HR, 16-07-2021, nr. 21/00222

In HR 18 december 2020, ECLI:NL:HR:2020:2096, NJ 2021/97 m.nt. J. Legemaate,, werd overwogen dat tegen de beslissing van de rechtbank op een verzoek als bedoeld in art. 10:7 lid 1 Wvggz (geen hoger beroep, maar wel) cassatieberoep openstaat. Dat geldt ook voor deze zaak. De omstandigheid dat de geldigheidsduur van de op 30 juni 2020 verleende zorgmachtiging op 30 december 2020 was verstreken, brengt niet mee dat betrokkene rechtens geen belang meer heeft bij zijn cassatieberoep.11.

In een geval als dit kan de vraag worden gesteld of de zorgaanbieder (hier: de rechtspersoon Antes Zorg B.V.) dan wel de geneesheer-directeur tegen wiens beslissing de klacht is gericht dan wel de zorgverantwoordelijke die de beslissing van de geneesheer-directeur van Antes Zorg heeft uitgelokt (zie alinea 1.3 hiervoor) als belanghebbende in de klachtprocedure moet worden aangemerkt.

Voor de (interne) klachtbehandeling door de klachtencommissie bepaalt art. 10:4 lid 2 Wvggz dat in ieder geval worden gehoord: de klager en de persoon tegen wiens beslissing de klacht is gericht. De beslissing van de klachtencommissie wordt toegezonden aan de in art. 10:6 lid 6 Wvggz genoemde personen en instanties.

Anders dan onder de vroegere Wet Bopz, kunnen ook anderen dan de betrokken patiënt een verzoekschrift bij de rechtbank indienen om een (externe) beslissing over de klacht te verkrijgen, waaronder: de zorgaanbieder (de rechtspersoon, bedoeld in art. 1:1, lid 1 onder w, Wvggz). Art. 10:8 Wvggz bepaalt dat de rechter, voordat hij op het verzoekschrift beslist, in ieder geval de verzoeker, betrokkene, de vertegenwoordiger (als bedoeld in art. 1:3 Wvggz) en de geneesheer-directeur of de zorgverantwoordelijke in de gelegenheid stelt te worden gehoord. Art. 6:1, leden 2 – 8, Wvggz zijn overeenkomstig van toepassing verklaard. Zie ook de diverse afdoeningsmogelijkheden in art. 10:10 Wvggz. Dat in art. 10:8 lid 1 en in art. 10:10 lid 4 Wvggz alternatief – dus niet cumulatief – wordt gesproken over “de geneesheer-directeur of de zorgverantwoordelijke”, lijkt voort te komen uit de gedachte dat de in art. 10:3 Wvggz genoemde beslissingen (die in een klachtprocedure aan de orde kunnen komen) worden genomen hetzij door de zorgverantwoordelijke, hetzij door de geneesheer-directeur.

In rov. 3 van HR 18 december 2020 (ECLI:NL:HR:2020:2096, reeds aangehaald) is onder meer uitgemaakt dat de regels inzake de verzoekschriftprocedure uit het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering ook bij een verzoek als bedoeld in art. 10:7 lid 1 Wvggz aanvullend van toepassing zijn. Op soortgelijke gronden als die, waarop aan de burgemeester in die hoedanigheid procesbevoegdheid toekomt in een procedure als bedoeld in art. 7:6 Wvggz12., kan mijns inziens worden gezegd dat (naast de zorgaanbieder-rechtspersoon) ook de zorgverantwoordelijke of geneesheer-directeur die de in de klachtprocedure bestreden beslissing heeft genomen, in hoedanigheid als partij kan optreden in de procedure bij de rechtbank en vervolgens (vertegenwoordigd door een advocaat bij de Hoge Raad) in de procedure in cassatie.13.

In deze zaak is de geneesheer-directeur in de klachtprocedure bij de rechtbank niet verschenen. In eerste aanleg is de zorgverantwoordelijke psychiater van Antes Zorg verschenen ter zitting van 9 september 2020.14.In cassatie heeft de geneesheer-directeur zich gerefereerd aan het oordeel van de Hoge Raad. De zorgverantwoordelijke en de zorgaanbieder zijn in cassatie niet verschenen.

