoge Raad heeft geoordeeld, onder meer mee dat het model gegevens van de vergelijkingsgroep (waartoe meewerkers behoren) als maatstaf mag nemen zonder uit te gaan van de gemiddelden binnen die groep, en dusdoende, mits onderbouwd, rekening mag houden met de reële kans dat een weigeraar in een bepaald jaar een buitenlands tegoed aanhield, als ook met de reële kans dat een weigeraar in een bepaald jaar een banktegoed aanhield dat hoger is dan het — uit bekende gegevens afgeleid — gemiddelde van de vergelijkingsgroep.

In het onderhavige geval is weliswaar sprake van enige ruwheid maar steeds is rekening gehouden met bekende saldi en is voor de jaren na 1996 verder gerekend met het eindsaldo uit 1996 met een gemiddelde toename van 23,5 percent per jaar. Dit percentage vloeit voort uit de gemiddelde vermogenstoename inclusief stortingen, afboekingen, rente, dividend en beleggingsresultaat van 325 rekeninghouders die een of meerdere rekeningen hadden bij VLB op de data in 1994 en 1996 waarop belanghebbende ook een rekening aanhield. Hierbij heeft de Inspecteur het percentage berekend over het gehele jaar en niet over een gedeelte groter dan een jaar zoals belanghebbende stelt. De stelling dat vermogenstoename exclusief stortingen is genomen is niet in overeenstemming met de feiten aangezien is uitgegaan van saldi en niet van afzonderlijke mutaties op de rekeningen. De gevolgde methode is, vergeleken met het door de Hoge Raad getoetste model, dus toelaatbaar.

Voor het percentage van 6 ter berekening van het fictieve rendement tot het jaar 2001, is de Inspecteur uitgegaan van het fictieve rendement dat van toepassing is op het in buitenlandse beleggingsinstellingen aangehouden vermogen (art. 29a Wet op de inkomstenbelasting 1964). Daarbij is rekening gehouden met de omstandigheid dat de wettelijke rente over de jaren 1995 tot en met 2000 gemiddeld ten minste ook dit percentage bedroeg, terwijl overige rente-indicaties hiervan niet sterk afweken, alsmede met de omstandigheid dat obligaties in het algemeen langere tijd worden aangehouden tegen het oorspronkelijke (hogere) percentage en dat over feitelijke dividendinkomsten geen eenduidige uitspraken kunnen worden gedaan. Het Hof acht dit een redelijk uitgangspunt. De stelling van belanghebbende dat het rentepercentage op 5 zou moeten worden gesteld, omdat het gemiddelde rendement op vermogen dat voor 90 percent bestaat uit spaartegoeden en obligaties voor de jaren 1997 tot en met 2000 onderscheidenlijk 5,33, 4,75, 4,19 en 4,92 percent bedraagt, verwerpt het Hof. Belanghebbende heeft noch voor de stelling dat zijn vermogen voor 90 percent uit spaartegoeden en obligaties bestaat, noch voor de gestelde rentepercentages enig bewijs bijgedragen, zodat die stellingen niet aannemelijk zijn geworden.

Belanghebbende heeft tegenover het in 7.5.1 tot en met 7.5.7 overwogene niet doen blijken dat de correcties van de Inspecteur te hoog zijn vastgesteld.

Belanghebbende stelt dat hij ongelijk wordt behandeld ‘ten opzichte van andere belastingplichtigen die zich in een exact vergelijkbare casus en fiscale rechtspositie bevinden’. Hij onderbouwt deze stelling met (een citaat uit) een brief van 31 oktober 2011 van de Belastingdienst waarin de Belastingdienst in een andere zaak waarin dezelfde gemachtigde optreedt, laat weten dat in die zaak nadere bestudering van het dossier tot de conclusie heeft geleid dat slechts de navorderingsaanslagen IB/PVV 1995 en 1996 in geschil zijn.

Een beroep op het gelijkheidsbeginsel kan alleen slagen als sprake is van ongelijke behandeling van gelijke gevallen op grond van begunstigend beleid of een oogmerk tot begunstiging dan wel wanneer in een meerderheid van de met de betrokken belastingplichtige vergelijkbare gevallen een juiste wetstoepassing achterwege is gebleven.

