HR, 22-04-2022, nr. 21/01185

Het middel bestaat uit een inleiding, die geen klachten bevat, en drie onderdelen (“klachten”), waarvan de eerste twee gepaard gaan met een toelichting en de derde een voortbouwende klacht behelst.

Onderdeel 1

Onderdeel 1 (“Klacht 1”) keert zich tegen rov. 3.21 van de beschikking, waarin het hof oordeelt, in de woorden van het onderdeel waar het op p. 3 van het cassatieverzoekschrift onder a t/m d dit oordeel samenvat:

a. “dat het bestuur van No Surrender doelbewust gelegenheid heeft gegeven tot het begaan van maatschappelijk ontwrichtende activiteiten, veelal onder de vlag van de vereniging”;

b. “dat No Surrender geen afstand heeft genomen van de gedragingen van haar (bestuurs)leden of van de cultuur waarin die gedragingen plaatsvinden”;

c. “dat No Surrender die cultuur bepaalt en voor deze gedragingen bewust een voedingsbodem vormt, dat de door het gerechtshof aldaar beschreven cultuur de bijzondere omstandigheden vormt op grond waarvan de strafbare gedragingen van leden aan No Surrender kunnen worden toegerekend - ook al heeft het bestuur van No Surrender daaraan geen directe leiding gegeven of er gelegenheid voor gegeven”;

d. “dat deze werkzaamheid, die zich ook in de openbare ruimte manifesteert (en het criminele gedrag van bestuursleden van No Surrender) maatschappelijk zodanig beschadigend en ontwrichtend is, dat daardoor een verbod van No Surrender wordt gerechtvaardigd”.

Het onderdeel klaagt dat deze oordelen onjuist, onbegrijpelijk dan wel onvoldoende gemotiveerd zijn om de onder A t/m H genoemde, mede in hun onderlinge samenhang te beoordelen, redenen. Het onderdeel wordt nog toegelicht in nrs. 1.1-1.23 van het cassatieverzoekschrift.

Subonderdeel A klaagt dat het hof in rov. 3.9 t/m 3.20 van de beschikking ten onrechte, althans onvoldoende gemotiveerd, geoordeeld heeft dat het bestuur van No Surrender doelbewust gelegenheid heeft gegeven tot het begaan van maatschappelijk ontwrichtende activiteiten, veelal onder de vlag van de vereniging, door leden van No Surrender. Het subonderdeel wijst daartoe (“No Surrender heeft namelijk gesteld”, etc.) op stellingen van No Surrender, met vindplaatsen in de gedingstukken in feitelijke instanties,17.inhoudende dat het OM niet heeft aangetoond dat de bedoelde activiteiten zijn gepleegd door (leden, chapters en/of brotherhoods van) No Surrender en dat deze zijn gepleegd door (leden, chapters en/of brotherhoods van) NS MC. Die stellingname is relevant, omdat NS MC een van No Surrender te onderscheiden rechtspersoon is (rov. 3.37 van de beschikking) die zelf op haar gedragingen dient te worden beoordeeld gelet op de Bandidos-beschikking van de Hoge Raad,18.zodat gedragingen van of vanuit NS MC niet of niet zonder nadere toelichting, die hier ontbreekt, voor rekening van leden, chapters dan wel brotherhoods van No Surrender kunnen worden gebracht. Gegeven de vernietiging door het hof van de verbodenverklaring en ontbinding van NS MC en zonder uit te sluiten dat de door het hof genoemde gedragingen van NS MC zijn of vanuit NS MC afkomstig zijn, heeft het hof ten onrechte niet gemotiveerd, ondanks het daartoe aangevoerde verweer van No Surrender, op grond van welke gedragingen van No Surrender - en niet van NS MC - het hof tot zijn bevindingen is gekomen, aldus nog steeds het subonderdeel.

Het subonderdeel faalt, gelet op het volgende.Oorspronkelijk verzocht het OM ex art. 2:20 lid 1 BW19.primair om de verbodenverklaring en ontbinding van No Surrender, waarvan - naar de stellingen van het OM - naast de (chapters en) brotherhoods onderdeel uitmaakt de formele vereniging NS MC, en subsidiair ook om de verbodenverklaring en ontbinding van NS MC, voor het geval zou worden geoordeeld dat NS MC moet worden gezien als een op zichzelf staande rechtspersoon die niet tot No Surrender behoort.20.Nadat de Hoge Raad zijn Bandidos-beschikking had gegeven,21.heeft het OM bij de mondelinge behandeling in hoger beroep d.d. 11 september 2020 zijn primaire standpunt verlaten en zijn subsidiaire verzoek herhaald.22.In zoverre heeft dus, zoals het hof in rov. 2.7 en 3.36-3.37 van de beschikking vaststelt, het OM zijn verzoek ten aanzien van NS MC verminderd en een afzonderlijk verbodenverklaring en ontbinding van NS MC gevraagd.23.Het hof wijst dit laatste verzoek - dus afzonderlijke verbodenverklaring en ontbinding van NS MC - af en legt hieraan ten grondslag, blijkens rov. 3.1 en 3.37 (te bezien ook in verbinding met rov. 3.2-3.4 alsmede rov. 3.36 en 3.38), dat NS MC een formele vereniging is en het OM geen argumenten heeft aangedragen die tot een (zelfstandig) verbod en ontbinding van die vereniging kunnen leiden, meer precies geen feiten of omstandigheden heeft aangevoerd die specifiek zien op de werkzaamheid van NS MC, laat staan dat die strijdig zou zijn met de openbare orde.24.Het hof komt wel tot verbodenverklaring en ontbinding van No Surrender als informele vereniging, in welk lot de chapters en brotherhoods delen nu zij niet als (van de informele vereniging No Surrender te onderscheiden) informele verenigingen kunnen worden beschouwd, zoals het hof ook reeds vooropstelt in rov. 3.1. Op die laatste verbodenverklaring en ontbinding richt het hof zich in het bijzonder in rov. 3.2-3.4 in verbinding met rov. 3.5-3.35 en 3.39.Onderdeel van dit laatste - dus die verbodenverklaring en ontbinding van No Surrender als informele vereniging, met inbegrip van de chapters en brotherhoods, die deel uitmaken van No Surrender (niet zelf ook als informele verenigingen kwalificeren) - zijn ’s hofs vaststellingen in rov. 3.15-3.17 en 3.18, welke overwegingen weer onderdeel zijn van rov. 3.5-3.23, waarin het hof grief 6 van No Surrender behandelt, ertoe strekkend dat de rechtbank No Surrender ten onrechte heeft verboden en ontbonden op de voet van art. 2:20 lid 1 BW.25.In rov. 3.15-3.17 zet het hof onder meer uiteen, gelet ook op rov. 3.18 (waarover hierna), dat de rechtbank een omvangrijke en door het OM goed gedocumenteerde opsomming heeft gegeven van “ernstige strafbare feiten die door leden van No Surrender gedurende de afgelopen jaren zijn begaan” [onderstreping toegevoegd, A-G], alsmede dat daartegen in hoger beroep geen gemotiveerd verweer (“steekhoudend verweer”) is gevoerd. In rov. 3.18 zet het hof onder meer uiteen, aansluitend op rov. 3.15-3.17, dat de rechtbank een uitgebreide opsomming heeft gegeven van “veelal ernstige strafbare feiten die door bestuursleden van No Surrender zijn gepleegd” [onderstreping toegevoegd, A-G], alsmede dat “[o]ok daar geen gemotiveerd verweer tegen [is] gevoerd” in hoger beroep. In rov. 3.19-3.20 - die eveneens draaien om No Surrender - tekent het hof daarbij aan dat, anders dan door No Surrender is aangevoerd, na het vertrek van [betrokkene 1] en [betrokkene 2] “aan de werkzaamheid van No Surrender in essentie niets is veranderd” [onderstreping toegevoegd, A-G], wat mede terugslaat op de uiteenzetting in rov. 3.15-3.18. Het hof bouwt (ook) daarop voort in rov. 3.21. Gelet op het voorgaande, sluit het hof in de beschikking dus kenbaar en gemotiveerd uit dat de door het hof in rov. 3.21 genoemde “gedragingen” (“strafbare gedragingen van leden”), wat in het bijzonder terugslaat op de in rov. 3.15-3.20 bedoelde gedragingen van leden van No Surrender, op welke informele vereniging rov. 3.21 ook is toegesneden (en van welke informele vereniging de chapters en brotherhoods dus deel uitmaken, zie hiervoor), van NS MC zijn of vanuit NS MC afkomstig zijn en (dus) niet van leden van No Surrender zijn - daarmee (ook) verwerpend enig daartoe strekkend verweer van No Surrender, voor zover al gevoerd (zie ook hierna over de in het subonderdeel genoemde stellingname met vindplaatsen in de gedingstukken in feitelijke instanties). Dit betekent dat het subonderdeel uitgaat van een onjuiste lezing van de beschikking, en daarmee feitelijke grondslag mist, waar het aanvoert (“zonder uit te sluiten”, etc.) dat het hof daarin niet uitsluit dat die door het hof genoemde gedragingen “van NS MC zijn of vanuit NS MC afkomstig zijn” en (dus) niet van leden van No Surrender zijn. Dat en waarom dit door het hof dus wel degelijk gegeven oordeel in termen van rechtsopvatting of motivering tekort zou schieten, valt in het subonderdeel niet te lezen; dit wordt daarin verder niet specifiek bestreden. Ik wijs daarbij erop dat aan dat oordeel logischerwijs niet kan afdoen dat het hof het subsidiaire verzoek van het OM tot afzonderlijke verbodenverklaring en ontbinding van NS MC afwijst, nu het hof daartoe dus komt - zie rov. 3.1 en 3.37 (te bezien ook in verbinding met rov. 3.2-3.4 alsmede rov. 3.36 en 3.38) - omdat NS MC een formele vereniging is en het OM geen argumenten heeft aangedragen die tot een (zelfstandig) verbod en ontbinding van díe vereniging kunnen leiden, meer precies geen feiten of omstandigheden heeft aangevoerd die specifiek zien op de werkzaamheid van NS MC, laat staan dat die strijdig zou zijn met de openbare orde, welk oordeel ook in lijn ligt met rov. 3.21 (en wat daaraan door het hof ten grondslag is gelegd, mede gelet op rov. 3.15-3.20). Hiermee valt reeds de bodem weg onder het subonderdeel. Bij deze stand van zaken bestond er geen gehoudenheid voor het hof nader te motiveren “op grond van welke gedragingen van No Surrender - en niet van NS MC -” het tot zijn bevindingen is gekomen in rov. 3.21, anders dan het subonderdeel betoogt. Evenmin is dan voor hetgeen het hof overweegt in rov. 3.21 verder relevant dat NS MC (als formele vereniging) een van No Surrender (als informele vereniging) te onderscheiden rechtspersoon is (naar het hof ook onderkent in de beschikking, zie o.a. rov. 3.1, 3.4, 3.22 en 3.37), noch dat blijkens de Bandidos-beschikking van de Hoge Raad de verbodenverklaring en ontbinding van No Surrender dan niet ook NS MC raakt (naar het hof eveneens onderkent in de beschikking, zie naast de genoemde rov. ook o.a. rov. 3.36 en 3.38), op welke omstandigheden het subonderdeel nog wijst. Uit het voorgaande volgt tevens dat het subonderdeel ook uitgaat van een onjuiste lezing van de beschikking, en daarmee eveneens feitelijke grondslag mist, voor zover het veronderstelt dat het hof in rov. 3.21 (of elders in de beschikking) “gedragingen van of vanuit NS MC” voor rekening van “leden, chapters dan wel brotherhoods van No Surrender” brengt, waarmee het subonderdeel ook reeds vastloopt voor zover het op basis van die onjuiste veronderstelling betoogt dat het hof eraan voorbij ziet dat “zulke gedragingen van of vanuit NS MC” hier “niet of niet zonder nadere toelichting, die hier ontbreekt, voor rekening van leden, chapters dan wel brotherhoods van No Surrender kunnen worden gebracht.” Daarmee strandt ook de stelling in het subonderdeel dat “[d]ie stellingname van No Surrender” (zie dus “grief 6 onder d.”, etc., zoals daar bedoeld), welke stellingname het hof dus kenbaar en gemotiveerd verwerpt, voor zover al ingenomen zijdens No Surrender (zie ook hiervoor), relevant zou zijn om de in het subonderdeel bedoelde reden.

