HR, 01-04-2003, nr. 01748/01

Verdachte is door het Gerechtshof te 's-Gravenhage veroordeeld tot drie jaren gevangenisstraf en een geldboete van f. 500.000,- wegens - kort gezegd - medeplegen van invoer van hashish, deelname als leider aan een criminele organisatie en het omkopen van een ambtenaar.

Tegen deze uitspraak heeft verdachte cassatieberoep doen instellen.

Namens verdachte hebben mr J. Goudswaard en mr M.E. de Meijer, advocaten te 's-Gravenhage, acht middelen van cassatie voorgesteld. Deze zaak hangt samen met 01731/01, 01747/01 en 01749/01, waarin ik heden eveneens concludeer.

Het eerste middel klaagt dat de redelijke termijn als bedoeld in art. 6, eerste lid, EVRM is overschreden doordat meer dan acht maanden zouden zijn verstreken tussen het moment waarop beroep in cassatie werd ingesteld en de dag waarop de stukken ter griffie van de Hoge Raad zijn ontvangen.

Namens verdachte is op 20 februari 2001 beroep in cassatie ingesteld. Blijkens een op de inventaris van de stukken geplaatst stempel zijn deze op 16 augustus 2001 ter griffie van de Hoge Raad binnengekomen, dus binnen de door de Hoge Raad gestelde termijn van acht maanden (HR 3 oktober 2000, NJ 2000, 721, m.nt. JdH).

Het middel mist feitelijke grondslag en faalt om die reden.

Het tweede middel richt zich tegen de wijze waarop het Hof het beroep op nietigheid van de dagvaarding ten aanzien van het als feit 4 tenlastegelegde heeft verworpen.

Aan de verdachte is bij inleidende dagvaarding, zoals op de voet van art. 314a Sv nader omschreven, onder 4 ten laste gelegd dat:

Het Hof heeft het in het middel bedoelde verweer als volgt samengevat en verworpen:

De aard van het misdrijf - deelneming aan een organisatie die als oogmerk heeft het plegen van misdrijven - brengt mee dat in de tenlasteleggging dikwijls zal moeten worden volstaan met een ruime aanduiding van tijd en plaats en een globale aanduiding van de misdrijven waarop het oogmerk gericht is. Vandaar dat in een tenlastelegging die is toegesneden op art. 140 Sr kan worden volstaan met het vermelden van de kwalificaties (vgl. HR 29 april 1997, NJ 1997, 666). Een tenlastelegging als de onderhavige is daarbij in beginsel niet onaanvaardbaar, zoals blijkt uit de door de Hoge Raad aanvaarde vergelijkbare tenlastelegging in HR 15 december 1998, NJ 1999, 205.

In deze zaak verwijst de tenlastelegging naar zaak 140. In het dossier wordt in het betreffende proces-verbaal melding gemaakt van de organisatie waarbij verdachte en [medeverdachte 3] als organisatoren betrokken waren en van diverse misdrijven waarbij de organisatie betrokken was, waaronder transporten van hashish uit Pakistan en het vervalsen van T1-formulieren behorende bij uit Pakistan afkomstige containers. Over dat laatste wordt vermeld dat de zaken 3, 5, 6, 7 en 16 na overleg met de officier van justitie nader werden onderzocht (blz. 28). Dat zijn de zaken waar de in de bewijsvoering opgenomen T1-documenten bij behoren. Mede gelet op de plaatsaanduiding in de tenlastelegging Nederland en/of Pakistan heeft het Hof kunnen aannemen dat het duidelijk was dat het tenlastegelegde oogmerk mede betrekking had op deze valsheidsdelicten. Dat oordeel is, mede gelet op de omstandigheid dat de verdediging in eerste aanleg bij de ondervraging van verdachte over het deelnemen aan een criminele organisatie heeft medegedeeld dat zij verdere voorhouding van stukken niet nodig achtte (p. 89 proces-verbaal van de terechtzittingen in eerste aanleg) en in hoger beroep bij de ondervraging van verdachte heeft medegedeeld dat zij met betrekking tot de T1-documenten geen stukken voorgehouden wenste te zien en dat deze stukken als voorgehouden konden worden beschouwd (proces-verbaal terechtzitting van 8 december 2000, p. 2) niet onbegrijpelijk. Als het de verdediging niet duidelijk was welk verwijt de verdachte in dit verband werd gemaakt had het immers voor de hand gelegen dat zij had verzocht om de betreffende stukken voor te houden.