Belanghebbende heeft echter niet gesteld in welk opzicht belanghebbende vergelijkbaar is met deze belastingplichtigen. Hij heeft noch aan zijn stelplicht dienaangaande noch aan de op hem rustende bewijslast voldaan om aannemelijk te maken dat zijn zaak vergelijkbaar is met die van de in de brief van 31 oktober 2011 genoemde personen.

Op de Inspecteur rust de last te bewijzen dat belanghebbende in elk van de jaren voor de belastingheffing relevante tegoeden en rentebaten opzettelijk niet heeft verantwoord als gevolg waarvan bij de aanslagregeling te weinig belasting is geheven.

Het Hof heeft hiervoor in de overwegingen 7.3.1 tot en met 7.3.6 geoordeeld dat de Inspecteur is geslaagd in het bewijs dat belanghebbende in de onderwerpelijke jaren houder van een rekening-courant en een beleggingsrekening met het nummer [001] is geweest. Het saldo betrof zowel in september 1996 als in november 1996 een aanzienlijk bedrag. Het is waarschijnlijk dat een tegoed van een dergelijke omvang ook in 1995 aanwezig was. Van consumptieve bestedingen van het saldo van de rekening(en) in de loop van 1996 naar november 1996 en begin 1997 blijkt niets. Ook niet in de jaren na 1996. Van overbrenging van kapitaal naar Nederland blijkt niet uit de aangiften en ook niet uit andere gedingstukken. Een dergelijk tegoed komt niet zomaar tot stand en pleegt niet uit het vermogen te verdwijnen. Belanghebbende heeft in geen van de door de Inspecteur overgelegde aangifteuitdraaien rente of saldi van een of meer buitenlandse bankrekeningen vermeld. Voorts is de rentevrijstelling voor de betreffende jaren reeds volledig benut met de rente die in de aangiften is vermeld, dan wel is de resterende ruimte van de rentevrijstelling voor die jaren niet toereikend voor de rente waarvan kan worden aangenomen dat die is ontvangen. Anders dan belanghebbende stelt is het niet nodig dat de Inspecteur voor de juistheid van deze stelling alleen maar de aangiftebiljetten in het geding kan brengen. De aangeleverde gegevens geven al voldoende aanleiding voor de juistheid van zijn stelling en het is van algemene bekendheid dat de biljetten over de nagevorderde jaren steeds een vraag hadden of er buitenlandse rekeningen waren en/of er rente was genoten. Het lag vervolgens op de weg van belanghebbende om hierover informatie te verstrekken. Het Hof komt, mede gelet op het omvangrijke bedrag eind 1996, tot het vermoeden dat het tegoed bij de VLB reeds in 1995 en geheel 1996 aanwezig is en ook na 1996 in stand is gebleven hetzij bij VLB of op een andere (buitenlandse) bankrekening. Belanghebbende heeft op geen enkele wijze gebruik gemaakt van de mogelijkheid om tegenbewijs te leveren zodat het Hof uitgaat van de juistheid van het vermoeden.

Belanghebbende heeft in de aangiften inkomstenbelasting en vermogensbelasting voor de jaren 1995 tot en met 2005 in het geheel geen melding gemaakt van een rekening in het buitenland en geen buitenlandse saldi verantwoord. Door deze aangiften stellig en zonder voorbehoud te doen heeft belanghebbende willens en wetens onjuiste aangiften gedaan omdat op deze wijze geen rente tot de aangegeven inkomsten en geen saldi tot de aangegeven vermogen dan wel bezittingen ter berekening van de rendementsgrondslag voor het inkomen uit sparen en beleggen zijn gaan behoren. Belanghebbende kon er daarbij van uitgaan dat de rekening buiten het zicht zou blijven van de Nederlandse Belastingdienst omdat de rekening was geopend in een land met een bankgeheim. Belanghebbende heeft op geen enkele wijze gebruik gemaakt van de mogelijkheid om gegevens te verschaffen die leiden tot een ander oordeel.