Overigens leert bestudering van de in het subonderdeel genoemde vindplaatsen in de gedingstukken in feitelijke instanties ten aanzien van de daarin bedoelde “stellingname van No Surrender” dat deze (ook) ’s hofs overwegingen in rov. 3.15-3.21 geenszins onbegrijpelijk maken.In de passage uit het beroepschrift van No Surrender, waarnaar het subonderdeel verwijst, staat niet meer dan dat No Surrender bepaalde feiten heeft betwist, onder verwijzing naar een groot aantal vindplaatsen in het verweerschrift van No Surrender in eerste aanleg.26.

In die passages uit dat verweerschrift valt vervolgens niet meer te lezen dan het volgende:27.

- Verweerschrift, punt IV, sub b, p. 7 e.v.:“Bad standing. Het fenomeen van de bad standing behoeft weinig uitleg aangezien het inmiddels een vast onderdeel vormt van de uitspraken tegen andere motorclubs ex art. 2:20 BW. i. Bad Standings moeten eerstens tegen de achtergrond van het totaal aantal leden worden gezien. No Surrender heeft een relatief groot aantal leden (+900). Daarnaast dienen deze incidenten in een tijdslijn geplaatst te worden. Wanneer deze aspecten in ogenschouw worden genomen en bovendien rekening wordt gehouden met het grote aantal dubbeltellingen in de bijlagen ontstaat er een genuanceerder beeld: het is niet zo dat clubleden er een dagtaak aan hebben om elkaar te mishandelen of elkaars motoren af te pakken. En, zoals gezegd, zijn er bepaalde excessen die niet op het conto van No Surrender gezet kunnen worden (punten 17,18, 19, 20); deze komen voor rekening en risico van bepaalde individuen en chapters.ii. Het dossier heeft duidelijk gemaakt dat BS vooral op instigatie van [betrokkene 2] en in mindere mate [betrokkene 1] is gebeurd. (…) Op grond waarvan de BS veeleer een persoonsgebonden karakter heeft dan dat het een clubgebeuren betreft.iii. Soms zijn mishandelingen onderling niet vanuit clubmores gebeurd. (…)iv. In alle gevallen zijn bad standings geen breed gedragen acties. De gelden van deze bad standings komen in lijn met eerder vermeld individueel karakter toe aan de chapter van de individuele clubleden. (…)v. Vooraf betalen van een instapfee. Dat het fenomeen van BS binnen de club niet onomstreden was vindt tevens zijn weerslag in de ontwikkeling van het boetestelsel. (…)vi. Uiteindelijk schaft [betrokkene 2] de instapfee in november 2016 weer af, althans dat verkondigt hij. Bad standings worden weer een uitdrukkelijke chapterkwestie, aldus [betrokkene 2] . (…) vii. Er worden in clubverband grappen gemaakt over het fenomeen bad standing. (…) viii. Tot slot, het fenomeen bad standing (alsook een aanverwante activiteit als ‘terugsnijden’) wordt door verzoeker afgezet tegen de mores op de tennisclub. (…) Kortom, het fenomeen van de bad standing is niet meer wat het geweest is (…). Voor zover er bad standings worden geregistreerd betreffen dit privé initiatieven. In het Noorden denkt men anders over zaken dan de rest van de club. Excessen gebeuren niet vanuit een clubbeleid. Het fenomeen bad standing dient per chapter beoordeeld te worden.”

- Verweerschrift, punt IV, sub c, p. 11 e.v.:“Eén procent / 1 % / OMG. Volgens verzoeker is No Surrender een 1% motorclub of een zg. OMG. Voor deze stelling zitten echter de nodige contra-indicaties in het dossier. (…)”

- Verweerschrift, punt IV, sub d, p. 13 e.v.:“Geweld. In de bijgevoegde bijlagen is veel aandacht voor door justitie geregistreerd geweld. Wanneer alle incidenten op één hoop worden geveegd zonder te differentiëren naar tijd, plaats, afdoening etc ontstaat een beeld dat niet overeenstemt met de dagelijkse gang van zaken. i. Gewelddadigheden staan niet altijd noodzakelijkerwijs in relatie tot clubverband. Er zijn relatief veel privé-incidenten / incidenten in de huiselijke sfeer. (…)”

- Verweerschrift, punt IV, sub e, p. 14:“Drugs. Voor drugs geldt hetzelfde als t.a.v. het geweld. (…) Weliswaar heeft [betrokkene 2] zich kennelijk wél binnen clubverband schuldig gemaakt aan drugshandel, maar het gedrag van [betrokkene 2] en/of chapters in het Noorden is niet representatief voor No Surrender als geheel.”

- Verweerschrift, punt IV, sub f, p. 15:“Omerta / zwijgrecht / zwijgrecht. Er is geen sprake geweest van een eenvormige cultuur die dwingt tot het zwijgen in de richting van politie of justitie. (…)”

- Verweerschrift, punt IV, sub g, p. 15 e.v.:“Clubadvocaten. Ik heb drie namen gezien in het dossier. (…) i. Zoals vaker gezien geldt ook hier een uitzondering voor het Noorden. Dit betreft veeleer een koppeling tussen [betrokkene 2] en [betrokkene 7] . (…) Van [betrokkene 8] is niet gebleken dat hij strafzaken voor clubleden heeft behandeld. Van [betrokkene 7] wel, maar uit het dossier blijkt onomwonden dat het Noorden een status aparte heeft en dus niet toont hoe het club-breed gaat. (…)”

- Verweerschrift, punt IV, sub h, p. 16 e.v.:“Pgp’s. (…) Gelet op het incidentele karakter kan pgp-gebruik niet bijdragen tot enige werkzaamheid. (…)”

- Verweerschrift, punt IV, sub i, p. 17:“Motorclub of boevenclub. Verzoeker portretteert No Surrender als een club waar vooral criminelen samenkomen, waarbij het niet meer om het motorrijden zou gaan. In de bijlagen bij het verzoekschrift staan echter meerdere aanwijzingen dat actief wordt gewaakt voor het spreekwoordelijke DNA van de club; het is een motorclub. (…)”

In de passages uit de pleitnota in hoger beroep zijdens No Surrender (mr. Nillesen), waarnaar het subonderdeel verwijst, valt verder niet meer te lezen dan het volgende:28.

“18. Het OM heeft daarmee [met het niet in rechte betrekken van de chapters, A-G] een formele gok genomen, want volgens mij was het niet zo heel erg ingewikkeld om even wat chapters op te sommen zoals die in de ordners dikke waslijst aan vermeende criminele activiteiten naar voren komen.

19. Alsdan zou de werkzaamheid per chapter beoordeeld moeten worden. In lijn met de HR en het EHRM. Dan had het OM niet alle incidenten op een hoop geveegd, maar waarschijnlijk voor elk chapter een eigen ‘incidenten-klapper’ aangeleverd.

20. Dan zou -zoals NS inmiddels in twee instanties omstandig heeft betoogd- duidelijk worden dat het ene chapter qua werkzaamheid verschilt van het andere. Een verschil tussen Noordelijke en andere chapters. Een verschil tussen een chapter vanaf het eerste moment van oprichting en het uiteindelijke bestuur nadat er meermalen een wisseling van de wacht heeft plaatsgevonden. Dan zou hoogst relevant zijn dat bij sommige incidenten überhaupt geen locatie of chapter is genoemd, soms zelfs geen datum; dat bepaalde incidenten niet exemplarisch zijn voor de werkzaamheid van het chapter zelf.

21. Het OM had dan t.a.v. een groot aantal chapters niet kunnen aantonen dat deze een werkzaamheid i.s.m. de openbare orde hebben.

22. Het staat het OM vrij dat alsnog te doen, maar voor onderhavige procedure heeft te gelden: gedane zaken nemen geen keer. Het zou de wereld op zijn kop zijn wanneer informele verenigingen of beter gezegd afdelingen die zijn een informele vereniging ex art. 2:20 BW verboden kunnen worden zonder deze te identificeren. Dan kon het OM net zo goed ex art. 2:20 BW verzoeken om alle 1% OMG’s te verbieden en niet los te hoeven mikken op Satudarah, Bandidos, Hells Angels, etc.”

[zonder noten in origineel, A-G]

Ik lees daarin onder meer niet, en in ieder geval niet noemenswaardig gemotiveerd, dat en waarom, kort gezegd, de activiteiten die het hof in de beschikking maatschappelijk ontwrichtend acht niet door No Surrender maar door (of vanuit) NS MC zijn verricht, noch dat en waarom, kort gezegd, de activiteiten door (of vanuit) NS MC zijn verricht en No Surrender niet kunnen worden toegerekend. In de toerekeningssfeer wordt weliswaar her en der betoogd dat bepaalde praktijken “prive-incidenten” betreffen, geschiedden “op instigatie van [betrokkene 2] ” dan wel alleen in “het noorden” voorkwamen, maar dat is iets anders.29.

Gelet op dit een en ander valt dan - bij gebreke van enige hout snijdende onderbouwing - evenmin in te zien, zoals het subonderdeel vooropstelt, dat en waarom het hof “ten onrechte, althans onvoldoende gemotiveerd” oordeelt (in rov. 3.9 t/m 3.20) dat het bestuur van No Surrender doelbewust gelegenheid heeft gegeven tot het begaan van maatschappelijk ontwrichtende activiteiten, veelal onder de vlag van de vereniging, door leden van No Surrender. Dit behoeft, gegeven het voorgaande, geen verdere toelichting.Ten overvloede merk ik nog op dat, anders dan het subonderdeel kennelijk veronderstelt,30.uit rov. 3.4.3 van de Bandidos-beschikking van de Hoge Raad31.niet volgt, in de woorden van de toelichting in het cassatieverzoekschrift, “dat toerekening van gedragingen van individuen aan een rechtspersoon als eigen werkzaamheid van de rechtspersoon, is uitgesloten of beperkt indien tegen die derde [een te onderscheiden rechtspersoon, voor wie die gedragingen als eigen werkzaamheid gelden, A-G] eveneens een verzoek ex artikel 2:20 lid 1 BW is gericht en die derde ook als rechtspersoon kan worden gekwalificeerd”,32.noch dat van het OM als verzoeker ex art. 2:20 lid 1 BW, kort gezegd, “kan worden gevergd de onderbouwing van zijn verzoek zodanig in te richten dat duidelijk wordt wat welke rechtspersoon wordt verweten, om “dubbeltellingen” van verweten gedragingen te voorkomen.” Die rov. 3.4.3 luidt, voor zover hier van belang, als volgt:

“3.4.3 (…) Art. 2:20 lid 1 BW, dat uitdrukkelijk bepaalt dat ‘een rechtspersoon waarvan de werkzaamheid in strijd is met de openbare orde’ op verzoek van het OM verboden wordt verklaard en wordt ontbonden, dient daarom [gezien de strikte uitleg die aan art. 2:20 lid 1 BW moet worden gegeven, A-G] aldus te worden uitgelegd dat toewijzing van dat verzoek tot gevolg heeft dat uitsluitend de rechtspersoon ten aanzien van wie het verzoek is gedaan, verboden wordt verklaard en wordt ontbonden. Toewijzing van een dergelijk verzoek heeft dus niet tot gevolg dat daarmee tevens een andere rechtspersoon wordt verboden. Dat zou zich ook niet verdragen met het uit art. 6 EVRM voortvloeiende recht van die andere rechtspersoon om zich in rechte te kunnen verdedigen tegen een verzoek van het OM dat mede rechtsgevolg kan hebben voor zijn eigen voortbestaan.”

Wat hier naar de kern genomen staat, is dat het OM ten aanzien van elke rechtspersoon afzonderlijk een verzoek tot verbodenverklaring en ontbinding ex art. 2:20 lid 1 BW moet doen en dat dus, bij de beoordeling van een dergelijk verzoek, voor elke rechtspersoon afzonderlijk moet worden bezien wat zijn werkzaamheid behelst en welke gedragingen van derden in dat verband aan hem kunnen worden toegerekend (zoals het hof ook onderkent, zie o.a. rov. 3.22 en 3.36). Dit biedt geen basis voor de in het subonderdeel voorgestane opvatting, waarbij nog zij aangetekend dat ik voor deze opvatting, die m.i. te rigide is en geen steun vindt in het recht, ook geen aanknopingspunten aantref in de tekst of de parlementaire geschiedenis van art. 2:20 lid 1 BW,33.de genoemde Bandidos-beschikking van de Hoge Raad, overige rechtspraak van de Hoge Raad ter zake (waaronder de in de Hells Angels-beschikking gegeven toerekeningsmaatstaf)34.of literatuur ter zake.35.Hierop stuit het subonderdeel af.