Het middel faalt.

Het derde middel klaagt dat het Hof het verweer dat het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk dient te worden verklaard ten aanzien van de feiten 4 en 2 heeft verworpen op ontoereikende gronden.

Het Hof heeft het in het middel bedoelde verweer als volgt samengevat en verworpen:

De regeling van de sluiting van het gerechtelijk vooronderzoek is met ingang van 1 februari 2000 (Wet herziening gerechtelijk vooronderzoek van 27 mei 1999, Stb. 1999, 243) gewijzigd. Met het oog op de bespreking van het middel geef ik eerst de ten tijde van de gerechtelijke vooronderzoeken toepasselijke regelgeving weer.

Artikel 237 (oud) Sv:

Artikel 243 (oud) Sv:

Artikel 255 (oud) Sv:

Het middel begint met de stelling dat het Hof de wettelijke regeling heeft miskend en dat uit een juiste uitleg, als in het middel uiteengezet, volgt dat de mededeling aan de raadsman omtrent de sluiting van het gerechtelijk vooronderzoek niet gelijk kan worden gesteld met een kennisgeving van niet verdere vervolging. Die stelling behoeft geen bespreking omdat het Hof niet is uitgegaan van de opvatting dat die mededeling als een kennisgeving van niet verdere vervolging kan worden beschouwd.

De tweede klacht komt erop neer, dat het Hof ten onrechte heeft geoordeeld dat verdachte er hooguit op kon vertrouwen dat het openbaar ministerie hem ter zake van de feiten waarop het gerechtelijk vooronderzoek betrekking had, slechts op grond van na 20 september 1995 opkomende nieuwe bezwaren wederom in rechte zou kunnen betrekken. De klacht wordt niet verder toegelicht.

Ook deze klacht treft geen doel. Het Hof heeft onbestreden en niet onbegrijpelijk geoordeeld dat de mededeling van de sluiting van het gerechtelijk vooronderzoek in deze zaak tevens moet worden beschouwd als een kennisgeving van niet verdere vervolging. Deze kennisgeving is gedateerd op 20 september 1995. De beslissing om niet verder te vervolgen kon alleen berusten op hetgeen op dat tijdstip aan bezwaren tegen de verdachte bekend was, waarbij het Hof met het woord "hoogstens" tot uitdrukking heeft gebracht dat het niet wil uitsluiten dat hier zou moeten worden gedacht aan de bezwaren die bekend waren op het tijdstip, dat de officier van justitie aan de rechter-commissaris heeft meegedeeld dat van verdere vervolging in de zaak tegen verdachte zou worden afgezien. Terecht heeft het Hof geoordeeld dat bezwaren die bekend zijn geworden nadat de kennisgeving van niet verdere vervolging is ondertekend, ter kennis van de raadsman is gebracht en is uitgegaan ter betekening aan de verdachte als nieuwe bezwaren in de zin van art. 255 Sv moeten worden beschouwd. De omstandigheid dat tussen het tijdstip waarop de kennisgeving ter betekening is uitgegaan en het tijdstip waarop deze daadwerkelijk aan de verdachte is betekend enige tijd is verlopen, betekent niet dat kan worden aangenomen dat bezwaren die in die periode bekend zijn geworden, bij de beslissing tot niet verdere vervolging zijn meegewogen. Het zal ook in veel gevallen organisatorisch onmogelijk zijn om uitreiking te voorkomen nadat de kennisgeving ter betekening is uitgegaan.

