HR, 09-04-2013, nr. 11/00759

Op 12 februari 2013 heb ik in deze zaak een conclusie genomen. Ik heb toen het voorgestelde middel besproken en ben tot de conclusie gekomen dat dit middel faalt. Op 25 februari 2013 heeft de raadsman van de verdachte op deze conclusie gereageerd. Deze reactie komt er, voor zover hier van belang, kort gezegd op neer dat ik er ten onrechte van zou zijn uitgegaan dat de cassatieschriftuur slechts één middel bevat. Op dat punt wil ik in deze aanvullende conclusie graag reageren.

Namens de verdachte is op 20 oktober 2011 per fax een schriftuur ingediend. Deze schriftuur bestond uit vijf pagina's en bevatte twee middelen van cassatie. De op 21 oktober 2011 ter griffie binnengekomen originele schriftuur wijkt echter af van de faxschriftuur. Het origineel bestaat uit vier pagina's en bevat slechts één cassatiemiddel. De derde pagina van de faxschriftuur, met daarop de toelichting op het eerste middel en het tweede middel, ontbreekt. In mijn conclusie ben ik - uiteraard - uitgegaan van het origineel. Dat het origineel kennelijk niet compleet is, komt mijns inziens voor rekening van de raadsman. Overigens is daaruit geen bloed gevloeid. In mijn conclusie van 12 februari 2013 heb ik zowel het eerste middel als (onder 7 e.v.) ook de in de toelichting op het (ontbrekende) tweede middel aangevoerde klacht besproken.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG

Nr. 11/00759

Mr. Vegter

Zitting: 12 februari 2013

Conclusie inzake:

[Verdachte]

Het middel klaagt dat het Hof ten aanzien van het eerste bewezenverklaarde feit niet heeft beslist op de grondslag van de tenlastelegging, omdat ten onrechte geen keuze is gemaakt uit de in de tenlastelegging opgenomen alternatieven. In de toelichting onder 4 wordt daaraan nog toegevoegd dat de bewijsmiddelen onvoldoende zijn om daaruit te destilleren dat de door verdachte gebezigde woorden redelijkerwijs kunnen worden verstaan als specifieke bedreiging met de dood of zwaar lichamelijk letsel.

Ten laste van de verdachte is onder 1 bewezenverklaard dat:

Deze bewezenverklaring steunt op de volgende bewijsmiddelen:

Ten aanzien van het onder 1 bewezen verklaarde:

De verklaring van de verdachte, afgelegd ter terechtzitting in eerste aanleg van 5 februari 2009.

Deze verklaring houdt in, voor zover van belang en zakelijk weergegeven:

Ik heb de politie gevraagd of ze van Meer en Vaart waren. Ik was vroeger een keer in elkaar geslagen door politieagenten van Meer en Vaart en ik dacht dat dit misschien dezelfde agenten waren."

Hoewel de presentatie van een zelfstandige klacht louter in de toelichting geen schoonheidsprijs verdient, zal ik die klacht desondanks bespreken. Voor een veroordeling ter zake van bedreiging met enig misdrijf tegen het leven gericht is vereist dat de bedreiging van dien aard is en onder zodanige omstandigheden is geschied dat bij de bedreigde de redelijke vrees kon ontstaan dat hij het leven zou kunnen verliezen.2. Niet vereist wordt dat een dergelijke vrees ook daadwerkelijk is ontstaan.3. De bedreigende woorden kunnen op zichzelf reeds een bedreiging in de zin van artikel 285 Sr opleveren, maar indien dit niet het geval is kunnen de omstandigheden waaronder de bedreiging is geschied de uitlatingen een bedreigend karakter geven. Het Hof heeft naar aanleiding van een verweer inhoudende dat de bewezenverklaarde woorden niet bedreigend zijn het volgende overwogen:

Op zich zelf lijken mij de bewezenverklaarde woorden "Jij moet voortaan wel uitkijken. Jullie moeten voortaan wel achterom kijken" nog niet voldoende voor bedreiging. Ze zijn daarvoor te vaag en er is geen rechtstreeks verband met een misdrijf tegen het leven gericht of zware mishandeling. In vergelijking met de telefonische mededeling "bedankt voor die acht jaar. Als ik vrij kom ga ik jou als eerste pakken" die door uw Raad op zichzelf onvoldoende werd geoordeeld voor een veroordeling ter zake van bedreiging met enig misdrijf tegen het leven gericht 4. zijn de in de onderhavige zaak aan de orde zijnde woorden bepaald niet bedreigender. In de lagere rechtspraak volgden vrijspraken bij de volgende verbale bedreigingen5.: 'Chekan (verrader in de Marokkaanse taal), ik ga jou aanpakken en/of je gaat het zien'6., 'Ik krijg je nog wel te pakken, of je uniform bent of niet'7. en 'Als jij de verklaring niet intrekt, zal het jou bezuren. En u ook' en/of 'dat verdachte de bedoelde personen nog wel zou krijgen'8.