Subonderdeel B klaagt dat doordat het hof met zijn oordeel in rov. 3.9 t/m 3.20 van de beschikking heeft geoordeeld, samengevat weergegeven, dat No Surrender “de stellingen terzake” van het OM onvoldoende heeft weersproken zodat de juistheid daarvan ex art. 149 lid 1 Rv moet worden aangenomen, het hof is uitgegaan van een onjuiste rechtsopvatting omtrent de op het OM rustende stelplicht. De hoge eisen waaraan die stelplicht moet voldoen, brengen met zich dat het OM, “zeker wanneer sprake is, zoals hier en in klacht 2 betoogd, van separate rechtspersonen, te weten NS MC de chapters en de brotherhoods”, de verweten maatschappelijk ontwrichtende activiteiten naar elk van de betrokken rechtspersonen moet verbijzonderen om elk van die rechtspersonen te kunnen verbieden en ontbinden. Hieruit volgt dat de gedragingen van of vanuit de ene rechtspersoon niet of niet zonder nadere redengeving, die hier ontbreekt, aan de andere kunnen worden toegerekend. Het hof had dan ook, zoals No Surrender heeft gesteld,36.moeten oordelen dat het OM niet aan zijn stelplicht had voldaan, aldus nog steeds het subonderdeel.

Subonderdeel C klaagt dat, indien het hof heeft gemeend dat van een verbijzondering als bedoeld in subonderdeel B sprake is, het hof zijn oordeel daaromtrent, gelet op de in subonderdeel A genoemde stellingen in hoger beroep van No Surrender, onvoldoende heeft gemotiveerd, nu uit de motivering van het hof niet blijkt wie wat heeft misdaan.

De subonderdelen B en C lenen zich voor gezamenlijke behandeling. De subonderdelen falen, gelet op het volgende.Het hof gaat in de beschikking ervan uit,37.mede gelet op rov. 3.1 en 3.4-3.38, dat No Surrender (als informele vereniging) en NS MC (als formele vereniging) wel te onderscheiden rechtspersonen zijn, maar de chapters en brotherhoods niet nu deze deel uitmaken van de informele vereniging No Surrender (deze niet zelf ook als informele verenigingen kwalificeren) en daarmee evenzeer getroffen worden door de verbodenverklaring en ontbinding van No Surrender. Wat betreft NS MC oordeelt het hof, gelet op rov. 3.1, 3.4 en 3.36-3.38, dat ten aanzien van deze formele vereniging het OM geen argumenten heeft aangedragen die tot een (zelfstandig) verbod en ontbinding van die vereniging kunnen leiden, meer precies dat het OM geen feiten of omstandigheden heeft aangevoerd die specifiek zien op de werkzaamheid van deze vereniging, laat staan dat die strijdig zou zijn met de openbare orde.38.Wat betreft No Surrender (met inbegrip dus van de chapters en brotherhoods, zie rov. 3.1, 3.4 en 3.22-3.35) oordeelt het hof royaal gemotiveerd, gelet op rov. 3.1 en 3.4-3.21, met inachtneming van het partijdebat en kort gezegd, dat het OM ter zake wel feiten en omstandigheden heeft aangevoerd, met inbegrip van de vereiste maatschappelijk ontwrichtende activiteiten (dus specifiek van No Surrender), die verbodenverklaring en ontbinding van die informele vereniging rechtvaardigen. Zie ook onder 3.4 hiervoor.In tegenstelling tot hetgeen subonderdeel B naar de kern genomen betoogt, gaat het hof aldus niet ervan uit dat het OM de verweten maatschappelijk ontwrichtende activiteiten niet naar elk van de betrokken rechtspersonen dient te verbijzonderen. Het hof brengt, gegeven het voorgaande, juist de verbijzondering aan wat betreft No Surrender en NS MC, de door het hof in het onderhavige geval onderscheiden rechtspersonen, die het moest aanbrengen. Subonderdeel B gaat dus uit van een onjuiste lezing van de beschikking en mist daarmee feitelijke grondslag. Hetzelfde geldt waar subonderdeel B nog veronderstelt dat het hof “gedragingen van of vanuit de ene rechtspersoon” (in het bijzonder NS MC) toerekent “aan de andere” (in het bijzonder No Surrender), nu, naar ook volgt uit de behandeling van subonderdeel A onder 3.4 hiervoor, het hof dat in de beschikking niet doet. Gelet hierop bestaat er evenmin grond om aan te nemen, naar subonderdeel B ter afronding nog opmerkt, maar dus zonder enige hout snijdende onderbouwing, dat het hof “dan ook” had moeten oordelen dat het OM niet aan zijn stelplicht had voldaan. Anders dan subonderdeel C nog poneert, blijkt uit ’s hofs motivering in de beschikking afdoende “wie wat heeft misdaan”, wat geen nadere motivering behoefde ook niet in het licht van de in subonderdeel A genoemde stellingen in hoger beroep van No Surrender, in welk verband ik verder terugverwijs naar de behandeling van subonderdeel A onder 3.4 hiervoor. Dit behoeft geen verdere toelichting.Hierop stuiten de subonderdelen af.

Subonderdeel D klaagt dat het hof buiten de rechtsstrijd is getreden, omdat het hof “door aldus te oordelen”39.(onder meer) werkzaamheden van NS MC aan No Surrender heeft toegerekend. Dit terwijl het OM steeds heeft betoogd,40.“kort gevat”, dat werkzaamheden van No Surrender aan NS MC moeten worden toegerekend, ook al is NS MC een formele vereniging, omdat NS MC van No Surrender deel zou uitmaken volgens het OM.

Het subonderdeel faalt, gelet op het volgende.Anders dan het subonderdeel veronderstelt, rekent het hof in de beschikking geen werkzaamheden van NS MC toe aan No Surrender, naar ook volgt uit de behandeling van subonderdelen A t/m C onder 3.4 en 3.7 hiervoor. Het subonderdeel gaat derhalve uit van een onjuiste lezing van de beschikking en mist daarmee feitelijke grondslag. Reeds daarom is geen sprake van het treden door het hof buiten de rechtsstrijd, zoals bedoeld in het subonderdeel. Ik merk daarbij nog op dat een betoog van het OM als door het subonderdeel bedoeld - “kort gevat, dat werkzaamheden van No Surrender aan NS MC moeten worden toegerekend, ook al is NS MC een formele vereniging, omdat NS MC van No Surrender deel uit zou maken” - niet valt te lezen in de vindplaatsen in de gedingstukken in feitelijke instanties als genoemd in het subonderdeel. Het OM spreekt te aangehaalder plaatse over de chapters en brotherhoods in verbinding met No Surrender,41.in het geheel niet over NS MC, laat staan over toerekening van werkzaamheden van No Surrender aan NS MC, ook al is NS MC een formele vereniging, omdat NS MC van No Surrender deel zou uitmaken.Hierop stuit het subonderdeel af.

Subonderdeel E klaagt dat het hof de devolutieve werking van het hoger beroep onvoldoende heeft onderkend, door niet te constateren dat door de in rov. 3.36 van de beschikking vastgestelde “eisvermindering” en de mede daarop gebaseerde vernietiging van de beschikking van de rechtbank de grieven 2 en 3 doel treffen, omdat No Surrender met die grieven onder meer de door het OM bepleite samenhang tussen No Surrender en NS MC met al haar chapters en brotherhoods had bestreden en omdat uit rov. 3.37 (terecht) volgt dat volgens het hof die samenhang niet bestaat. De te constateren doeltreffendheid van die grieven betekent dat het door die grieven bestreken deel van het debat uit de eerste aanleg opnieuw moet worden behandeld, omdat het hof heeft nagelaten dat te doen, aldus nog steeds het subonderdeel.

Het subonderdeel faalt, gelet op het volgende.In de grieven 2 en 3 van No Surrender, die het hof behandelt en verwerpt in rov. 3.24-3.34 van de beschikking (met als opschrift: “De chapters zijn geen informele verenigingen. Het verbod en de ontbinding van No Surrender treft hen daarom ook (de grieven 1, 2, 3, 5, 7 van No Surrender”), kan ik, anders dan de steller van het subonderdeel, niet lezen dat No Surrender daarmee (ook) heeft bestreden dat samenhang bestaat tussen No Surrender en “NS MC met al haar chapters en brotherhoods”, zoals zou zijn bepleit door het OM. Wat betreft dit laatste verwijst het subonderdeel niet naar enige vindplaats in de gedingstukken in feitelijke instanties.42.Grief 2 (met als opschrift: “De rechtbank heeft ten onrechte de informele vereniging No Surrender met de individuele chapters vereenzelvigd en vice versa”) behelst, zakelijk weergegeven, de stelling dat de chapters zelfstandig opereren en derhalve niet kunnen worden gezien als onderdelen van No Surrender, terwijl grief 3 (met als opschrift: “De rechtbank is ten onrechte uitgegaan van een top-down organisatie in plaats van een bottom-up organisatie”) erover klaagt, kort gezegd, dat No Surrender geen centraal geleide organisatie is en dat de chapters autonomie genieten.43.Geen van beide grieven houdt enige noemenswaardige stelling in over NS MC (op welke formele vereniging het hof specifiek ingaat in rov. 3.36-3.38, zoals aangekondigd in rov. 3.1 en 3.4, volgend op ’s hofs vaststelling in rov. 3.35, vanwege grief 4 van No Surrender, dat de brotherhoods evenmin informele verenigingen zijn (net zomin als de chapters), reden waarom het verbod en de ontbinding van No Surrender hen eveneens treft). Vindplaatsen in de gedingstukken in feitelijke instanties waaruit iets anders zou moeten blijken, vermeldt het subonderdeel evenmin. Dat wat het subonderdeel aanvoert, maakt derhalve nog niet onbegrijpelijk ’s hofs uitleg van de grieven 2 en 3 van No Surrender, waarin het hof blijkens de beschikking een ‘bestrijding’ zijdens No Surrender als bedoeld in het subonderdeel (dan ook) niet heeft ontwaard.44.Reeds bij deze stand van zaken bestaat logischerwijs evenmin aanleiding aan te nemen, anders dan het subonderdeel dus betoogt, dat het hof de devolutieve werking van het hoger beroep onvoldoende onderkent door niet te constateren dat door de in rov. 3.36 vastgestelde “eisvermindering” en de mede daarop gebaseerde vernietiging van de beschikking van de rechtbank in verbinding met rov. 3.37, de grieven 2 en 3 doel treffen nu “No Surrender met die grieven onder meer de door het OM bepleite samenhang tussen No Surrender en NS MC met al haar chapters en brotherhoods had bestreden”. Daarbij wijs ik er nog op dat, anders dan het subonderdeel veronderstelt (“NS MC met al haar chapters en brotherhoods”), het hof (ook) in rov. 3.37 niet vaststelt dat de chapters en brotherhoods behoren tot NS MC,45.,46.maar daar vaststelt dat het OM geen feiten of omstandigheden heeft aangevoerd die specifiek zien op de werkzaamheid van NS MC, laat staan dat die strijdig zou zijn met de openbare orde, wat prima verenigbaar is met het daaraan voorafgaande in de beschikking.Hierop stuit het subonderdeel af.

Subonderdeel F klaagt dat het hof een onjuiste rechtsopvatting heeft gehanteerd omtrent de bijzondere omstandigheden die in zaken als deze tot toerekening kunnen leiden, doordat het hof ten onrechte niet ex art. 24 Rv en/of “naar aanleiding van stellingen onder 2.d van het beroepschrift (met verwijzing naar vindplaatsen in het verweerschrift in eerste aanleg)” de voor toerekening benodigde causaliteit heeft vastgesteld tussen de door de te verbieden en te ontbinden rechtspersoon geschapen of in stand gehouden bijzondere omstandigheden en de gedragingen die beweerdelijk aan die rechtspersoon moeten worden toegerekend. Met andere woorden, het hof heeft ten onrechte niet uitgesloten dat de beweerdelijk maatschappelijk ontwrichtende gedragingen hebben plaatsgevonden als gevolg van andere dan de door het hof genoemde bijzondere omstandigheden, aldus nog steeds het subonderdeel.

In het verlengde hiervan klaagt subonderdeel G dat, als het hof heeft gemeend dat een causaal verband als in subonderdeel F bedoeld hier wel aanwezig is, het hof zijn oordeel niet naar behoren heeft gemotiveerd.

De subonderdelen F en G lenen zich voor gezamenlijke behandeling. De subonderdelen falen, gelet op het volgende.In zijn Hells Angels-beschikking heeft de Hoge Raad, kort gezegd, omtrent de toerekening van gedragingen van derden als werkzaamheid aan de ex art. 2:20 lid 1 BW gerekwestreerde rechtspersoon onder meer het volgende overwogen:47.