Het middel faalt.

Het vierde middel klaagt dat het Hof het verweer dat het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk dient te worden verklaard wegens - onder meer - het afluisteren en uitwerken van een aantal tussen de verdachte en enige geheimhouders gevoerde telefoongesprekken op onjuiste, althans onbegrijpelijke gronden, heeft verworpen.

Het Hof heeft het in het middel bedoelde verweer als volgt samengevat en verworpen:

De eerste klacht van het middel luidt dat het Hof niet heeft beslist op het verweer dat het openbaar ministerie niet-ontvankelijk moet worden verklaard op grond van het feit dat er gesprekken zijn afgeluisterd tussen verdachte en geheimhouders. Er zou enkel beslist zijn op het verweer met betrekking tot het afluisteren van gesprekken tussen de medeverdachte [medeverdachte 3] en diens raadsman.

Die klacht mist feitelijke grondslag. Uit de overwegingen van het Hof kan worden opgemaakt dat het Hof ook heeft beslist op het verweer voor zover dat zag op de afgeluisterde gesprekken tussen de verdachte en advocaten. Het Hof begint zijn overwegingen immers met: "In confesso is dat diverse telefoongesprekken gevoerd tussen de verdachte en raadslieden zijn afgetapt en afgeluisterd op telefoonaansluitingen die niet op naam van de raadslieden stonden". Ook uit de verdere overwegingen kan worden afgeleid dat het Hof zowel de afgeluisterde gesprekken tussen de medeverdachte en zijn raadsman mr Harff heeft beoordeeld als de gesprekken tussen de verdachte en geheimhouders. Dit blijkt voorts uit de in de overwegingen van het Hof onder 1.5 opgenomen verklaring van Bontekoe. In die verklaring wordt verwezen naar gesprek met het nummer 1110, waarover Bontekoe opmerkt dat dit gesprek ten onrechte is uitgewerkt. Het gesprek met dit nummer betrof een gesprek tussen de verdachte en een advocaat. De uiteindelijke slotsom waarin het Hof oordeelt dat het verweer faalt in al zijn onderdelen moet dan ook zo worden begrepen dat dit zowel ziet op het verweer met betrekking tot de gesprekken tussen de verdachte en geheimhouders als het verweer met betrekking tot de gesprekken van de medeverdachte [medeverdachte 3] en zijn raadsman.

Voorts wordt geklaagd dat het Hof ten onrechte geen gevolgen heeft verbonden aan de schending van art. 125h, tweede lid, Sv gelet op het belang van dat voorschrift.

In dat verband stelt het middel dat het Hof de ratio van art. 125h, tweede lid, (oud) Sv heeft miskend door te overwegen dat niet is gesteld dat in de afgeluisterde gesprekken materieel sprake is geweest van inhoudelijke mededelingen als bedoeld in art. 125h, lid 2 jo. 218 Sv en dat niet blijkt dat het gewraakte afluisteren enige van belang zijnde onderzoeksgegevens heeft opgeleverd. Aldus zou het Hof een ongeoorloofd onderscheid hebben gemaakt ten aanzien van het soort mededelingen die gedaan zijn door de verschoningsgerechtigde.