Het cassatiemiddel valt uiteen in drie onderdelen.

Onderdeel I is gericht tegen de rov. 4.2.5 en 4.2.6, hiervoor weergegeven. De klacht houdt in dat deze overwegingen rechtens onjuist zijn, althans onbegrijpelijk dan wel onvoldoende gemotiveerd, gelet op art. 2:1, leden 5 en 6, Wvggz in verbinding met art. 5 lid 1, aanhef en onder e, EVRM en met de artikelen 3 en 8 EVRM.

Volgens de toelichting op de klacht onder 1.1 (onder het kopje “Gedeeltelijke gegrondverklaring”) is onduidelijk wat de rechtbank met de beslissing in het dictum heeft bedoeld. Indien de rechtbank heeft bedoeld dat haar uitspraak in de plaats treedt van het vernietigde besluit of het vernietigde gedeelte daarvan, moet voor de motivering van de beslissing (tot overdracht van de zorg aan GGZ Drenthe) moeten worden gekeken naar de beschikking van de rechtbank zelf. De toelichting vermeldt dat in het beroepschrift (punt 3) werd verwezen naar art. 2:1, leden 5 en 6, Wvggz, en dat in dat verband namens betrokkene was aangevoerd dat het uitdrukkelijk zijn wens is, te worden behandeld in zijn eigen regio (d.w.z. in de regio Rotterdam of desnoods in de regio’s Den Haag of Amsterdam). In de beschikking van de rechtbank ontbreekt elke referentie aan genoemd wetsartikel. De rechtbank heeft niet – overeenkomstig dit wetsartikel − vastgesteld dat betrokkene niet tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake in staat is; evenmin heeft de rechtbank vastgesteld dat acuut levensgevaar voor hem dreigt dan wel dat er een aanzienlijk risico is voor een ander. Tot zover de klacht.

Deze klacht is in zoverre gegrond dat de formulering van het dictum niet in overeenstemming is met de daaraan voorafgaande overwegingen. Op grond van art. 10:7, 10:9 en 10:10 Wvggz behoort de rechtbank een oordeel te geven over de klacht die (op de voet van art. 10:3 Wvggz) is ingediend bij de klachtencommissie, betreffende een beslissing van de geneesheer-directeur of van de zorgverantwoordelijke als genoemd in art. 10:3 Wvggz. Dit is vergelijkbaar met de systematiek van het klachtrecht overeenkomstig de Wet ombudsman en vergelijkbare klachtregelingen, waarin dezelfde klacht eerst intern en vervolgens extern wordt beoordeeld. De gegrondverklaring van de “klacht tegen de beslissing van de klachtencommissie” is daarom niet op haar plaats in het dictum.

Art. 10:10 lid 2 Wvggz bepaalt dat indien de rechter de klacht tegen een beslissing gegrond verklaart, hij de bestreden beslissing geheel of gedeeltelijk vernietigt. In rov. 4.2.6 overweegt de rechtbank inderdaad dat zij de beslissing van de geneesheer-directeur van 30 juli 2020 zal vernietigen voor het gedeelte dat ziet op de motivering van de keuze om betrokkene over te plaatsen naar GGZ Drenthe. Een zodanige vernietiging ontbreekt in het dictum. De rechtbank heeft geoordeeld dat de (uiteindelijk) door de geneesheer-directeur genomen beslissing voldoet aan de eisen van doelmatigheid, proportionaliteit en subsidiariteit, zodat de klachtonderdelen die daarop zien ongegrond zijn. Art. 10:10 lid 3 Wvggz bepaalt dat, indien de rechter de klacht gegrond verklaart, hij opdracht kan geven tot het nemen van een nieuwe beslissing of tot het verrichten van een andere handeling met inachtneming van zijn uitspraak. Zo’n opdracht heeft de rechtbank niet gegeven. Evenmin heeft de rechtbank haar beslissing uitdrukkelijk in de plaats gesteld van die van de geneesheer-directeur. Als gevolg van deze innerlijke tegenstrijdigheden lijdt de in cassatie bestreden beschikking van de rechtbank aan een motiveringsgebrek.