“3.6 (…) Wanneer de rechtspersoon bij gedragingen van derden, zoals members of binnen- of buitenlandse zusterorganisaties, zelf niet rechtstreeks betrokken is in die zin dat het bestuur daaraan leiding heeft gegeven of daartoe doelbewust gelegenheid heeft gegeven, kunnen die gedragingen aan de rechtspersoon slechts als eigen “werkzaamheid” worden toegerekend indien bijzondere feiten en omstandigheden daartoe grond geven. (…)”

Aan deze maatstaf48.geeft het hof klaarblijkelijk - gelet ook op zijn vooropstellingen in rov. 3.5-3.6 van de beschikking - toepassing in de beschikking, ook waar het in rov. 3.21 tot de conclusie komt - zie ook het opschrift, alsmede rov. 3.1 - dat de strafbare gedragingen van de leden aan No Surrender als eigen werkzaamheid kunnen worden toegerekend (welke werkzaamheid in de maatschappij angst aanwakkert voor degenen die zich als lid van No Surrender presenteren, in strijd is met de openbare orde en een verbod van No Surrender rechtvaardigt), dit met inachtneming dus van de daaraan voorafgaande overwegingen, waaronder rov. 3.15-3.20. In dit verband moet worden bedacht dat, waar het hof in rov. 3.21, vijfde zin overweegt dat de daar bedoelde, door No Surrender bepaalde cultuur, waarin het plegen van geweld wordt verheerlijkt en waaraan leden zich niet zomaar kunnen onttrekken,49.de bijzondere omstandigheden vormen op grond waarvan de strafbare gedragingen van leden van No Surrender aan No Surrender kunnen worden toegerekend “- ook al heeft het bestuur van No Surrender daaraan geen directe leiding gegeven of er gelegenheid voor gegeven”, het hof daarmee tot uitdrukking brengt dat gelet daarop ook grond bestaat voor toerekening van die strafbare gedragingen van leden van No Surrender aan No Surrender als eigen werkzaamheid voor zover het bestuur van No Surrender daarbij zelf niet rechtstreeks is betrokken (in die zin dat het bestuur daaraan leiding heeft gegeven of daartoe doelbewust gelegenheid heeft gegeven), van welke bestuursbetrokkenheid, naar het hof vaststelt in rov. 3.21, eerste zin,50.ook sprake is (en wat, gegeven het voorgaande, op zichzelf toerekening van de desbetreffende strafbare gedragingen van leden van No Surrender aan No Surrender als eigen werkzaamheid rechtvaardigt).Aldus oordelend geeft het hof geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting omtrent de in dit geval vereiste basis voor het kunnen toerekenen van die strafbare gedragingen van leden van No Surrender aan No Surrender als eigen werkzaamheid, waarin tevens besloten ligt ’s hofs oordeel dat wat betreft de strafbare gedragingen van leden van No Surrender die zich blijkens rov. 3.21, vijfde zin laten toerekenen aan No Surrender als eigen werkzaamheid via de daarin bedoelde bijzondere omstandigheden, deze gedragingen niet hebben plaatsgevonden “als gevolg van andere” dan die door het hof bedoelde bijzondere omstandigheden51.en waarbij overigens zij aangetekend dat het hof, gegeven hetgeen het overweegt ook in rov. 3.21, niet nog weer verdergaand hoefde uit te sluiten dat deze gedragingen hebben plaatsgevonden in enige mate ook als gevolg van andere dan die door het hof bedoelde bijzondere omstandigheden. Zo’n strikte ‘causaliteiteis’ volgt ook niet uit rov. 3.6 van genoemde Hells Angels-beschikking van de Hoge Raad (waarin staat dat wanneer de rechtspersoon bij gedragingen van derden, zoals members of binnen- of buitenlandse zusterorganisaties, zelf niet rechtstreeks betrokken is in die zin dat het bestuur daaraan leiding heeft gegeven of daartoe doelbewust gelegenheid heeft gegeven, die gedragingen aan de rechtspersoon slechts als eigen ‘werkzaamheid’ kunnen worden toegerekend indien bijzondere feiten en omstandigheden daartoe grond geven) en zie ik evenmin terugkomen in rechtspraak of literatuur van nadien.52.Het dunkt mij dat het stellen van zo’n eis ook niet gewenst zou zijn, nu het antwoord op de vraag of zulke bijzondere omstandigheden zich voordoen intrinsiek contextueel is, van geval tot geval zal moeten worden gegeven en sterk zal worden gekleurd door wat in dat concrete geval redelijkerwijs heeft te gelden,53.daarbij uiteraard in acht nemend dat art. 2:20 lid 1 BW naar vaste rechtspraak van de Hoge Raad strikt dient te worden uitgelegd, zodat dus niet te licht gedragingen van derden aan de rechtspersoon als eigen werkzaamheid kunnen worden toegerekend op grond van bijzondere feiten en omstandigheden.54.Hierop loopt subonderdeel F vast: voor zover dit al feitelijke grondslag heeft, valt, gegeven het voorgaande, niet in te zien dat het hof wat betreft de in het subonderdeel bedoelde “voor toerekening benodigde causaliteit” tussen die strafbare gedragingen van leden van No Surrender en die bijzondere omstandigheden een onjuiste rechtsopvatting huldigt, ook niet in het licht van “artikel 24 Rv” en/of de in dat subonderdeel genoemde “stellingen” van No Surrender, wat het subonderdeel trouwens ook niet verder uitwerkt.55.Ook subonderdeel G strandt: voor zover dit al feitelijke grondslag heeft, valt, gegeven het voorgaande, evenmin in te zien, en legt het subonderdeel ook niet uit, dat en waarom het hof “zijn oordeel”, kennelijk in het bijzonder zijn overweging in rov. 3.21, vijfde zin (dat de daar bedoelde, door No Surrender bepaalde cultuur, waarin het plegen van geweld wordt verheerlijkt en waaraan leden zich niet zomaar kunnen onttrekken, de bijzondere omstandigheden vormen op grond waarvan de strafbare gedragingen van leden van No Surrender aan No Surrender kunnen worden toegerekend - ook al heeft het bestuur van No Surrender daaraan geen directe leiding gegeven of er gelegenheid voor gegeven), niet naar behoren zou hebben gemotiveerd.56.Dit behoeft geen verdere toelichting.

Hierop stuiten de subonderdelen af.

Subonderdeel H, ten slotte, klaagt dat het hof een onjuiste rechtsopvatting heeft gehanteerd, althans zijn oordeel onbegrijpelijk of niet naar behoren heeft gemotiveerd, omtrent de bijzondere omstandigheden die in zaken als deze tot toerekening kunnen leiden, door gedragingen in zijn beoordeling te betrekken die mogelijk, zoals door No Surrender gesteld (“vindplaatsen in onderdeel A.”), zijn gepleegd door (leden, chapters en/of brotherhoods van) NS MC en dus niet, zoals het hof heeft overwogen, door leden van No Surrender. Hoewel het hof “in de hier bestreden overweging” heeft gewezen op gedragingen van leden van No Surrender, heeft het hof ten onrechte niet, ondanks “de hierboven bedoelde stellingname van No Surrender”, uitgesloten dat onder de aan No Surrender toe te rekenen gedragingen, gedragingen van of vanuit NS MC en de bij NS MC behorende chapters en brotherhoods begrepen zijn, althans die (eventuele) uitsluiting niet naar behoren gemotiveerd, aldus nog steeds het subonderdeel.

Het subonderdeel faalt, in het voetspoor van de vorige subonderdelen en gelet op het volgende.Anders dan het subonderdeel naar de kern genomen veronderstelt, sluit het hof in rov. 3.21 van de beschikking, gelet ook op rov. 3.15-3.20 waarop rov. 3.21 (tevens) voortbouwt, waarover nader onder 3.4 hiervoor, dus wel degelijk uit, kort gezegd, dat de aan No Surrender toe te rekenen strafbare gedragingen waarop het daar doelt geen gedragingen zijn van leden van No Surrender en wel zijn gepleegd “door (leden, chapters en/of brotherhoods van) NS MC” (oftewel wel gedragingen zijn “van of vanuit NS MC en de bij NS MC behorende chapters en brotherhoods”). In zoverre gaat het subonderdeel uit van een onjuiste lezing van de beschikking en mist het daarmee feitelijke grondslag. Naar reeds volgt uit de behandeling van subonderdeel A, waarover onder 3.4 hiervoor, brengt de daarin bedoelde stellingname van No Surrender (met verwijzing naar vindplaatsen in de gedingstukken in feitelijke instanties), waarop het onderhavige subonderdeel terugvalt, niet mee dat dit oordeel van het hof onbegrijpelijk of niet naar behoren gemotiveerd zou zijn. Dit behoeft geen verdere toelichting.Hierop stuit het subonderdeel af.

Ik lees verder geen klacht(en) in (de toelichting op) het onderdeel.

Daarmee is gegeven dat onderdeel 1 faalt.

Onderdeel 2

Onderdeel 2 (“Klacht 2”) luidt als volgt:

“Onder 3.26. heeft het gerechtshof, voor zover No Surrender dat hier van belang acht en samengevat weergegeven, vastgesteld dat dat bij de chapters van een doel sprake is en dat dit, vooral ook gericht is op de ondergeschiktheid, het centrale gezag en met name de onderschikking aan het centrale gezag doorslaggevend geacht voor zijn oordeel dat de chapters (toch) niet als verenigingen zijn aan te merken. Vervolgens heeft het gerechtshof aangekondigd dit oordeel te zullen toelichten en overwogen dat zijn uitgangspunt is dat het doel van de chapters niet is te onderscheiden van dat van No Surrender. Dit oordeel heeft het gerechtshof, zoals aangekondigd, onder 3.27. verder uitgewerkt en onderbouwd.

Onder 3.27. heeft het gerechtshof onder meer overwogen, verkort gesteld, dat in het maatschappelijke verkeer leden van chapters voor de buitenstaander niet van elkaar zijn te onderscheiden maar wel, door het dragen van eigen ‘patches’ en eigen namen voor leden van No Surrender onderling, getuigt van een te strenge eis als hiervoor genoemd, alsmede dat niet is gebleken dat de chapters daadwerkelijk zelfstandig aan het rechtsverkeer deelnemen.

Onder 3.28 heeft het gerechtshof geconcludeerd dat de vrijheid die de chapters wel hebben om de gang van zaken op lokaal niveau te regelen in hoge mate ondergeschikt is aan de invloed van het centrale gezag binnen No Surrender, dat die individuele vrijheid van de chapters daardoor zeer begrensd is en dat dit uiteindelijk staat dat in de weg aan de conclusie dat de chapters als afzonderlijke verenigingen zijn aan te merken.

Onder 3.35. heeft het gerechtshof overwogen dat de brotherhoods geen formele verenigingen zijn, dat de discussie zich wat hen betreft evenzeer toespitst op de vraag of het wel informele verenigingen zijn omdat wat voor de chapters geldt, in nog grotere mate voor de brotherhoods, geldt, geoordeeld dat dat niet het geval is en dat oordeel uitgewerkt.

Door aldus te oordelen heeft het gerechtshof in strijd met de Bandidos-beslissing van de Hoge Raad, onder 3.4.1 en 3.6.357.en daarmee een te strenge eis gehanteerd om het bestaan van een informele vereniging te kunnen vaststellen, althans is dit oordeel onbegrijpelijk dan wel onvoldoende gemotiveerd.

No Surrender licht deze klacht als volgt toe.”

Met die toelichting doelt het onderdeel op nrs. 2.1-2.12 van het cassatieverzoekschrift.

In nrs. 2.1-2.3 klaagt het onderdeel dat het hof zich, in lijn met wat tijdens de mondelinge behandeling bij het hof namens No Surrender is betoogd,58.had behoren te beperken tot het vaststellen van het doel van een vereniging, zonder in te gaan op de gevolgen van dat doel voor de handelingsvrijheid van de informele vereniging (nr. 2.2). Daartoe voert het onderdeel aan (“Het gerechtshof had zich dan ook”, etc.) dat uit “de in deze klacht genoemde beslissing van de Hoge Raad”59.volgt dat aan het hebben van een doel geen beperking is gesteld, althans niet de door het hof tot uitgangspunt genomen beperking, te weten het zich onderschikken, onderwerpen aan het gezag van een andere (rechts)persoon, en voorts dat de Hoge Raad daar heeft overwogen dat het in overwegende mate onafhankelijk functioneren van de afdeling ten opzichte van de vereniging niet geldt als een vereiste voor rechtspersoonlijkheid (nr. 2.1). Daarbij komt dat No Surrender “kennelijk heeft aangevoerd”60.dat de chapters hun doel zelf hebben gekozen: hierom, en omdat het hof niets anders heeft vastgesteld, moet daarvan in cassatie (ten minste veronderstellenderwijs) worden uitgegaan, zodat eens temeer de zelfstandigheid van de chapters ten opzichte van No Surrender kan worden aangenomen (nr. 2.3).