Ik meen dat de stellers van het middel de overwegingen van het Hof niet juist interpreteren. In deze zaak zijn er gesprekken tussen verdachte en geheimhouders en een medeverdachte en zijn advocaat afgetapt en afgeluisterd, terwijl een gedeelte van deze gesprekken is uitgewerkt en in het dossier is gevoegd. Het Hof heeft niet overwogen dat die gesprekken niet onder het bereik van art. 125h lid 2 (oud) Sv vielen, het Hof heeft de inhoud van die gesprekken enkel betrokken in zijn oordeel of de verdachte door de handelwijze zodanig in zijn belangen is geschaad dat een processuele sanctie moet volgen. Buiten kijf staat, ook voor het Hof, dat de handelwijze met betrekking tot het aftappen en afluisteren van de gesprekken tussen de verdachte/medeverdachte en geheimhouders niet juist was. Dat sluit echter niet uit dat bij het beantwoorden van de vraag wat het gevolg van dit vormverzuim moet zijn, aandacht wordt geschonken aan de ernst van de inbreuk en de gevolgen die deze in het proces heeft gehad. Van een onjuiste uitleg van art. 125h, lid 2 (oud) Sv is dan ook geen sprake.

Daarmee kom ik bij de klacht dat het oordeel van het Hof dat de geschetste gang van zaken geen aanleiding geeft tot toepassing van consequenties in de zin van art. 359a Sv onvoldoende is gemotiveerd.

Ook die klacht acht ik niet gegrond. Het gaat hier niet om een zo centraal rechtsbeginsel dat ernstige schending zonder meer tot niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie dient te leiden, zoals volgt uit HR 3 juli 2001, NJ 2002, 8. In die zaak ging het om een huiszoeking bij een geheimhouder met schending van art. 98 Sv. Het oordeel van het Hof dat deze schending diende te leiden tot niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie omdat te dezen "een zeer belangrijk rechtsbeginsel in ernstige mate was geschonden", welk oordeel mogelijk was ontleend aan HR 1 juni 1999, NJ 1999, 567, was volgens de Hoge Raad onjuist. Het ging hier naar het oordeel van de Hoge Raad, anders dan in dat laatste arrest het geval was, namelijk niet om handelingen in strijd met de grondslagen van het strafproces en met de verhouding openbaar ministerie en rechter. Dat sluit niet uit dat inbreuken op het verschoningsrecht in een concreet geval zo ernstig kunnen zijn dat daardoor doelbewust of met grove verwaarlozing van de belangen van de verdachte aan diens recht op een eerlijk proces tekort is gedaan met als gevolg de niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie (HR 19 december 1995, NJ 1996, 249). Maar dan moet wel worden vastgesteld dat op deze wijze aan verdachtes recht op een eerlijk proces tekort is gedaan.

In casu is het Hof van oordeel dat dat laatste niet het geval is. Dat oordeel geeft gelet op de omstandigheid dat het Hof heeft vastgesteld

Daarmee resteert de vraag of het Hof op toereikende gronden ook geen toepassing heeft gegeven aan strafvermindering op grond van art. 359a Sv. In casu gaat het om onregelmatigheden die op zich los staan van de vraag of de verdachte de tenlastegelegde feiten heeft begaan. De afgeluisterde tapgesprekken zijn niet voor het bewijs gebezigd. Gelet op de door het Hof vastgestelde feiten, te weten dat niet aannemelijk is dat de onregelmatigheden van enige invloed van betekenis op het onderzoek zijn geweest, terwijl evenmin aanleiding is om te veronderstellen dat zijdens een of meer der betrokken ambtenaren van moedwillige c.q. opzettelijke verzuimen sprake is geweest, acht ik de beslissing van het Hof om ook voor wat betreft de mogelijkheid van strafvermindering geen toepassing te geven aan art. 359a Sv niet onbegrijpelijk. De vaststelling van het Hof impliceert immers dat de inbreuken op de rechten van de verdachte van een geheel andere orde waren dan de onrechtmatigheden die zich hadden voorgedaan in HR 22 september 1998, NJ 1999, 104 (Zaanse verhoormethode), in welke zaak de Hoge Raad oordeelde dat het oordeel van het Hof dat er geen reden was tot strafvermindering over te gaan gelet op de ernst van de vastgestelde schendingen van art. 29 Sv zonder nadere motivering onbegrijpelijk was.

