HR, 04-01-2013, nr. 11/03702

1.1

(i)

Bij vonnis van 4 maart 1976 heeft de rechtbank Rotterdam de onteigening uitgesproken van een perceel grond waarvan [eiser 4] als eigenaar was aangewezen. Eisers tot cassatie (hierna: de erven of [eiser]) zijn de erfgenamen van [eiser 4], die gedurende de hierna onder (ii) te noemen terugvorderingsprocedure is overleden. [Eiser 4] is voor de onteigening schadeloosgesteld.

(ii)

Bij dagvaarding van 19 augustus 19882. (hierna ook: de terugvorderingsprocedure) heeft [eiser 4] op de voet van artikel 61 Ow primair de veroordeling van verweerster in cassatie (hierna: de gemeente) gevorderd om hem, tegen terugbetaling van de destijds ontvangen schadeloosstelling in evenredigheid tot de terug te ontvangen waarde, het onteigende perceel terug te geven. Subsidiair, voor het geval teruggave niet meer mogelijk is, heeft [eiser 4] gevorderd de gemeente te veroordelen tot uitkering van een door de rechtbank naar billijkheid te bepalen schadeloosstelling boven de reeds genotene, te vermeerderen met de wettelijke rente daarover vanaf het moment der dagvaarding.

(iii)

Het onteigende perceel was ten tijde van evengenoemde dagvaarding nog op geen enkele wijze door de gemeente in gebruik genomen. Niet lang daarna heeft de gemeente de Jacques Dutilhweg aangelegd, die ter plaatse van het onteigende perceel dwars over dit perceel loopt.

(iv)

Nadat de rechtbank bij vonnis van 9 juni 19893. de vordering tot teruglevering niet toewijsbaar had geoordeeld, heeft de Gemeente enkele ten noorden van de Jacques Dutilhweg gelegen gedeelten van het onteigende perceel in erfpacht uitgegeven aan de projectontwikkelaar Eurowoningen Grondbedrijf B.V. (hierna: Eurowoningen). Eurowoningen heeft op deze perceelsgedeelten, deels in combinatie met andere gronden, onder meer een appartementengebouw en een aantal eengezinswoningen gebouwd en het erfpachtrecht op die objecten vervolgens op haar beurt aan derden overgedragen. Op het resterende van dit noordelijk van de Jacques Dutilhweg gelegen, onteigende perceelsgedeelte heeft de gemeente infrastructuur laten aanleggen.

(v)

Bij arrest van het hof 's-Gravenhage van 17 december 19924., gewezen in een kortgedingprocedure tussen de echtgenote van [eiser 4] enerzijds en de gemeente en Eurowoningen anderzijds, is geoordeeld dat er vanaf de sub (ii) genoemde dagvaarding d.d. 19 augustus 1988 op de gemeente een verbintenis tot teruglevering van het onteigende perceel kwam te rusten.

(vi)

Op het hoger beroep van de erven tegen het vonnis van 9 juni 1989 in de terugvorderingsprocedure heeft het hof 's-Gravenhage, na cassatie en verwijzing, bij arrest van 16 november 20005. de gemeente veroordeeld om het onteigende perceel, behoudens enkele kleine, met buiten het onteigende gelegen gronden samengevoegde, gedeelten daarvan, aan de erven terug te leveren, tegen gedeeltelijke terugbetaling van de destijds ontvangen schadeloosstelling (ƒ 11.436,50).

(vii)

De teruglevering heeft nadien plaatsgevonden, deels in volle eigendom, deels in blote eigendom (onder handhaving van de tot stand gekomen erfpachtrechten), en met behoud van de aanwezige infrastructuur (onder meer de Jacques Dutilhweg).