De klacht faalt, gelet op het volgende.Startpunt is de Bandidos-beschikking van de Hoge Raad, waarin onder meer het volgende is overwogen:61.

“3.4.1 De vereniging is een rechtspersoon met leden die is gericht op een bepaald doel (art. 2:26 lid 1 BW). Als de statuten van een vereniging zijn opgenomen in een notariële akte is sprake van een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid, ook wel een formele vereniging genoemd. Als een vereniging niet beschikt over statuten die in een notariële akte zijn opgenomen, is sprake van een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid, ook wel informele vereniging genoemd. Uit art. 2:26 lid 1 BW en de toelichting daarop volgt dat voor het zijn van een informele vereniging is vereist dat er een zelfstandig lichaam is dat als zodanig deelneemt aan het rechtsverkeer, dat leden heeft en dat gericht is op een bepaald doel. Dit veronderstelt enig organisatorisch verband. Of daarvan in een concreet geval sprake is, hangt af van de omstandigheden van het geval. Dergelijke omstandigheden kunnen zijn dat er min of meer vaste regels of gebruiken zijn, dat een of meer leden coördinerende taken vervullen ten behoeve van het zelfstandige lichaam, dat er ledeninspraak is, dat gelden worden ingezameld of contributie wordt geheven, dat een bankrekening wordt aangehouden op naam van het zelfstandige lichaam of dat er een gemeenschappelijke kas is. Opmerking verdient nog dat uit de parlementaire geschiedenis blijkt dat aan het bestaan van een informele vereniging niet te zware eisen moeten worden gesteld.

(…)

3.6.1 Onderdeel B2 klaagt dat het hof (in rov. 4.33) heeft miskend dat (i) een afdeling van een vereniging in beginsel zelf geen vereniging is en dus in beginsel geen rechtspersoonlijkheid bezit, (ii) een afdeling van een vereniging alleen dan ook zelf een vereniging kan zijn en dus rechtspersoonlijkheid kan bezitten, indien de statuten of reglementen van de hoofdvereniging of de afdeling daarin expliciet of impliciet voorzien, en (iii) een afdeling van een vereniging alleen dan ook zelf een vereniging kan zijn en dus rechtspersoonlijkheid kan bezitten, indien de afdeling als zelfstandige eenheid naar buiten optreedt en deelneemt aan het rechtsverkeer, althans heeft het hof miskend dat daarvoor is vereist dat de afdeling in overwegende mate onafhankelijk van de vereniging functioneert. Indien het hof het voorgaande niet heeft miskend, is zijn beslissing niet naar behoren gemotiveerd, aldus het onderdeel.

3.6.2 Hiervoor in 3.4.2 is overwogen dat een afdeling van een vereniging op haar beurt een vereniging kan zijn en rechtspersoonlijkheid kan hebben. Wanneer die afdeling geen formele vereniging is, hangt het af van de omstandigheden van het geval of die afdeling een informele vereniging is en aldus rechtspersoonlijkheid heeft. Anders dan onderdeel B2 onder (ii) tot uitgangspunt neemt, is niet doorslaggevend of de statuten of reglementen van de hoofdvereniging of de afdeling expliciet of impliciet voorzien in rechtspersoonlijkheid van die afdeling. Op het voorgaande stuiten de onder (i) en (ii) geformuleerde klachten van onderdeel B2 af.

De klacht die is geformuleerd onder (iii) mist feitelijke grondslag, nu het hof niet heeft miskend dat een afdeling van een vereniging alleen dan ook zelf een vereniging kan zijn en dus rechtspersoonlijkheid kan bezitten, indien de afdeling als zelfstandige eenheid naar buiten optreedt en deelneemt aan het rechtsverkeer. Uit hetgeen hiervoor in 3.4.1 is overwogen volgt dat het in overwegende mate onafhankelijk functioneren van de afdeling ten opzichte van de vereniging niet geldt als een vereiste voor rechtspersoonlijkheid, zodat ook de daarop gerichte klacht van onderdeel B2 faalt. (…)”

Het hof onderkent dit ook in de beschikking.Het hof beoordeelt in rov. 3.22-3.35 van de beschikking, mede aansluitend op rov. 3.4,62.of de chapters en brotherhoods zijn aan te merken als informele verenigingen, welke vraag het hof van belang acht, omdat een verbod ten aanzien van No Surrender zich niet uitstrekt tot haar chapters en (of) brotherhoods als die zelf als rechtspersonen moeten worden aangemerkt (rov. 3.22),63.en waarbij het hof, klaarblijkelijk64.aansluiting zoekend bij die Bandidos-beschikking van de Hoge Raad, onder meer vooropstelt (rov. 3.23):

“3.23. Aan het bestaan van een informele vereniging moeten niet te zware eisen worden gesteld. De voorwaarde is bijvoorbeeld niet dat chapters of brotherhoods in overwegende mate onafhankelijk functioneren van No Surrender. Aan de andere kant kan een afhankelijkheidsrelatie bijdragen aan de conclusie dat geen sprake is van afzonderlijke verenigingen. Waar het uiteindelijk om gaat, is dat de rechter op grond van alle omstandigheden van het geval een afweging maakt tussen de mate van zelfstandigheid van de chapters en brotherhoods ten opzichte van No Surrender enerzijds en anderzijds de aard en omvang van de invloed van No Surrender op die groepen. Uitgangspunt is daarbij altijd dat een informele vereniging leden heeft, is gericht op een bepaald doel, en zelfstandig aan het rechtsverkeer deelneemt. Dat veronderstelt enig organisatorisch verband. Of daarvan in een concreet geval sprake is, hangt ook af van de omstandigheden van het geval. Dergelijke omstandigheden kunnen zijn dat er min of meer vaste regels of gebruiken zijn, dat een of meer leden coördinerende taken vervullen ten behoeve van het zelfstandige lichaam, dat er ledeninspraak is, dat gelden worden ingezameld of contributie wordt geheven, dat een bankrekening wordt aangehouden op naam van het zelfstandige lichaam of dat er een gemeenschappelijke kas is.”

Vervolgens overweegt het hof (in rov. 3.24 en 3.25, t/m de voorlaatste zin), in het kader van de vraag of de chapters informele verenigingen zijn65.en het daarop ter verweer door No Surrender gedane beroep, kort gezegd, dat de chapters naar zijn oordeel “inderdaad een zekere mate van zelfstandigheid hebben”,66.om daarna (in rov. 3.26-3.27) mede in te gaan op het doel van de chapters,67.daarbij naar de kern genomen overwegend:

dat een vereniging een rechtspersoon met leden is, die is gericht op een bepaald doel,

- dat wel vaststaat dat daarvan sprake is bij de chapters,68.

- dat anders dan ter zitting is verdedigd, het werkelijke doel - het bestaansrecht van de chapters - echter niet is het samenbrengen van motorminnende mannen in de buurt van waar zij wonen, laat staan het faciliteren van groepsactiviteiten waarbij het motorrijden centraal staat,

- dat - net als de doodskop, de revolvers, de tatoeages en de namen van de vereniging, haar chapters en haar brotherhoods - de motoren staan voor de masculiniteit van de leden en alles wat zij daaraan koppelen,

- dat essentieel daarbij is de onderlinge verbondenheid, de eenheid - maar vooral ook de ondergeschiktheid, het centrale gezag,

- dat met name dit laatste doorslaggevend is, en maakt dat de chapters (toch) niet als verenigingen zijn aan te merken,

- dat het hof dat daarna zal toelichten, waarbij uitgangspunt is dat het doel van de chapters niet is te onderscheiden van dat van No Surrender,69.

- dat in het maatschappelijk verkeer leden van chapters niet van elkaar te onderscheiden zijn: ze presenteren zich als onderdeel van een gemeenschap die No Surrender heet, en ontlenen daaraan hun bestaansrecht - niet aan het lidmaatschap van lokale afdelingen,70.

- dat, anders dan bij No Surrender, op geen enkele manier is gebleken dat de chapters desondanks daadwerkelijk zelfstandig aan het rechtsverkeer deelnemen, en

- dat dit als reden heeft dat de presentatie van (chapters van) No Surrender in het maatschappelijk leven wordt bepaald door een strikte, centraal gestuurde organisatie, zoals in feite alles binnen de organisatie strikt hiërarchisch (‘top down’) is weergegeven,71.

welke overwegingen uitmonden in de volgende slotsom (rov. 3.28):

“3.28. Dit alles geeft de doorslag bij de beantwoording van de vraag of de chapters als zelfstandige verenigingen zijn aan te merken: de vrijheid die zij wel hebben om de gang van zaken op lokaal niveau te regelen (een eigen kas naast de centrale kas, patches in aanvulling op algemene onderscheidingstekens, een eigen aannamebeleid, eigen vergaderingen, eigen regels et cetera) is in hoge mate ondergeschikt aan de invloed van het centrale gezag binnen No Surrender. Die individuele vrijheid van de chapters is daardoor zeer begrensd. Uiteindelijk staat dat in de weg aan de conclusie dat de chapters als afzonderlijke verenigingen zijn aan te merken. Dat de chapters ook een eigen naam en (meestal) een clubhuis hebben, is bovendien een onontkoombaar gevolg van het feit dat het om lokale afdelingen gaat. Op de vraag of ze als verenigingen zijn aan te merken, heeft dat geen wezenlijke invloed.”

Daarop laat het hof nog volgen (rov. 3.29-3.34):

“3.29. Het voorgaande wordt niet anders wanneer juist is dat 'Captain [betrokkene 2] verantwoordelijk was voor 'het noorden' en dat dit in zoverre los stond van 'het zuiden' in de tijd dat hij nog de scepter zwaaide over dat noorden. Dat wijst namelijk slechts op een extra bestuurslaag. Het betekent niet dat het [betrokkene 2] vrij stond het centraal geregelde beleid te negeren. Er zijn ook geen aanwijzingen voor dat hij dat heeft gedaan: voor zover uit de stukken van zijn invloed blijkt, is die in lijn met de regels die No Surrender al voor zijn komst aan de chapters oplegde. Terecht merkt No Surrender met een verwijzing naar [betrokkene 2] op dat het OM 'best een punt heeft als het gaat om het verbieden van de noordelijke chapters'. Het hof ziet echter geen aanleiding zich daartoe te beperken.

3.30. Deze extra bestuurslaag is bovendien na het vertrek van [betrokkene 2] weggevallen. Volgens een vooraanstaand lid ( [betrokkene 5] ) bestaat een onderscheid tussen noord en zuid nu zelfs helemaal niet. Het hof wil dat wel van hem aannemen. Dat betekent dat de geschiedenis rond [betrokkene 2] ook om die reden niet van belang is. Het hof moet zich namelijk richten op de huidige situatie.

3.31. Dat tussen sommige chapters en No Surrender een gespannen sfeer heerst, is evenmin een reden om te concluderen dat die chapters als vereniging moeten worden gezien. Het illustreert eerder wat hiervoor over de structuur is gezegd, en waar in enkele gevallen verzet tegen opborrelt. No Surrender noemt als voorbeelden de chapters Los Guerreros, onder leiding van [betrokkene 6] , en Los Hermanos (voorheen: Pedro de Palm). Het citaat waar No Surrender zich op beroept72., onderstreept juist de sterke verbondenheid van de chapters met No Surrender: [betrokkene 6] presenteert zich als een tegendraadse uitzondering daarop, waar hij vertelt dat hij als enige president van No Surrender tegen de andere presidenten is ingegaan.

3.32. De hiervoor genoemde chapter Los Hermanos, die als enige van de door het hof opgeroepen belanghebbenden is verschenen, heeft in lijn met No Surrender het standpunt verdedigd dat zij als zelfstandige informele vereniging moet worden aangemerkt. Daartoe is echter niets aangevoerd dat hiervoor niet al in de beoordeling is betrokken: Los Hermanos heeft zich kort gezegd beperkt tot de opmerking dat zij een eigen naam heeft en een bestuur dat uitjes organiseert (conform de doelstelling: motoruitjes), dat haar vijftien leden eigen vergaderingen bijwonen, eigen onderscheidingstekens dragen en dat zij contributie betalen. Elke verdere onderbouwing ontbreekt. Dat geldt met name ook voor de opmerking dat Los Hermanos geen verantwoording hoeft af te leggen aan de landelijke informele vereniging No Surrender. Hieraan voegt het hof nog het volgende toe.