Ten slotte wordt geklaagd dat het Hof niet heeft beslist op het verweer dat de Officier van Justitie de beslissing van de rechter-commissaris tot vernietiging van het gewraakte materiaal in strijd met de wettelijke verplichtingen niet ten uitvoer heeft gelegd. Die klacht mist feitelijke grondslag nu het Hof heeft vastgesteld dat die beslissing voor zover dat mogelijk was wel ten uitvoer is gelegd en dat ten aanzien van de enkele tapverbalen die er doorheen zijn geslipt niet aannemelijk is dat van de zijde van de betrokken functionarissen van moedwillige verzuimen sprake is geweest.

Ik acht het middel in al zijn onderdelen niet aannemelijk.

Het vijfde middel klaagt dat het Hof het onder 4 bewezenverklaarde niet uit de gebezigde bewijsmiddelen heeft kunnen afleiden. Meer in het bijzonder kan uit de bewijsmiddelen niet volgen dat de verdachte enige wetenschap had van de gepleegde valsheid in geschrift.

Ten laste van de verdachte is onder 4 bewezenverklaard dat:

De stellers van het middel stellen zich op het standpunt dat bij een verdachte aan wie deelname aan een criminele organisatie is tenlastegelegd enige wetenschap dient te bestaan van de concrete door die organisatie beoogde strafbare feiten en beroepen zich daarbij op een uitspraak van de Hoge Raad van 5 juni 2001, NJ 2001, 518. Die opvatting is onjuist. In HR 8 november 1997, NJ 1998, 225 heeft de Hoge Raad geoordeeld dat voor "deelneming" in de zin van art. 140 Sr voldoende is dat de betrokkene in zijn algemeenheid weet (in de zin van onvoorwaardelijk opzet) dat de organisatie tot oogmerk heeft het plegen van misdrijven. Bij arrest van 8 oktober 2002 (02117/01, LJN: AE 5651) heeft de Hoge Raad dit nogmaals bevestigd. In NJ 2001, 518 is evenmin de eis neergelegd dat de deelnemer van de concrete misdrijven op de hoogte is. De bewezenverklaring was in die zaak onvoldoende gemotiveerd omdat uit de bewijsmiddelen niet kon volgen dat de verdachte op de hoogte was van het oogmerk misdrijven - welke dan ook - te plegen. Dat verdachte daar wel van op de hoogte was kan onder meer worden afgeleid uit de bewijsmiddelen 55 en 57 en 63 tot en met 65.

Het middel faalt.

Het zesde middel klaagt dat het Hof de voor het bewijs gebezigde inhoud van de door de verdachte ter terechtzitting afgelegde verklaring heeft gedenatureerd.

Blijkens het proces-verbaal van de terechtzitting van 8 december 2000 heeft de verdachte onder meer het volgende verklaard:

Als bewijsmiddel 50 heeft het Hof gebezigd de verklaring van de verdachte - voorzover hier van belang - inhoudende:

De stellers van het middel betogen dat de verdachte ter zitting heeft aangegeven dat hij [betrokkene 1] slechts tweemaal heeft ingeschakeld voor exporten, die met de tenlastegelegde feiten niets van doen hebben. Aldus zou het Hof aan de als bewijsmiddel gebezigde verklaring een wezenlijk andere strekking hebben gegeven.