Het Hof is van oordeel dat belanghebbende met betrekking tot de thans te beoordelen verhogingen en boetes voor het inkomstenbelastingjaar 1995 en het vermogenbelastingjaar 1996 en de inkomstenbelastingjaren vanaf 2002 over elk van de nagevorderde jaren het beboetbare feit heeft begaan door bedragen aan inkomsten en bezittingen niet in de aangiften te verantwoorden, en dat het niet anders kan zijn dan dat het aan opzet van belanghebbende is te wijten dat van hem bij de primitieve aanslagregeling vervolgens te weinig belasting is geheven.

Voor de hoogte van de voor elk van de jaren gepleegd beboetbaar feit opgelegde boete en ter beantwoording van de vraag of deze boete telkenjare passend en geboden is, neemt het Hof naast het in 7.7.2 overwogene tot uitgangspunt dat, naar de Inspecteur aannemelijk heeft gemaakt, belanghebbende de bedoeling heeft gehad gedurende die reeks van jaren tegoeden op een bankrekening aan te houden in een land met een bankgeheim en de daaruit genoten voordelen buiten het zicht van de Nederlandse fiscus te houden, en dat bij de beboeting de omvang van de verzwegen belasting dient te worden bepaald aan de hand van de bedragen die voor de heffing zijn vastgesteld. Bekend is dat een bank in het algemeen over tegoeden op een rekening jaarlijks rente bijschrijft. Het Hof komt, mede gelet op het omvangrijke bedrag eind 1996, tot het oordeel dat het tegoed bij de VLB reeds in 1995 en geheel 1996 aanwezig was en ook na 1996 in stand is gebleven hetzij bij VLB of op een andere (buitenlandse) bankrekening en dat rente aldaar is ontvangen.

In het onderhavige geval heeft belanghebbende geen informatie verstrekt. Van het verstrekken van informatie door belanghebbende onder de aan belanghebbende geuite dreiging van een boete- of strafprocedure is geen sprake. De Inspecteur heeft voor het opleggen van aanslagen en boetes gebruik gemaakt van stukken die buiten de wil van belanghebbende om tot stand zijn gekomen. De opgelegde verhogingen en boetes zijn overigens ook niet aan belanghebbende opgelegd vanwege de weigering van belanghebbende om informatie te verstrekken van welke boete sprake was in het arrest EHRM 5 april 2012, nr. 11663/04, LJN: BW5997 (Chambaz/Zwitserland). Voor zover belanghebbende een beroep doet op dat arrest wijst het Hof dat beroep af.

Ingeval van opzet bedraagt de boete 50 percent, tenzij sprake is van strafverzwarende omstandigheden, in welk geval de boete tot 100 percent kan worden verhoogd. Als strafverzwarende omstandigheden gelden listigheid, valsheid en samenspanning, alsmede het feit dat het ten onrechte niet geheven bedrag (verhoudingsgewijs) omvangrijk is geweest.

Naar het oordeel van het Hof is aannemelijk dat belanghebbende er bewust voor gekozen heeft een rekening-courant en een beleggingsrekening aan te houden in een land met een bankgeheim teneinde het tegoed en de inkomsten daaruit op een listige wijze voor de Inspecteur verborgen te houden. Dit op zich genomen rechtvaardigt een boete van 100 percent van de nagevorderde belasting.

Het in 7.7.8 overwogene neemt niet weg dat bij de beoordeling of een boete in de omstandigheden van het geval telkens passend en geboden is, acht dient te worden geslagen op de proportionaliteit van die boete in verband met de ernst van het gepleegde feit. Bij de beoordeling van die ernst dient mede acht te worden geslagen op de wijze waarop de hoogte van de verschuldigde belasting is komen vast te staan, waaronder ook valt de omstandigheid dat hiertoe de zogenoemde omkering van de bewijslast is toegepast (HR 18 januari 2008, nr. 41832, ECLl:NL:HR:2008: BC1962, BNB 2008/165).Voor gevallen als de onderhavige verdient daarbij opmerking dat de berekening van de verschuldigde belasting is gebaseerd op de gemiddelde stijging van het vermogen binnen een vergelijkingsgroep. Bij de beoordeling van de rechtmatigheid van deze grondslag is in aanmerking genomen dat de Inspecteur door toedoen van de rekeninghouder over minimale gegevens beschikt. Bij de beoordeling van de proportionaliteit van de boete kan aan het gebrek aan medewerking van de rekeninghouder echter niet een zodanige betekenis worden toegekend als bij toepassing van de omkering van de bewijslast voor de materiële belasting (vergelijk HR 15 april 2011, nrs. 09/03075 en 09/05192, ECLI:NL:HR:2011: BN6324 en BN6350).