3.33. Desgevraagd heeft de president van Los Hermanos verklaard dat deze chapter slechts beschikt over een stalling, en niet over een clubhuis. Een zelfstandig e-mailadres kon hij niet geven, en van een eigen bankrekening is evenmin iets gebleken - een constatering die overigens voor alle chapters geldt. Al met al geldt ook voor Los Hermanos dat uit niets blijkt dat zij zelfstandig aan het maatschappelijk verkeer deelneemt. Het enkele feit dat na oproeping door het hof twee advocaten voor deze chapter zijn opgetreden, dwingt niet tot een andere conclusie.

3.34. Los Hermanos is in eerste aanleg niet als belanghebbende opgeroepen. Zij voert aan dat tegen haar geen verbod kan worden uitgesproken omdat zij door die omissie een instantie heeft gemist (beoordeling van haar verweer door de rechtbank). Dat standpunt verwerpt het hof, omdat het uitgaat van de onjuiste opvatting dat Los Hermanos recht heeft op beoordeling door twee feitelijke instanties.”

Aldus komt het hof tot het oordeel, naar ook het opschrift is van rov. 3.24-3.34, dat de chapters geen informele verenigingen zijn en dat het verbod en de ontbinding van No Surrender hen daarom ook treft (daarmee responderend op de grieven 1, 2, 3, 5, 7 van No Surrender). Dit trekt het hof door naar de brotherhoods, daarmee responderend op grief 4 van No Surrender (rov. 3.35, zie ook het opschrift daarvan, waaruit tevens blijkt dat de brotherhoods ook geen informele verenigingen zijn en dat het verbod en de ontbinding van No Surrender daarom hen eveneens treft):

“3.35. De brotherhoods zijn geen formele verenigingen. De discussie spitst zich wat hen betreft dus evenzeer toe op de vraag of het wel informele verenigingen zijn. Dat is niet het geval, want wat voor de chapters geldt, geldt in nog grotere mate voor de brotherhoods: een eigen doelstelling ontbreekt, en er zijn geen beslissende feiten of omstandigheden aangevoerd of gebleken die de conclusie zouden kunnen rechtvaardigen dat zij als informele verenigingen zijn aan te merken. In tegendeel, de brotherhoods zijn ondergeschikt aan de chapters en kennen zelfs niet de vrijheden van de chapters. Daar is althans niets van gebleken.”

Ik keer nu terug naar de klacht.

Vooropgesteld zij dat de Hoge Raad in de hiervoor geciteerde Bandidos-beschikking onder meer heeft overwogen (rov. 3.4.1): dat uit art. 2:26 lid 1 BW en de toelichting daarop volgt dat voor het zijn van een informele vereniging is vereist dat er een zelfstandig lichaam is dat als zodanig deelneemt aan het rechtsverkeer, dat leden heeft en dat gericht is op een bepaald doel; dat dit enig organisatorisch verband veronderstelt; en dat of daarvan in een concreet geval sprake is, afhangt van de omstandigheden van het geval. Hieruit volgt niet dat bij de beantwoording van de vraag of de chapters informele verenigingen zijn (gelijk No Surrender is, zie ook rov. 3.1 en 3.4) geen betekenis kan toekomen aan die door het hof vastgestelde omstandigheid (zie mede rov. 3.26, slotzin) dat het doel van de chapters niet is te onderscheiden van dat van No Surrender, en dus evenmin dat het hof deze omstandigheid, en de implicaties daarvan, niet kon betrekken bij beantwoording van die vraag, zoals het doet. Dat de Hoge Raad in de genoemde Bandidos-beschikking overweegt (rov. 3.6.2) dat het in overwegende mate onafhankelijk functioneren van een afdeling van de vereniging ten opzichte van de vereniging niet geldt als een vereiste voor rechtspersoonlijkheid van die afdeling, doet daaraan naar de aard niet af. Voor zover de klacht uitgaat van een andere lezing of strekking van de genoemde Bandidos-beschikking van de Hoge Raad, biedt deze beschikking daarvoor geen basis. Dat en waarom het hof die omstandigheid - en de implicaties daarvan, waarover ook en nader direct hierna - niet kon vaststellen zoals het doet, lees ik niet in de klacht, althans niet in de vorm van een te aanvaarden betoog,73.en valt overigens ook niet in te zien. Ik betrek daarbij dat het hof (mede in rov. 3.26-3.27) niet zozeer overweegt dat de chapters geen informele verenigingen zijn omdat niet is voldaan aan het vereiste van (gerichtheid op) een bepaald doel, in het bijzonder omdat het doel van de chapters vooral ook gericht is op het zich onderschikken, onderwerpen aan het (centrale) gezag van een andere (rechts)persoon, als wel dat dit doel van de chapters niet is te onderscheiden van dat van No Surrender en verband houdt met de masculiniteit van de leden en alles wat zij daaraan koppelen,74.waarbij essentieel is de onderlinge verbondenheid, de eenheid - maar vooral ook de ondergeschiktheid, het centrale gezag. Met dit laatste bedoelt het hof (zie ook rov. 3.8-3.14 alsmede rov. 3.28, eerste en tweede zin) dat sprake is van een strikte, centraal gestuurde organisatie, waarbij de vrijheid die chapters hebben om de gang van zaken op lokaal niveau te regelen in hoge mate ondergeschikt is aan de invloed van dat centrale gezag binnen No Surrender, waardoor de individuele vrijheid van de chapters - die, naar het hof ook vaststelt (zie rov. 3.25, voorlaatste zin, te lezen in het licht van rov. 3.24 en 3.25, eerste t/m zesde zin), een zekere mate van zelfstandigheid hebben - zeer begrensd is. Dit een en ander is de opmaat naar het springende punt in ’s hofs redenering dat en waarom de chapters niet als zelfstandige verenigingen (informele verenigingen) zijn aan te merken, te weten, kort gezegd, dat in het maatschappelijk verkeer leden van chapters niet van elkaar te onderscheiden zijn en dat, anders dan bij No Surrender, op geen enkele manier is gebleken dat de chapters desondanks daadwerkelijk zelfstandig aan het rechtsverkeer deelnemen, wat als reden heeft dat de presentatie van (chapters van) No Surrender in het maatschappelijk leven wordt bepaald door dat centrale gezag binnen No Surrender (door die strikte, centraal gestuurde organisatie, waarbinnen in feite alles strikt hiërarchisch (‘top down’) is vormgegeven). Oftewel, en kort gezegd: het hof komt naar de kern genomen tot de conclusie dat de chapters niet als informele verenigingen - en daarmee als zelfstandige, van (de informele vereniging) No Surrender te onderscheiden verenigingen - zijn aan te merken nu op geen enkele manier is gebleken, anders dan bij No Surrender, dat de chapters daadwerkelijk zelfstandige lichamen zijn die als zodanig - dus (als) zelfstandig (lichaam) - deelnemen aan het rechtsverkeer, wat het hof verbindt met dat centrale gezag binnen No Surrender, waarmee niet is voldaan aan ten minste een van de vereisten voor het kunnen aanmerken van de chapters als informele verenigingen, hetgeen in lijn is met de genoemde Bandidos-beschikking van de Hoge Raad (waaronder rov. 3.4.1: “Uit art. 2:26 lid 1 BW en de toelichting daarop volgt dat voor het zijn van een informele vereniging is vereist dat er een zelfstandig lichaam is dat als zodanig deelneemt aan het rechtsverkeer, dat leden heeft en dat gericht is op een bepaald doel” [onderstreping toegevoegd, A-G]).75.,76.Tegen deze achtergrond moet dan ook worden bezien ’s hofs slotsom (in rov. 3.28) dat “[d]it alles” de doorslag geeft bij de ontkennende beantwoording van de vraag of de chapters als zelfstandige verenigingen zijn aan te merken en dat uiteindelijk “dat” in de weg staat aan de conclusie dat de chapters als afzonderlijke verenigingen zijn aan te merken, waarbij het hof nog aantekent dat de omstandigheid dat de chapters vaak ook een eigen naam en (meestal) een clubhuis hebben bovendien een onontkoombaar gevolg is van het feit dat het om lokale afdelingen gaat, welke omstandigheid geen wezenlijk invloed heeft op de vraag of de chapters als verenigingen zijn aan te merken.77.Voor zover de klacht uitgaat van een andere lezing van de beschikking is deze onjuist en mist de klacht daarmee feitelijke grondslag.78.Dat de klacht nog weer separaat een of meer pijlen richt op specifiek dat springende punt en/of in het verlengde daarvan die slotsom, lees ik niet in de klacht. Uit het daarin opgemerkte omtrent de genoemde Bandidos-beschikking van de Hoge Raad79.en de stellingname zijdens No Surrender,80.of uit die Hoge Raad-beschikking zelf, volgt overigens ook niet dat wat het hof ter zake overweegt in de beschikking in cassatie de toets der kritiek niet kan doorstaan in termen van rechtsopvatting of motivering.Kortom, met het voorgaande is gegeven dat wat de klacht aanvoert, niet meebrengt dat het hof “in strijd met de Bandidos-beslissing van de Hoge Raad, onder 3.4.1 en 3.6.3 en daarmee een te strenge eis” hanteert om het bestaan van een informele vereniging te kunnen vaststellen of ter zake onbegrijpelijk dan wel onvoldoende gemotiveerd oordeelt.Hierop stuit de klacht af.

In nrs. 2.4-2.5 klaagt het onderdeel (kennelijk) dat de overweging dat leden van chapters voor de buitenstaander niet van elkaar zijn te onderscheiden maar wel, door het dragen van eigen ‘patches’ en eigen namen voor leden van No Surrender onderling, getuigt van een te strenge eis omdat uit niets uit de Bandidos-beschikking van de Hoge Raad81.blijkt dat een voor buitenstaanders niet waarneembaar onderscheid afbreuk kan doen aan het kunnen aannemen van een informele vereniging (nr. 2.4). Daarbij komt dat “een niet of nauwelijks waarneembaar onderscheidenheid” juist het doel kan zijn van een informele vereniging, zodat de maatstaf die het hof hier aanlegt ook om die reden niet, of niet zonder meer in deze opvatting kan worden gevolgd, aldus nog steeds het onderdeel (nr. 2.5).

De klacht faalt, gelet op het volgende.Bij het oordeel of in een concreet geval sprake is van een informele vereniging is onder andere relevant, kort gezegd, of sprake is van een zelfstandig lichaam dat als zodanig deelneemt aan het rechtsverkeer, zo volgt uit rov. 3.4.1 van de Bandidos-beschikking van de Hoge Raad (weergegeven onder 3.21 hiervoor); is daarvan geen sprake, dan kan ter zake evenmin sprake zijn van een informele vereniging. Hieraan is inherent dat bij dat oordeel ook relevantie toekomt aan de wijze van presentatie van de desbetreffende organisatie naar de buitenwereld toe, zoals ook bevestiging vindt in rov. 3.6.2 van die Hoge Raad-beschikking (tevens weergegeven onder 3.21 hiervoor), waaruit blijkt:82.

“dat een afdeling van een vereniging alleen dan ook zelf een vereniging kan zijn en dus rechtspersoonlijkheid kan bezitten, indien de afdeling als zelfstandige eenheid naar buiten optreedt en deelneemt aan het rechtsverkeer.”

[onderstreping toegevoegd, A-G]

In de door de klacht bestreden rov. 3.27, eerste drie zinnen van de beschikking overweegt het hof als volgt:

“3.27. In het maatschappelijke verkeer zijn leden van chapters niet van elkaar te onderscheiden: ze presenteren zich als onderdeel van een gemeenschap die No Surrender heet, en ontlenen daaraan hun bestaansrecht - niet aan het lidmaatschap van lokale afdelingen. Het feit dat al deze subgroeperingen eigen 'patches' dragen en eigen namen hebben, maakt dat niet anders. Die patches stellen leden van No Surrender onderling weliswaar in de gelegenheid clubgenoten (ook letterlijk) te 'plaatsen', maar voor de buitenstaander zijn die nuanceringen niet onderscheidend.”