In de toelichting op de klacht onder 1.2 wordt geklaagd dat de rechtbank ten onrechte vaststelt dat aan de eisen van doelmatigheid, proportionaliteit en subsidiariteit is voldaan. Ter uitwerking van deze klacht is samengevat het volgende aangevoerd:

- blijkens het proces-verbaal van de zitting van 9 september 2020 heeft de zorgverantwoordelijke psychiater [verweerster 2] ingestemd met het voorstel van de advocaat om te onderzoeken of betrokkene in een instelling kan worden behandeld die meer in de buurt van Rotterdam is gelegen (dan de door de geneesheer-directeur beoogde instelling in Drenthe);

- het proces-verbaal van die zitting vermeldt dat de psychiater zal onderzoeken of betrokkene in een kliniek voor langdurige opname kan worden behandeld, hetzij in Antes Poortugaal, hetzij in een andere gespecialiseerde kliniek in Den Haag of Amsterdam;

- met het oog daarop heeft de rechtbank de behandeling aangehouden;

- uit het proces-verbaal van de mondelinge behandeling van 7 oktober 2020 blijkt dat niet is voldaan aan hetgeen op 9 september 2020 overeengekomen is; er is slechts gesproken over de kliniek van Antes Zorg in Poortugaal, niet over andere locaties;

- indien niet wordt gekeken naar de 89 andere locaties van Antes Zorg en naar andere gespecialiseerde klinieken, ook in Den Haag of Amsterdam, is niet te begrijpen hoe de rechtbank tot de gevolgtrekking is gekomen dat is voldaan aan de eisen van doelmatigheid, proportionaliteit en subsidiariteit, nu de wet uitdrukkelijk erin voorziet dat de wensen en voorkeuren van de betrokken patiënt ten aanzien van zijn zorg centraal worden gesteld;

- indien geen alternatieven worden bekeken in de regio Rotterdam, Den Haag of Amsterdam, hoewel dit was toegezegd, en op geen enkele manier rekening wordt gehouden met de wensen en voorkeuren van betrokkene, is niet duidelijk welke motivering de rechtbank in de plaats stelt van de motivering in de beslissing van de geneesheer-directeur;

- indien de psychiater de op 9 september 2020 gemaakte afspraak niet nakomt, zou dit moeten uitvallen in het voordeel van betrokkene.

Dit gedeelte van de klacht is kennelijk bedoeld voor het geval dat de Hoge Raad de beslissing van de rechtbank zo verstaat, dat de rechtbank haar beslissing in de plaats heeft gesteld van die van de geneesheer-directeur. Art. 2:1 Wvggz maakt deel uit van hoofdstuk 2 van de wet. Dit hoofdstuk (“Algemene uitgangspunten”) bevat geen dwingende en rechtens afdwingbare rechtsnormen, maar de uitgangspunten die bij de uitvoering van de wet in acht moeten worden genomen. Het gaat hier om ‘streefnormen’, waarop degenen die de wet uitvoeren, kunnen worden aangesproken. Zij zullen hun beslissingen aan de hand van deze uitgangspunten moeten motiveren.15.In art. 2:1 Wvggz zijn de algemene beginselen neergelegd. In de procedure bij de rechtbank is door betrokkene een beroep gedaan op de leden 5 en 6 van dit artikel. Deze luiden als volgt:

“5. Bij de voorbereiding, de uitvoering, de wijziging en de beëindiging van een crisismaatregel, machtiging tot voortzetting van de crisismaatregel of zorgmachtiging worden de wensen en voorkeuren van betrokkene ten aanzien van de zorg vastgelegd.

6. De wensen en voorkeuren van betrokkene ten aanzien van de verplichte zorg worden gehonoreerd, tenzij:

a. betrokkene niet tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake in staat is, of

b. acuut levensgevaar voor betrokkene dreigt dan wel er een aanzienlijk risico voor een ander is op levensgevaar, ernstig lichamelijk letsel, ernstige psychische, materiële, immateriële of financiële schade, ernstige verwaarlozing of maatschappelijke teloorgang, of om ernstig in zijn ontwikkeling te worden geschaad, dan wel de algemene veiligheid van personen of goederen in gevaar is.”