In de onderhavige gevallen is de hoogte van de verschuldigde belasting komen vast te staan met toepassing van die zogenoemde omkering van de bewijslast. Daarbij heeft de Inspecteur de tegoeden van belanghebbende bij de VLB en de daaruit genoten inkomsten geschat aan de hand van een percentage dat is ontleend aan de gegevens van derden. Het schatten van de tegoeden en inkomsten brengt naar zijn aard de mogelijkheid mee dat de door belanghebbende in werkelijkheid aanwezige tegoeden en daaruit genoten inkomsten lager zijn. In dit verband acht het Hof van belang dat de schatting van de hoogte van de correcties is gebaseerd op de gemiddelde stijging van het vermogen binnen een vergelijkingsgroep en daarmee een zekere mate van ruwheid vertoont. Om die redenen acht het Hof in het onderhavige geval een boete van 50 percent van de nagevorderde belasting passend en geboden, behoudens de gevolgen wegens overschrijding van de redelijke termijn.

Het Hof volgt het oordeel van de rechtbank in 4.36 van zijn uitspraak omtrent de aanvang van de redelijke termijn als bedoeld in artikel 6 EVRM. De beantwoording van de vraag of de redelijke termijn is overschreden hangt af van het tijdsverloop, te rekenen vanaf het moment dat vanwege het betrokken bestuursorgaan jegens de beboete een handeling is verricht waaraan deze in redelijkheid de verwachting kan ontlenen dat aan hem een boete zal worden opgelegd. Als zodanige handelingen dienen in elk geval aangemerkt te worden de kennisgevingen als bedoeld in de artikelen 67g, lid 2, en 67k, lid 1, AWR (vergelijk Hoge Raad, 22-04-2005, 37.984, ECLI:NL:HR:2005:AO9006). De kennisgevingen zijn in het onderhavige geval van 23 november 2007 en 27 november 2008. Het lag nog in de macht van belanghebbende om na ontvangst van de reeds vele malen toegezonden verzoeken om informatie in de periode daarvoor het opleggen van verhogingen en boetes (ten dele) te voorkomen door het geven van openheid van zaken omtrent zijn buitenlandse rekening. De handeling waaraan belanghebbende redelijkerwijs de verwachting kan ontlenen dat de Inspecteur verhogingen en boetes zal opleggen volgt pas uit de hiervoor vermelde kennisgevingen.

Vanaf de datum van de kennisgeving voor het inkomstenbelastingjaar 1995, het vermogensbelastingjaar 1996 en het inkomstenbelastingjaar 2002 op 23 november 2007 tot de uitspraak van de rechtbank die is verzonden op 21 juli 2011 is drie jaar en acht maanden verstreken. Derhalve een jaar en acht maanden te lang in vergelijking met de termijn van twee jaar die als redelijk kan worden beschouwd voor beide fasen van bezwaar en beroep tezamen. Het Hof is met de rechtbank van oordeel dat bijzondere omstandigheden aanwezig zijn die overschrijding van de termijn rechtvaardigen namelijk de complexiteit van de zaken en de procedure ex artikel 8:29 van de Awr. Hierbij zij aangetekend dat laatstgenoemde procedure ertoe heeft geleid dat enerzijds de Inspecteur een flink aantal gegevens nog diende te overleggen aan de rechtbank maar anderzijds deze gegevens terecht in geanonimiseerde vorm kon verstrekken. De omstandigheid dat een procedure ex artikel 8:29 Awr is gevolgd omdat de Inspecteur een aantal stukken geheim wilde houden komt niet in zijn geheel voor rekening van degene aan wie de boete is opgelegd. Het Hof is van oordeel dat met inachtneming van de complexiteit van de zaken in totaal een overschrijding van de redelijke termijn is gerechtvaardigd met vier maanden.