Het hof hanteert hier niet een “eis” - laat staan een “te strenge eis” - of een “maatstaf” voor het kunnen aannemen van een informele vereniging, zoals bedoeld in de klacht, maar stelt eenvoudigweg iets vast, kort gezegd dat leden van de chapters in het maatschappelijke verkeer niet van elkaar te onderscheiden zijn (daar zij zich presenteren als onderdeel van een gemeenschap die No Surrender heet en daaraan hun bestaansrecht ontlenen, niet aan het lidmaatschap van lokale afdelingen, waaraan niet afdoet het feit dat al deze subgroeperingen eigen 'patches' dragen en eigen namen hebben, nu weliswaar die patches leden van No Surrender onderling in de gelegenheid stellen clubgenoten (ook letterlijk) te 'plaatsen', maar die nuanceringen voor de buitenstaander niet onderscheidend zijn). Voor zover de klacht uitgaat van een andere lezing van de beschikking is deze onjuist en mist de klacht derhalve feitelijke grondslag. Dat en waarom het hof dit niet kon vaststellen zoals het doet, lees ik niet in de klacht83.en valt overigens ook niet in te zien. Zoals reeds uiteengezet bij de behandeling van de vorige klacht, onder 3.21 hiervoor, komt het hof in de beschikking (mede in rov. 3.26-3.28) naar de kern genomen tot de conclusie dat de chapters niet als informele verenigingen - en daarmee als zelfstandige, van (de informele vereniging) No Surrender te onderscheiden verenigingen - zijn aan te merken nu op geen enkele manier is gebleken, anders dan bij No Surrender, dat de chapters daadwerkelijk zelfstandige lichamen zijn die als zodanig - dus (als) zelfstandig (lichaam) - deelnemen aan het rechtsverkeer, wat het hof verbindt met dat centrale gezag binnen No Surrender, waarmee dus niet is voldaan aan ten minste een van de vereisten voor het kunnen aanmerken van de chapters als informele verenigingen, hetgeen dus in lijn is met de genoemde Bandidos-beschikking van de Hoge Raad. Daarbij betrekt het hof ook (“desondanks”) de genoemde vaststelling. Gezien ook rov. 3.4.1 en 3.6.2 van die Hoge Raad-beschikking, waarover hiervoor, kon het hof dat ook zo doen. Voor zover de klacht al feitelijke grondslag heeft en in andere zin betoogt, in het bijzonder waar het aanvoert dat uit niets in die Hoge Raad-beschikking blijkt “dat een voor buitenstaanders niet waarneembaar onderscheidendheid afbreuk kan doen aan het kunnen aannemen van een informele vereniging”,84.loopt deze vast op het voorgaande. Hetgeen de klacht verder aanvoert,85.brengt evenmin mee dat ’s hofs bestreden oordeel rechtens onjuist of ontoereikend gemotiveerd zou zijn, wat, gegeven het voorgaande, geen verdere toelichting behoeft.Kortom, met het voorgaande is gegeven dat wat de klacht aanvoert, niet meebrengt dat het hof “in strijd met de Bandidos-beslissing van de Hoge Raad, onder 3.4.1 en 3.6.3 en daarmee een te strenge eis” hanteert om het bestaan van een informele vereniging te kunnen vaststellen of ter zake onbegrijpelijk dan wel onvoldoende gemotiveerd oordeelt.Hierop stuit de klacht af.

In nrs. 2.6-2.10 klaagt het onderdeel dat rechtens dan wel feitelijk onjuist is de overweging in rov. 3.27 van de beschikking dat niet is gebleken dat de chapters daadwerkelijk zelfstandig aan het rechtsverkeer deelnemen, indien het hof heeft gemeend dat de door het hof in rov. 3.28 vastgestelde omstandigheid dat de chapters (meestal) een clubhuis hebben niet met zich brengt dat het hebben van een eigen clubhuis deelname inhoudt aan het rechtsverkeer (nr. 2.6). Immers, uit een dergelijk gebruik “blijkt perse” dat het de respectieve chapters toegestaan is van het desbetreffende pand gebruik te maken, zo poneert het onderdeel onder verwijzing naar (“Zie hiertoe”, etc.) de uitspraak van de rechtbank Oost-Brabant (Vzr.) van 24 juni 2013, ECLI:NL:RBOBR:2013:2701, rov. 3.686.(nr. 2.7). Het onderdeel memoreert dat die uitspraak is genoemd in noot 53 van de conclusie van A-G Vlas voor de (vorenbedoelde) Bandidos-beschikking van de Hoge Raad en dat die conclusie volgens No Surrender van belang is, omdat daarin onder 3.30 drie, in het bestuursrecht geformuleerde vereisten voor het bestaan van een informele vereniging zijn genoemd (nr. 2.8) en de Hoge Raad, naar uit die Bandidos-beschikking blijkt, die vereisten heeft overgenomen voor het civiele recht, reden waarom naar de mening van No Surrender “het enkele hebben, waaronder te verstaan: gebruik (mogen) maken, van een clubhuis”, deelname aan het rechtsverkeer impliceert (nr. 2.9). Het hof kon hierom niet, althans niet zonder nadere overweging, die ontbreekt, tot zijn oordeel komen, terwijl hierom evenmin “de toets der cassatiekritiek” kan doorstaan de overweging van het hof in rov. 3.28 “dat de chapters ook een eigen naam en (meestal) een clubhuis hebben, een onontkoombaar gevolg is van het feit dat het om lokale afdelingen gaat en dat op de vraag of ze als verenigingen zijn aan te merken, dat geen wezenlijke invloed heeft” (nr. 2.10).

De klacht faalt, gelet op het volgende.Niet valt in te zien dat en waarom het enkele “hebben van een eigen clubhuis” noodzakelijkerwijs meebrengt dat, wat betreft de desbetreffende chapter, sprake is van een zelfstandig lichaam dat als zodanig - dus (als) zelfstandig (lichaam) - deelneemt aan het rechtsverkeer, zoals, naar volgt uit rov. 3.4.1 en 3.6.2 van de Bandidos-beschikking van de Hoge Raad (weergegeven onder 3.21 hiervoor, en waarover ook onder 3.23 hiervoor), vereist is om ter zake te kunnen spreken van een informele vereniging. De vraag of sprake is van zo’n zelfstandige deelname aan het rechtsverkeer moet immers, ook in het onderhavige geval, naar het hof niet uit het oog verliest in de beschikking (mede gelet op rov. 3.23 en 3.26-3.28) en naar eveneens volgt uit rov. 3.4.1 (en 3.6.2) van die Hoge Raad-beschikking, (eveneens) worden beantwoord aan de hand van de omstandigheden van het geval:87.

“3.4.1 De vereniging is een rechtspersoon met leden die is gericht op een bepaald doel (art. 2:26 lid 1 BW). Als de statuten van een vereniging zijn opgenomen in een notariële akte is sprake van een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid, ook wel een formele vereniging genoemd. Als een vereniging niet beschikt over statuten die in een notariële akte zijn opgenomen, is sprake van een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid, ook wel informele vereniging genoemd. Uit art. 2:26 lid 1 BW en de toelichting daarop volgt dat voor het zijn van een informele vereniging is vereist dat er een zelfstandig lichaam is dat als zodanig deelneemt aan het rechtsverkeer, dat leden heeft en dat gericht is op een bepaald doel. Dit veronderstelt enig organisatorisch verband. Of daarvan in een concreet geval sprake is, hangt af van de omstandigheden van het geval. Dergelijke omstandigheden kunnen zijn dat er min of meer vaste regels of gebruiken zijn, dat een of meer leden coördinerende taken vervullen ten behoeve van het zelfstandige lichaam, dat er ledeninspraak is, dat gelden worden ingezameld of contributie wordt geheven, dat een bankrekening wordt aangehouden op naam van het zelfstandige lichaam of dat er een gemeenschappelijke kas is. Opmerking verdient nog dat uit de parlementaire geschiedenis blijkt dat aan het bestaan van een informele vereniging niet te zware eisen moeten worden gesteld.” [onderstreping toegevoegd, A-G]

Dit betekent dat het “hebben van een eigen clubhuis” als omstandigheid relevant kan zijn bij beantwoording van de vraag of de desbetreffende chapter als zelfstandige, van (de informele vereniging) No Surrender te onderscheiden vereniging (informele vereniging) valt aan te merken, maar in dat verband niet zonder meer de doorslag geeft, wat het hof (mede gelet op rov. 3.28, laatste twee zinnen, te lezen in het licht van de daaraan voorafgaande overwegingen, waaronder rov. 3.24-3.28, eerste drie zinnen) dus evenmin uit het oog verliest. Voor zover de klacht uitgaat van een andere lezing of strekking van die Hoge Raad-beschikking, biedt deze beschikking daarvoor geen basis. Voor zover de klacht uitgaat van een andere lezing van de beschikking is deze lezing onjuist en mist de klacht daarmee feitelijke grondslag. Overigens valt ook niet in te zien dat en waarom hetgeen de klacht aanvoert, zou meebrengen dat ‘s hof bestreden overweging in rov. 3.27 “rechtens dan wel feitelijk onjuist” of ontoereikend gemotiveerd zou zijn door in rov. 3.28 te onderkennen dat de chapters (ook een eigen naam en) (meestal) een clubhuis hebben, maar te oordelen dat dit niet afdoet aan de met inachtneming van alle gegeven omstandigheden van het geval bereikte slotsom dat de chapters niet als zelfstandige, van (de informele vereniging) No Surrender te onderscheiden verenigingen (informele verenigingen) zijn aan te merken, daarbij aantekenend dat dit (hebben van een eigen naam en) (meestal) hebben van een clubhuis bovendien een onontkoombaar gevolg is van het feit dat het om lokale afdelingen gaat en geen wezenlijke invloed heeft op de vraag of de chapters als verenigingen zijn aan te merken, hetgeen alleszins navolgbaar is in het licht van hetgeen het hof daaraan voorafgaand overweegt en daarbij aan omstandigheden van het geval betrekt (mede in rov. 3.24-3.27), waarover nader onder 3.21 hiervoor.

- Wat de klacht aanvoert in verband met een bestuursrechtelijke uitspraak van de voorzieningenrechter van de rechtbank Oost-Brabant88.biedt het onderdeel geen soelaas. Wat er verder zij van de op dat specifieke geval89.toegesneden overweging van de voorzieningenrechter waarop de klacht een beroep doet,90.en nog daargelaten dat daarin niet staat dat uit het gebruikmaken van een pand per se blijkt dat zulk gebruik is toegestaan (en daaruit al helemaal niet volgt dat “uit een dergelijk gebruik perse [blijkt] dat het de respectieve chapters toegestaan is van het desbetreffende pand gebruik te maken”):91.er is eenvoudigweg geen grond om aan te nemen, ook niet gelet op die enkele overweging van de voorzieningenrechter, dat in het onderhavige geval, niettegenstaande ál hetgeen het hof in de beschikking overweegt en daarbij aan omstandigheden van het geval betrekt (mede in rov. 3.24-3.27), waarover nader onder 3.21 hiervoor,92.de enkele omstandigheid dat de chapters “(meestal) een clubhuis hebben” (die het hof onderkent in rov. 3.28), zo al juist, maakt dat bij de chapters opeens wel sprake is van zelfstandige lichamen die als zodanig - dus (als) zelfstandig (lichaam) - deelnemen aan het rechtsverkeer, dus van lichamen die als zelfstandige eenheden naar buiten optreden en deelnemen aan het rechtsverkeer, zoals bedoeld in de genoemde Hoge Raad-beschikking (rov. 3.4.1 en 3.6.2), zodat de chapters opeens wel als zelfstandige, van (de informele vereniging) No Surrender te onderscheiden verenigingen (informele verenigingen) zijn aan te merken.

- Dit wordt logischerwijs niet anders doordat, naar de klacht verder nog noteert,93.die uitspraak van de voorzieningenrechter is genoemd in noot 5494.van de conclusie van A-G Vlas voor de genoemde Bandidos-beschikking van de Hoge Raad en in die conclusie, onder 3.30, drie, in het bestuursrecht geformuleerde vereisten worden genoemd voor het bestaan van een informele vereniging. Maatgevend in het onderhavige geval, dat draait om de toepassing van art. 2:20 lid 1 BW, is hetgeen de Hoge Raad heeft overwogen in die beschikking inzake art. 2:20 lid 1 BW, in het bijzonder in rov. 3.4.1 en 3.6.1-3.6.2, waarover reeds uitgebreid onder 3.21, 3.23 en dit 3.25 hiervoor. Daaruit blijkt niet als een van de vereisten dat “de organisatie als een eenheid [dient] deel te nemen aan het rechtsverkeer” (laat staan van een bevestiging van die overweging van de voorzieningenrechter in de genoemde bestuursrechtelijke procedure, en al helemaal niet in de door de klacht voorgestane zin, waarover ook bij het vorige gedachtestreepje), wel als een van de vereisten dat sprake moet zijn van “een zelfstandig lichaam dat als zodanig deelneemt aan het rechtsverkeer” (oftewel van een lichaam “dat als zelfstandige eenheid naar buiten optreedt en deelneemt aan het rechtsverkeer”), wat telkens afhankelijk is van alle omstandigheden van het geval, dus niet van ‘hard-and-fast rules’ (zoals, in het onderhavige geval, het enkele hebben van een clubhuis).