Art. 2:1 lid 3 Wvggz bepaalt dat onder meer bij de uitvoering van een zorgmachtiging de proportionaliteit en subsidiariteit, alsmede de doelmatigheid en de veiligheid van de zorg worden beoordeeld.

In HR 18 december 2020, ECLI:NL:HR:2020:2096 was − onder meer − aan de orde de vraag of in de klachtprocedure over de beslissing van de zorgverantwoordelijke op de voet van art. 8:9 Wvggz tot het verlenen van verplichte zorg16.kan worden geklaagd over de toepassing van de algemene beginselen neergelegd in hoofdstuk 2 van de Wvggz. De Hoge Raad beantwoordde deze vraag bevestigend:

“4.1.3 Art. 2:1 Wvggz maakt deel uit van hoofdstuk 2 van de wet. Dat hoofdstuk bevat algemene uitgangspunten, die bij de uitvoering van de wet steeds in acht moeten worden genomen. Dat volgt niet alleen uit de gelaagde structuur van de wet, maar ook uit de bewoordingen van diverse bepalingen. De betrokken uitgangspunten dienen dus tevens in acht te worden genomen bij een beslissing van de zorgverantwoordelijke op de voet van art. 8:9 lid 1 Wvggz, ter uitvoering van een crisismaatregel, een machtiging tot voortzetting daarvan of een zorgmachtiging, tot verlening van een vorm van verplichte zorg waarvoor die maatregel of machtiging (mede) is genomen, respectievelijk verleend. Bij een klacht over een beslissing op de voet van art. 8:9 Wvggz kan derhalve ook worden aangevoerd dat bij het nemen van die beslissing de uitgangspunten van hoofdstuk 2 niet in acht zijn genomen. Anders dan de rechtbank heeft overwogen, doet daaraan niet af dat hoofdstuk 2 van de wet niet wordt genoemd bij de klachtgronden van art. 10:3 Wvggz, noch dat in art. 8:9 Wvggz geen specifieke bepalingen uit dat hoofdstuk zijn vermeld.”

Uit de zo-even aangehaalde beschikking kan mijns inziens worden afgeleid dat deze algemene uitgangspunten óók in acht moeten worden genomen wanneer de geneesheer-directeur een beslissing neemt op grond van art. 8:16 Wvggz (toewijzing van de zorg aan een andere zorgaanbieder). Bij een klacht over die beslissing kan dan worden aangevoerd dat bij het nemen van de beslissing de uitgangspunten van hoofdstuk 2 niet in acht zijn genomen. De rechtbank heeft in rov. 4.1.1 vastgesteld dat betrokkene heeft aangevoerd dat bij de beslissing tot overplaatsing niet is voldaan aan de algemene uitgangspunten (art. 2:1 Wvggz). Zij heeft evenwel in rov. 4.2.6 het oordeel gegeven dat ter zitting is komen vast te staan dat de beslissing van de geneesheer-directeur voldoet aan de eisen van doelmatigheid, proportionaliteit en subsidiariteit. Dat is, op zich, een toetsing aan de rechtens juiste maatstaf. Niettemin is de uitkomst van deze toetsing ontoereikend gemotiveerd, om de navolgende redenen.

Tijdens de mondelinge behandeling op 9 september 2020 heeft de daarbij aanwezige zorgverantwoordelijke ingestemd met het namens betrokkene gedane voorstel om te onderzoeken of de voor betrokkene noodzakelijk geachte behandeling ook kan worden gegeven in een instelling (accommodatie) die dichter bij Rotterdam is gelegen dan de beoogde instelling in Beilen (Drenthe). Ter zitting is tussen partijen afgesproken dat de zorgverantwoordelijke psychiater zou onderzoeken of betrokkene in een kliniek voor langdurige opname kan worden behandeld, hetzij in Antes Poortugaal, hetzij in “een andere gespecialiseerde kliniek” in Den Haag of Amsterdam. Afgesproken werd dat de zorgverantwoordelijke psychiater de rechtbank hierover binnen één maand zal berichten. Een dergelijke afspraak impliceert dat, indien uit het in te stellen onderzoek blijkt dat voor betrokkene een geschikt alternatief kan worden gevonden in een kliniek dichter bij Rotterdam dan de accommodatie in Beilen, de mogelijkheid van een (nieuwe) beslissing tot overplaatsing (vanuit Beilen) naar die kliniek tot de mogelijkheden behoort.