In een nadere bewijsoverweging heeft het Hof ten aanzien van het onder 4 bewezenverklaarde (de deelname als leider aan een criminele organisatie) overwogen dat sprake was van een gestructureerd samenwerkingsverband. De T1 strookjes, die met vervalste Zwitserse stempels waren afgestempeld, ontving [betrokkene 1] direct of indirect van [medeverdachte 3]; direct naast hem stond de verdachte [verdachte]. [Betrokkene 1] was de man die belast was met het papierwerk rondom de invoering van de containers. Uit de bewijsmiddelen 64 en 65 volgt voorts dat in gevallen waarin containers besteld werden in Pakistan de daarop betrekking hebbende papieren door de verdachte aan [medeverdachte 3] werden overhandigd, die even later weer aan [betrokkene 1] werden overhandigd. In de bestreden uitspraak ligt dus als oordeel van het Hof besloten dat de verklaring van de verdachte geen geloof verdient voorzover die verklaring inhoudt dat [betrokkene 1] slechts twee maal een export heeft geregeld voor de verdachte. Aan de erkenning dat de verdachte [betrokkene 1] kende en dat als de verdachte een import en/of export had die moeilijk was, [betrokkene 1] daarvoor de documenten regelde is door het Hof geloof gehecht; aan de bewering dat [betrokkene 1] slechts twee maal een document zou hebben geregeld, niet (vgl. Knigge, Leerstukken van strafprocesrecht, vijfde druk, blz. 145). Het stond het Hof vrij, gelet op de aan hem als feitenrechter voorbehouden selectie en waardering van het bewijsmateriaal, de verklaring van de verdachte tot het bewijs te bezigen met weglating van die door het Hof ongeloofwaardig geachte onderdelen (vgl. HR 4 januari 2000, NJ 2000, 225). Het tot het bewijs gebezigde deel van de verklaring van de verdachte heeft niet een andere betekenis heeft gekregen dan dit in het verband van de gehele verklaring had. Van denaturering is dan ook geen sprake.

Het middel faalt.

Het zevende middel klaagt over de afwijzing van het verzoek om de getuige [getuige 1] te doen horen.

De gang van zaken met betrekking tot het verzoek de getuige [getuige 1] te doen horen kan als volgt worden samengevat. Bij tussenarrest van 26 april 2000 heeft het Hof onder meer het verzoek om de getuige Lengton te horen toegewezen. Deze getuige heeft op 2 en 3 oktober 2000 een verklaring afgelegd. Met name naar aanleiding van deze verklaring heeft de verdediging bij brief van 18 oktober 2000 de wens te kennen gegeven [getuige 2], naast een tweetal andere getuigen, te doen horen. Uit een zich bij het dossier bevindende brief van 24 oktober 2000 afkomstig van de voorzitter gericht aan de rechter-commissaris volgt dat het Hof het praktisch achtte het horen van de drie verzochte getuigen besloten te achten in de aan de rechter-commissaris bij tussenarrest van 26 april 2000 gegeven opdracht. De getuige [getuige 2] heeft bij de rechter-commissaris verklaard dat [getuige 1] hem heeft meegedeeld dat hij betrokken is geweest bij een infiltratie in Zwitserland tegen in ieder geval de verdachte.

Het proces-verbaal ter terechtzitting van 15 december 2000 houdt het volgende in:

Blijkens het proces-verbaal van de terechtzitting van 15 januari 2001 heeft het Hof ten aanzien van het verzoek de getuige [getuige 1] te horen als volgt beslist:

Bij dupliek is door de verdediging opnieuw verzocht om [getuige 1] als getuige te doen horen. Het Hof heeft dat verzoek als volgt afgewezen:

De eerste klacht houdt in dat uit het feit dat [getuige 1] in zijn brief heeft aangegeven "vorläufig" niet naar Rotterdam te willen komen niet kan volgen dat hieruit "niet blijkt van enige bereidheid al dan niet op termijn om te worden gehoord".

Deze klacht kan niet slagen. Het Hof heeft overwogen dat uit de brieven van [getuige 2] en de handgeschreven Duitstalige brief van de getuige niet blijkt van enige bereidheid om al dan niet op termijn te worden gehoord. De brief van [getuige 2] houdt dienaangaande onder meer het volgende in:

De Duitstalige brief van de getuige houdt in:

en

Uit de inhoud van deze beide brieven, zowel op zichzelf als in samenhang bezien, heeft het Hof kunnen afleiden dat de getuige [getuige 1] niet bereid was binnen een aanvaardbare termijn enige medewerking te verlenen.