Het komt hier aan op de omstandigheden.9. Die omstandigheden kunnen maken dat woorden die op zich zelf niet bedreigend zijn of waarover geaarzeld kan worden door de context bedreigend worden. Een voorbeeld is de uiting, tegenover een beveiligingsbeambte, "Ik onthoud je gezicht en als je in burger loopt dan pak ik je", Die levert volgens uw Raad bedreiging op mede doordat het slachtoffer kennis droeg van de kort daarvoor geuite bedreiging tegen het leven gericht van een collega.10. Het gaat dan dus om de woorden in hun relatie met de omstandigheden die bepalend zijn. Het oordeel of een uiting bedreigend is en of redelijkerwijs vrees kan ontstaan voor een levensdelict of zware mishandeling is daarmee, zoals Keijzer het uitdrukt, afhankelijk van allerlei factoren en noodzakelijkerwijs verweven met waarderingen van feitelijke aard. Dat oordeel kan in cassatie slechts marginaal worden getoetst.11.

Het Hof heeft in het bestreden arrest op goede grond aan de omstandigheden in een bewijsoverweging aandacht besteed. Twee factoren springen in het oog: 1. De uiting is geïndividualiseerd en concreet gericht op een bepaald persoon12. te weten een politieambtenaar13. die verdachte al langer (van gezicht mede door een eerdere confrontatie) kent en van wie hij weet waar hij werkt; verdachte maakt de essentie van die wetenschap ook duidelijk kenbaar; 2. Verdachte keek naar het kenteken van het politievoertuig. Uit bewijsmiddel 2 blijkt dat hij daartoe naar de voorzijde van de politieauto liep. Dit komt mede in het licht van het postuur en de blik van verdachte intimiderend over. Het is niet onbegrijpelijk dat het Hof gelet op deze omstandigheden tot de slotsom komt dat de geuite woorden kunnen worden aangemerkt als een bedreiging met een misdrijf tegen het leven en/of met zware mishandeling. De bewijsmiddelen bevatten overigens nog meer omstandigheden die kennelijk door het Hof in aanmerking zijn genomen. Zie bewijsmiddel 3 waaruit blijkt dat verdachte tegen een andere agent zegt: Dan ken ik u ook vanaf dit moment. Ook blijkt onder meer uit dat bewijsmiddel dat verdachte de woorden heeft herhaald. Het is geen 'slip of the tongue' of een moeilijk te beheersen eenmalige uiting van boosheid. Bovendien heeft het Hof de woorden van verdachte dat hij niet wilde dreigen kennelijk als provocatief opgevat en ook dat is niet onbegrijpelijk. Onontkoombaar lijkt mij dat bij het oordeel of van bedreiging sprake is niet kan worden uitgewist dat toen werd getracht verdachte ter zake van bedreiging aan te houden een nogal hevig geweldsincident is ontstaan tussen enerzijds verdachte en zijn broer en anderzijds de politie (feiten 2 en 3).

De slotsom is dat het middel faalt, nu het Hof met inachtneming van de juiste maatstaf en de omstandigheden van het geval, tot het oordeel is gekomen dat de woorden bedreigend waren.

Ambtshalve merk ik nog het volgende op. De verdachte heeft op 7 februari 2011 beroep in cassatie ingesteld. De Hoge Raad zal uitspraak doen nadat meer dan twee jaren zijn verstreken na het instellen van het cassatieberoep. Dit brengt mee dat de redelijke termijn als bedoeld in art. 6, eerste lid, EVRM is overschreden. Dit moet leiden tot strafvermindering. Overigens heb ik geen andere gronden aangetroffen waarop het arrest ambtshalve zou moeten worden vernietigd.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak, maar uitsluitend wat betreft de duur van de opgelegde gevangenisstraf. De Hoge Raad kan de hoogte daarvan verminderen naar de gebruikelijke maatstaf. Voor het overige strekt deze conclusie tot verwerping van het beroep.