De procedure in hoger beroep — gerekend wordt vanaf de datum waarop het rechtsmiddel is ingesteld, te weten 19 augustus 2011 — heeft geen overschrijding van de redelijke termijn, die op twee jaar is gesteld, te zien gegeven. De totale overschrijding komt daarmee op een jaar en vier maanden.

Vanaf de datum van de kennisgeving op 26 november 2008 voor de inkomstenbelastingjaren 2003 tot en met 2005 tot de uitspraak van de rechtbank die is verzonden op 21 juli 2011 zijn twee jaren en acht maanden verstreken. Het Hof is met de rechtbank van oordeel dat bijzondere omstandigheden aanwezig zijn die overschrijding van de termijn rechtvaardigen namelijk de complexiteit van de zaken en de procedure ex artikel 8:29 van de Awr. Het Hof is van oordeel dat met inachtneming van deze bijzondere omstandigheden in totaal een overschrijding van de redelijke termijn is gerechtvaardigd met vier maanden.

De procedure in hoger beroep heeft geen overschrijding van de redelijke termijn, die op twee jaar is gesteld nadat het rechtsmiddels is ingesteld, te zien gegeven. De totale overschrijding komt daarmee op vier maanden.

Een en ander leidt het Hof tot de conclusie dat de boetes voor het inkomstenbelastingjaar 1995 en vermogensbelastingjaar 1996 alsmede de inkomstenbelastingjaren 2002 tot en met 2005, zoals deze door de rechtbank zijn verminderd, in stand blijven.

De heffingsrente heeft de Inspecteur berekend met inachtneming van de bepalingen in hoofdstuk VA van de Algemene wet inzake rijksbelastingen. Uit de bewoordingen van deze wet volgt onmiskenbaar dat heffingsrente wordt berekend indien de vaststelling van een navorderingsaanslag na afloop van het belastingtijdvak leidt tot een te betalen bedrag.

Gegevens op grond waarvan de Inspecteur een voorlopige aanslag had kunnen opleggen waren niet voorhanden. Het opleggen van een voorlopige navorderingsaanslag is niet mogelijk. Uit de geschiedenis van de totstandkoming van hoofdstuk VA volgt niet dat de Staatssecretaris beleid zal formuleren of heeft geformuleerd voor gevallen als de onderhavige waarin het niet gaat om het opleggen van een voorlopige aanslag maar om een navorderingsaanslag.

Belanghebbende heeft, zie hiervoor onder meer 7.7.3, in de aangiften voor de inkomstenbelasting en de vermogensbelasting niet vermeld dat hij inkomsten uit tegoeden in het buitenland heeft genoten en heeft evenmin belaste vermogensbestanddelen in het buitenland aangegeven. Het initiatief daarvoor ligt bij belanghebbende. In de rechtsoverwegingen 7.2.1 tot en met 7.2.13 hiervoor heeft het Hof geoordeeld dat de navorderingsaanslagen voor het inkomstenbelastingjaar 1995 en het vermogensbelastingjaar 1996 voldoende voortvarend is opgelegd. Alsdan kan niet worden gezegd dat de Inspecteur het zorgvuldigheidsbeginsel heeft geschonden door tot de datum dat hij de navorderingsaanslagen heeft opgelegd heffingsrente te berekenen (vergelijk HR 28 maart 2001, nr. 35968, ECLI:NL:HR 2001 : AB0764, BNB 2001/297). Ook ten aanzien van de navorderingsaanslagen die binnen de vijfjaarstermijn zijn opgelegd kan dat niet worden gezegd.

Al het vorenoverwogene leidt tot de conclusie dat het hoger beroep van belanghebbende ongegrond is en het hoger beroep van de Inspecteur eveneens ongegrond is.