Vervolgens wordt geklaagd over de afwijzing van het herhaalde verzoek de getuige te horen bij arrest van 8 februari 2001. De overweging van het Hof dat ten aanzien van het adres van de getuige geen nieuwe feiten of omstandigheden zijn aangevoerd, terwijl de verdediging heeft gesteld dat het adres moeiteloos via de justitiële kanalen zou zijn te verkrijgen, wordt door de stellers van het middel onbegrijpelijk geacht.

Deze klacht kan niet slagen. Uit de afwijzing van het verzoek om [getuige 1] te horen ter terechtzitting van 15 januari 2001 kan worden opgemaakt dat dit oordeel berust op twee van elkaar onafhankelijke argumenten: zijn adres is niet bekend en hij is niet bereid om een verklaring af te leggen. Dit laatste argument kan het oordeel van het Hof zelfstandig dragen, zodat de gestelde gebreken in het oordeel over de mogelijkheid de verblijfplaats van de getuige te achterhalen, geen bespreking behoeven.

Tenslotte wordt geklaagd dat het Hof niet heeft beslist op het verzoek de getuige [getuige 1] desnoods in het kader van een rogatoire commissie te horen. In de duplieknota staat het volgende:

De pagina's uit de duplieknota van mr Harff en mr Spong, waarnaar hier wordt verwezen bevatten kritiek op het gebrek aan initiatief dat de advocaat-generaal zou hebben getoond in het kader van het doen horen van [getuige 1], om te besluiten met:

Bij de eerdere verzoeken om [getuige 1] te doen horen is nimmer sprake geweest van het doen horen in het kader van een rogatoire commissie in Duitsland. Nu de raadsvrouw in haar dupliek slechts heeft gepersisteerd bij het eerdere verzoek om maske te doen horen en in dat verband op geen enkel wijze gewag heeft gemaakt van een rogatoire commissie in Duitsland, behoefde het Hof de verwijzing naar de duplieknota van mr Spong, waarin zeer terloops in een tussenzinnetje wordt gewezen op de mogelijkheid van een rogatoire commissie in Duitsland, niet op te vatten als een uitdrukkelijk verzoek om [getuige 1] in een dergelijk kader te doen horen. De klacht mist feitelijke grondslag.

Het middel kan niet slagen.

Het achtste middel klaagt dat het Hof het horen van Zwitserse douaneambtenaren als getuigen heeft afgewezen op gronden die deze afwijzing niet kunnen dragen.

Het Hof heeft ten aanzien van het in het middel bedoelde verzoek het volgende overwogen:

Het hof overweegt dat de niet telastgelegde zaken 4, 9 en 10 alle afstempelingen betreffen van "Embrach-Freilager". Deze stelling van de verdediging heeft dus alleen betrekking op de telastgelegde T1-formulieren met "Embrach-Freilager" stempels, derhalve de Pakistan zaken 1 en 2, en de Fiod (Hong Kong) zaken 4 en 6.

Nu verdachte van de zaken die deze formulieren betreffen wordt vrijgesproken, heeft hij geen belang meer bij zijn verzoek.

Met betrekking tot de overige formulieren met de afstempeling "Buchs" wordt het volgende overwogen.

De verdediging heeft de betrouwbaarheid van de betreffende Zwitserse beambten op zichzelf niet aangevochten.

Het dossier geeft gedetailleerd inzicht in de wijze waarop de Zwitserse douane deze bedoelde stempels heeft geanalyseerd, en de verdediging heeft daartegen niets inhoudelijks ingebracht. Dit zo zijnde wordt de verdediging dan ook niet geschaad door afwijzing van haar ongemotiveerde verzoek met betrekking tot deze resterende formulieren. Het hof acht zich te dier zake voldoende voorgelicht en ziet voor nader onderzoek geen reden."