Blijkens de bestreden beschikking staat vast dat de zorgverantwoordelijke psychiater de rechtbank niet heeft geïnformeerd over de resultaten van het onderzoek zoals dit afgesproken was. De sociaal-psychiatrisch verpleegkundige heeft ter zitting van 7 oktober 2020 verklaard dat zij heeft onderzocht of betrokkene op het Antesterrein in Poortugaal in een geschikte behandelsetting terecht kon. Die mogelijkheid bestond volgens haar informatie niet omdat voor de bekeken afdelingen een indicatie nodig is op grond van de Wet langdurige zorg (meer specifiek: voor de onder die wet vallende langdurige geestelijke gezondheidszorg). Daarvoor is vereist, zo heeft de sociaal-psychiatrisch verpleegkundige verklaard, dat een patiënt gedurende minstens één jaar lang klinisch moet zijn behandeld. Betrokkene voldeed niet aan deze eis.

De rechtbank heeft in rov. 4.2.2 de stellingen van de zijde van Antes Zorg weergegeven als volgt:

- de behandelaars hebben onderzocht of het mogelijk is, betrokkene op te nemen en te behandelen in een kliniek van Antes, in een behandelsetting waarvan zij dachten dat het succesvol zou kunnen zijn voor betrokkene; ter zitting heeft de behandelaar (nl. de sociaal-psychiatrisch verpleegkundige) verklaard dat gebleken is dat dat niet mogelijk is;

- voor plaatsing op die afdelingen is een indicatie vereist waarbij een patiënt al een jaar klinisch in zorg moet zijn; dat is bij betrokkene niet het geval;

- de behandelaars zien de afstand van Rotterdam die een overplaatsing naar GGZ Drenthe met zich brengt, juist als iets positiefs; zij hebben goede ervaringen met GGZ Drenthe in Beilen en zien het als een kwalitatief goede setting, die past bij betrokkene;

- de behandelaars achten het in het belang van betrokkene dat hij in een gestructureerde omgeving is waar de mogelijkheid om steeds naar Rotterdam te gaan niet aanwezig is;

- de kliniek in Beilen biedt een in Nederland zeldzame vorm van langdurige zorg met zowel zorg voor verslavingsproblematiek als psychiatrische problematiek, wat passend is voor betrokkene.

De rechtbank heeft in rov. 4.2.5 hieromtrent overwogen dat, gelet op de stukken en hetgeen tijdens de mondelinge behandeling is besproken, duidelijk is waarom er geen mogelijkheid is om betrokkene te laten verblijven “in een Antes kliniek of elders in de regio Rotterdam”.

Dit laatste sluit niet uit dat buiten Antes Zorg (respectievelijk buiten de Parnassiagroep) een zorgaanbieder bestaat, die in staat en bereid is om de uitvoering van de ten aanzien van betrokkene verleende zorgmachtiging over te nemen en wiens accommodatie in de Randstad ligt, althans dichter bij Rotterdam dan de accommodatie in Beilen. Dat ter zitting duidelijk is gemotiveerd “waarom de keuze is gevallen op de kliniek van GGZ Drenthe in Beilen”, zoals de rechtbank in rov. 4.2.5 overweegt, brengt niet mee dat van het toegezegde onderzoek naar alternatieve mogelijkheden buiten Antes (Parnassia) kon worden afgezien. Het bestreden oordeel dat de verwijzingsbeslissing aan die eisen voldoet, is in het licht van de op 9 september 2020 gemaakte afspraak dan ook onvoldoende gemotiveerd. De slotsom is dat onderdeel I slaagt en dat de beslissing van de rechtbank niet in stand kan blijven.