- Dit wordt logischerwijs evenmin anders doordat, naar de klacht verder nog noteert,95.de Hoge Raad, naar uit zijn Bandidos-beschikking blijkt, die drie in de conclusie van A-G Vlas voor die beschikking onder 3.30 genoemde, in het bestuursrecht geformuleerde vereisten heeft overgenomen voor het civiele recht, reden waarom naar de mening van No Surrender “het enkele hebben, waaronder te verstaan: gebruik (mogen) maken, van een clubhuis”, deelname aan het rechtsverkeer impliceert. Ik verwijs kortheidshalve naar hetgeen ik opmerkte bij het vorige gedachtestreepje. Daarmee valt ook reeds de bodem weg onder de veronderstelling in de klacht dat “het enkele hebben, waaronder te verstaan: gebruik (mogen) maken, van een clubhuis”, deelname aan het rechtsverkeer impliceert, waarbij de klacht bovendien eraan voorbijziet - “deelname aan het rechtsverkeer” - dat het erom gaat of sprake is van “een zelfstandig lichaam dat als zodanig deelneemt aan het rechtsverkeer” (oftewel van een lichaam “dat als zelfstandige eenheid naar buiten optreedt en deelneemt aan het rechtsverkeer”).

Wat de klacht hieromtrent verder nog opmerkt,96.maakt naar de aard het voorgaande niet anders. Voor zover de klacht zich nog keert tegen rov. 3.28, laatste twee zinnen,97.valt gegeven het voorgaande, en zonder verdere toelichting, die ontbreekt, niet in te zien waarom hetgeen het hof daar overweegt “de toets der cassatiekritiek” niet zou kunnen doorstaan. Dit behoeft geen verdere toelichting.Kortom, met het voorgaande is gegeven dat wat de klacht aanvoert, niet meebrengt dat het hof “in strijd met de Bandidos-beslissing van de Hoge Raad, onder 3.4.1 en 3.6.3 en daarmee een te strenge eis” hanteert om het bestaan van een informele vereniging te kunnen vaststellen of ter zake onbegrijpelijk dan wel onvoldoende gemotiveerd oordeelt.Hierop stuit de klacht af.

In nr. 2.11 stelt het onderdeel nog dat van belang is dat het hof de chapters en brotherhoods als belanghebbenden heeft aangemerkt, omdat daaruit evenzeer blijkt dat de chapters en brotherhoods rechtspersoonlijkheid bezitten, nu zij door deel te nemen aan deze procedure, deel hadden kunnen nemen aan het rechtsverkeer. Het hof heeft deze omstandigheid ten onrechte niet meegewogen, althans zijn oordeel dat deze omstandigheid hier niet van belang is, is ten onrechte niet gemotiveerd.

De klacht faalt, gelet op het volgende.Aan het slot van de mondelinge behandeling ter zitting van 11 september 2020 heeft de voorzitter van het hof het volgende opgemerkt:98.

“[H]et is de taak van het hof te beoordelen of er belanghebbenden zijn die moeten worden opgeroepen. We constateren in dit geval dat de beslissing die het hof heeft te nemen het voortbestaan raakt van de formele vereniging, de chapters en de brotherhoods. Dat betekent dat we ze als belanghebbenden hebben aan te merken. Ze zijn niet als zodanig opgeroepen en dat is iets wat we moeten repareren. We gaan zoeken naar de beste mogelijkheid om al deze entiteiten op te roepen. We proberen daarna de behandeling zo snel mogelijk voort te zetten.”99.

Ter uitvoering van deze beslissing heeft het hof NS MC, de chapters en de brotherhoods als belanghebbenden opgeroepen voor de zitting van 24 november 2020.100.Daar is van hen alleen de chapter Los Hermanos verschenen,101.niet ook NS MC, andere chapters dan Los Hermanos of enige brotherhood. Dit constateert het hof ook in rov. 2.6 van de beschikking (daarbij nog opmerkend dat NS MC, die andere chapters en de brotherhoods zich in dit hoger beroep dus niet tegen het door de rechtbank uitgesproken verbod en de ontbinding hebben verzet, maar dat volgens No Surrender zelf de rechtbank ten onrechte ervan uitgaat dat de brotherhoods van deze informele vereniging deel uitmaken, en dat No Surrender zich ook verzet tegen de veronderstelling van de rechtbank dat de chapters door het verbod worden geraakt).

In rov. 3.32-3.33 overweegt het hof als volgt:

“3.32. De hiervoor genoemde chapter Los Hermanos, die als enige van de door het hof opgeroepen belanghebbenden is verschenen, heeft in lijn met No Surrender het standpunt verdedigd dat zij als zelfstandige informele vereniging moet worden aangemerkt. Daartoe is echter niets aangevoerd dat hiervoor niet al in de beoordeling is betrokken: Los Hermanos heeft zich kort gezegd beperkt tot de opmerking dat zij een eigen naam heeft en een bestuur dat uitjes organiseert (conform de doelstelling: motoruitjes), dat haar vijftien leden eigen vergaderingen bijwonen, eigen onderscheidingstekens dragen en dat zij contributie betalen. Elke verdere onderbouwing ontbreekt. Dat geldt met name ook voor de opmerking dat Los Hermanos geen verantwoording hoeft af te leggen aan de landelijke informele vereniging No Surrender. Hieraan voegt het hof nog het volgende toe.

3.33. Desgevraagd heeft de president van Los Hermanos verklaard dat deze chapter slechts beschikt over een stalling, en niet over een clubhuis. Een zelfstandig e-mailadres kon hij niet geven, en van een eigen bankrekening is evenmin iets gebleken - een constatering die overigens voor alle chapters geldt. Al met al geldt ook voor Los Hermanos dat uit niets blijkt dat zij zelfstandig aan het maatschappelijk verkeer deelneemt. Het enkele feit dat na oproeping door het hof twee advocaten voor deze chapter zijn opgetreden, dwingt niet tot een andere conclusie.” [onderstreping toegevoegd, A-G]

Hieruit blijkt dat het hof ten aan zien van de chapter Los Hermanos in essentie de in de klacht bedoelde omstandigheid betrekt, maar afdoende gemotiveerd ontoereikend acht om te komen tot een andere conclusie dan dat al met al ook voor Los Hermanos geldt dat uit niets blijkt dat zij zelfstandig aan het maatschappelijk verkeer deelneemt, welke conclusie moet worden bezien mede in het licht van rov. 3.24-3.28 (en 3.29-3.31) alsmede rov. 3.32 en 3.33, eerste twee zinnen.Naar besloten ligt in ’s hofs beschikking, waaronder rov. 3.24-3.33, geldt gegeven hetgeen het hof daar overweegt ten aanzien van de ondanks oproeping als belanghebbenden niet verschenen chapters (dus behoudens Los Hermanos), en in lijn met dat overwogene inzake de chapter Los Hermanos, dat het enkele feit dat een of meer advocaten voor die chapters hadden kunnen optreden als zij na oproeping als belanghebbenden door het hof wel waren verschenen, wat zij dus niet hebben gedaan, niet dwingt tot een andere conclusie dan dat in de gegeven omstandigheden uit niets blijkt dat zij zelfstandig aan het maatschappelijk verkeer deelnemen (of in de woorden van rov. 3.27 van de beschikking: op geen enkele manier is gebleken dat de chapters “daadwerkelijk zelfstandig aan het rechtsverkeer deelnemen”), zoals bedoeld door het hof. Dat bij deze stand van zaken, en gezien het voorgaande, het hof gehouden was tot een nog weer nadere motivering ter zake valt niet in te zien, waarbij ik ook betrek dat die andere chapters dan Los Hermanos dus (ook na oproeping als belanghebbenden door het hof) niet zijn verschenen en dat de klacht niet aanvoert, laat staan met verwijzing naar enige stelling (met vindplaats in de gedingstukken in feitelijke instanties), dat door No Surrender en/of de chapter Los Hermanos ter zake nog meer of anders is aangevoerd waarop het hof te responderen had. Dit alles geldt temeer voor de brotherhoods (die dus, ondanks oproeping als belanghebbenden door het hof, evenmin zijn verschenen), gelet op rov. 3.35 waarin het hof vaststelt dat de discussie zich ook wat hen betreft toespitst op de vraag of het wel informele verenigingen zijn en dat dit niet het geval is, “want wat voor de chapters geldt, geldt in nog grotere mate voor de brotherhoods”.102.

Bij dit een en ander verdient nog opmerking dat die oproeping van onder meer de chapters en brotherhoods als belanghebbenden door het hof uiteraard nog geen erkenning (door het hof) impliceert van de chapters of brotherhoods als zelfstandige lichamen die als zodanig aan het rechtsverkeer deelnemen (oftewel als lichamen die als zelfstandige eenheden naar buiten optreden en deelnemen aan het rechtsverkeer), laat staan als rechtspersonen, juist omdat het hof, in het kader van dit hoger beroep inzake het op art. 2:20 lid 1 BW gebaseerde verzoek van het OM tot verbodenverklaring en ontbinding dat zich ook richtte tegen de chapters en brotherhoods (niet als van de informele vereniging No Surrender te onderscheiden rechtspersonen, maar als deel uitmakend van die informele vereniging No Surrender), en gezien ook het door No Surrender aangevoerde, mede had te beslissen of de chapters en brotherhoods al dan niet kwalificeren als zelfstandige, van (de informele vereniging) No Surrender te onderscheiden verenigingen (informele verenigingen) en daarmee rechtspersonen, waarvan onderdeel is de vraag of zij zijn aan te merken als zulke zelfstandige lichamen die als zodanig aan het rechtsverkeer deelnemen, en het dus in de rede lag om die chapters en brotherhoods als belanghebbenden op te roepen (zoals het hof dus ook onderkent, zie de aanvang van dit 3.27). Daarbij moet nog worden bedacht dat naar vaste rechtspraak van de Hoge Raad voor ieder type verzoekschriftprocedure uit de aard van die procedure en de daarmee verband houdende wetsbepalingen dient te worden afgeleid wie in dat verband belanghebbende is,103.en valt nog aan te tekenen, kort gezegd, dat waar een ‘entiteit’ (niet natuurlijk persoon) in een concreet geval als zo’n belanghebbende kan worden aangemerkt dit niet noodzakelijkerwijs impliceert dat zij ‘dus’ ook rechtspersoonlijkheid heeft (rechtspersoon is).104.Kortom, met het voorgaande is gegeven dat wat de klacht aanvoert, niet meebrengt dat het hof “in strijd met de Bandidos-beslissing van de Hoge Raad, onder 3.4.1 en 3.6.3 en daarmee een te strenge eis” hanteert om het bestaan van een informele vereniging te kunnen vaststellen of ter zake onbegrijpelijk dan wel onvoldoende gemotiveerd oordeelt.

Hierop stuit de klacht af.

Ik lees verder geen klacht(en) in (de toelichting op) het onderdeel.105.

Daarmee is gegeven dat ook onderdeel 2 faalt.

Onderdeel 3

Onderdeel 3 (“Klacht 3”) klaagt dat “[o]p grond van het voorgaande” niet in stand kunnen blijven rov. 3.39 van de beschikking (omtrent het passeren van het bewijsaanbod van No Surrender), rov. 3.35 (dat de chapters geen formele verenigingen zijn)106.en rov. 3.34 (dat het verbod en de ontbinding van No Surrender tevens Los Hermanos treft), voor zover het hof zich op de in het middel (“hier”) beschreven maatstaven heeft gebaseerd.

Het onderdeel faalt, gegeven het falen van onderdelen 1 en 2 (“het voorgaande”), in welk lot het onderhavige onderdeel, met de daarin vervatte voortbouwklacht, deelt. Dit behoeft geen verdere toelichting.

Slotsom

De slotsom luidt dat de beschikking in stand kan blijven, nu alle daartegen gerichte klachten falen.