1.2

1.3

1.4

1.5

1.6

1.7

1.8

1.9

2.1

2.2

2.3

2.4

2.5

-

stellingen in par. 1615. van de conclusie na tussenvonnis tevens akte tot vermeerdering van eis d.d. 28 juni 2006 van [eiser] (hier ten dele weergegeven):

"[Eiser] begroot de schade voorzichtig op een bedrag tussen 2 á 3 miljoen euro's waarbij uiteraard ook rekening gehouden moet worden met de wettelijke rente die verschuldigd is vanaf 1988 doch in ieder geval vanaf het moment waarop de Gemeente met Eurowoningen zaken gedaan heeft zijnde 1991.";

-

stellingen in par. 13 van de akte van 9 augustus 2006:

"Voor het geval uw Rechtbank wel ervan uit gaat dat sprake is van een provisionele eis dan komt deze voor toewijzing in aanmerking. Immers duidelijk is dat [eiser] aanzienlijke schade geleden heeft die begroot wordt op ca. € 2.000.000,--. Alleen al de rente zal meebrengen dat iedere aanvankelijke vordering meer dan verdubbelen zal en dan is het gevraagde voorschot alleszins gerechtvaardigd."16.;

-

grief II, die klaagt over de door de rechtbank gehanteerde peildata en over het door de rechtbank verwerpen van de stelling van [eiser] dat hij zelf tot ontwikkeling van de gronden zou zijn overgegaan, en die een bewijsaanbieding bevat van laatstgenoemde stelling, alsook van de stelling dat de bouwwaarde van de grond in 2005/2006 € 1.000,- per m2 bedroeg; de grief besluit met de stelling dat de schade die [eiser] heeft geleden door de onrechtmatige daad van de gemeente vele malen hoger is dan door de rechtbank is begroot; en

-

grief IV, waarmee is opgekomen tegen de ingangsdatum van de wettelijke rente.

2.6.

Het hof heeft kennelijk geen compensatoire rente toegekend omdat [eiser] naar het niet onbegrijpelijke oordeel van het hof vergoeding van zodanige rente niet (voldoende kenbaar) heeft gevorderd.

Anders dan het middel betoogt17., lag een vordering van vergoeding van compensatoire rente naar het kennelijke en niet onbegrijpelijke oordeel van het hof niet besloten in de door het middel aangehaalde stellingen. Paragraaf 16 van de conclusie van 28 juni 2006 heeft betrekking op wettelijke rente. Paragraaf 13 van de akte van 9 augustus 2006 is voorts zo algemeen gesteld dat die passage niet als een vordering behoefde te worden opgevat en voorts onduidelijk blijft of met de term "rente" wettelijke/moratoire dan wel compensatoire rente bedoeld werd. Het nadien uitgebrachte deskundigenrapport, waarin ter zake van de eventuele verschuldigdheid van een rentevergoeding is opgemerkt dat die post P.M. wordt gesteld en wordt overgelaten aan het oordeel van de rechtbank18., heeft [eiser] voorts geen aanleiding gegeven tot het vorderen van compensatoire rente; het middel bevat althans geen vindplaats(en) van zodanige vordering. Het niet toekennen van compensatoire rente door de rechtbank heeft [eiser] evenmin gebracht tot het alsnog vorderen van die rente in hoger beroep. Voor zover het middel strekt tot betoog dat grief IV zo begrepen moet worden dat daarin een vordering tot compensatoire rente besloten ligt, kan die stelling niet gevolgd worden. Het hof heeft die grief kennelijk en niet onbegrijpelijk opgevat als (slechts) betrekking hebbend op de ingangsdatum van de (wel) gevorderde wettelijke rente.

2.7.

Voor zover het middel betoogt dat het hof onder aanvulling van rechtsgronden ambtshalve compensatoire rente had moeten toewijzen, faalt het evenzeer. De processtukken geven daarvoor geen feitelijke aanknopingspunten en het middel geeft ook geen vindplaatsen waaruit van het bestaan - laat staan van een begin van concretisering - van renteschade zou moeten blijken.

2.8.

De beslissing van het hof geeft geen derhalve geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting en is evenmin onbegrijpelijk of ontoereikend gemotiveerd. Hierop stuit het middel in al zijn onderdelen af.

2.9.

Het falen van het middel brengt mee dat de (in de cassatiedagvaarding onder 26-29) gevorderde veroordeling tot vergoeding van de kosten van cassatie, vermeerderd met wettelijke rente vanaf de cassatiedagvaarding, geen bespreking behoeft.