Volgens onderdeel II heeft de rechtbank verzuimd te beslissen op het in het beroepschrift gedane verzoek tot schorsing van de beslissing (op de voet van art. 10:9 Wvggz). De klacht houdt in dat dit verzuim, mede gelet op de vrijheidsbeneming en de schending van art. 8 EVRM die verbonden is aan de beslissing tot overplaatsing, in strijd is met art. 5 lid 1, aanhef en onder e, EVRM in verbinding met art. 6 lid 1 EVRM en met art. 8 EVRM.

Deze klacht mist mijns inziens feitelijke grondslag. De rechtbank heeft in de bestreden beschikking onder 3 (“Het verzoek”) uitdrukkelijk onderkend dat betrokkene tevens heeft verzocht om, in afwachting van de beslissing van de rechtbank over de klacht, de uitvoering van de beslissing waartegen de klacht is gericht te schorsen. In het dictum (onder 5.2) heeft de rechtbank het meer of anders verzochte afgewezen. Daarin ligt ook de afwijzing van het schorsingsverzoek besloten. In het licht van het door de rechtbank gegeven oordeel dat de beslissing tot overdracht aan GGZ Drenthe voldoet aan de eisen van doelmatigheid, proportionaliteit en subsidiariteit, behoefde de afwijzing van het schorsingsverzoek geen nadere motivering.

Ten overvloede merk ik hierover nog het volgende op. Art. 10:9 lid 2 Wvggz bepaalt dat de rechter binnen vier weken na de indiening van het verzoekschrift beslist. Dat is in deze zaak niet gebeurd. De reden daarvoor is dat de rechtbank de behandeling van het beroep ter zitting van 9 september 2020 – ruim drie weken na de indiening van het verzoekschrift – heeft aangehouden tot de zitting op 7 oktober 2020, omdat partijen onderling waren overeengekomen dat de psychiater binnen uiterlijk één maand aan de rechtbank zou berichten of betrokkene kan worden behandeld in een kliniek die dichter in de buurt van Rotterdam is gelegen. In het licht van deze afspraak lag het niet in de rede om de beslissing van de geneesheer-directeur te schorsen en betrokkene, die inmiddels was overgeplaatst naar de accommodatie te Beilen en daar de noodzakelijk geoordeelde verplichte zorg ontving, weer terug te plaatsen in de locatie van Antes Zorg te Capelle aan den IJssel.

Onderdeel III richt een rechts- en motiveringsklacht tegen de rechtsoverwegingen 4.2.3 en 4.2.4, hiervoor al weergegeven. In de toelichting op de klacht onder 3.1 neemt betrokkene tot uitgangspunt dat niet blijkt dat de psychiater, zoals op 9 september 2020 was afgesproken, heeft onderzocht of er alternatieve plaatsingsmogelijkheden zijn in de regio’s Rotterdam, Den Haag en Amsterdam. De klacht houdt in dat het oordeel in rov. 4.2.3, eerste volzin, dat is komen vast te staan dat er geen mogelijkheden zijn om betrokkene langdurig op te nemen en te behandelen in een Antes kliniek of elders in de regio Rotterdam, op een wijze die overeenkomt met de zorg die GGZ Drenthe in Beilen aan betrokkene biedt, onjuist is, althans onbegrijpelijk of ontoereikend gemotiveerd. In de toelichting onder 3.2 wordt gesteld dat uit de uitlatingen van de sociaal-psychiatrisch verpleegkundige ter zitting van 7 oktober 2020 niet blijkt dat serieus naar alternatieven is gekeken: er is ‘gefocust’ op de accommodatie in Beilen.

Ter zitting van 9 september 2020 hebben partijen afgesproken dat het onderzoek van de zorgverantwoordelijke psychiater zich niet alleen uitstrekt over de mogelijkheden binnen Antes Zorg (met name de accommodatie te Poortugaal), maar ook over de mogelijkheden in een andere gespecialiseerde kliniek in de regio’s Den Haag of Amsterdam. Zoals gezegd heeft de rechtbank vastgesteld dat zij van de psychiater geen bericht heeft ontvangen over de uitkomst van dit onderzoek.