Voorafgaand aan de eerste (regie-)zitting in hoger beroep heeft de raadsman van de medeverdachte [medeverdachte 3] mr Harff bij brief van 7 februari 2000 aangegeven een groot aantal getuigen te willen horen. De raadsvrouw van verdachte heeft zich aangesloten bij deze verzoeken. Ten aanzien van de Zwiterse douanebeambten heeft mr Harff dit verzoek als volgt gemotiveerd:

De Advocaat-Generaal bij het Hof heeft bij brief van 27 maart 2000 als volgt op dit verzoek gereageerd:

Op de brief van de Advocaat-Generaal heeft mr Harff bij brief van 10 april 2000 gereageerd. Die brief houdt omtrent het verzoek de Zwitserse douaneambtenaren te horen als getuigen het volgende in:

Blijkens het proces-verbaal van de terechtzitting van 12 april 2000 heeft mr Harff voorts nog het volgende heeft verklaard:

Bij tussenarrest van 26 april 2000 heeft het Hof beslist dat op het verzoek om de Zwitserse douaneambtenaren te horen als getuigen in een later stadium zal worden beslist. Blijkens het proces-verbaal van de terechtzitting van 4 december 2000 heeft de voorzitter meegedeeld dat het Hof voornemens is zijn oordeel over het verzoek betreffende de Zwitserse douaneambtenaren te reserveren tot het stadium van het wijzen van arrest. De verdediging en de Advocaat-Generaal hebben vervolgens verklaard hiertegen geen bezwaar te hebben. Bij eindarrest van 8 februari 2001 heeft het Hof beslist op het verzoek zoals hiervoor onder 58 is weergegeven.

Het Hof heeft bij de afwijzing van het verzoek de Zwitserse douaneambtenaren de juiste maatstaf toegepast. Naar mijn mening kunnen de daartoe door het Hof gegeven gronden deze beslissing dragen. Uit de briefwisseling die heeft plaatsgevonden met betrekking tot het horen van de Zwitserse douaneambtenaren als getuigen komt naar voren dat de verdediging deze ambtenaren wenste te ondervragen over de authenticiteit van drie stempels betrekking hebbend op het stempel "271 Zollamt Embrach Freilager". Daarover bestond onduidelijkheid omdat de Zwitserse douane een drietal geplaatste stempels van het Zollamt Embrach Freilager authentiek achtte, terwijl deze ook (valsheids)kenmerken vertoonden, gelijk aan de stempels zoals geplaatst op T1-documenten die door de Zwitserse douane als vals werden beschouwd. Op dat punt heeft de verdediging zich geconcentreerd; ook ter terechtzitting op 12 april 2000 heeft de raadsman verwezen naar "Annexe 3", welke betrekking heeft op de stempels van Zollamt Embrach Freilager. Gelet op het faxbericht van 15 april 1994 (0/AH/07) van de Zwitserse douane dat door het Hof als bewijsmiddel 1 is gebezigd en waarin ten aanzien van het douanekantoor Buchs is opgemerkt dat:

Volgens het middel is dit oordeel onbegrijpelijk omdat een raadsman een verweer met betrekking tot de onbetrouwbaarheid van een bewijsmiddel moet kunnen onderbouwen, waarvoor bijvoorbeeld niet zelden getuigen moeten worden gehoord. Dat is echter geen steekhoudend argument tegen de afwijzing van het verzoek door het Hof, omdat het Hof die afwijzing onder meer baseert op de omstandigheid dat de betrouwbaarheid van het door de Zwitserse douane gedane onderzoek naar de stempels van kantoor Buchs, niet is betwist.

Ik acht het middel ongegrond.

De middelen 1, 6 en 8 kunnen worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

Ik heb ook overigens geen gronden voor cassatie aangetroffen. Daarom concludeer ik dat de Hoge Raad het beroep zal verwerpen.