De rechtbank verwijst naar het verhandelde ter zitting van 7 oktober 2020. Blijkens het proces-verbaal van die mondelinge behandeling (blz. 3) heeft psychiater Tuk, verbonden aan GGZ Drenthe, ter zitting het volgende verklaard:

“Wij zijn een setting die redelijk uniek is in Nederland. Er zijn weinig plekken waar mensen langdurig opgenomen kunnen worden én met verslavingsproblematiek én psychiatrische problematiek. Die combinatie aan zorg is in Nederland zeldzaam. In die zin snap ik de keuze wel.

Op uw vraag of het algemeen bekend is dat wij een unieke positie in Nederland aanbieden gelet op het combineren van zorgvragen antwoord ik dus ja, en het is ook zo dat we langdurig zorg kunnen bieden. Tegenwoordig bieden bijna alle klinieken maximaal drie of zes weken. Bij ons kan men langdurig verblijven en gestabiliseerd en getraind worden om op den duur terug te keren in de samenleving.”

Deze verklaring ondersteunt weliswaar de keuze van de geneesheer-directeur van Antes Zorg voor toewijzing van de zorg voor betrokkene aan GGZ Drenthe, maar zij sluit niet uit dat, naast GGZ Drenthe, een andere zorgaanbieder bestaat die dezelfde of een gelijkwaardige zorgmogelijkheid biedt en dichter bij Rotterdam is gelegen. Uit de motivering van de rechtbank blijkt niet dat dit alternatief is onderzocht door de psychiater van Antes Zorg die op 9 september 2020 had toegezegd dit geopperde alternatief te gaan onderzoeken. De rechtbank stelt vast dat zij de gevraagde toelichting niet heeft ontvangen.17.Ik meen dat de rechtbank in deze situatie niet een beslissing over de klacht kon nemen zonder het bericht van deze psychiater over de uitkomst van dat onderzoek af te wachten. De rechtbank had de bevoegdheid om, zo nodig, de psychiater te verplichten om voor haar te verschijnen.18.De slotsom is dat het oordeel aan het slot van rov. 4.2.3 “dat er geen alternatief is voor behandeling door GGZ Drenthe”, bij gebreke van het resultaat van het toegezegde (nader) onderzoek niet in stand kan blijven: de motiveringsklacht onder 3.1 en 3.2 slaagt.

In de toelichting op de klacht onder 3.3 wordt gesteld dat betrokkene in zijn klacht van 6 augustus 2020 met betrekking tot onder meer de medicatie had aangevoerd dat, mocht hij de motivatie voor medicatiegebruik dreigen kwijt te raken, er “een nieuwe wet” is die hem op het goede spoor kan houden. De klacht in cassatie houdt in dat uit de beschikking niet blijkt dat de rechtbank in haar beoordeling heeft betrokken de mogelijkheden die de Wvggz biedt voor een ambulante behandeling. In dat kader wordt gewezen op de volgende stelling in het beroepschrift:

“Verzoeker is echter ook bereid om zelf door te stromen naar bijvoorbeeld een eigen begeleide of beschermde woonvorm in de regio als hij in de kliniek eveneens hier in de regio is gestabiliseerd. Daarna is hij bereid tot ambulante behandeling. Doordat in de nieuwe wet ook veel meer ambulante dwang mogelijk is, is Beilen geen ultimum remedium te noemen.” (vetgedrukt origineel)

Deze klacht faalt. In het kader van de klacht over de beslissing tot overdracht van de zorg aan GGZ Drenthe, behoefde de rechtbank niet in te gaan op de stelling waarnaar de klacht verwijst. Vaststaat immers dat betrokkene op het moment waarop de geneesheer-directeur die beslissing nam, reeds gedwongen was opgenomen in een accommodatie; ambulante behandeling was in elk geval op dat moment niet aan de orde.

Na vernietiging van de bestreden beschikking van de rechtbank zal de klacht over de beslissing van de geneesheer-directeur opnieuw moeten worden onderzocht.

De conclusie strekt tot vernietiging van de beschikking van de rechtbank Rotterdam van 22 oktober 2020 en tot terugwijzing naar die rechtbank.

De Procureur-Generaal bij de

Hoge Raad der Nederlanden,

A-G i.b.d.